1. Olatz ariztegi
DIGESTINO APARATUA
Ahoan mastekatu egiten dogu gure hortz aginen bidez.
Ostean txu gurinagaz nahastu eta elikadura boloa bihurtzen da.
Faringeatik eta heste gorritik igarotzen da eta urdailera heldutakoan,
urin gastrikoagazn nahasten da substanbtzia oretsu bat lortzen da
(Kimoa).

2. Heste meharrean kimoa pankreako urinagaz eta behasunagaz nahasten
da eta kiloa osotzen dogu.
Heste meharrean mantenugaiak xurgatu eta odolaren bitartez
zeluletara garraiatzen dira zelulak elikatzeko.
Heste lodiak gure gorputzak aprobetxatu ez dauzan subztantziak
betse substantziekin nahasten dira eta azkenean uzkitik kanporatzen
dira.

3. ARNAS APARATUA
Arnasa aparatua arnasbidez eta birikiz osotuta dago:
Arnasbideak aireak zirkulatzen dauan gorputzeko hodiak dira.
Sudur hobiak, faringea, laringea, trakea eta bronkioak dira gure
gorputzeko arnasbideen osogaiak.

4. Sudur hobiak airea gure gorputzean sartzeko eta ateratzeko
hobiak dira. Horreen eginkizuna airea birikietara heldu aurretik
garbitzea, berotzea eta hezotzea da.
Faringea digestino aparatuaren eta arnasa aparatuaren osagaia
da. Bi aparatuetarako balio dauanez arnasa aparatuan, airea
ahotik artzen dogu eta hortik faringera doa aire guztia.
Faringetik aire oxigenatua laringera doa or ahots kordak dagoz
eta bibratu egiten dabe.

5. Trakea bronkio izeneko hodi bitan banatzen da.
Bronkioak birikietara heltzen dira hodi bi dira. Eta bronkiolo
izeneko hodietan adarkatzen dira.
Arnasketa prozesua
Arnasketa mogimenduak bi motatakoak dagoz arnasgorea eta
arnas behera.
Gasen trukaketa biriki albeoloetan gertatzen da hau da
bronkioloetan adarkatzen diran zakutxoetan.
Oxigenoa zakutxoetan itzi, karbono dioxidoa artu eta kanporatu
egiten dogu.

6. ZIRKULAZINO APARATUA
Bihotza toraxaren ezkerraldean dago eta ponba bat balitz legez
odola gorput gustira bultzatzen dau. Eskoiko aurikularen eta
bentrikuluaren artean balbula trikuspidea dago eta hortik aireak
igaroten dau. Ezkerraldean berriz balbula horrek mitrala du
izena.
Odol basoak hiru motatakoak dagoz:
Benak: odola gorputzeko atal guztietatik bihotzera daroe.
Arteriak: odola bihotzetik gorputzeko organo guztietara
zabaltzen dabe.
Kapilarrak: arteriak eta zainak lotzen dauz.

7. Odola bihotzak bultzatuta odol basoetan zehar zirkulatzen dauan
likidoa da. Mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzen dauz eta
hondakinak kanporatzen dauz.
Plasma likido hori bat da eta odol zelula guztiak bertan flotatzen
dabe. Digestino aparatuan sortutako hondakinak garraiatzen dau.
Odol zelulak:
Globulu gorriek: oxigenoa eta karbono dioxidoa garraiatzen dau.
Globulu zuriek: gorputza infekzinoetatik babesten dabe.
Plaketek: zauriak ixten laguntzen dabe.

8. Odol zirkulazinoa
Zirkulazino txikia ezkerreko bentrikulurainoko bidea da.
Zirkulazino nagusia karbono dioxidoa kanporatu harteko bidea da.
Sistolea: bihotza uzkurtu eta odola arterietara bultzatzen dau.
Diastolea: erlaxartu eta odolez betetzen da.
GERNU SISTEMEA
Gorputzak karbono dioxidoa kanporatzen dau eta modu berdinean
gernu sistemak ere hondakinak kanpoartzen dauz.
Kuntzurrunek, ureterrek, gernu maskuriak eta uretrak osotzen
dabe gernu sistemea.
Kuntzurrunak: kuntzurrunetan hondakinez betetako odola
gorputzean daukagun urarekin nahasten da eta gernua sortzen
da. Hortik, ureterratara abiatzen da.

9. Ureterrak kuntzurrunetatik gernu maskuriararte gernua
garraiatzen da.
Gernu maskuriara gernua iristen denean gernuz betetzen da eta
esfinterra irekitzen dogunean eta nasai gagozanean komunean,
esfinterra ireki egiten da.

10. Gero, uretra izeneko hobi batetik kanporatzen da gernua.
Izerdi guruinak
Azalaren bidez ere kanporatzen doguz hondakinak.
Izerdi guruinen bidez horreetatik hur dagozan kapilarretako
substantza toxikoak ezabazten dira izerdiaren bitartez.
Izerdi guruinei esker gorputzaren tenperatura mantendu daikegu
izerdia kanporatzen dogulako.
EGILEA: OLATZ ARIZTEGI