Prikkelbare darm syndroom voor diëtisten Een korte voordracht.

1. PDS
En meer

2. Agenda
Voorstellen
Darmklachten NL
PDS
Andere diagnoses
Behandelingen
Nieuwe richtlijn
Microbioom
Fodmap
Diversen
Vragen

3. Voorstellen Muriël Langedijk Duiven
• Bezig specialisatie MDL
• Leergang ‘chronische diarree & obstipatie’
• Fodmap masterclass
• Microbioom
• Vrijwilliger PDSB
• Lid Netwerk Diëtisten MDL (PDS groep)

4. Projecten
• Keuzehulp PDS
– Samen met MLDS, PDSB, Patient+ MDL arts, apotheker, MDL
verpleegkundige
– Nu bezig NHG er bij te betrekken
• PDSB – bezig samen te werken met MLDS
• NVD  Proberen samenwerking zinnige zorg – arts/ha

5. PDS
• 11% wereldwijd > vrouw < 50 jr
• Recent onderzoek RIVM: 25%
mensen darmklachten (3,7 milj)
• Hoog in verzuim
• Recidiverend
• Veel aandoeningen gelijkend op
PDS
• Diagnose lastig

6. Bron: RIVM
RESULTATEN
Prevalentie Incidentie
Mannen Vrouwen
Soort aandoening Totaal Totaal Totaal (M+V) Totaal (M+V)
Slokdarm, maag en duodenum 195.200 237.900 433.200
Lever, galblaas/-wegen en alvleesklier 119.800 152.600 272.300
Spastisch colon/IBS 59.600 166.000 225.600 117.900
Colitis ulcerosa/chronische enteritis (regionalis) 70.100 84.100 154.200 7.200
Divertikelziekte 140.400 194.200 334.700 26.500
Dunne darm, appendix, dikke darm en anus 440.800 642.200 1.083.000
Infectieziekten en infestaties van het spijsverteringsstelsel127.100 160.800 287.900
Gegeneraliseerde buikpijn/buikkrampen 122.800 240.100 362.900 406.500
Maagpijn 158.800 255.800 414.600 373.000
Zuurbranden 60.700 79.400 140.100 126.000
Andere gelokaliseerde buikpijn 149.000 323.500 472.500 532.200
Flatulentie/meteorisme/boeren 7.800 9.400 17.100 20.400
Misselijkheid 32.100 86.000 118.000 129.700
Braken 39.700 53.100 92.800 100.800
Diarree 105.800 132.600 238.300 279.000
Obstipatie 238.600 407.400 646.100 345.700
Rectaal bloedverlies 48.100 49.100 97.200 105.400
Incontinentie voor ontlasting 8.500 16.100 24.600 14.500
Verandering ontlasting/defecatiepatroon 29.300 34.900 64.200 56.600
Andere symptomen/klachten spijsverteringsorganen 11.100 14.700 25.800 23.400
Symptomen van het spijsverteringsstelsel 921.500 1.470.700 2.392.200
Totaal MDL 1.537.100 2.199.000 3.736.100

7. PDS Diagnose
• Rome IV
– Geen andere verklaringen
– Minimaal 6 maanden
aanwezig
– Buikpijn min. 1 x pd 3 mnd
– 2 van de 3:
• Buikpijn gerelateerd aan
ontlasting
• Verandering van ontlasting
• Veranderde vorm ontlasting
• PDS-C < 3 PDS-D > 3 /7
ontlasting
• Versterkende factoren
rondom diagnose 
abnormale ontlasting, slijm bij
ontlasting
opgeblazen gevoel/gasvorming
symptomen na de maaltijd
hoofdpijn
fibromyalgie
stress

8. Huisarts
• NHG verouderd (2012)
“Verwijs naar de diëtist bij een onevenwichtig voedingspatroon of bij behoefte aan een
individueel advies”
 onvolledig! Gezond eten kan ook klachten geven.
• Onderzoek: lichamelijk , calprotectine (IBS-D), coeliakie (IBS-D IBS-M), evt. Hb , CRP
• Door naar MDL o.a:
– Patiënt wil graag
– Leeftijd> 50
– Vermoeden ColonCa (bloedverlies, gewichtsverlies)
– Vermoeden Coeliakie (bloedonderzoek)
– IBD

9. MDL arts
• In het kort:
• Zorgpad wisselt per ziekenhuis
• Div. bloedonderzoek
• Colonscopie  indicatie zoals bloedverlies
Blijvende diarree (oa microscopische colitis)
• SeHCAT test (galzuur)

10. PDS of..
• Lactose intolerant
• Caseïne A1 intolerant
• Chronische diarree of obstipatie
– ‘s nachts klachten vaak organisch
– Medicatie
– Bestraling
• Microcitaire Colitis (kleine
ontstekingen) incidentie als IBD
medicatie
• Functionele Dyspepsie :
 Iberogast, prokinetica,
antidepressiva
• ACNES (3000-4000 pat. Pj?)
– Buikpijn, misselijkheid, opgeblazen
gevoel
– Zenuwen klem
– 1 plek
– Behandeling lastig; zenuw
doornemen
• Verklevingen
• Bekkenbodem
• Divertikels
• Galzuur absorptie
• …….

11. PDS ‘functioneel’ ?
• Verhoogde colon motiliteit of versnelde transit
• Viscerale hypersensitiviteit
• Verhoogde galzuurconcentratie
• (lage) Inflammatie darmmucosa
• Verhoogde darm permeabiliteit (epitheel)
• Neuro-hormonale regulatie
• Effecten in epitheel
• Verstoord microbioom (antibiotica, darm-hersen, SIBO?)

12. Behandeling (oa Bowel Disorders, G.Enter. 2016)
• Begrepen voelen
• Beweging, slapen, stressreductie
• Vezels niet substantiele verbetering (vooral ++ bij
tekort)
• Tarwe verergert klachten (gas)
• Reduce PDS’ (2010-2105)
• Fodmap & Gewone adviezen

13. Flowchart PDS (in het kort; bron: UMCmaastricht)
Huisarts  diagnose  geruststellen  doorverwijzen
Diëtist Bekkenbodem
fysio
GGZ vplk Medicatie
Vezels opvoeren
Vocht
Let op triggers
(zemelen, fruit, caffeine,
alcohol, frisdrank,
gasvormers)
Bekkenbodem
Ontspanning
Stressreductie Macrogol
Psyllium
Magesium
Loperamide
‘ Shared Decision Making’
Fodmap, probiotica,
pepermuntolie

14. Mogelijke therapieën:
• Leefstijl +
• Fodmap +++
• Eliminatie ++
• Probiotica +/-
• Medicatie +/-
• Pepermuntolie +
• Iberogast +
• Mebeverine -

15. Darmmicrobiota
• afbraak van voedingsvezels
• trainen het immuunsysteem
• produceren hormonen en vitaminen
• concurreren met ziekteverwekkers
• beïnvloeden zelfs ons gedrag
• Metabool effect!
• de diversiteit aan darmmicroben is uniek voor ieder mens
• KKV butyraat, propionaat

16. Microbioom van slag
• Antibiotica  diarree
• Probiotica: 2x10⁹ KVE: kans antibiotica gerelateerde diarree verlaagd met factor 3
– LGG (L. Rhamnosis)
– Microbiol Platinum (Vitals); Culturelle (All. Research grp),
Actimel (Danone), Probioticum (Wapiti)
• PDS :Probiotica mogelijk gunstig.
– probeer verschillende soorten
– Let op KVE (kolonie vormende eenheden)
Veel medicijnen hebben invloed op darmen!!

17. Fucties microbioom een kleine selectie
• Veel! onderzoek
• Bifido Infantus (minder pijn, gasvorming,gunstig voor beweging darmen)
• oxytocine gemaakt door darmbacterie
• L. reuteri antimicrobieel
• Maken dopamine (E.coli, B. subtilis, S. Aureus)
• Immuunsysteem: cellen in darmwand detecteren welke
bacteriën in de darm zitten; (ontstekingsbevorderend of remmend)

18. Voeding van invloed op microbioom
• Koolhydraatrijk: Prevotella meer aanwezig
• Vetrijk: meer Bacteroidetes
• Moedermelk: Bifido
• Gefermenteerd voedsel gunstig (zuurkool, etc)

19. SIBO
• Overgroei bacteriën 
overgang dunne-dikkedarm
– Ileocaecale klep bij resectie!
– MLDS zegt:
klachten lijken op PDS
‘lastige diagnose’ , PDS en
SIBO tests nog niet betrouwbaar

20. Stress
• Hersen-darm as
• Emoties ‘limbisch systeem’ autonome zenuwstelsel 
darm
• Darm  N.Vagusvertakt naar organen
met effect op maagsap, peristaltiek, Centrale Zenuw Stelsel
• Ontspanning-spanning
•  verandering leefomgeving = verandering samenstelling
populatie

22. De praktijk van de diëtist.. doorvragen…
• Goede anamnese
• Uitgebreide voedingsanamnese/eetverslag
• Ontstaan navragen
• Welke klachten
• Wanneer zijn de klachten erger
• Ontlastingspatroon (Brittish Stool Chart)
• Medicatie
• Wat wil cliënt, wat is er al gedaan

23. Doorvragen…
Aandacht voor:
Melk
Tarwe
Caffeine
Fruit, groente, sap
Gezoete dranken,
Kauwgom
• Let op:
– Gebruik kookvocht
– Bamboekoffie
– Smaakmakers

24. Belangrijkste voedingsadviezen PDS
(nieuwe richtlijn is in de maak)
• Voldoende vocht
• Regelmaat
• Kleine maaltijden
• Niet ‘s avonds laat eten
• 20-30 g vezels per dag (Divertikels 30-40 g)
• Geen extra tarwezemelen: meer pds klachten
• Psyllium of lijnzaad; bij diarree: psyllium met minder vocht

25. Knelpunten
• Lactosebeperkt  komen regelmatig later terug met PDS
klachten
• Stress
• Placebo effect
• Introductie ‘eng’ men blijft hangen in het fodmap dieet
– Kans op tekorten: Calcium, vezels, ijzer, volwaardigheid, microbioom
• Obstipatie lastiger
• Diëtist en patiënt neigen soms naar overbehandelen (geen onderzoek
naar gedaan)

26. Overweeg
Altijd kijken naar ‘gezonde voeding’
2e instantie Fodmap; samen beslissen
eventueel: ‘Top down’ elimineren
(bv lactose of fructose)
Introductie nieuwe voedingsmiddelen structureren
Moet je steeds terug (na introductie) naar fodmaparm??
• Positief zijn! (als client het niet ziet zitten, werkt het minder goed)’
• Verschillende behandelingen (na elkaar)

27. Cave
• Psylliumvezels: kans op overgevoeligheid
– (zie: Lareb) ontsteking slijmvlies neus/oog, jeuk, huiduitslag
• Kruidenpreparaten
• glidkruid-leverschade
• St. Janskruid
• Groene thee preparaten, ginseng
• Knoflook in olie (bewaren)
• Aloë Vera (hars)(laxerend)

28. • Bedankt voor de aandacht