1. โ ค ร ง ก า ร พ ร ะ ร า ช ดา ริ
โครงการด้ านสิ่ งแวดล้ อม
ด้ านการอนุรักษ์และพัฒนาทรั พยากรดิน

2. โครงการด้ า นสิ่ งแวดล้ อ ม
 ปัญหาเรื่ องสิ่ งแวดล้อม เป็ นปัญหาที่มีความสาคัญควบคู่กบการพัฒนาความเจริ ญก้าวหน้า ซึ่งเป็ น
ั
ปัญหาร่ วมกันของทุกประเทศ กล่าวคือ การพัฒนายิงรุ ดหน้าปัญหาคุณภาพสิ่ งแวดล้อมและภาวะมลพิษ
่
ยิงก่อตัวและทวีความรุ นแรงมากยิงขึ้น ประเทศไทยนับเป็ นประเทศหนึ่งที่กาลังประสบกับปัญหา
่ ่
่
ดังกล่าว ทั้งนี้เพราะการพัฒนาเศรษฐกิจในช่วงที่ผานมาให้ความสาคัญกับอัตราความเจริ ญเติบโตทาง
เศรษฐกิจ โดยการนาเอาทรัพยากรมาใช้ประโยชน์แต่ไม่ได้มีการวางแผนการจัดการทีเหมาะสมรองรับ
่
ปัญหาที่จะเกิดขึ้น ทาให้ทรัพยากรธรรมชาติที่เหลืออยูมีสภาพเสื่ อมโทรมลง

3. โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ ส่ วนใหญ่จะเป็ น
วิธีการที่จะทานุบารุ ง และปรับปรุ งสภาพทรัพยากรและ
สิ่ งแวดล้อมให้ดีข้ ึนในด้านต่าง ๆ อาทิเช่น การอนุรักษ์และ
พัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ า และป่ าไม้ ซึ่งมีสาระโดย
สรุ ปดังนี้
โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ ส่ วนใหญ่จะเป็ น
วิธีการที่จะทานุบารุ ง และปรับปรุ งสภาพทรัพยากรและ
สิ่ งแวดล้อมให้ดีข้ ึนในด้านต่าง ๆ อาทิเช่น การอนุรักษ์และ
พัฒนาทรัพยากรธรรมชาติ ดิน น้ า และป่ าไม้ ซึ่งมีสาระโดย
สรุ ปดังนี้

4. ด้ านการอนุ รั กษ์ และพั ฒ นาทรั พยากรดิ น
่
 ในช่วยระยะเวลาเกือบ ๓๐ ปี ที่ผานมา การเพิ่มผลผลิตและรายได้ของประเทศมาจากการขยายพื้นที่การ
่
เพาะปลูกมากกว่าการเพิ่มผลผลิตต่อหน่วยพื้นที่จนถึงขณะนี้ประมาณได้วาพื้นที่ท่ีเหมาะสมต่อการ
่
เกษตรกรรมได้ใช้ไปจนเกือบหมด และพยายามหาพื้นที่ชดเชยด้วยการอพยพโยกย้ายเข้าไปอยูกระจัด
กระจายในเขตป่ าสงวนแห่งชาติ พื้นที่ป่าไม้ถกทาลายเพิมจานวนมากขึ้น เพราะการใช้ท่ีดินกันอย่างขาดความ
ู ่
ระมัดระวังและไม่มีการบารุ งรักษาซึ่งทาให้เกิดความเสื่ อมโทรม ปัญหาเหล่านี้หากไม่รีบแก้ไขย่อมส่งผล
กระทบต่อการพัฒนาประเทศเป็ นอย่างมาก
สาหรับโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดาริ น้ น คานึงถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ั
ปรับปรุ งทรัพยากรธรรมชาติที่เสื่ อมโทรมให้ได้ใช้ประโยชน์

5. ๑ . ส นั บ ส นุ น ใ ห้ เ ก ษ ต ร ก ร เ รี ย น รู้ เ ข้ า ใ จ วิ ธี ก า ร อ นุ รั ก ษ์ ดิ น แ ล ะ นา
้
การปรับปรุ งบารุ งดินและสามารถนาไปปฏิบติได้เอง ดังพระราชดารัส
ั
ความว่า
“ ..การปรั บปรุงที่ดินนั้น ต้ องอนุรักษ์ ผิวดินซึ่ งมีความสมบูรณ์ ไว้
ไม่ ให้ ไถหรื อลอกหน้ าดินทิงไปสงวนไม้ ยืนต้ นที่ยงเหลืออยู่เพื่อที่จะรั กษา
้ ั
ความชุ่มชื นของผืนดิน...”
้

6. เมื่อวัน ๒๕ กรกฎาคม ๒๕๔๐ ได้พระราชทานพระบรมราโชวาทแก่ผสาเร็จการศึกษาจาก
ู้
มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์มีส่วนเกี่ยวข้องกับหญ้าแฝกตอนหนึ่งว่า
“...ปลูกหญ้ าแฝกจะต้ องปลูกให้ ชิดติดกันเป็ นแผงและวางแนวให้ เหมาะสมกับลักษณะภูมิประเทศ เป็ น
ต้ นว่ าบนพืนที่สูงจะต้ องปลูกตามแนวขวางของความลาดชันของร่ องนา บนพืนที่ราบจะต้ องปลูกรอบ
้ ้ ้
แปลงหรื อปลูกตามร่ องสลับกับพืชไร่ ในพืนที่เก็บกักนาจะต้ องปลูกเป็ นแนวเหนือแหล่ งนา หญ้ าแฝกมี
้ ้ ้
หลักวิธีดังนี ้ จะช่ วยการป้ องกันการพังทลายของหน้ าดิน รั กษาความชุ่มชื ้นในดิน เก็บกักตะกอนดินและ
สารพิษต่ าง ๆ ไม่ ให้ ไหลลงในนา ซึ่ งจะอานวยผลประโยชน์ อย่ างยิ่งแก่ การอนุรักษ์ ดินและนา ตลอดจน
้ ้
การฟื ้ นฟูดินและป่ าไม้ ให้ สมบูรณ์ ขึน...”
้

7. ๒.การจั ด สรรและปฏิ รู ปที่ ดิ น
 พัฒนาที่ดินว่างเปล่าแล้วจัดสรรให้เก่เกษตรกรที่ไร้ที่ทากินได้ประกอบอาชีพในรู ปของ
หมู่บานสหกรณ์ท้งนี้โดยให้สิทธิทากินแต่ไม่ให้กรรมสิ ทธิ์ในการถือครอง พร้อมกับ
้ ั
จัดบริ การพื้นฐานให้ตามความเหมาะสม นอกจากนี้ยงมีการจัดพื้นที่ทากินให้ราษฎรชาวไทย
ั
่
ภูเขาให้สามารถดารงชีพอยูได้เป็ นหลักแหล่งโดยไม่ตองทาลายป่ าอีกต่อไปนี้
้

8. “ทฤษฎีใหม่”
ด้วยพระอัจฉริ ยะในการแก้ปัญหาจึงได้พระราชทานแนวพระราชดาริ เกี่ยวกับ
การทาการเกษตร “ทฤษฎีใหม่” ดังพระราชดารัสตอนหนึ่งว่า
“...ทฤษฎีใหม่ ...เป็ นวิธีการอย่ างหนึ่งที่จะทาให้ ประชาชนมีกินแบบตาม
อัตภาพ คืออาจไม่ รวยมากแต่ กพอกินไม่ อดอยาก...”
็

9. การแบ่ ง พื้ นที่ สั ด ส่ วน
 เป็ นการพัฒนาพื้นที่ทากินที่มีขนาดเล็ก ด้วยการจัดสรรที่ดินให้เหมาะสมกับการทาการเกษตรแบบ
ผสมผสานอย่างได้ผล ทฤษฎีใหม่ เป็ นการบริ หารจัดการที่ดินและแหล่งน้ าเพื่อพัฒนาการเกษตรให้เกิด
ประโยชน์สูงสุดและสามารถเลี้ยงตัวเองได้ โดยแบ่งพื้นที่ออกเป็ น ๔ ส่วนคือ
 ๑.ร้อยละ ๓๐ ที่หนึ่งสาหรับปลูกข้าว
 ๒.ร้อยละ ๓๐ ที่สองสาหรับปลูกพืชไร่ พืชสวน
 ๓.ร้อยละ ๓๐ ที่สามสาหรับขุดสระน้ าไว้ใช้ในการเกษตร รวมถึงเลี้ยงปลาไว้บริ โภค
่
 ๔.ร้อยละ ๑๐ สุดท้ายเป็ นที่อยูอาศัย พร้อมกับปลูกพืชสวนครัวในลักษณะแบบครบวงจร ซึ่งจะทาให้
เกษตรกรมีกินตลอดทั้งปี