Αρχαία Ελληνικά, Ουσιαστικά Γ΄ κλίσης - Φωνηεντόληκτα

1. Ουσιαστικά Γ΄ κλίσης - Φωνηεντόληκτα
Αρχαία ελληνικά- Ουσιαστικά Γ΄ κλίσης
Στη γ΄ κλίση ανήκουν ουσιαστικά και των τριών γενών. Διακρίνονται στις εξής κατηγορίες:
Κατηγορίες ουσιαστικών γ΄ κλίση

2. Οι καταλήξεις των ουσιαστικών γ΄ κλίσης
αρσενικά και
θηλυκά
ουδέτερα
ενικός
αριθμ
ός
πληθυντικό
ς αριθμός
ενικός
αριθμό
ς
πληθυντικό
ς αριθμός
-ς ή –
-ος ή -
ως
-ι
-α ή -
ν
-ς ή –
ες
-ων
-σι(ν)
-ας ή -ς
-ες
–
-ος ή -
ως
-ι
–
–
-α
-ων
-σι(ν)
-α
-α

3. Φωνηεντόληκτα ουσιαστικά γ κλίσης
Καταληκτικά μονόθεμα σε -ως, γεν. -ωος.
Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός
ον. ὁ ἥρω-ς οἱ ἥρω-ες
γεν. τοῦ ἥρω-ος τῶν ἡρώ-ων
δοτ. τῷ ἥρω-ι τοῖς ἥρω-σι(ν)
αιτ. τὸν ἥρω-α τοὺς ἥρω-ας
κλ. (ὦ) ἥρω-ς (ὦ) ἥρω-ες
Καταληκτικά μονόθεμα σε -υς, γεν. –υος
Ενικός αριθμός
ον. ὁ ἰχθὺ-ς ἡ δρῦ-ς
γεν. τοῦ ἰχθύ-ος τῆς δρυ-ὸς
δοτ. τῷ ἰχθύ-ϊ τῇ δρυ-ῒ
αιτ. τὸν ἰχθὺ-ν τὴν δρῦ-ν
κλ. (ὦ) ἰχθὺ (ὦ) δρῦ
Πληθυντικός αριθμός
ον. οἱ ἰχθύ-ες αἱ δρύ-ες
γεν. τῶν ἰχθύ-ων τῶν δρυ-ῶν
δοτ. τοῖς ἰχθύ-σι(ν) ταῖς δρυ-σὶ(ν)
αιτ. τοὺς ἰχθῦ-ς τὰς δρῦ-ς
κλ. (ὦ) ἰχθύ-ες (ὦ) δρύ-ες
Στα φωνηεντόληκτα τριτόκλιτα ουσιαστικά σε -υς (γεν. -υος):
1) Η αιτιατική του ενικού σχηματίζεται με την κατάληξη -ν αντί -α και η αιτ. του πληθ. με την κατάληξη -ς αντί
-ας: τὸν βότρυν, τοὺς βότρυς.
2) Η κλητική του ενικού σχηματίζεται χωρίς κατάληξη: ὦ ἰχθύ.
3) Όλοι οι μονοσύλλαβοι τύποι και η αιτιατική του πληθυντικού γενικά, όταν αυτή τονίζεται στη λήγουσα,
παίρνουν περισπωμένη αντίθετα με τον κανόνα ἡ δρῦς, τὴν δρῦν,

4. Καταληκτικά διπλόθεμα σε -ῐς (γεν. -εως)
ή σε -ῠς (γεν. -εως) και σε -ῠ (γεν. -εως)
(θ. πολῐ-,
πολε-)
(θ. πελεκῠ-,
πελεκε-)
(θ. ἀστῠ-,
ἀστε-)
Ενικός αριθμός
ον. ἡ πόλῐ-ς ὁ πέλεκυ-ς τὸ ἄστυ
γεν. τῆς πόλε-ως τοῦ πελέκε-ως τοῦ ἄστε-ως
δοτ. τῇ πόλει τῷ πελέκει τῷ ἄστει
αιτ. τὴν πόλι-ν τὸν πέλεκυ-ν τὸ ἄστυ
κλ. (ὦ) πόλι (ὦ) πέλεκυ (ὦ) ἄστυ
Πληθυντικός αριθμός
ον. αἱ πόλεις οἱ πελέκεις τὰ ἄστη
γεν. τῶν πόλε-ων τῶν πελέκε-ων τῶν ἄστε-ων
δοτ. ταῖς πόλε-σι(ν) τοῖς πελέκε-σι(ν) τοῖς ἄστε-σι(ν)
αιτ. τὰς πόλεις τοὺς πελέκεις τὰ ἄστη
κλ. (ὦ) πόλεις (ὦ) πελέκεις (ὦ) ἄστη
Τα φωνηεντόληκτα σε -ις ή -υς (γεν. -εως):
1) έχουν δύο θέματα: ένα σε -ι ή -υ (πολι-, ) από το οποίο σχηματίζονται η ονομαστική, η αιτιατική και η κλητική
του ενικού, και άλλο θέμα σε -ε (πολε-)από το οποίο σχηματίζονται οι άλλες πτώσεις του ενικού και όλος ο
πληθυντικός .
2) στη γεν. του ενικού έχουν κατάληξη -ως (αντί -ος) και τονίζονται στη γενική του ενικού και του πληθυντικού
στην προπαραλήγουσα αντίθετα με τον κανόνα .
3) σχηματίζουν την αιτιατ. του ενικού με την κατάληξη -ν (τὴν πόλι-ν), την κλητ. του ενικού χωρίς κατάληξη (ὦ
πόλι-, και την αιτιατ. του πληθυντικού όμοια με την ονομαστική από αναλογία προς αυτή (αἱ πόλεις - τὰς
πόλεις·).
Όμοια κλίνονται:
αἴσθησις, ἀκρόπολις, βεβαίωσις, γένεσις, γέννησις, δήλωσις, κράτησις, ποίησις , ὁ πρύτανις.
ἡ κόνις, ὁ μάντις, ὁ ὄφις γεῦσις, ὄψις, πτῶσις
Κατά το πέλεκυς κλίνονται: ὁ πῆχυς και ὁ πρέσβυς
Καταληκτικά μονόθεμα σε -εύς, -οῦς και
-αῦς

5. Ενικός αριθμός
ον. ὁ βασιλεὺ-ς βοῦ-ς ἡ γραῦ-ς
γεν. τοῦ βασιλέ-ως βο-ὸς τῆς γρα-ὸς
δοτ. τῷ βασιλεῖ βο-ῒ τῇ γρα-ῒ
αιτ. τὸν βασιλέ-α βοῦ-ν τὴν γραῦ-ν
κλ. (ὦ) βασιλεῦ βοῦ (ὦ) γραῦ
Πληθυντικός αριθμός
ον. οἱ βασιλεῖς βό-ες αἱ γρᾶ-ες
γεν. τῶν βασιλέ-ων βο-ῶν τῶν γρα-ῶν
δοτ. τοῖς βασιλεῦ-
σι(ν)
βο-
σὶ(ν)
ταῖς γραυ-
σὶ(ν)
αιτ. τοὺς βασιλέ-ας βοῦ-ς τὰς γραῦς
κλ. (ὦ) βασιλεῖς βό-ες (ὦ) γρᾶ-
ες
Στα φωνηεντόληκτα σε -εύς, -οῦς,
-αυς της γ΄ κλίσης:
1) Η γεν. του ενικού έχει κατάληξη -ως (αντί
-ος): τοῦ βασιλέ-ως.
2) Η αιτιατ. του πληθ. έχει κατάληξη -ᾶς:
τοὺς βασιλέ-ᾱς
3) Το ε που απομένει στο θέμα μετά την
αποβολή του υ συναιρείται με το
ακόλουθο ε ή ι των καταλήξεων σε ει: οἱ
βασιλέ-ες = βασιλεῖς· τῷ βασιλέ-ι = βασιλεῖ
4) Το υ του χαρακτήρα αποβάλλεται πριν
από φωνήεν: βασιλεύ-ς, βασιλέ-ως, βοῦ-ς,
βο-ός· γραῦ-ς, γρα-ὸς κτλ.
5) Η κλητ. του ενικού είναι όμοια με το θέμα
(χωρίς κατάληξη): ὦ βασιλεῦ, ὦ βοῦ, ὦ
γραῦ.
Κατά το βασιλεύς κλίνονται: βαφεύς,
γονεύς, γραμματεύς, γραφεύς, ἱερεύς,
κουρεύς, χαλκεὺς
Τα βοῦς και γραῦς είναι μοναδικά.
ΑΣΚΗΣΕΙΣ:
1. Να εντάξετε τα παρακάτω ουσιαστικά σε κατηγορίες ουσιαστικών της γ΄ κλίσης
και στη συνέχεια να τα κλίνετε:

6. ἡ φράσις, ὁ βασιλεύς, ἡ ἀκρόπολις.
2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται στην παρένθεση:
ἡ θλῖψις _______________ (γεν. εν.),
ἡ σύνεσις _______________ (δοτ. εν.),
ὁ πορθμεύς _______________ (αιτ. πληθ.),
ἡ κτῆσις _______________ (αιτ. πληθ.),
ἡ πρᾶξις _______________ (δοτ. πληθ.),
ἡ φρόνησις _______________ (κλητ. εν.),
ὁ χαλκεύς _______________ (γεν. εν.)
, ἡ πόλις _______________ (αιτ. εν.),
ὁ γονεύς _______________ (γεν. εν.),
ἡ τύψις _______________ (δοτ. πληθ.),
3. Να μεταφέρετε τα ουσιαστικά στην ίδια πτώση του άλλου αριθμού:
τοῖς ἱερεῦσι →__________________ τὸν ἱερέα →__________________
(ὦ) γραφεῖς →__________________ τῷ βαφεῖ →__________________
τὰς δύσεις →__________________ (ὦ) ῥήσεις →__________________
ταῖς
ἀκροπόλεσι
→__________________
τὴν
ὅπλισιν
→__________________
τῇ φύσει →__________________ ταῖς λύσεσι →__________________
τὰς τάξεις →__________________ (ὦ) φύσι →__________________
Ασκήσεις από το:
http://users.sch.gr/panosloupasis/