Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου (θεωρία- παραδείγματα)

1. Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου (θεωρία- παραδείγματα)
Τρόποι ανάπτυξης της παραγράφου
( θεωρία- παραδείγματα)
Τρόποι ανάπτυξης παραγράφου ( Quiz )
https://filologosab.blogspot.com/2020/10/quiz_28.html
Ανάλογα λοιπόν με τη θεματική πρόταση/περίοδο, μια παράγραφος μπορεί να αναπτυχθεί μα
τους παρακάτω τρόπους:
Παράγραφος με παραδείγματα
Παράγραφος με σύγκριση – αντίθεση
Παράγραφος με διαίρεση
Παράγραφος με αιτιολόγηση
Παράγραφος με αναλογία
Παράγραφος με αίτια αποτελέσματα
Παράγραφος με ορισμό
Παράγραφος με συνδυασμό μεθόδων
Παράγραφος με παραδείγματα:
Στην περίπτωση αυτή παραθέτουμε παραδείγματα από την ιστορία, τη σύγχρονη κοινωνική καθημερινή ζωή ή
την προσωπική εμπειρία, με τα οποία επαληθεύεται – τεκμηριώνεται η κύρια ιδέα της παραγράφου.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
παράδειγμα, για παράδειγμα, όπως, παραδείγματος χάρη, λόγου χάρη…
Παράδειγμα:
Η εξουσία είναι γένους θηλυκού – όχι μόνο αρσενικού, όπως νομίζουν ορισμένοι, που θεωρούν τις
γυναίκες ανεπαρκείς για τη διαχείριση της πολιτικής εξουσίας. Άλλωστε η ιστορία μάς παρέχει
παραδείγματα για του λόγου το αληθές. Η αρχαία Αιγύπτια Χατσεπσούτ (περίπου 1500 π.Χ. ) κυβέρνησε με

2. δυναμισμό την ιδιόμορφη αυτοκρατορία της ως φαραώ ενάντια στις τοπικές παραδόσεις. Η συμπατριώτισσά
της, η Κλεοπάτρα, έγραψε τις δικές της σελίδες στην ιστορία. Η περιβόητη Ελισάβετ Α΄ (1558-1603) της Αγγλίας
κυβέρνησε με έμπνευση και πυγμή δημιουργώντας τις βάσεις της βρετανικής αποικιοκρατίας. Επίσης η
βασίλισσα Βικτωρία (1837-1901) της Αγγλίας σφράγισε με την εξουσία της την κυριαρχία του βρετανικού στόλου
σε όλον τον κόσμο. Από την πιο πρόσφατη ιστορία να θυμίσουμε την Ινδή πρωθυπουργό Ίντιρα Γκάντι, την
ισραηλινή Γκόλντα Μέιρ, τη Μάργκαρετ Θάτσερ στη Βρετανία, την Εύα Περόν στην Αργεντινή και πολλές άλλες.
Κανείς, λοιπόν, δεν μπορεί να αγνοεί το δυναμισμό του γυναικείου φύλου.
Παράγραφος με σύγκριση – αντίθεση:
Στην περίπτωση αυτή αντιπαραβάλλουμε, συγκρίνουμε δύο πρόσωπα, πράγματα, έννοιες , ιδέες, καταστάσεις
κ.λπ. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης μπορεί να λάβει δύο μορφές: i. σύγκριση: προσδιορίζουμε τις ομοιότητες και
τις διαφορές αυτών που συγκρίνονται. ii. αντίθεση: εντοπίζουμε και αναλύουμε μόνο τις διαφορές αυτών που
εξετάζονται αντιθετικά. Μπορούμε να αντιπαραβάλλουμε ή να συγκρίνουμε κατά γνώρισμα τα δύο μέλη ή να
παρουσιάζουμε πρώτα τα χαρακτηριστικά του ενός μέλους και μετά τα χαρακτηριστικά του άλλου.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
ωστόσο, όμως, αλλά, παρόλο που, από την άλλη πλευρά, αν και, μολονότι, ενώ, και ας, και αν, διαφέρω,
διαφορά, αντιθέτω, αντίθεση, σε αντίθεση με, συγκρίνω, συγκριτικά, σε σύγκριση με…
Παράδειγμα
« Ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους τα ΜΜΕ άλλοτε προσφέρουν πληροφόρηση κι άλλοτε
γίνονται φορείς παραπληροφόρησης. Όταν επιδιώκεται η πληροφόρηση, τα ενημερωτικά κείμενα –
προφορικά ή γραπτά – χρησιμοποιούν κυρίως ουσιαστικά και ρήματα για να προβάλλουν τα γεγονότα της
επικαιρότητας ανάλογα με τη σπουδαιότητά τους για τη ζωή της κοινωνίας. Τα στοιχεία που παρατίθενται σ’
αυτά είναι διασταυρωμένα, επιβεβαιωμένα και τα δημοσιογραφικά σχόλια σαφή, ρητά. Η πληροφόρηση
απευθύνεται στη λογική των δεκτών, τους ενημερώνει έγκυρα, αξιόπιστα και συμβάλλει στη διαφώτισή τους
σχετικά με τα τεκταινόμενα της επικαιρότητας. Αντίθετα, όταν στόχος είναι η παραπληροφόρηση, τα
ενημερωτικά κείμενα από τη μια βρίθουν επιθέτων και κάθε λογής προσδιορισμών κι από την άλλη προβάλλουν
προσωπικές υποθέσεις ως ειδήσεις γενικού ενδιαφέροντος. Τα στοιχεία που παραθέτουν είναι συνήθως
χαλκευμένες ή ανεπιβεβαίωτες ειδήσεις και τα σχόλια διαπλέκονται μ’ αυτές. Η παραπληροφόρηση, μ’ άλλα
λόγια, απευθύνεται στο συναίσθημα, αποπροσανατολίζει και χειραγωγεί το δέκτη. Από τα παραπάνω είναι
φανερό πως πληροφόρηση και παραπληροφόρηση χρησιμοποιούν διαφορετικά μέσα και υπηρετούν
διαφορετικούς στόχους.»
Παράγραφος με διαίρεση:
Στην περίπτωση αυτή μια γενικότερη έννοια διαιρείται σε μικρότερα μέρη. Η διαίρεση γίνεται συνήθως στη
θεματική πρόταση, ενώ στις λεπτομέρειες παρουσιάζονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε μέρους.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
διακρίνω, χωρίζω, διαιρώ, μορφές, είδη, κλάδοι, μέρη…
Παράδειγμα: Παρότι τα δημοτικά τραγούδια παρουσιάζουν μεγάλο θεματικό πλούτο, μπορούμε ωστόσο
να τα χωρίσουμε σε τρείς μεγάλες κατηγορίες. Στην πρώτη κατηγορία ανήκουν τα τραγούδια που

3. αναφέρονται στις διάφορες εκδηλώσεις της ζωής (της αγάπης, του γάμου, νανουρίσματα, παιδικά, κάλαντα,
αποκριάτικα, της ξενιτιάς, μοιρολόγια, γνωμικά της δουλειάς). Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν τα ιστορικά
τραγούδια, δηλαδή αυτά που δημιουργήθηκαν εξαιτίας ενός ιστορικού γεγονότος ή αναφέρονται σε μια
συγκεκριμένη ιστορική περίοδο, όπως είναι τα ακριτικά και τα κλέφτικα. Στην τρίτη κατηγορία ανήκουν οι
παραλογές, ένα ιδιαίτερο είδος δημοτικού τραγουδιού, το οποίο διακρίνεται για τον αφηγηματικό του χαρακτήρα,
τη δραματικότητα και την παραστατικότητα του λόγου.
Παράγραφος με αιτιολόγηση:
Στην περίπτωση αυτή παρουσιάζουμε λογικά επιχειρήματα και άλλες αποδείξεις μ τα οποία
επιβεβαιώνουμε/τεκμηριώνουμε μια θέση/άποψη, που δηλώνεται στη θεματική πρόταση/περίοδο. Ουσιαστικά η
θεματική πρόταση/περίοδο δημιουργεί το ερώτημα «γιατί συμβαίνει αυτό;», η απάντηση του οποίου δίνεται στις
λεπτομέρειες.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
επειδή, διότι, γιατί, εφόσον, καθώς, αφού, γι’ αυτόν το λόγο, ο λόγος είναι, η αιτία είναι, η εξήγηση είναι, αυτό
οφείλεται/εξηγείται, έτσι…
Παράδειγμα: Η φθορά που ο πόλεμος προκαλεί στον άνθρωπο δεν είναι μόνο βιολογική αλλά και ηθική
και ψυχική. Γιατί ο πόλεμος εξαγριώνει τον άνθρωπο. Ο κίνδυνος δημιουργεί ανασφάλεια και η ανασφάλεια
κάνει τον άνθρωπο καχύποπτο και βίαιο. Μηχανεύεται τα πάντα για να επιβιώσει, εξοντώνοντας τον αντίπαλο. Η
επιθυμία για εκδίκηση τον εξωθεί στην κτηνωδία. Το ένστικτο της αυτοσυντήρησης παίρνει τη θέση της λογικής
και η «δύναμη των όπλων» είναι αυτή που απονέμει δικαιοσύνη. Η έχθρα γεμίζει την ψυχή των ανθρώπων με
μίσος. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια καταρρακώνεται. Αξίες, που στην ειρηνική ζωή είναι αρετές για τον άνθρωπο,
όπως η ειλικρίνεια, η εντιμότητα, η ανθρωπιά, η καλοσύνη θεωρούνται αδυναμίες. Ο πόλεμος κάνει τον
άνθρωπο απάνθρωπο. Και το χειρότερο είναι ότι οι πληγές που ανοίγει ο πόλεμος στην ψυχή του ανθρώπου
μένουν ανοιχτές για πολύ καιρό μετά τη λήξη του.
Παράγραφος με αναλογία:
Στην περίπτωση αυτή βεβαιώνουμε μια ομοιότητα ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα πράγματα, ανόμοια εντελώς
από μια άποψη, τα οποία συσχετίζονται στη θεματική πρόταση/περίοδο. Αυτός ο τρόπος ανάπτυξης
χρησιμοποιείται όταν η θεματική πρόταση/ανάπτυξη διατυπώνεται ως μεταφορά ή παρομοίωση.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
τόσο…όσο, όπως…έτσι, ανάλογος, αναλογικά, κατ’ αναλογία, σαν, όμοια, παρόμοια, παραλληλίζω,
παρομοιάζω, παραβάλλω, παραβολή…
Παράδειγμα: Η ζωή του ανθρώπου είναι σαν το ταξίδι του Οδυσσέα προς την Ιθάκη. Κατά τη διάρκεια του
πολύχρονου αυτού ταξιδιού, προκειμένου να επιστρέψει στην πολυαγαπημένη του πατρίδα, ο Οδυσσέας έζησε
πλήθος περιπετειών, αγωνίστηκε με πίστη να ξεπεράσει κάθε δυσκολία που συναντούσε στο δρόμο του, έπαθε
πολλά, αλλά και έμαθε πολλά, αφού είδε νέους τόπους και γνώρισε τα ήθη και τά έθιμα πολλών λαών. ανάλογα
και κάθε άνθρωπος στη ζωή του περνά διάφορες περιπέτειες, ζει καταστάσεις ευχάριστες ή δυσάρεστες,
αγωνίζεται με όλες του τις δυνάμεις για να πετύχει τους στόχου. Μέσα από αυτό το πολύπαθο ταξίδι της ζωής ο
άνθρωπος ολοκληρώνεται ως προσωπικότητα.

4. Παράγραφος με ορισμό:
Στην περίπτωση αυτή ορίζουμε και διασαφηνίζουμε το περιεχόμενο της έννοιας που δηλώνεται στη θεματική
πρόταση/περίοδο, τονίζοντας συχνά και τη βασική διαφορά από άλλες ομοειδείς.
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
ορίζω, ορισμός, εννοώ, σημαίνω, με τον όρο….εννοούμε, ο όρος….σημαίνει, είναι, δηλαδή…..
Παράδειγμα: Οι παραλογές είναι δημοτικά τραγούδια πολύστιχα και αφηγηματικά. Μοιάζουν με μικρά έπη, όπως
και τα ακριτικά, με τη διαφορά όμως ότι δεν εξυμνούν ηρωικά κατορθώματα, αλλά αφηγούνται τις δραματικές
κυρίως περιπέτειες της ανθρώπινης ζωής με τον τρόπο των παραμυθιών.
Παράγραφος με αίτια αποτελέσματα:
Στην περίπτωση αυτή στη θεματική πρόταση/περίοδο παρουσιάζεται ένα γεγονός, ένα φαινόμενο ή μια
κατάσταση (αίτιο) και στις λεπτομέρειες αναπτύσσονται οι συνέπειες (αποτελέσματα) που αυτό προκαλεί στους
διάφορους τομείς της ζωής. [Μπορεί να ακολουθείται και η αντίστροφη πορεία: στη θεματική πρόταση/περίοδο
→ τα αποτελέσματα και στις λεπτομέρειες → τα αίτια]
Χρησιμοποιούμε λέξεις/ φράσεις:
για να, να, ώστε, με αποτέλεσμα, συνεπώς, άρα, επομένως, έτσι, κατά συνέπεια…
Παράδειγμα: Τα προβλήματα που δημιουργεί η αστυφιλία με την άνιση κατανομή του πληθυσμού είναι οξύτατα.
Πρώτα απ’ όλα ερημώνεται η ύπαιθρος. Σε πολλά χωριά της χώρας μας έχουν απομείνει μόνο ηλικιωμένοι και
γέροντες. Αλλά το πρόβλημα δεν είναι μόνο δημογραφικό. Είναι και εθνικό, ιδιαίτερα για τις ευαίσθητες ακριτικές
περιοχές. Είναι όμως και οικονομικό, αφού παραδοσιακές οικονομικές δραστηριότητες όπως η κτηνοτροφία,
ιδίως στις ορεινές περιοχές, εγκαταλείπονται. Η γεωργική παραγωγή σε πολλά μέρη μειώνεται, είτε γιατί
θεωρείται ασύμφορη είτε γιατί λείπουν τα εργατικά χέρια και το μεράκι των ανθρώπων που αγαπούν τη γη, που
ξέρουν και μπορούν να την καλλιεργούν. Ήδη η έλλειψη σε γεωργικά και κτηνοτροφικά προϊόντα καλύπτεται με
τις εισαγωγές, γεγονός που επιβαρύνει την εθνική οικονομία. Συνεπώς η μετακίνηση του πληθυσμού προς τα
μεγάλα αστικά κέντρα επιφέρει μια σειρά από νέα προβλήματα που απειλούν όλους τους τομείς της ζωής μας.
Παράγραφος με συνδυασμό μεθόδων:
Στην περίπτωση αυτή συνδυάζονται δύο ή και περισσότεροι τρόποι προκειμένου να αναπτυχθεί το θέμα. Αυτή η
περίπτωση είναι και η πιο συνηθισμένη, αφού ο συγγραφέας, γράφοντας μια παράγραφο, δεν ενδιαφέρεται
τόσο για τη μέθοδο που θα ακολουθήσει όσο για το τι θέλει να πει και πώς αυτό θα το πει με τον καλύτερο και
σαφέστατο τρόπο.
Παράδειγμα: Υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά της ανθρώπινης γλώσσας από τη γλώσσα των άστρων, που
είναι το φως τους . Ο ανθρώπινος λόγος περιγράφει συχνά το παρόν, και οι διηγήσεις του δεν έχουν όρια στο
χρόνο. Το φως ωστόσο δε θα μπορέσει ποτέ να αιχμαλωτίσει τη σημερινή ζωή των άστρων. απεικονίζει μόνο το

5. παρελθόν τους. Διότι, όσο κι αν ταξιδεύει με ταχύτητα τεράστια, θέλει χρόνο πολύ να φτάσει από τη μακρινή
πηγή που το εξέπεμψε σ’ εμάς. Έτσι βλέπουμε ένα άστρο, κάποιο γαλαξία ή ένα νεφέλωμα όπως ήταν τότε που
το φως εγκατέλειψε την επιφάνειά τους. Η έκρηξη ενός υπερκαινοφανούς αστέρα,, για παράδειγμα, που
παρατηρήθηκε το 1987 στο νέφος του Μαγγελάνου, είχε γίνει στην πραγματικότητα πριν από 180.000 χρόνια.
Τόσο χρόνο έκανε το φως, ο αψευδής μάρτυρας της εκρήξεως, να φτάσει ως εμάς. Αν μια ξάστερη βραδιά
κοιτάξουμε τον Αντάρη, που είναι ένας ερυθρός γίγαντας, το κοκκινωπό φως του ξεκίνησε όταν η Βυζαντινή
Αυτοκρατορία έπνεε τα λοίσθια
. Γ. Γραμματικάκης, «Η γλώσσα των άστρων» (διασκευή)
Στην παραπάνω παράγραφο συνδυάζονται οι εξής μέθοδοι:
σύγκριση – αντίθεση : παρουσιάζεται η βασική διαφορά ανάμεσα στην ανθρώπινη γλώσσα και τη γλώσσα των
άστρων
παραδείγματα: δίνονται παραδείγματα από την αστροφυσική
αιτιολόγηση: αιτιολογείται η θέση ότι το φως απεικονίζει μόνο το παρελθόν των άστρων.
https://www.slideshare.net/despifor/1-28542860