1. ARNASA APARATUA ETA ARNASKETA
Arnasa aparatuak airetik oxigenoa hartzen dau eta
gure gorputzak sortzen dauan karbono dioxidoa
kanpora botatzen dau.
ARNASA APARATUAREN OSAGAIAK
Arnasa aparatua arnasabidez eta birikiz osatuta
dago.
·Arnasbideak
>Sudur hobiak, airea birikietara heldu aurretik
garbitzea, berotzea eta hezotzea da.
>Faringea,airea ere eroaten dau sudur hobietatik
birikietara. Horregaitik gara gai ahotik ere arnasea
hartzeko.
>Laringea, faringea eta trakea lotzen dauzan hodia
da. Barruan ahots kordak daukaz,airea igarotean
bibratu eta ahotsa sortzen daben muskulu bi.

2. >Trakea, bronkio izeneko hodi bitan banandutako
hodia da.
>Bronkioak, birikietan,bronkiolo izeneko hodi
txikiagotan adarkatzen dira.
·Birikiak, arrosa koloreko organo arol bi dira.
Barruan, bronkioloen muturretan, biriki albeloa
izeneko zakutxo moduko batzuk dagoz.
ARNAS APARATUAREN GAIXOTASUNAK
·Gripea biruk batek sortutako gaixotasun oso oikoa
da. Birus ori errez kutzatzen da pertsona batetik
bestera, sukarra, muskuluetako mina eta ondoeza
eragiten dauz.
·Asmea bronkioloak estutu eta airea pastasen izten
ez dautzienean sortzen da. Bronko dilatadore
izeneko botiken bidez, kontrolatu daiteke.

3. ZIRKULAZINO APARATUA ETA ZIRKULAZINOA
Mantenugaiak eta oxigenoa gure gorputzeko zelula
guztietara heldu daitezan eta zelulek sorteen
dabezan hondakinak egozteko behar da.
ZIRKULAZINO APARATUAREN OSAGAIAK
Bihotza, odol basoak eta odola.
·Bihotza toraxan ezkerraldean kotatuta dago,
odola gorputz guztira bultzatzen dau. Bihotzaren
hormak muskulu ehuneak osotuta dagoz,
barrualdea hutsa dauka, lau barrunbez osotuta:
aurikula bi bentrikulu bi. Balbula trikuspideak
eskumako aurikulea eta eskumako bentrikulea
bereizten dauz. Balbula mitralak ezkerreko
aurikulea eta ezkerreko bentrikulua banatzen
dauz.
·Odol basoak era askotako lodierea daukien Kodiak
dira. Lodierearen arabera, arteriak kapilarrak eta
benak bereizten dira.
>Ateriek odola bihotzetik gorputzeko organo
guztietara zabaltzen dabe.
>Benek odola gorputzeko atal guztietatik bihotzera
daroe.
>Kapilarrak arteriak eta zainak lotzen dabez.

4. ·Odolak odol basoetan zirkulatzen dauan likidoa da.
Mantenugaiak eta oxigenoa garraiatzen dauz,
eta hondakinak batzen dauz. Zelulez osatuta
dago.
>Plasmea likido horixka bat da, digestinoari esker
sortutako mantenugaiak garraiatzen dauz
adibidez.
>Odol zelulak globulu gorriak, globulu zuriak eta
plaketak dira.
·Plaketek zauriak izten dabez.
·Globulu gorriek oxigeno aeta karbono dioxidoa
garraiatzen dabe.
·Globulu zuriek gorputza infekzinoetatik babesten
dabe.
DIGESTINO
APARATUA
Digestino aparatuaren barruan ahoa, hestea, faringe
ak eta este gorriak hartzen dabe parte.
·Ahoan elikagaiak mastekatu eta xehatu egiten dira,
hortz-haginen bidez.Mihinak txu guruinak sorteen
daben txuagaz nahazten dau elikagaiak, eta
elikadura boloa sorteen da holan.
·Faringea eta hestegorria behera, elikadura boloa
urdaileraino heltzen da.

5. ·Urdailean, elikadura boloa urin gastrikoakaz
nahasten da, urdailearen mogimendueri esker, eta
kimo izeneko substantzia oretsua bihurtzen da.
·Heste meharrean, kimoa pankeako urinagaz,
behazunagaz eta heste urinakaz nahasten da, eta
kiloa sortzen da, odolak gure gorputzeko zelula
guztietara eroaten dauz.
· Heste lodiak gure gorputzak aprobetxatu ez
dauzan substantziak batu eta gorozki bihurtzen
dauz. Gorozkiak uzkiaren egozten dira.
DIGESTINO APARATUAREN GAIXOTASUNAK
Hortz -haginetako txantxarrak hortz haginei kalte
egiten deutse, ahogo bakterioren eraginez.
Txantxarraren prebentzinorako, gozoki asko ez jatea
komeni da.
Aerofagia digestino odiaren gasak sartzen diranean
sorteen da, eta mina eta ondaesa eragiten dauz.
·Beherakoa este meharra ura et amantenugaiak
ondo xurgatzeko gai ez danean gertatzen da.
IRAITZ APARATUAREN GAIXOTASUNAK
·Ziztitisa gernu maskuriaren infeksinoa da,
bakterioek sortua, eta sukarra eta pixa egiterakoan
mina eragiten dauz.
·Kuntzurrunetako harriak organo horreetan
gernuan disolbatutako substantzietatik sortzen diran
masa solidoak dira. Kuntzurrunetako kolikoak

6. daikiez, hau da, harriek pixari pasatzen izten ez
deutsielako min handia eragin daikie. Kuntzurrunetan
harririk ez izateko, ondo funtzionatzeko hadina ur
edatea komeni da.
·Kuntzurrunetako gitxiegitasuna odola iragazteko
gaitazuna galtzen dabenean sortzen da.
Kuntzurrunek huts egiten dabenean transplantea
egin behar da. Trasplantea heldu bitartean,
pasienteak dialisia hartu behar dau.

7. IZERDI GURUINAK
·Izerdi guruinen bidez, horreetatik hur dagozan
kapilarretako substantzia toxikoak ezabatzen dira.
·Izerdi guruinei esker, gorputzaren tenperaturea
kontrolatzen da.ODOL ZIRKULAZINOA
Odol zirkulazinoa zirkuitu bereiztu bidez egiten da:
zirkulazino txikia edo birikietakoa, eta zirkulazino
nagusia edo orokorra.
·Zirkulazino txikia edo birikietakoa bihotzetik
birikietara do aeta bihotzera itzultzen da. Karbono
dioxidoz betetako odola biriki arteriaren bidez atera
eta birikietara heltzen da.birikietakon albeloetan
odolak karbono dioxidoa askatzen dau, eta oxigenoa
hartzen dau. Biriki benen bidez, odol oxigenatua
bihotzaren ezkerreko aurikulara heltzen da, aurrera
zirkulazino nagusia heltzen da.
·Zirkulazino nagusia edo orokorra bihotzetik beste
organoetara doa, eta bihotzera itzultzen da. Odol
oxigenatuak aorta arteriaren bidez urteten dau
oxigeno aeta mantenugaiak izteko eta karbono
dioxidoa eta hondakinak jasoteko. Substantziaz
betetako odola bihotzera itzultzen da, kaba benen
bidez. Hortik zirkulazino txikira.
ZIRKULAZINO APARATUAREN GAIXOTASUNAK
· Tronbosia odolean tronbo izeneko pikor bat eratu
eta arteria bat edo bena bat Ixtln dauanean gertatzen

8. da. Obesitateak edo erreteko ohiturak gaixotasun
hau izateko arriskua ugaritzen dabe.
·Miokardio infartua oxigenorik ezak eraginda
bihotzaren zati bateko zelulak hiltean oinarritzen dan
gaixotasun bat da. Bihotzekoa dieta orekatu baten
eta jarduera fisikoaren bidez ekidin daiteke.
· Arteriosklerosia arterien barruan gantzak
metatzen diralako arteriak gogortzean sortzen da
eta, ariketa fisikoa egitea, neurriz jatea, goipe gitxi
artesa eta ez erretea dira neurri egokiena.