1. NUTRIZINO FUNTZINOA
DIGESTINO APARATUA
Bere funtzinoa, elikagaiak mantenugai bihurtzea da.
PROSESUA
Ahoan elikagaiak hortzekin mastekatzen dira.
Mihinaren txu guruinekin boloa sortzen
da.
Boloa faringetik eta hestegorritik urdailera heltzen da.
Urdailan, elikadura boloa kardiatik sartzen da eta
urin gastrikoekin kimoa bihurtzen da pilorotik
irten baino lehen.
Heste meharrean kimoa kiloa bihurtzen da eta odolera xurgatzen dau.
Heste lodian, aprobetxatu bako elikagaiak gorozki bihurtzen dira, uzkitik egozteko.
Guruinak Jariatzen daben
substantzia
Kokalekua
Txu guruinak Txua Ahoa
Urdail
guruinak
Urin gastrikoak Urdaila
Heste
guruinak
Heste urinak Hestea
Pankrea Pankreako urinak Hestea
Gibela Behazuna Hestea
2. ARNAS APARATUA
Airetik oxigenoa hartzen dau eta karbono dioxidoa bota.
OSOGAIAK
Arnasbideak, aireak zirkulatzeko hodiak dira.
Sudur hobiak airea sartzeko eta urteteko
hobiak dira, eta airea berotu , hezotu eta garbitzen du.
Faringeak, airea sudur hobietatik birikietara eramaten
du, eta horregaitik ahal dugu arnasa hartu ahotik.
Laringeak, ahotz-kordak daukaz, airea igarotzean soinua sortzen dabenak. Gainera,
laringearen sarreran epiglotis
izeneko balbula bat dago, jaten
edo edaten dogunean zarratu egiten dana.
Trakea, bronkio bitan banatzen dan hodia da.
Bronkioak, birikietara heltzen diran hodiak dira, bronkioloetan adartzen direnak biriki
barruan.
Birikiak, larrosa koloreko organoak dira eta barruan,
bronkioloetan, albeoloak dauka.
ARNASKETA PROSESUA
3. Arnasketa mugimenduak, arnasgora eta arnasbehera dira. Birikietan airea sartzeko
eta irteteko.
Gasen trukea, biriki albeoloetan gertatzen da. Euren bidez, oxigenoa odolera doa eta
karbono dioxidoa kanporatzen da.
ZIRKULAZINO APARATATUA
4. Mantenugaiak eta oxigenoa zeluletara eramaten dau eta zeluletako hondakinak
egozten dauz.
BERE OSOGAIAK
Bihotzak, odola bultzatzen dau gorputz guztira
eta lau barrunbe daukaz.
Aurikulak goiko barrunbeak dira
eta bentrikuluak bekoak . Balbulez
bereiztuta dagoz:mitrala,eskerrekoa eta trikuspidea,
eskoikoa.
Odol basoak, odolak zirkulatzeko zirkuitu bat osotzen dabe.
Arteriak, lodienak dira eta odola
bihotzetik organoetara eramaten dau.
Benak, odola gorputzetik bihotzera eramaten
dabe.
Kapilarrak, meheenak dira eta arteriak eta zainak lotzen dabez.
Odola, bihotzak bultzatuta, odol basoetatik doan likidoa da, eta mantenugaiak eta
oxigenoa garraiatzen dau.
Plasma likido horixka bat da, odol zelulak
flotatzen daramana.
Globulu gorriak, oxigenoa eta karbono dioxidoa
garraiatzen dabe.
Globulu zuriak, gorputza infekzinoetatik babesten
dabe.
Plaketak, zauriak izten dabez.
ODOL ZIRKULAZIOA
Zirkuitu bi bereizten dira.
5. Birikietako zirkulazinoa, bihotzetik birikietara eta berriro bihotzera doan
zirkulazinoa da.
Biriki arteriak, eskumako bentrikulutik karbono
dioxidoa eramaten dau birikietara eta oxigenoa
hartzen du. Oxigenoa biriki benen bidez itzultzen da
bihotzera eskerreko aurikulatik eta mitralaren bidez,
oxigenoa bentrikulura doa.
Zirkulazino orokorra, bihotzetik gorputz
guztira doa eta gero berriro bihotzera.
Aorta arterien bidez, eskerreko bentrikuluko oxigenoa
eta digestino aparatuko mantenugaiak gorputz guztira doaz
bertan usteko eta karbono dioxidoa eta hondakinak
hartzeko.
Kaba benetatik, hondakinak eta karbono dioxidoa bihotzera
sartzen da eskumako aurikulatik eta trikuspidetik eskumako
bentrikulura.
SIASTOLEA ETA DIASTOLEA
Bihotzaren mugimendu biak dira, taupada osotzen dabenak.
Sistolean, bihotza uzkurtu egiten da eta odola arterietara doa.
Diastolean, bihotza erlaxatu egiten da eta benetako odola sartzen da.
IRAITZ APARATUA
6. Gernu sistema
Hondakin ez-gaseosoak kanporatzen dauz.
Kuntzurrunak, odola iragazten dabe, hondakinak
erauzteko eta eurekin gernua sortzeko.
Ureterrak, gernua kuntzurrunetatik
gernu maskurira daramate.
Gernu maskuriak, gernua gordetzen dau litro laurden euki arte eta orduan, esfinterra
irekiz gernua uretrara doa.
Uretran, gernua egostu egiten da.
IZERDI GURUINAK
Azala bi motatan desberdintzen epidermisa (kanpokoa) eta dermisa(barrukoa)
Substantzia toxikoak egozten dauz izerdiaren bitartez, poroetatik. Izerdia 99% ura
da eta 1% hondakin.
Gorputzaren tenperatura kontrolatzen du. Izerdia kanporatzean freskatzen garelako.
IZARO E.
7. Gernu sistema
Hondakin ez-gaseosoak kanporatzen dauz.
Kuntzurrunak, odola iragazten dabe, hondakinak
erauzteko eta eurekin gernua sortzeko.
Ureterrak, gernua kuntzurrunetatik
gernu maskurira daramate.
Gernu maskuriak, gernua gordetzen dau litro laurden euki arte eta orduan, esfinterra
irekiz gernua uretrara doa.
Uretran, gernua egostu egiten da.
IZERDI GURUINAK
Azala bi motatan desberdintzen epidermisa (kanpokoa) eta dermisa(barrukoa)
Substantzia toxikoak egozten dauz izerdiaren bitartez, poroetatik. Izerdia 99% ura
da eta 1% hondakin.
Gorputzaren tenperatura kontrolatzen du. Izerdia kanporatzean freskatzen garelako.
IZARO E.