1. flickr, cc starstreak007 (12.05.2009)
Neo, bohater filmu Matrix,
minifig złożony z elementów
Batman, figurka należąca
pochodzących z różnych zesta-
flickr do zestawu Lego
, cc jon
athan
_w (12.
wów Lego
05.2009)
Postacie z kultowego filmu
Quentina Tarantino Pulp
Fiction (grane przez Johna Tra-
voltę i Samuela L. Jacksona)
Artur Wabik
flickr, cc minifig (12.05.2009)
K
lasyczny alfabet grecki współcze- elementy rzeczywistości. Uderzająco podobne słowo „klocki” kojarzy się nam w pierwszej
śnie składa się z 24 liter. Używane rozwiązania są dziś stosowane w przestrzeni kolejności z produktem duńskiego koncernu.
do zapisu języka polskiego pismo publicznej – na dworcach, lotniskach czy To efekt marketingowy, o którym inni wy-
łacińskie − z 26, a nieco bardziej w centrach handlowych. Zastępy grafików twórcy mogą tylko pomarzyć. Kolejną unika- AFOL-e) to społeczność złożona z sympa-
skomplikowana cyrylica – z 33 znaków gra- zatrudnionych w agencjach reklamowych na tową cechą systemu jest jego pełna kompaty- tyków Lego – prawdziwych ambasadorów
ficznych. Najbardziej złożone pismo ideogra- całym świecie codziennie opracowują coraz to bilność w ciągu wielu lat – pierwsze klocki, marki, jak określiłby ich David Balter, a więc niejsze tematy w tej kategorii to: samochody,
ficzne, którym wciąż jest pismo chińskie, nowe piktograficzne narzędzia komunikacji z początku lat sześćdziesiątych XX wieku, osób doskonale zorientowanych zarówno motory, lokomotywy, samoloty, maszyny
składające się z około 50 tysięcy znaków, wizualnej. Ewolucja ta dokonuje się równole- nujący współcześnie zestaw do komunikacji można z powodzeniem łączyć dziś z najnow- w historii produktu, jak i w dotyczących budowlane, pojazdy wojskowe, ale też archi-
operuje obecnie jedynie 5-6 tysiącami najczę- gle na ekranach naszych monitorów – a więc wizualnej. Dla przykładu: sześć identycz- szymi, programowalnymi komputerowo go bieżących wydarzeniach; dodatkowo ze tektura – budynki mieszkalne, przemysłowe,
ściej używanych. Przyglądając się rozwojowi również w wirtualnej przestrzeni publicznej, nych, podstawowych elementów Lego można modułami z serii Mindstorm, służącymi do szczególną uwagą śledzących i omawiających dworce, mosty itd. Zwłaszcza klocki z serii
systemów piśmienniczych – od piktograficz- jaką jest Internet. Pojęcie „ikona” już dawno połączyć z sobą na 915 milionów sposobów. konstruowania w pełni funkcjonalnych ro- między sobą plany firmy dotyczące produkcji Technic znajdują zastosowanie przy budo-
nego, przez hieroglificzny, ideograficzny, nabrało w niej zupełnie nowego znaczenia. Biorąc pod uwagę łączną liczbę różnych kloc- botów (NXT Intelligent Brick jest w zasadzie nowych zestawów lub wręcz pojedynczych wie realistycznych, często wyposażonych
aż do ideograficzno-fonetycznego i czysto ków dostępnych w asortymencie firmy, liczba mikroprocesorem w kształcie klocka, wypo- klocków. Możemy przy tym wyróżnić dwa w ruchome elementy i zdalnie sterowanych
fonetycznego – można zauważyć tendencję Serwis internetowy Peeron, zajmujący się kombinacji jest w praktyce nieskończona. sażonym w mikrowyświetlacz LCD i mikro- podstawowe aspekty czynnej przynależności modeli. Niektóre z nich nie tylko symulują
do upraszczania kształtu i redukcji liczby inwentaryzacją elementów systemu Lego, po- Dostępność klocków jest naturalnie ograni- głośnik; można go podłączyć do komputera do społeczności AFOL-i – jest to, po pierw- funkcje użytkowe swoich pierwowzorów, ale
znaków. Jednocześnie współczesne wzornic- pularnie określanych jako klocki, wymienia czona do krajów wysoko uprzemysłowionych, domowego). Lego jest w tym zakresie jednym sze, kolekcjonowanie klocków (wraz z in- też posiadają ich rzeczywiste cechy konstruk-
two przemysłowe zatacza pewnego rodzaju 13 324 różniące się od siebie kształtem lub ko- lecz tempo ich produkcji (obecnie około 600 z najbardziej konsekwentnie prowadzonych strukcjami, pudełkami, katalogami etc.), po cyjne, umożliwiające na przykład poruszanie
koło, odwołując się niemal wprost do naj- lorem części, występujące w 7 795 zestawach klocków na sekundę) i dwucyfrowy wzrost produktów w historii popkultury. drugie zaś, twórcze wykorzystywanie ich do się po trudnym podłożu lub transportowanie
starszego znanego systemu piśmienniczego. wyprodukowanych przez koncern w ciągu 50 sprzedaży na wszystkich rynkach w 2008 konstruowania struktur określanych jako My niewielkich, nieprzekraczających masy wła-
Pierwszym etapem na drodze rozwoju pisma lat jego dotychczasowej działalności. Gdyby roku pozwalają przypuszczać, że wkrótce nie Wokół tak precyzyjnie zaprojektowanej, Own Creations (w skrócie MOC-e). Struktu- snej ładunków. Konstruktorzy takich modeli
były bowiem piktogramy – schematyczne więc każdy element Lego potraktować jako będzie trudności z nabyciem ich w najbar- rozwijanej i przez ponad pół wieku nie- ry te to najczęściej niezwykle szczegółowe organizują cykliczne spotkania, podczas
rysunki symbolizujące przedmioty, zwierzęta odrębny, a jednocześnie powiązany z inny- dziej egzotycznych zakątkach świata. Lego wychodzącej z mody zabawki prędzej czy odwzorowania rzeczywistych przedmiotów których porównują osiągi swoich maszyn
i osoby. Informacje były przekazywane przez mi w ramach jednego systemu pojęciowego już dziś cechuje niemal stuprocentowa rozpo- później musiała się skonsolidować grupa codziennego użytku, w skali charakterystycz- (na przykład w trakcie TruckTrial – wyścigu
powszechnie znane i łatwe do zrozumienia symbol, to otrzymamy najbogatszy funkcjo- znawalność marki – badania wykazały, że entuzjastów. Adult Fans of Lego (w skrócie nej dla tradycyjnych modeli. Najpopular- modeli ciężarówek).
autoportret 2 [27] 2009 | 66 autoportret 2 [27] 2009 | 67

2. flickr, cc balakov (12.05.2009)
Rekonstrukcje wydarzeń historycznych na podstawie Odwzorowanie samospalenia buddyjskiego mnicha
słynnych fotografii w proteście przeciw prześladowaniom w Południowym
Obok: scena podnoszenia flagi USA na Iwo Jimie Wietnamie
Poniżej: żołnierz Armii Czerwonej zatyka flagę na
szczycie Bramy Brandenburskiej w dniu zakończenia
drugiej wojny światowej.
jącym neutralny, lekko uśmiechnięty wyraz flagi USA na Iwo Jimie, uwiecznionej przez
twarzy – pozostawiając kwestię płci i rasy wy- Joego Rosenthala na słynnej fotografii z 1945
obraźni użytkownika. W kolejnych zestawach roku), a nawet komentujące bieżące wyda-
zasugerowano interakcję między postaciami, rzenia polityczne. Warto wspomnieć gigan-
co wymusiło zróżnicowanie ich wyglądu, tycznych rozmiarów dioramę przedstawiającą
a z czasem architektura i pojazdy stały się Kapitol w dniu inauguracji prezydentury
jedynie tłem dla opowiadanych historii. Baracka Obamy, zrealizowaną na początku
Do dziś firma Lego wyprodukowała niemal 2009 roku w kalifornijskim oddziale Lego-
4 miliardy minifigów. Ponad 500 wzorów landu. Oprócz prezydenta elekta za pomocą
nadruku twarzy oraz ogromna liczba strojów klocków zostało sportretowanych przy tej
i rekwizytów z różnych epok pozwalają na okazji kilkadziesiąt innych osób publicznych,
prowadzenie narracji osadzonej w dowolnym między innymi George W. Bush, Bill Clinton,
kontekście. Znakomita większość takich sce- Oprah Winfrey i Aretha Franklin. Kilka mie-
nek – określanych przez AFOL-i, w zależności sięcy wcześniej, w październiku 2008 roku,
flickr, cc balakov (12.05.2009)
od rozmiaru, jako „dioramy” lub „winietki” Marcin Danielak – polski AFOL budujący pod zewnątrz. Stud – czyli wypukła, cylindryczna modelarstwa dążenia do jak najwierniejszego
– jest inspirowana popkulturą. Z upodo- pseudonimem Hipopotam – zaprezentował część klocka, charakterystyczna dla większo- odwzorowania rzeczywistości, z drugiej zaś
baniem są eksploatowane postaci z filmów w Internecie winietkę w humorystyczny spo- ści elementów w systemie Lego, służąca do sygnalizuje jakiś rodzaj buntu wobec umow-
fabularnych i animowanych, komiksów i ksią- sób przedstawiającą prezydenta Kaczyńskiego łączenia ich z sobą, jednocześnie stanowi pod- ności tych odwzorowań, próbę ontologicznego
żek (głównie z gatunku science-fiction i fantasy), i premiera Tuska podczas wyścigu do pojedyn- stawową jednostkę miary w wirtualnym świe- oderwania ich od świata zabawek i zabawy.
gier komputerowych i planszowych oraz gier czego, pustego krzesła (nawiązując do sporu cie AFOL-i – szerokość, wysokość, głębokość
Osobną kategorią są MOC-e w skali mini- typu RPG. Tę tendencję kreuje częściowo pomiędzy prezydentem a premierem o prawo MOC-y mierzy się nie w centymetrach czy Krainą z klocków rządzą niekiedy dość
fig (nazwa pochodzi od terminu minifigure, sama firma, wprowadzając na rynek komple- do reprezentowania Polski na posiedzeniu calach, lecz właśnie w studach. Study, nie- rygorystyczne prawa. Znaczna część
którym jest określana postać ludzka w syste- ty klocków o konkretnej tematyce – w latach Rady Europejskiej w Brukseli w październiku posiadające swego odpowiednika w naturze, AFOL-i to puryści, którzy używają w swoich
mie Lego), a więc dopasowane do rozmiarów osiemdziesiątych byli to m.in. astronauci, pi- 2008 roku). Co ciekawe, obie prace zostały stanowią najbardziej nierealistyczny element pracach wyłącznie elementów marki Lego.
ludzika. Tutaj dominują kompozycje narracyj- raci, rycerze czy Robin Hood, a dziś Batman, zrealizowane w tej samej technice Stud Not wszystkich struktur zbudowanych z klocków W takim podejściu zabronione jest łącze-
ne. Ich bezpośredniej genezy należy szukać bohaterowie Gwiezdnych wojen, Indiana Jones On Top (w skrócie SNOT), polegającej na ukła- Lego. Na każdym z nich widnieje jednak mi- nie oryginalnych klocków z elementami
w założeniach samej firmy. W 1978 roku do i Harry Potter. Z wzajemnego krzyżowania daniu klocków gładkimi powierzchniami do niaturowe logo firmy, które ani na moment wytworzonymi przez innych producentów,
niewielkiego modelu radiowozu dołączono fi- się motywów i estetyk powstają tematy tak nie pozwala nam zapomnieć o producencie. a także z jakimikolwiek innymi częściami.
gurkę policjanta (zestaw nr 600: Police car z se- abstrakcyjne i ponowoczesne, jak choćby Są to główne powody, dla których AFOL-e Ten radykalny z pozoru postulat nie zamyka
rii Town-Classic). Był to pierwszy w historii Steam wars, czyli wywodzące się z uniwersum obecnie odchodzą od budowania tradycyjną jednak definitywnie drogi do dalszej dyskusji
Lego minifig, zaprojektowany przez głównego Gwiezdnych wojen maszyny, budowane w zgo- techniką, proponowaną przez firmę w in- na temat tego, co wolno. Większość sporów
designera firmy – Jensa Nygaarda Knudsena. dzie z realiami epoki parowej. strukcjach do zestawów, na rzecz wymyślonej dotyczy naklejek i kalkomanii. Podczas gdy
flickr, cc balakov (12.05.2009)
Wkrótce także modele budynków otrzymały przez siebie – alternatywnej. Budowanie część AFOL-i stosuje w MOC-ach własnoręcz-
swoich mieszkańców. Początkowo na potrzeby Równolegle z opartymi na popkulturowych SNOT-em zakładające ukrywanie studów nie zaprojektowane i wykonane naklejki,
wszystkich zestawów produkowano identycz- matrycach powstają MOC-e poświęcone au- (a więc w jakimś sensie i prawdziwej natury ultrapuryści nie dopuszczają takiej możliwo-
ne minifigi – z głową w jednolitym kolorze tentycznym wydarzeniom historycznym (na tworzywa, z którym pracują AFOL-e) z jednej ści. Kompromisem jest zasada o używaniu
żółtym, ozdobioną nadrukiem przedstawia- przykład rekonstrukcja sceny podnoszenia strony jest wyrazem charakterystycznego dla wyłącznie naklejek wyprodukowanych przez
flickr, ©digger digger dogstar (12.05.2009)
autoportret 2 [27] 2009 | 68
Komentarz wydarzeń politycznych: Barack Obama
żegna wyprowadzającego się z Białego Domu George’a
W. Busha.

3. Afgańska dziewczynka – odwzorowanie słynnej fo- Scenka inspirowana życiem codziennym
tografii zrobionej przez Steve’a McCurry’ego dla „Natio-
nal Geographic”
tycznych lepiej widziana jest jego wymiana roku. Najłatwiej jednak jest zaprezentować z samym sobą lub jakąś drugą wersją siebie)
flickr, cc striker tm (12.05.2009)
na nowy. Należy też oczywiście budować się w Internecie, co zwalnia z konieczności jest tu dosyć płynna. Figurka nie zawsze
z klocków czystych. Istnieją rzecz jasna wśród transportowania złożonego modelu. Do tego wiernie naśladuje czynności wykonywane
AFOL-i także środowiska liberalne czy wręcz celu służą AFOL-om internetowe serwisy przez swojego właściciela – niekiedy pomaga
anarchizujące. Dobrym przykładem o wiele tematyczne oraz indywidualne i grupowe mu, dopowiada, dookreśla sytuację, w której
mniej konserwatywnego nastawienia jest galerie, w których umieszczają zdjęcia swoich on się znajduje. Ta relacja przypomina jeden
zjawisko customize – własnoręcznego wykony- prac. Można przyjąć, że upowszechnienie z głównych toposów literatury z gatunku
wania elementów pasujących do Lego, głów- się dostępu do Internetu stało się kataliza- eBay system handlu pojedynczymi klocka- wiecznych katedr, którzy z upodobaniem cyberpunk – koncepcję sztucznej inteligencji
nie akcesoriów dla minifigów. Wytwórstwo torem dla formowania się międzynarodowej mi (mający obecnie w ofercie 85 milionów umieszczali swoje podobizny w nieoczeki- zamkniętej w ciele zabawki, syntetycznego
takich dodatków metodą domową sprowadza społeczności AFOL-i. Sam termin Adult Fan klocków). Społeczność AFOL-i w ciągu pięciu wanych miejscach lub dyskretnie wplatali je towarzysza, cybernetycznego chowańca −
się najczęściej do owijania samych minifigów of Lego został po raz pierwszy użyty przez lat skompletowała wszystkie niezbędne do w program ikonograficzny projektowanych istoty zawsze obecnej, będącej przyjacielem
skrawkami materiałów bądź malowania na Jeffa Thompsona w rozmowie na usenetowej1 dalszego rozwoju narzędzia. obiektów. Wprowadzenie osoby autora do i powiernikiem, którą jednakowoż można –
nich własnych wzorów. Jednocześnie serwisy, grupie dyskusyjnej rec.toys.lego, poświęconej świata przez niego wykreowanego implikuje w zależności od potrzeby – włączyć w obszar
takie jak BrickForge czy BrickArms, proponu- klockom Lego, w czerwcu 1995 roku. W toku Niektórzy AFOL-e tworzą swoje awatary, ogromną liczbę nowych znaczeń, ale najważ- spraw codziennych lub wyłączyć z niego.
ją możliwość hurtowego nabycia wykonanych tej samej dyskusji Matthew Verdier skrócił go określane jako sig-figs (od terminu signatu- niejszy wniosek jest, jak sądzę, następujący:
seryjnie plastikowych elementów wysokiej do akronimu AFOL. Określenie to momental- re-figures), które umożliwiają im wirtualne AFOL-e w większości chcieliby żyć w świa- Sig-figi można też rozumieć jako manifesta-
jakości, o których produkcji Lego nie zdążyło nie przyjęło się na łonie szybko rozrastającej wkraczanie do własnych lub wykreowanych tach, które kreują. Taka dyfuzja następuje też cję uśpionej części osobowości ich autorów.
jeszcze nawet pomyśleć. Wizyta w jednym się społeczności – jej członkowie sami zaczęli przez innych twórców MOC-y. Sig-fig re- w odwrotnym kierunku – inicjatywa Bring Często kumulują one cechy, które AFOL-e
z takich wirtualnych sklepów może zaowoco- się określać mianem AFOL-i. Nastąpiło coś prezentuje swojego użytkownika poprzez Your Favorite Minifig to Work Week (Tydzień chcieliby w rzeczywistości posiadać, co jest
wać wyposażeniem naszego minifiga, wedle w rodzaju klockowego coming out. W roku 1997 powtórzenie cech jego wyglądu fizycznego Przynoszenia do Pracy Ulubionych Figurek) skądinąd cechą charakterystyczną dla
flickr, cc balakov (12.05.2009)
uznania, w akcesoria charakterystyczne dla ruszyła Brickset – jedna z dwóch najpopular- lub dzięki wyposażeniu w charakterystyczne zakłada przenikanie postaci fikcyjnych do wszystkich rodzajów alter ego. Z połączenia
okresu cesarstwa rzymskiego lub ostatniej niejszych baz danych poświęconych produk- akcesoria. W podejściu purystycznym może świata rzeczywistego. Przez siedem dni superbohatera z wykreowanym na życzenie
wojny w Iraku. Jednak uwaga – regulaminy tom Lego. Rok później zaś powstał serwis Lego być skonstruowany wyłącznie z elementów AFOL-e nie rozstają się ze swoimi ulubiony- światem powstaje przestrzeń wirtualna,
większości konkursów i zawodów wyklu- Users Group Network (LUGNET) – pierwsze wchodzących w skład systemu Lego. Mniej mi figurkami w godzinach pracy. Fotografie której sile doprawdy trudno jest się oprzeć.
czają użycie takich elementów. Najczęściej międzynarodowe forum internetowe dla ortodoksyjni AFOL-e dopuszczają zastosowa- dokumentujące te wydarzenia przedstawiają Kosztem braku interakcji zyskujemy możli-
określają restrykcyjnie, z jakich lat produkcji AFOL-i – oraz Peeron – kolejna popularna nie elementów spoza systemu – szczególnie sig-figi towarzyszące swoim autorom-pier- wość odegrania w niej uprzywilejowanej roli
Lego, z możliwością przycinania ich i ponow- lub serii tematycznych mogą pochodzić części baza danych. W 2000 roku swą działalność spersonalizowanych naklejek i akcesoriów. Ze wowzorom w ich codziennych czynnościach demiurga. W przeciwieństwie do gier kompu-
nego aranżowania. Obcinanie firmowych wchodzące w skład zgłaszanych MOC-y. zainaugurował Brickshelf – ogólnodostępna, względu na ograniczoną liczbę kombinacji, zawodowych – w pracy biurowej, w sklepie, terowych, których rozwój wydaje się dziś nie-
sznurków i gumowych rurek lub stosowanie bezpłatna platforma do ekspozycji zdjęć doku- w tej dziedzinie istnieje wśród AFOL-i znacz- w szkole, na budowie, czy nawet w trakcie rozerwalnie związany z trybem on-line, a więc
zamiast nich podobnych z wyglądu za- Z konstruowaniem MOC-y nierozerwalnie mentujących MOC-e, a rok później Bricklink – nie większe przyzwolenie na eksperymento- zajęć tak nietypowych, jak praca w kuźni. możliwością gry wieloosobowej przy użyciu
mienników także budzi wiele kontrowersji. jest związana potrzeba prezentowania ich częściowo oparty na doświadczeniach portalu wanie z materią spoza Lego niż w jakiejkol- Zamiast więc, jak w wypadku graczy Second Internetu, świat z klocków w pełni zadowa-
Absolutnie niedopuszczalne jest przycinanie szerszej publiczności. Zdarza się, że odbywa wiek innej. Klockowe alter ego może zarówno Life, wcielać się w swoje awatary jedynie na la się jednym rozgrywającym. I choć bycie
elementów plastikowych (choć podobno się ono w formie klasycznej ekspozycji, czego odgrywać pierwszoplanową rolę w treści czas pobytu w grze, AFOL-e korzystają z moż- jednocześnie autorem i bohaterem własnych
1
USENET (skrót od USEr NETwork) – jeden z najstarszych
właśnie w ten sposób Lego uzyskuje prototypy dobrym, lokalnym przykładem jest projekt systemów komunikacji internetowej, działający do dziś,
MOC-a, jak i stanowić rodzaj podpisu jego liwości przebywania w ich towarzystwie przygód wydaje się zadaniem dość wymaga-
nowych klocków), wydrążanie ich lub używa- „Klocki Zdrój” – zbiorowa praca zrealizo- utworzony w roku 1980, a więc niemal dekadę przed autora, poprzez usytuowanie go za każdym również w świecie rzeczywistym. Dodatkowo jącym, system Lego umożliwia to, w dodatku
nie kleju w jakimkolwiek celu. Uszkodzonego wana przez polskich AFOL-i w kieleckim wprowadzeniem najpopularniejszego obecnie systemu razem w tle opowieści. To drugie rozwiązanie granica pomiędzy wcieleniem się w sig-figa bez konieczności użycia monitora.
World Wide Web opartego na przeglądarkach interne-
klocka nie należy sklejać – ze względów este- Muzeum Zabawek i Zabawy w sierpniu 2008 przywodzi na myśl architektów średnio- a interakcją z nim (a więc w jakimś sensie
towych.
Leg-godt (z dun.) – Baw się dobrze
autoportret 2 [27] 2009 | 70 autoportret 2 [27] 2009 | 71
flickr, cc striker tm (12.05.2009)
Awatar stworzony przez jednego z AFOL-i