Kuliah PPPJ2413 Dunia Islam Abad ke-20 oleh Dr Ermy Azziaty, pensyarah Jabatan Pengajian Arab dan Tamadun Islam, Fakulti Pengajian Islam, Universiti Kebangsaan Malaysia.

1. Kuliah ke-3

2.  Pada abad ke-20, kuasa Barat berjaya mengukuhkan
kekuasaannya di dunia Islam
 Di antara kuasa-kuasa ini ialah British, Rusia,
Perancis, Jerman dan Itali
 Tiga buah kuasa yang dominan ialah British, Perancis
dan Rusia

4.  Memiliki empayar yang begitu besar dan menguasai
dunia Islam khasnya dan dunia keseluruhannya
 Pada 1921-menguasai penduduk dunia di antara 470-
570 juta penduduk
 Meliputi kawasan sekitar 14.3 juta batu persegi (1/4
daripada dataran dunia)
 Wilayah kekuasaan ini terangkum dalam negara-
negara Komanwel (Commonwealth of Nations)

5.  Pengaruh British dikesan dalam bidang politik,
ekonomi dan sosial (pengaruh bahasa Inggeris)
 Empayar British sering dirujuk sebagai empayar yang
tidak pernah malap atau“the empire on which the sun
never sets”
 “The British Empire was the most extensive empire in
world history and for a time was the foremost global
power. It was a product of the European age of
discovery, which began with the global maritime
explorations of Portugal and Spain in the late 15th
century, that inaugurated the era of the European
global empires

6.  Kebanyakan tanah jajahan British terdiri daripada
kerajaan yan diduduki oleh masyarakat Islam sama
ada dalam bentuk majoriti ataupun minoriti
 Kebanyakan negara jajahan British menyertai
pertubuhan negara-negara Komanwel. Di
antaranya ialah Brunei, Malaysia, India, Maldives,
Pakistan, Nigeria, Mozambique, dll
 Negara yang tidak menyertai Komanwel ialah
Bahrain, Mesir, Iraq, Kuwait, Qatar, Bhutan, dll

7. Negara-negara yang menyertai pertubuhan Komanwel
pada masa kini

8.  Kuasa kedua terbesar selepas British yang
mendominasi dunia Islam abad ke-20
 Pada 1914, empayar Rusia terdiri daripada 81 buah
wilayah yang digelar ‘guberniyas’ dan 20 buah
dikenali sebagai ‘oblasts’.
 Selain itu terdapat beberapa kawasan taklukan
yang dikategorikan sebagai ‘vassal’ dan
‘protectorate’ seperti Emiriyyah Rakyat Bukhara
dan Kesultanan Khan Khiva dan Tuva (Uriankhai)
selepas tahun 1914

9.  Selepas 1917, kekuasaan Rusia merangkumi
negara seperti Ukraine, Belarus, Moldova,
Finland, Armenia, Azerbaijan dan Georgia
 Begitu juga negara-negara di Asia Tengah seperti
Kazakhstan, Kyrgyztan, Tajikistan, Turkeministan
dan Uzbekistan, wilayah-wilayah di Baltik seperti
Lithuania, Estonia dan Latvia.
 Kekuasaan Rusia juga menjangkau ke wilayah
kerajaan Poland dan Uthmaniyah seperti Ardahan,
Artvin dan Kars.

11.  Perancis juga turut menguasai dunia Islam
 Pada tahun 1878, Perjanjian rahsia antara
British dan Perancis .
 Perancis mengakui penguasaan British
terhadap Cyprus dan pihak British akan
membalas dengan mengakui penguasaan
Perancis terhadap Tunisia.
 Ini meyakinkan pihak Perancis mengusai
Tunisia pada tahun 1880. Tunisia secara
rasmi dijadikan sebuah negeri naungan
Perancis pada 12 Mei 1881.

12.  1)Kejatuhan orang Islam hasil kerjasama
Kuasa Barat dan rakyat tempatan
 2)Kekuasaan ke atas dunia Islam melalui
penaklukan ketenteraan dan perjanjian
 3) Pengurangan dan ‘Penghijrahan terpaksa’
oleh orang Islam ke sesuatu kawasan

13.  1)Kejatuhan orang Islam hasil kerjasama British
dan rakyat tempatan
 Situasi masyarakat Islam dikuasai hasil daripada
kerjasama British dengan penduduk tempatan
 Kuasa Barat menggunakan ‘senjata diplomasi’ iaitu
menjalinkan hubungan baik dengan pemimpin atasan
masyarakat Islam
 Strategi tersebut merupakan sasaran utama untuk
menguasai dunia Islam

14.  Pada 1899- Kejatuhan pemerintahan Mahdi di
Khartoum, Sudan adalah hasil kerjasama Mesir
dengan British
 Pengasas pemerintahan ini ialah Muhammad
Ahmad ibn Sayid Abdullah yang dikenali sebagai
Mahdi
 Beliau memimpin gerakan untuk membebaskan
diri dari penguasaan dawlah Uthmaniyah
 Walau bagaimanapun, kerajaan yang diasaskan
jatuh ke tangan British pada 1899

15.  Pada 1916, Raja Abdul Aziz mengadakan pertemuan
dengan Sir Pery Cox dan Gertrude Bell (peg.politik
British)
 Pertemuan diadakan di Basrah untuk menguatkan
hubungan Arab Saudi-British
 British kemudiannya berjaya menawan Baghdad dari
Uthmaniyah pada 1917
 Sukar untuk mengaitkan pertemuan sebegitu yang
menjatuhkan umat Islam
 Realitinya, hubungan baik di antara British dan
masyarakat Islam meletakkan mereka situasi ‘serba-
salah’ disamping kekuatan yang terhad.

16.  Pada 1921,Churcill mengadakan pertemuan
bersama 40 orang pegawai British di Kaherah untuk
membahagi-bahagikan Timur Tengah kepada
wilayah kecil
 Putera Sharif Makkah( Sharif Husain), iaitu Raja
Abdullah dilantik sbg raja Transjordan manakala
Faisal sebagai raja Iraq
 Perlantikan ini dilihat mempunyai kepentingan-
kepentingan kepada British di Timur Tengah.

17. 2)Kekuasaan ke atas dunia Islam melalui
penaklukan ketenteraan dan perjanjian
 Pada abad ke-20, kelemahan dunia Islam jelas
apabila kerajaan Islam satu persatu jatuh ke tangan
Kuasa Barat
 Senario ini diperlihatkan menerusi penjajahan
ketenteraan dan perjanjian
 Perjanjian Anglo-Kuwait (1899) memberi hak
kepada British menguasai kawasan persempadanan
Selatan Rusia sehingga ke Timur Barat antara
Omsk dan Uralsk
 Pada 1900, Rusia menguasai wilayah dunia Islam
sehingga ke sempadan Sungai Atrek dan Amu
Darya, di bahagian Selatan hingga ke Timur Tasik
Issk Kul dan Zaysan

18.  Pada 1916, Perjanjian Sykes Picot di antara
British, Perancis mengenai pembahagian wilayah-
wilayah Arab yang dikuasai oleh dawlah
Uthmaniyah
 Perjanjian London (1916), di antara British,
Perancis, Rusia dan Itali. Pulau Dodecanese (di
luar pantai Anatolia dan Libya dijanjikan kepada
Itali
 Perjanjian Mudros (1918) di antara dawlah
Uthmaniyah diwakili oleh Rauf Bey dan British
oleh Admiral Arthur Calthorpe bertempat di
Pelabuhan Mudros di Lemnos, Greek

19. Kapal HMS Agamemnon berlabuh di Pelabuhan Mudros yang menjadi lokasi
‘Treaty of Mudros’

20.  Perjanjian Mudros yang merupakan penyelesaian
Perang Dunia Pertama memberikan signifikan
yang cukup besar kepada dunia Islam
 Berikutan kekalahan yang dialami, dawlah
Uthmaniyah terpaksa melepaskan keseluruhan
empayarnya kecuali Anatolia
 Dawlah ini juga terpaksa melepaskan kawasan
penempatan tentera di Hijaz, Yaman, Iraq, Syria,
Tripoli dan Cyrenaica
 Kuasa Bersekutu menakluki kawasan berdekatan
Dardanelles, Bosphorus, Batum, Pergunungan
Tauros dan menguasia 6 wilayah di Anatolia

21. 3) Pengurangan dan ‘Penghijrahan terpaksa’
oleh orang Islam ke sesuatu kawasan
 ‘Penghijrahan terpaksa’ dilakukan atau terjadi
berikutan daripada penguasaan Barat ke atas
negara mereka atau secara sukarela dilakukan
untuk menempatkan diri dengan tempat yang
lebih selesa.
 Hal ini secara tidak langsung memberi kesan
mendalam kepada kependudukan Islam di sesuatu
kawasan dan mengurangkan jumlah penduduk
Islam

22.  Satu kes yang boleh dijadikan contoh :- Penduduk
Muslim di Bulgaria pada tahun 1877 berjumlah 50
peratus. Pengurangan berlaku hingga kepada 10
peratus pada tahun 1910
 Pada tahun 1948, kerajaan Bulgaria bertindak
menutup ratusan masjid dan melarang penggunaan
nama Islam.
 Faktor utama situasi ini apabila Bulgaria
mendapatkan kuasa autonomi dari dawlah
Uthmaniyah menyebabkan penduduk Islam
semakin tersepit di bawah pentadbiran Kristian.

23.  Perang Uthmaniyah-Rusia pada abad ke-1877
membawa kepada Perjanjian Berlin.
 Hasil perjanjian ini memberikan hak kepada Austria
untuk berkuasa ke atas Bosnia-Herzegovina.
 Berikutan daripada ini memberikan tekanan kepada
penduduk beragama Islam.
 Realitinya separuh daripada penduduk Islam Bosnia
ingin terus kekal di bawah pentadbiran dawlah
Uthmaniyah.
 Situasi ini merupakan kezaliman kepada penduduk
Islam yang telah lama bernaung dibawah pentadbiran
Islam diserahkan nasib mereka kepada kerajaan
Kristian

24.  Pada tahun 1946, selepas perang dunia kedua,
Republik Sosialis Yugoslavia ditubuhkan.
 Bosnia menjadi salah satu daripada enam kerajaan
yang membentuk republik tersebut.
 Pada Februari 1991, Bosnia berjaya mendapatkan
kemerdekaan daripada republik Yugoslavia.
 Serbia membantah kemerdekaan Bosnia pada Mac
1992
 Situasi yang tegang berlaku membawa kepada perang
ke atas Bosnia oleh Serbia pada April 1992 hingga
1995
 Berlaku proses ‘ethnic cleansing’ dan kekejaman
yang keterlaluan oleh Serbia terhadap Muslim Bosnia

28. Bekas Presiden Serbia : Slobodan Milosevic

29. Rodovan Karadzic juga merupakan seorang individu yang bertanggungjawab ke atas Perang
Bosnia (1992-1995). Dibicarakan oleh PBB dan beliau menyamar sebagai seorang pskiatris
dengan gelaran Dr. Dragan Dabic

30. Kesimpulan
Pada abad ke-20, penguasaan Barat
terutamanya British, Perancis dan Rusia
ketara sekali lanjutan daripada abad
sebelumnya. Penaklukan dunia Islam pada
abad ini berlaku secara meluas, terutamanya
menerusi perjanjian yg dilakukan. Umat
Islam juga mengalami proses pemisahan dan
penebaran yang menjadikan mereka minoriti
di bawah pentadbiran non-Muslim