SlideShare a Scribd company logo
1 of 84
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 1
Türk İslam Dünyasında Bilim:
Dün, Bugün, Yarın
Prof. Dr. Saleh Sultansoy
TOBB ETÜ Mühendislik Fakültesi, MBNT Bölümü
Azerbaycan Elmler Akademiyası Fizika İnstitutu
CERN ATLAS, LHeC, CLIC and FCC Collaborations
TAEK-CERN Bilim Komitesi
TAC Uluslararası Danışma Kurulu
2. Maturidi Yesevi Otağı Kurultayı, Safranbolu,
31 Ağustos – 2 Eylül 2015
Yusuf 105: «Ve keeyyin min âyetin fîs semâvâti vel ardı
yemurrûne aleyhâ ve hum anhâ mu’ridûn(mu’ridûne).»
Meali: «Semalarda ve yeryüzünde nice ayetler vardır. Ve onlar, o
ayetlerden (delillerden) yüz çevirerek yanından geçerler.»
+ Bakara 164 + Yunus 6, 101 + Casiye 3, 13 + Ankabüt 44 + Rum 25
Yarının ilmi nedir, halbuki? Gayet müthiş!
“Maddenin kudret-i zerriyesi” uğraştığı iş, Safahat
(1919)
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 2
“Asla şüphem yoktur ki,
Türklüğün unutulmuş medeni
vasfı ve büyük medeni
kabiliyeti, bundan sonraki
inkişafı ile âtinin yüksek
medeniyet ufkunda yeni bir
güneş gibi doğacaktır.”
“Türk çocuğu, Ecdadını
tanıdıkça daha büyük işler
yapmak için kendinde
kuvvet bulacaktır.”
Önsöz: Japonya, Güney Kore, Türkiye ...
1. Dün:
Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ...
Türk-İslam Rönesans’ı
Atatürk Mucizesi
2. Bugün:
En Stratejik Strateji: Gelişmiş Ülkelerin AR-GE Altyapısı
Japon Mucizesinin Temel Taşı: Tsukuba Bilim Kenti
3. Yarın:
Muasır Medeniyet Seviyesinin Üzerine Çıkmak
Sonsöz: Asım’ın Nesline Çağrı
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 3
Kişi başına GSMH (GSMH/Nüfus, ABD Doları) AR-GE/GSMH (%)
Bu tabloyu anlamak ve gereğini yapmak Türk ve İslam bilginlerinin başlıca
görevidir! Onlar ne yaptı da biz yapmadık?
Cevap:1963 – Tsukuba Bilim Kenti; 1973 – Daedeok Bilim kenti
Nükleer Reaktörler (1995)
1955 2005 2007
Türkiye 300 7800 0.72
Japonya 280 31000 3.44
Güney Kore 70 21000 3.24
İşletmede Toplam Güç, MW İnşada Elektrik ü., %
Türkiye 0 0 0 0
Japonya 52 43700 2 34
G. Kore 14 12300 3 36
Dünya Th rezervinin ¼ ‘i Türkiye’de, Dünya U rezervinin ¼ ‘i Türküstan’da dır
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 4
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 5
Anlatamamak derdi…
10.Türk Kurultayı,
Antalya, Ekim 2006
Tarih: Mart 1993; Yer: Antalya.
1.Türk Kurultayı Açılış Töreni:
Türk Devlet erkanı demir dövüyor…
Peki neden?
Bunun cevabını Kurultayda sunduğum
«Türk Dünyasının kalkınmasında Bilim ve
Teknoloji İşbirliğinin Önemi» başlıklı
bildirinin giriş kısmında anlatmaya çalıştım.
Bin yıllar önce demirin eritilmesini
bildiğimiz için kurtulduk. O zamanın
demircisi hem alim hem de mühendisti!
Benzer sunumları 4.Kurultayda (Ankara,
1996), 10.Kurultayda (Antalya, 2006),
1.Dünya Türk Forumunda (İstanbul, 2011),
2.Dünya Türk Forumunda (İstanbul, 2013)
… yaptım.
Maalesef, halen derdimi anlatamadım…
Kısmen başarılı olduk gibi…
Bu konular Türk Zirvesi ve
BTYK kararlarına bile girdi.
Ama kararlar uygulanmadı.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6
1. Dün:
 Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ...
 Türk-İslam Rönesans’ı
 Atatürk Mucizesi
Bölümün Özeti
• ..., Takla-Makan ??, ...
Anadolu  Türküstan  Amerika
en azından 8 bin yıllık uygarlık
• Sümer Dönemi (M.Ö. 3-4 binyıllar)
Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar; Sümer-Hatti-Girit üçgeni
• ... İskit, Hunnu, Kuşan (Mahayana), Uygur, ...
Metalürji, İskit üçlüsü, Mahayana  Tasavvuf, Uygur tıbbı, ...
• Türk-İslam Rönesans'ı (8-16 yüzyıllar)
Gözlemevleri: Marağa  Semerkant  İstanbul; Hastaneler,
Medreseler, ... Modern Bilimin temelleri: Cebir, Tıp, Optik, …
• Atatürk Mucizesi (1923-1938)
Kayseri ve İstanbul uçak fabrikaları, Üniversiteler (Gazi ve Ankara
dahil)... İzmir İktisat Kongresi ! Kuran-i-Kerim’in Türkçe meali,
Buhari’nin Hadis kitabının Türkçe çevirisi…
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7
1.1. Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8
http://www.hunmagyar.org/turan/index.html
Kalelere tıklayarak muhteşem bilgilere ve resimlere ulaşabilirsiniz
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 9
TAKLA-MAKAN
7-8 bin yıl önce buralar yeşillik idi...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 10
Takla-Makan’dan görüntüler
19.Yüzyılda Sümer’den bu tür kalıntılar bile yoktu...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 11
Bu kalıntılar Türk arkeologlarını bekliyor...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 12
Tüm Türküstan böyle kalıntılarla dolu...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 13
Sümer İmparatorluğu Doğu Anadolu ve
Azerbaycan’ı da içeriyordu...
Milattan önce 3.-2.binyıllar: Sümer-Hatti-Girit üçgeni.
Eklemeli (agglutinative) diller. (+ Elam, …)
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 14
En eski (bilinen!!) yazılar
Önemli Not: Milattan önce 2.binyıla ait benzer tabletler 1970’lerde
Moğolistan'da bulundu… Maalesef, bu bilgiler gizli tutuluyor.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 15
Bir Sümer Kralı: Gudea
(miladdan önce 3.binyıl)
Gud → Guz → Oğuz ?
Sami dillerinde Oğuz
ülkesine al-Guzia denir
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 16
Sümer kralı Urnammu’nun anıtından
(Üçüncü Ur Hanedanı: M.Ö. 2047 – 2030)
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 17
5 bin yıl öncesinin savunma sanayi ürünü
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 18
Ur kentinin tapınağı
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 19
Bunun benzerleri Türküstanda mevcuttur…
Sümerlerin uygarlığa katkıları
• İlk (bilinen) yazı
• İlk (bilinen) bilim örnekleri: tıp, astronomi,
matematik,...
• İlk (bilinen) edebiyat örnekleri: Bilgameş destanı ...
• Ellinlere (Greklere) atfedilen bilgilerin büyük çoğunluğu
Sümer döneminde biliniyordu ve Mısır üzerinden
Ellinlerce alınmıştı (Pisagor teoremi Pisagor’dan binyıllar
önce kil tabletlere yazılmıştır…)
• Ellin öncesi binyılda Sümer-Hatti-Girit üçgeni: hepsinin
dili bizim dil gibi eklemeli yapıya sahipti !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 20
Atatürk’ün Sümer (ve Hatti) konusunda
haklılığı ispatlandı
• ama, maalesef, O’nun kurduğu Türk Dil Kurumu, Türk Tarih
Kurumu ve Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesinin katkısı olmadan
• Önemli aşama: Oljas Süleymenov’un “Az i Ya” kitabı
• Rahmetli Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Prof. Dr. Aydın
Mamedov ve Prof. Dr. Osman Nedim Tuna’yı saygıyla
anıyoruz
• Sümer-Türküstan bağlantısı Türk alimlerinin araştırmalarını
bekliyor (Sümer’de bulunan bazı mücevherler yalnızca Altay
madenlerinde vardır. İpek Yolundan 3 bin yıl önce).
• 1970’lerde Moğolistan'da bulunan kil kitabeler gün ışığına
çıkarılmalıdır
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 21
Mezopatamya’dan Takla-Makan’a
• 5-6 bin yıl önce en parlak dönemlerini yaşayan Sümerler,
4 bin yıl bundan önce Samilerin baskısı ile
Mezopotamya’yı terk etmek zorunda kaldılar
ve bir kısmı Hazarın güneyi diğer bir kısmı Hazarın kuzeyi
üzerinden Türküstana göç ettiler
• Anadolu ve Azerbaycan’dan aynı istikamette Türklerin
ikinci zorunlu göçü Makedonyalı İskender zamanında baş
verdi
• Genel olarak, Türkler 8 bin yıldır Avrasya coğrafyasının
büyük kısmında meskûnlarmışlar
• Türk tarihçileri Turuk-ka’yı (Türkler?), Hurrit’leri (Kürtler?),
Elam’ları (Mohendjo-Daro!) vb incelemelidir
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 22
İskitler
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 23
25 yüzyıl öncesinin yüksek teknoloji ürünü
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 24
25 yüzyıl öncesinin
savunma sanayi ürünü
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 25
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 26
Olcas (Oljas) Süleymanof’un okuyuşu:
“Han uya üç otuzu (da) yok boltı, utıgsı tozıltı. “
Anlamı:
“Han oğlu 23 ünde yok oldu. tozu savruldu.”
Altın elbiseli adam
Issık Kurganı, M.Ö. 5.yüzyıl
İskitler
Halı Kadın kiyafeti
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 27
İskitler
High-Tech ürünleri
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 28
Hakan Kurganları Vadisi - Arjan
• Tuva’da bulunan Arjan vadisinde İskit dönemine ait çok
sayıda kurgan bulunmaktadır. Maalesef, bunların bir
çoğu yağmalanmış durumdadır.
• 1970’lerde kazılan ve milattan önce 8.yüzyıla ait Arjan-1
kurganı kısmen korunmuş durumdadır. Bu kurganda İskit
Üçlüsü (Scythian Triad) olarak adlandırılan özelliklerin
hepsi mevcuttur.
Böylece, İskitlerin Türk olduğu ispatlanmıştır.
• 1999-2002 yıllarında Alman ve Rus bilim adamları
tarafından kazılan ve milattan önce 5.yüzyıla ait Arjan-2
kurganı tam korunmuş durumdadır. Burada çok sayıda altın
işleme bulunmaktadır. Böylece, Greklerin İskit kültürüne
önemli etkisi olmadığı ispatlanmıştır.
İskit Üçlüsü: silah, at koşum takımı ve yabani hayvan sanatı
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 29
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 30
Doğu Anadolu’da İskit Devleti
M.Ö. 7.yüzyılda akrabaları olan Med’lerin yardımına gelen İskitler
Asur devletini mağlup ederek Doğu Anadolu’da ve Azerbaycan’da
İşkuz (İç Oğuz?) devletini kurdular.
Maalesef, bu konuda Türkiye’de yayınlanan bir kaynak bulamadım…
Tarihçilerimiz en kısa zamanda bu devletin tarihini ve haritasını
ortaya çıkarmalıdırlar.
Türklerin Anadolu’ya 1071 yılında geldiğini söylemek
Gaflettir, Dalalettir, ve hatta …
Anadolu en azından 6 bin yıllık Türk yurdudur.
Tekrar: Milattan önce 3.-2. binyıllar Sümer-Hatti-Girit üçgeni:
hepsinin dili bizim dil gibi eklemeli yapıya sahipti !!!
Kuşan (Akhun) İmparatorluğu
Tasavvuf’un temelleri (Mahayana) burada atıldı
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 31
Harezm İmparatorluğu
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 32
“Göçebe” Türklerin yapıtları...
2-3 bin yıl önce benzer yapıtlar Türk Dünyasının her tarafında mevcut idi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 33
İki bin yıl önce bir Türk kalesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 34
Bunları araştırmak Türk Tarih Kurumunun asli görevidir !
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 35
1.2. Türk-İslam Rönesans’ı
Göklerde ve Yerde nice Ayetler vardır!
Üç Önemli Kurum
Bilim meşalesinin Batıya kayışı
Türk - İslam Rönesansı
İki ana kaynak:
1.Kur’an-ı Kerim
Rusça mealinden bulduğum: ~300 Ayet
Abdus SALAM’ın bana söylediği: > 600 Ayet
Bazı ilahiyat hocalarımızın söylediği: 900 Ayet
doğrudan İlim-İrfan’a yönelmeyi bize farz kılıyor
2. İslam öncesi Türk coğrafyası
İkincil kaynaklar: Yunan (Grek, Ellin), Mısır, Fars, Hint, …
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 36
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 37
Göklerde ve Yerde nice Ayetler vardır!
Bakara (2.Sure) 164: Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılmasında, gece
ile gündüzün ard arda gelişinde, insanlara yararlı şeyler ile denizde yüzen
gemilerde, Allah'ın yağdırdığı ve kendisiyle yeryüzünü ölümünden sonra
dirilttiği suda, her canlıyı orada üretip yaymasında, rüzgarları estirmesinde,
gökle yer arasında boyun eğdirilmiş bulutları evirip çevirmesinde düşünen
bir topluluk için gerçekten ayetler vardır.
Yunus (10.Sure) 6: Gece ile gündüzün ardarda gelmesinde ve Allah'ın
göklerde ve yerde yarattıklarında (kötülüklerden) sakınan bir topluluk
için ayetler vardır.
Yunus (10.Sure) 101: De ki: "Göklerde ve yerde ne var? Bir bakıverin."
İman etmeyen bir topluluğa apaçık ayetler ve uyarmalar bir şey sağlamaz.
Yusuf (12.Sure) 105: Semalarda ve yeryüzünde nice ayetler vardır. Ve
onlar, o ayetlerden (delillerden) yüz çevirerek yanından geçerler.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 38
Casiye (45.Sure) 3: Muhakkak ki müminler için göklerde ve yerde
mutlaka âyetler (deliller) vardır.
Casiye (45.Sure) 13: Kendinden (bir nimet olarak) göklerde ve yerde
olanların tümüne sizin için boyun eğdirdi. Şüphesiz bunda, düşünebilen
bir kavim için gerçekten ayetler vardır.
Rum (30.Sure) 25: Göğün ve yerin O'nun emriyle durması da O'nun
ayetlerindendir. Sonra sizi yerden bir çağrıyla çağırdığı zaman bir de
bakarsınız ki çıkarılıyorsunuz.
Ankebüt (29.Sure) 44: Allah, o gökleri ve yeri, o yüksekleri ve aşağıyı
hak ile yarattı, boşuna değil, gelişigüzel de değil, bir hak sebebi ve
hikmeti iledir. Göğü de öyle, yeri de, yukarısı da, aşağısı da, âlimi de,
cahili de, hepsinin hakkı da, yaratıcının hakkı önünde baş eğmek, boyun
bükmektir. Şüphesiz bunda müminler için bir âyet var. İlmin kıymetini,
hakkın önemini, Hak'tan gayrısının hiçliğini ve bundan dolayı
Allah'ın gayrısından veli, dost edinmenin çürüklüğünü ve bunun
neticesinde müminlerin muvaffak olacaklarını isbat eden bir âyet.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 39
ÂLİ İMRÂN (3.Sure)
190: Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca
gelip gidişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ayetler vardır.
191: Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her
vakit) Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin
düşünürler (ve şöyle derler:) Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın.
Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabından koru!
Gökleri ve Yeri, Canlıları ve Cansızları, Tarihimizi,
Toplumumuzu, Kendimizi öğrenmemizi ve bundan ibret
almamızı bize farz kılan Ayetlerin sayısı 600 den fazladır !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 40
Göklerdeki Ayetler
Bu gökadasında (Samanyolumuzun benzeri) milyarlarca
yıldız (Güneşimizin benzeri) var.
Alem’de (Evrenimizde) milyarlarca gökadası var.
Alemlerin Rabbinin kudreti sonsuzdur !!!
Balasagunlu Yusuf’un Türbesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 41
Kutadgu-Bilik’i kaçımız okuduk? Firdövsi’nin aynı dönemde yazdığı
masal kitabı Şahname’yi farslar ezbere biliyor…
Türk-İslam Bilgeleri
Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın “Bilim, Kültür ve Uygarlık
açısından Tarihimiz” adlı eserinden yararlanılmıştır
• Abdülhamid İbn Türk: ilk cebir kitabının yazarı
• Harezmi: ikinci cebir kitabının yazarı. Bilişim teknolojisinin
temelini oluşturan “algorithm” kavramı Harezmi’nin isminin
latincesı olan Algorithmus’tan geliyor
• Farabi: çağdaş felsefe ve sosyoloji bilimlerinin “babası”. Güneş
Şehri adlı eseri Batı Rönesansı toplum bilimcilerinin ilham
kaynağı olmuştur. İlk “ansiklopedist” bilim adamı olan Farabi’ni
Beyruni ve Balasagunlu Yusuf (Kutadgu-Bilik’in yazarı)
izlemişlerdir
• İbni Sina: çağdaş tıp biliminin “babası”
• Nasiruddin Tusi, Uluğ Bey, Ali Kuşçu: çağdaş astronomi
biliminin “babaları”
• Burada ismini vermediğimiz onlarca ve hatta yüzlerce bilim
adamımız…
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 42
Üç Önemli Kurum
• Hastane
İslam Dünyasının ilk on hastanesinden en azından beşinin
Türklerin eseri olduğu bilinmektedir. İlk Tıp Fakülteleri de
Türklerin eseridir. Bu müessiseler en gelişmiş haline Selçuklu
döneminde ulaşmıştır.
Önemli Not: Söz konusu hastanelerin bir çoğunda ruh hastalıkları bölümü
mevcuttu ve burada Türk musikisi tedavi amacıyla kullanıyordu. Aynı
dönemde (ve yüzyıllar sonra bile) Avrupa’da ruh hastaları ateşte
yakılıyordu...
• Rasathane (Göklerdeki Ayetler)
Ortaçağın üç en büyük rasathanesi Türk coğrafyasında
kurulmuştur
• Medrese
16.Yüzyılın sonuna dek medrese eğitimi doğa bilimlerini de
içeriyordu. Avrupa’da kurulan ilk üniversiteler medreselerden
esinlenmişti...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 43
Nasiruddin Tusi (1201-
1274) Rasathanesi, Tebriz
Yıldız Küresi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 44
Ulugbey (1394-1449)
Rasathanesinin kalıntıları
(Semerkant)
Ortaçağın CERN’ü:
Avrupa’dan Çin’e çeşitli ülkelerden onlarca
davetli bilim adamı çalışmış...
Ali Kuşçu bu “ekolun” temsilcilerinden
biridir
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 45
Ulugbey Medresesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 46
Ulugbey Medresesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 47
Takiyüddin (1521-1585?)
Rasathanesi (1575-1585?),
İstanbul
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 48
Bilim meşalesinin Batıya kayışı
• 16.Yüzyılın en büyük rasathanesi olan İstanbul Gözlemevi
“şeyhülislamın” fetvası ile 1585 yılında topa dizildi... Aynı
zamanda İstanbul Rasathanesinden esinlenerek Tiho Brage
Avrupa’nın ilk önemli rasathanesini kurdu...
• 16.Yüzyılın sonunda Doğa Bilimleri medrese eğitiminden
çıkarıldı, sadece fıkıh ve matematik eğitimine devam edildi...
Aynı devirde Avrupa üniversiteleri “Üniversiteleşme”
dönemini tamamlamak üzereydi...
• Böylece Osmanlı Devletinin (ve bununla birlikte Türk-İslam
dünyasının) üç yüz yıllık gerileme ve çöküş dönemi başladı...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 49
The Industrial Physicist 1996
1990’larda gelişen yeni alan: Kuvazi-kristaller
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 50
Rahmetli Hocamız
Profesör Hudu
Memmedov’un
öğrencilerinden
Prof. Dr. İmadeddin
Amiraslanov
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 51
1.3. Atatürk Mucizesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 52
Atatürkçülük: İnsanlığa sevgi, Türklüğe sevda,
İlmin gücüne inanmaktır.
Alparslan Türkeş
En hakiki mürşit İlimdir, Fendir…
1.Mücize: 1919-1923
 Atatürk’ün dehası ve Türk milletinin fedakarlığı sayesinde
Anadolu ve Doğu Trakyayı içeren bağımsız bir Türkiye
Cumhuriyeti kuruldu.
 Sevr’e göre Türkler sadece orta Anadolunun bir kısmını
içeren “özerk” bir bölgeye sahip olacaklardı (aslında bir
sonraki aşama Türklerin Anadoludan tamamen
sürülmesi idi...).
 Hakkın rahmetine kavuşmuş bir büyüğümüzün deyimiyle
“Atatürk olmasaydı bugün Ankara’nın doğusu Büyük
Ermenistan, batısı ise Büyük Yunanistan olurdu”.
 Atatürk on yıl daha yaşasaydı Misak-i-Milli tam şekilde
gerçekleşirdi...
Atatürk Mucizesi
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 53
2.Mucize: 1923-1938
Cumhuriyet döneminde yıllık ekonomik büyüme:
1923-1938 yıllarında >%8,
1939-1950 yıllarında %1,
1950-1990 yıllarında %5,
1990-2002 yıllarında %2,
2003-2013 yıllarında >%5
Atatürk zamanında ulaşılan kalkınma hızı
korunabilseydi bugün Türkiye Fransa’nın
üzerinde olurdu.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 54
İlk uçak fabrikası 1926 yılında Atatürk’ün desteği ile devlet
tarafından Kayseri’de kuruldu. 1930’lu yıllarda dünyada
üretilen üç en iyi avcı uçak türünden biri burada üretiliyordu.
Bu fabrika 1940 yılında fiilen (defacto) kapatıldı.
İlk özel uçak fabrikası yine Atatürk’ün desteği ile 1937
yılında Nuri Demirağ tarafından İstanbul’da kuruldu. Burada
onlarca yolcu uçağı üretildi.
Bu fabrika 1945 yılında fiilen kapatıldı.
1930’larda uçak üreten ülkelerin hepsi
(Türkiye hariç) bugün uzaydadır.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 55
Uçak Fabrikaları
İstanbul Darül-Fünun’u 1933 yılında tam anlamıyla bir
üniversiteye dönüştürüldü. Böylece, 17.Yüzyıldan başlayan
gerileme süreci son buldu.
Ankara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesinin temelleri
oluşturuldu. 1933 yılında Ankara’da Yüksek Ziraat Enstitüsü
kuruldu. Burada temel bilimler alanını kapsayan F.K.B.
Yüksek okulu faaliyet gösteriyordu...
Yine 1930’lu yıllarda Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu
ve Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu.
Atatürk’ün amacı Ankara’da ve Van’da ileri düzeyde
araştırmalar yapan ve eğitim veren iki büyük üniversite
kurmaktı...
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 56
Üniversiteler
Avrupa’dan gelen bilim adamları
1933 yılından itibaren bir çok Avrupalı bilim adamı Türkiye’ye
gelmeyi düşünüyordu ve nitekim bir kısmı geldi de. Bu Atatürk Türkiye’sinin
bilime verdiği önemin bir göstergesiydi... 10 Kasım 1938’den sonra bunların
büyük kısmı Türkiye’den gitmek zorunda kaldı. ABD’nin gelişmesi büyük
ölçüde bu bilim adamları sayesinde gerçekleşti...
İzmir İktisat Kongresi
1923 yılında Atatürk’ün önerisi ile toplanan bu kongrede
Türkiye için karma ekonomi modeli seçildi.
Bugün Tony Blair’e atfedilen “Üçüncü Yol” modelinin
temelleri İzmir İktisat Kongresinde atıldı.
Nitekim Atatürk Türkiye’sinin 1923-1938 yıllarında
gerçekleştirdiği ekonomi mucizesi burada alınan doğru stratejik
kararlar sonucunda gerçekleşti.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 57
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 58
Atatürk ve İslam
Türkiye Cumhuriyetinin (yeddi düvele rağmen)
kurulması 17.yüzyılda başlayan Türk ve İslam
Dünyasının gerileme sürecini durdurmuştur
Bugün (gereken düzeyde olmasa da) İslam Dünyasının
varlığı Türk Milletinin fedakarlığının sonucudur
Kuran-i-Kerim’in Türkçe meali (Elmalı)
Buhari’nin Hadis kitabının Türkçe çevirisi
İlahiyat Fakültelerinin kuruluşu
…
Tüm bunların amacı Yüce Dinimizi doğru anlamamızı
sağlamaktır!
Mehmet Akif’in tabiriyle:
Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 59
2. Bugün:
En Stratejik Strateji: Gelişmiş Ülkelerin AR-GE
Altyapısı
Japon Mucizesinin Temel Taşı: Tsukuba Bilim
Kenti
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 60
“Sen geçenlerde demiştin ki: Yazık hala biz,
Dünkü ilmin bile biganesiyiz, cahiliyiz,
İşte fıktanı bu ihmal edilen ma’rifetin
Nesli bir acze düşürmüş ki, bugün, memleketin,
Bir yığın kuvveti var, hem ne tabii de, henüz
Biz o kuvvetlere eller gibi hakim değiliz!
Yarının ilmi nedir, halbuki? Gayet müthiş!
“Maddenin kudret-i zerriyesi” uğraştığı iş,
O yaman kudrete hakim olabilsem diyerek,
Sarf edip durmada bir çok kafa binlerce emek,
Onu bir buldu mu, artık bu zemin: Başka zemin,
Çünkü bir damla kömürden edecekler te’min,
Öyle milyonla değil, na-mütenahi kudret!
İbret al kendi sözünden aman oğlum gayret...“
Safahat, 6.bölüm (1919)
Sebe, 3;
Yunus, 61.
Nükleer
CERN, TAC
ve ötesi
Aldık mı?
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6161
Yaşamımızı Değiştiren Deney
Rutherford Deneyi (1911)
Rutherford deneyinden elde ettiğimiz bilgiler modern bilimin
ve yüksek teknolojinin bilimsel temelini oluşturuyor.
8 yıl önce …
Temel araştırmaların önemini derk etmemiz için Rutherford deneyini
anlamak yeterlidir
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 62
Mehmet Akif bu sözleri Rutherford Deneyi’nin sonuçlarının 1911 yılında
yayınlanmasının üzerinden 10 yıl geçmeden yazmıştır. Nasıl oldu da Deneyin (o
zaman fizikçilerinin bile çoğunun anlayamadığı) değerini Mehmet Akif çok net
bir şekilde anlayabildi?
Bu sorunu cevabını bulmak için Safahat’ı düşünerek ve anlayarak okumamız
gerekiyor. Biz (Ankara ve Gazi üniversitelerinden 15 bilim insanı) 1994 yılında
Japon modelini örnek alarak ilk Türk Bilim Kenti ATAM projesini
önerdiğimizde, Mehmet Akif’in 70 yıl önce Asım’ın nesline Japonya’yı örnek
alınız diye seslendiğini unutmuştuk.
Maalesef, halen Mehmet Akif’i anlayamamışız.
Bugün “maddenin kudret-i zerriyesi” en ileri düzeyde CERN’de araştırılmaktadır.
Türk devletleri en kısa zamanda CERN’e tam üye olmalıdır.
“Maddenin kudret-i zerriyesi”ni bizim coğrafyada da araştırmak istiyorsak Türk
Hızlandırıcı Kompleksi (TAC – Turkic Accelerator Complex) projesini en kısa
zamanda gerçekleştirmeliyiz.
Not: Temel parçacıklara Azerbaycan Türkçesinde “elementar zerrecikler” denir
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6363
Gelişmiş ülkelerin AR-GE sistemleri incelendiğinde 3 model öne
çıkmaktadır:
1. Anglosakson modeli (en etkin örneği ABD),
2. Kıta Avrupa’sı modeli (en etkin örnek Almanya; Rusya, ve dolayısıyla
da Çin, Alman modelini baz almaktadır)
3. Uzak Doğu modeli (ilk ve en etkin örnek Japonya).
Konu bazında baktığımız zaman 21. yüzyılın çehresini belirleyecek:
~ 10 stratejik (kritik, jenerik) teknoloji,
~ 15 öncelikli (temel) araştırma alanı,
~ 250 alt-alan saptanmıştır.
Gelişmiş Ülkelerin AR-GE Altyapısı
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6464
Tüm modellerin ortak özelliği:
Stratejik teknolojiler ve temel araştırma alanlarının hepsinde binlerce
bilim insanının çalıştığı en azından birer ulusal araştırma merkezi
(laboratuarı, enstitüsü, kurumu)
Alt-alanların birçoğunda orta çaplı (yüzlerce çalışanı olan) araştırma
merkezleri
gelişmiş ülkelerin her birinde kurulmuştur. Gelişme azminde olan ülkeler de
benzer sistemi oluşturma gayretindedir.
ABD: Ulusal Laboratuarlar – DOE (Enerji Bakanlığı)
Altalan lab’ları – NSF
Almanya: Ulusal Lab’lar – Von Helmholtz Association
Altalan lab’ları – Max Planck Society
Japonya: Ulusal Lab’lar – Tsukuba Science City
Altalan lab’ları – JSPS
Türkiye: Ulusal Lab’lar – yoktur
Altalan lab’ları – TÜBİTAK
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6565
AR-GE harcamalarında eşik değer
AR-GE/GSMH asgari azami
1970’ler %1 %2
2010’lar %2 %3
Gelişmiş ülkelerde toplam AR-GE harcamalarının %15-20’i
uluslar arası işbirliğine ayrılmaktadır
Not 1: 10 yıl bundan önce kabul edilen Lizbon Kararları
gerçekleşse idi (2010’da tüm AB ülkelerinde >%3), bugün AB
krizle karşılaşmayabilirdi
Not 2: Bu yüzde Yunanistan ve Portekiz’de %1 civarında,
İspanya ve İtalya’da %2’nin altındadır
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6666
Temel araştırmalar, Uygulamalı Araştırmalar,
İnovasyon
Temel Araştırmalar: %10-15 tümüyle kamu
(devlet)
Uygulamalı Araştırmalar: %20-25 ~0.5 kamu, ~0.5 özel
İnovasyon: %60-70 > 0.9 özel
Ulusal Lab’lar ilk ikisini kapsıyor !
Bu oranlar ülkemiz için de hedef olmalıdır.
Önemli Not: Dün kısmında bahsedilen Ayetler temel
araştırmalar ile ilgilidir !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6767
Bunlardan 7’si doğrudan Hızlandırıcı Laboratuarıdır
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 68
SLAC National Accelerator Laboratory, Silicon Valley,
USA
1962 yılında kuruldu. Kuark modeli burada kanıtlandı.
Dünyadaki ilk X-FEL tesisi 2009 yılından itibaren burada çalıştırılıyor
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 69
Oak Ridge National Laboratory, TN, USA.
1943 yılında Manhattan projesi çerçevesinde kuruldu. Yıllık bütçesi 1.65 milyar $.
3000’ni alim ve mühendis olmak üzere 4600 tam zamanlı personel.
Her yıl 3000 misafir araştırmacıya ev sahipliği yapıyor.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 70
The Spallation Neutron Source, Oak Ridge, TN, USA.
2006 yılında kuruldu. Maliyeti 1.4 milyar $. 15 deney istasyonuna sahip Dünyanın en
güçlü nötron kaynağı.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7171
Helmholtz Association of
German Research Centres
Deutsches Elektronen-Synchrotron DESY
DESY is one of the world’s leading accelerator centres. DESY
develops, builds and operates large accelerator facilities,
which are used to investigate the structure of matter. The
combination of photon science and particle physics at DESY
is unique in Europe. DESY carries out fundamental research
in a range of scientific fields and focuses on three principal
areas:
Accelerators: DESY develops, builds and operates large
facilities that accelerate particles to extremely high energies.
Photon science: Physicists, chemists, geologists, biologists,
medical researchers and materials scientists use the special
light from DESY’s accelerators to observe structures and
processes in the microcosm.
Particle physics: Scientists from around the world use
DESY’s accelerators to investigate the fundamental building
blocks and forces of the universe.
The spectrum of research at DESY is correspondingly diverse
– as is the cooperation with partners both national and
international. All in all, more than 3000 scientists from 40
countries come to Hamburg each year to work at DESY. The
research programme is not restricted to the facilities in
Hamburg and Zeuthen. Indeed, DESY is closely involved in a
number of major international projects, including the
European X-ray free-electron laser XFEL in Hamburg, the
Large Hadron Collider LHC in Geneva, the neutrino telescope
IceCube at the South Pole and the International Linear
Collider ILC.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 72
Deutsches Elektronen-Synchrotron DESY
A Research Centre of the Helmholtz Association
A publicly funded national research centre
Established in Hamburg on 18 December 1959
Locations: Hamburg and Zeuthen (Brandenburg)
Budget: 192 million euros (Hamburg: 173 million euros; Zeuthen: 19 million
euros)
Financing: 90% on the national level (Federal Ministry of Education and
Research); 10% on the state level (the city of Hamburg and the federal state
of Brandenburg)
Employees: 2000, including 650 scientists, who work in the fields of
accelerator operation, research and development
Guest scientists: more than 3000 from 40 countries each year
Training: around 100 young people in commercial and technical vocations-
Young scientists: more than 700 diploma students, doctoral candidates and
postdocs
1996 yılında DESY’nin Genel Direktörü Prof. Dr. B. Wiik Ankara’ya
gelerek AÜ ile İşbirliği Anlaşması imzaladı !!!
TÜBİTAK başkanlığı anlaşma imzalamaya yanaşmadı…
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 73
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7474
Japon modelinin ana özelliği bu merkezlerin çoğunun ta
baştan aynı bölgede Bilim Kenti şeklinde yerleştirilmesidir
(lütfen teknopark, teknokent gibi yapılarla karıştırmayın!).
1960’lı yıllarda Tokyo’nun 60 km uzaklığında kurulan
Tsukuba Bilim Kenti, 1970’lerde gerçekleşen Japon
mucizesinin temel taşını oluşturmuştur.
Aynı modeli 1970’lerde uygulayan Güney Kore, Malezya,
Singapur ve Tayvan 1980’lerde Uzak Doğu Kaplanları
adıyla tanındılar.
Gerçekten gelişmek (futbol terminolojisi ile en üst lige
geçmek) istiyorsak,
AR-GE alanımda Türk modelini hazırlayıp hayata
geçirmemiz şarttır !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7575
Japon mucizesinin temel taşı – Tsukuba Bilim Kenti
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7676
KEK – Japonya Hızlandırıcı Kurumu
Japonya Bilim Konseyi Mayıs 1962’de yüksek enerjili proton hızlandırıcısının
kurulmasını içeren ulusal yüksek enerji ve nükleer fizik programlarını
desteklemeyi hükümete önerdi
Tsukuba Bilim Kentinin temeli 1963 yılında Tokyo’nun 60 km uzaklığında
küçük bir kasaba olan Tsukuba’da bir kaç ulusal araştırma enstitüsünün
kurulması ile atılmış.
Bununla ilgili “Tsukuba Science City Construction Act” isimli yasa kabul
edilmiş. Yasaya göre bilim kentinin alanı 40,000 ha, nufusu ise 220,000
olarak planlanmıştı.
1998 yılında kabul edilmiş yeni plana göre 2030 yılında Tsukuba Bilim
Kentinin nüfusu 350,000 olacak.
1990 yılında Japonya’da 20 yeni bilim kenti kurulması planlanmıştır.
Bunların bir kısmı artık faaliyettedir.
Önemli Not: ilk bilim kenti Daedoek’i 1973 yılında kuran Güney Kore, ikinci bilim
kentini kurmaya başlamıştır. Devletin ayırdığı 5 yıllık bütçe 20 milyar dolardır.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 77
Ulusal Araştırma ve Eğitim Enstitüleri
Bugün, Tsukuba Bilim Kentinde 35 ulusal araştırma
enstitüsü, 2 üniversite, 3 kolej ve 8 yüksek okul mevcuttur.
Ulusal araştırma enstitülerinde 8,500 araştırmacı olmakla yaklaşık
13,000 personel çalışmaktadır.
Buna ek olarak Japonya’nın çeşitli üniversite ve araştırma
kurumlarından binlerce bilim adamı Tsukuba’da kısa, orta ve uzun
süreli araştırma yapmaktadır.
Bugün, Japon ulusal araştırma enstitülerinin toplam bütçesinin ve
personelinin yaklaşık %40’ı Tsukuba’da konsantre olmuştur.
Özel araştırma enstitüleri
70’li yıllardan itibaren Tsukuba’da özel sektöre ait araştırma enstitüleri
kurulmağa başlamıştır.
Bugün, toplam sayısı 40’dan fazla olan özel araştırma enstitülerinde
4,500 araştırmacı çalışmaktadır.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 78
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7979
Türkiye (ve “bizim coğrafya”da):
 Ulusal Lab (National Lab, State Lab) sistemi yoktur !!!
 Altalan Lab sistemi oluşmak üzeredir (TÜBİTAK MAM,
Bilkent ÜNEM vb) ama sayısal olarak gerekenin onda biri
bile değildir.
 İnovasyon sistemi oluşmak üzeredir…
 2012 yılında GSMH’den AR-GE’ye ayırdığımız pay %1’in
altındadır. 5 yıl önce alınan BTYK kararlarına göre bu pay
2013 yılında %2 (2023’te %3) olmalıdır…
Çok önemli not: Temel Araştırmalara azami destek
verilmez ise AR-GE Sisteminin etkin çalışması
mümkün değildir !!!
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8080
3. Yarın: Muasır Medeniyet Seviyesinin Üzerine
Çıkmak
Genel Öneri: 3 ana modelin ortak yönleri bizde de olmak zorunda. Yani
Milli laboratuarlar ve alt-alan laboratuarları sistemini en kısa
zamanda kurmalıyız.
Türkiye için model: ABD, Almanya ve Japonya’nın sentezi.
Azerbaycan için model: Norveç, Hollanda, İsrail ve Malezya’nın
sentezi.
Tüm bu konuları irdelemek için:
 Türk Konseyi önderliğinde Türk Bilim ve Teknoloji Kurultayı
düzenlenmelidir.
İslam Konferansı önderliğinde İslam Dünyası Bilim ve Teknoloji
Kurultayı düzenlenmelidir.
Bu kurultaylarda Coğrafyamız için orta ve uzun vadeli Bilim ve Teknoloji
Stratejileri belirlenmelidir.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8181
Türkiye ve Türk Dünyasının kalkınması açısından
elzem olduğunu düşündüğümüz somut önerilerimiz *:
1. Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri Gayrı Safi Milli Hasılalarının (GSMH)
2015 yılında en az %2’ni, 2020 yılından itibaren en az %3’nü AR-
GE’ye ayırmalıdır.
2. Toplam AR-GE harcamalarının en az %5’i ortak projelere
ayrılmalıdır. Bu amaçla AB Çerçeve programları benzeri bir
yapılanma oluşturulabilir.
3. Ankara’nın yakın civarında ilk Türk Bilim Kenti (ATAM Projesi) en
kısa zamanda kurulmalıdır. Burada, Japon modelinde (Tsukuba Bilim
Kenti) olduğu gibi, öncelikli alanlarda bağımsız ulusal araştırma
merkezleri yerleştirilmelidir. Türk Dünyasında çalışan ileri düzey
bilimciler bu merkezlerde yapılacak araştırmalara sistemli bir şekilde
katkıda bulunmalıdır.
3a. Bilim Kentleri sistemi Türk Dünyasına yayılmalıdır
* H. Halilova, S. Sultansoy, Haber Ajanda 66, Mayıs 2010
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8282
4. Türk Hızlandırıcı Kompleksinin kurulması için azami destek
verilmelidir. Benzer projeler diğer öncelikli AR-GE alanlarında da
geliştirilmelidir.
5. CERN (Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi) başta olmakla AB,
ABD, Japonya ve Rusya’nın ileri araştırma merkezlerine doğrudan
katılım sağlanmalıdır.
6. Bilim ve Teknolojinin tüm alanlarında ortak terminoloji
oluşturulmalıdır.
7. Bilim ve Teknoloji ile ilgili metinlerin Türk lehçeleri arasında
bilgisayar ortamında otomatik çevrilmesi için programlar
geliştirilmelidir.
8. Ortaokul düzeyinden üniversite düzeyine tüm öncelikli alanlarda
çeşitli kapsamda (popüler, derslik, bilimsel monografi) kitaplar
yazılmalı ve/veya yabancı dillerden Türkçeye çevrilmelidir.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8383
9. Türkiye ve Türk Cumhuriyetlerinde Bilim ve Teknoloji
bakanlıkları kurulmalıdır.
10. AR-GE’nin hukuksal altyapısı gelişmiş ülkeler düzeyine
ulaştırılmalıdır.
11. TÜBİTAK ve TAEK Türk Cumhuriyetleri ile etkin işbirliği sistemi
kurmalıdır.
12. Türk Devletleri Bilim Konseyi kurulmalıdır.
Millet olarak İlim-İrfan’a yönelirsek 2020’lerde “Türk
kültürünü muasır medeniyet seviyesinin üzerine
çıkarmak” amacını gerçekleştirmiş oluruz.
Buda bütün insanlığın yararına olacaktır.
1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 84
Sonsöz: Asım’ın Nesline Çağrı
• Yüksek Teknoloji olmadan Kalkınma olmaz
• Bilim olmadan Yüksek Teknoloji olmaz
• Fizik olmadan Bilim olmaz
• Hızlandırıcılar olmadan Fizik olmaz
Türk Dünyasında hızlandırıcı merkezleri başta olmak üzere Ulusal
Laboratuar sistemi en kısa zamanda kurmalıyız !!
İlim-İrfan’a ve onun ayrılmaz parçası olan Bilim-Teknolojiye en
azından petrol ve gaz boru hatları kadar önem vermeliyiz !!
Kur’an-ı Kerim’deki İlim-İrfan ile ilgili 600’den fazla Ayetin bize
emrettiğini hayata geçirelim.
Doğrudan-doğruya Kur’an dan alıp ilhamı,
Asrın idrakına söyletmeliyiz İslam’ı !!!

More Related Content

Viewers also liked

Hultian November edition
Hultian November editionHultian November edition
Hultian November edition
Mehras Karim
 
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
affilicon
 
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
Experiencia Trading
 
Organizational cultur change final 1
Organizational cultur change final 1Organizational cultur change final 1
Organizational cultur change final 1
Mehul Rasadiya
 
How effective is the combination...
How effective is the combination...How effective is the combination...
How effective is the combination...
rebeccalambert
 

Viewers also liked (12)

Цвет и его ассоциации
Цвет и его ассоциацииЦвет и его ассоциации
Цвет и его ассоциации
 
Entrepreneurial lessons apr2012
Entrepreneurial lessons apr2012Entrepreneurial lessons apr2012
Entrepreneurial lessons apr2012
 
Nathan Fink
Nathan FinkNathan Fink
Nathan Fink
 
Hultian November edition
Hultian November editionHultian November edition
Hultian November edition
 
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
Video Marketing Arik Czerniak Affilicon Israel June 2009
 
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
Grafico diario del dax perfomance index para el 07 12-2012
 
广州市信息化验收培训
广州市信息化验收培训广州市信息化验收培训
广州市信息化验收培训
 
Organizational cultur change final 1
Organizational cultur change final 1Organizational cultur change final 1
Organizational cultur change final 1
 
Social media for biz dev
Social media for biz devSocial media for biz dev
Social media for biz dev
 
南極マラソン報告会 半原小学校スライド
南極マラソン報告会 半原小学校スライド南極マラソン報告会 半原小学校スライド
南極マラソン報告会 半原小学校スライド
 
Technology inventory
Technology inventoryTechnology inventory
Technology inventory
 
How effective is the combination...
How effective is the combination...How effective is the combination...
How effective is the combination...
 

Similar to Prof. Dr. Saleh Sultansoy-Türk İslam Dünyasında Bilim: Dün, Bugün, Yarın

Doğu Türkistan
Doğu TürkistanDoğu Türkistan
Doğu Türkistan
asajs12
 
Zamaniçindebilim
ZamaniçindebilimZamaniçindebilim
Zamaniçindebilim
emreerenler
 
Trk bilim adamlari
Trk bilim adamlariTrk bilim adamlari
Trk bilim adamlari
ali arzawa
 
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
smh-slider
 
Altin cag'da bilim katalog
Altin cag'da bilim katalogAltin cag'da bilim katalog
Altin cag'da bilim katalog
aytesay
 
Istanbul
IstanbulIstanbul
Istanbul
cihan
 
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih YazınTARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
Mehmet Erdem TOKUŞ™
 
Rengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künyeRengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künye
Hatice Kesgeç
 
Rengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künyeRengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künye
Hatice Kesgeç
 
Islamiyet öNcesi TüRk Tarihi
Islamiyet öNcesi TüRk TarihiIslamiyet öNcesi TüRk Tarihi
Islamiyet öNcesi TüRk Tarihi
esmus2
 
Orhun Anitlari Ve Alfabeler
Orhun Anitlari Ve AlfabelerOrhun Anitlari Ve Alfabeler
Orhun Anitlari Ve Alfabeler
derslopedi
 

Similar to Prof. Dr. Saleh Sultansoy-Türk İslam Dünyasında Bilim: Dün, Bugün, Yarın (20)

Doğu Türkistan
Doğu TürkistanDoğu Türkistan
Doğu Türkistan
 
Zamaniçindebilim
ZamaniçindebilimZamaniçindebilim
Zamaniçindebilim
 
12 Antik Aiol Kenti 1
12 Antik Aiol Kenti  1 12 Antik Aiol Kenti  1
12 Antik Aiol Kenti 1
 
Anadolu Uygarlıkları Göbeklitepe
Anadolu Uygarlıkları GöbeklitepeAnadolu Uygarlıkları Göbeklitepe
Anadolu Uygarlıkları Göbeklitepe
 
Trk bilim adamlari
Trk bilim adamlariTrk bilim adamlari
Trk bilim adamlari
 
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
1. i̇slamiyet öncesi türk tarihi
 
Altin cag'da bilim katalog
Altin cag'da bilim katalogAltin cag'da bilim katalog
Altin cag'da bilim katalog
 
Istanbul
IstanbulIstanbul
Istanbul
 
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih YazınTARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
TARİH VAKTİ™ I Sınavlarda Tarih Yazın
 
Rengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künyeRengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künye
 
Rengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künyeRengin hoca ödev künye
Rengin hoca ödev künye
 
Zekeriya kitapçı türkler nasıl müslüman oldu
Zekeriya kitapçı   türkler nasıl müslüman olduZekeriya kitapçı   türkler nasıl müslüman oldu
Zekeriya kitapçı türkler nasıl müslüman oldu
 
C:\Fakepath\Uslu Mecmua Nuruosmaniye
C:\Fakepath\Uslu Mecmua NuruosmaniyeC:\Fakepath\Uslu Mecmua Nuruosmaniye
C:\Fakepath\Uslu Mecmua Nuruosmaniye
 
Zekeriya kitapçı yeni i̇slam tarihi ve türkler 2 (hz. peygamberin yaşamı ve...
Zekeriya kitapçı   yeni i̇slam tarihi ve türkler 2 (hz. peygamberin yaşamı ve...Zekeriya kitapçı   yeni i̇slam tarihi ve türkler 2 (hz. peygamberin yaşamı ve...
Zekeriya kitapçı yeni i̇slam tarihi ve türkler 2 (hz. peygamberin yaşamı ve...
 
Dunden e dergi (1)
Dunden e dergi (1)Dunden e dergi (1)
Dunden e dergi (1)
 
Köklere Kültürel Yolculuk
Köklere Kültürel YolculukKöklere Kültürel Yolculuk
Köklere Kültürel Yolculuk
 
Sunum
SunumSunum
Sunum
 
İzmi̇r çanakkale turu
İzmi̇r çanakkale turuİzmi̇r çanakkale turu
İzmi̇r çanakkale turu
 
Islamiyet öNcesi TüRk Tarihi
Islamiyet öNcesi TüRk TarihiIslamiyet öNcesi TüRk Tarihi
Islamiyet öNcesi TüRk Tarihi
 
Orhun Anitlari Ve Alfabeler
Orhun Anitlari Ve AlfabelerOrhun Anitlari Ve Alfabeler
Orhun Anitlari Ve Alfabeler
 

More from Maturidi Yesevi Otağı (14)

Müzikterapinin Etkileri - Dr. Ömer Hakan Yavaşoğlu
Müzikterapinin Etkileri - Dr. Ömer Hakan YavaşoğluMüzikterapinin Etkileri - Dr. Ömer Hakan Yavaşoğlu
Müzikterapinin Etkileri - Dr. Ömer Hakan Yavaşoğlu
 
Bahrül kelam
Bahrül kelamBahrül kelam
Bahrül kelam
 
Kitabüt Tevhid
Kitabüt TevhidKitabüt Tevhid
Kitabüt Tevhid
 
8.cilt tevilatül kuran
8.cilt tevilatül kuran8.cilt tevilatül kuran
8.cilt tevilatül kuran
 
9 tevilatül kuran
9 tevilatül kuran9 tevilatül kuran
9 tevilatül kuran
 
7 tevilatül kuran
7 tevilatül kuran7 tevilatül kuran
7 tevilatül kuran
 
6 tevilatül kuran
6 tevilatül kuran6 tevilatül kuran
6 tevilatül kuran
 
5 tevilatül kuran
5  tevilatül kuran5  tevilatül kuran
5 tevilatül kuran
 
4 tevilatül kuran
4 tevilatül kuran4 tevilatül kuran
4 tevilatül kuran
 
3 tevilatül kuran
3 tevilatül kuran3 tevilatül kuran
3 tevilatül kuran
 
10 tevilatül kuran
10 tevilatül kuran10 tevilatül kuran
10 tevilatül kuran
 
2 tevilatül kuran
2 tevilatül kuran2 tevilatül kuran
2 tevilatül kuran
 
1.cilt tevilatül kuran
1.cilt tevilatül kuran1.cilt tevilatül kuran
1.cilt tevilatül kuran
 
Maturidi Yesevi Otağı - Yayın1
Maturidi Yesevi Otağı - Yayın1Maturidi Yesevi Otağı - Yayın1
Maturidi Yesevi Otağı - Yayın1
 

Prof. Dr. Saleh Sultansoy-Türk İslam Dünyasında Bilim: Dün, Bugün, Yarın

  • 1. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 1 Türk İslam Dünyasında Bilim: Dün, Bugün, Yarın Prof. Dr. Saleh Sultansoy TOBB ETÜ Mühendislik Fakültesi, MBNT Bölümü Azerbaycan Elmler Akademiyası Fizika İnstitutu CERN ATLAS, LHeC, CLIC and FCC Collaborations TAEK-CERN Bilim Komitesi TAC Uluslararası Danışma Kurulu 2. Maturidi Yesevi Otağı Kurultayı, Safranbolu, 31 Ağustos – 2 Eylül 2015 Yusuf 105: «Ve keeyyin min âyetin fîs semâvâti vel ardı yemurrûne aleyhâ ve hum anhâ mu’ridûn(mu’ridûne).» Meali: «Semalarda ve yeryüzünde nice ayetler vardır. Ve onlar, o ayetlerden (delillerden) yüz çevirerek yanından geçerler.» + Bakara 164 + Yunus 6, 101 + Casiye 3, 13 + Ankabüt 44 + Rum 25 Yarının ilmi nedir, halbuki? Gayet müthiş! “Maddenin kudret-i zerriyesi” uğraştığı iş, Safahat (1919)
  • 2. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 2 “Asla şüphem yoktur ki, Türklüğün unutulmuş medeni vasfı ve büyük medeni kabiliyeti, bundan sonraki inkişafı ile âtinin yüksek medeniyet ufkunda yeni bir güneş gibi doğacaktır.” “Türk çocuğu, Ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için kendinde kuvvet bulacaktır.”
  • 3. Önsöz: Japonya, Güney Kore, Türkiye ... 1. Dün: Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ... Türk-İslam Rönesans’ı Atatürk Mucizesi 2. Bugün: En Stratejik Strateji: Gelişmiş Ülkelerin AR-GE Altyapısı Japon Mucizesinin Temel Taşı: Tsukuba Bilim Kenti 3. Yarın: Muasır Medeniyet Seviyesinin Üzerine Çıkmak Sonsöz: Asım’ın Nesline Çağrı 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 3
  • 4. Kişi başına GSMH (GSMH/Nüfus, ABD Doları) AR-GE/GSMH (%) Bu tabloyu anlamak ve gereğini yapmak Türk ve İslam bilginlerinin başlıca görevidir! Onlar ne yaptı da biz yapmadık? Cevap:1963 – Tsukuba Bilim Kenti; 1973 – Daedeok Bilim kenti Nükleer Reaktörler (1995) 1955 2005 2007 Türkiye 300 7800 0.72 Japonya 280 31000 3.44 Güney Kore 70 21000 3.24 İşletmede Toplam Güç, MW İnşada Elektrik ü., % Türkiye 0 0 0 0 Japonya 52 43700 2 34 G. Kore 14 12300 3 36 Dünya Th rezervinin ¼ ‘i Türkiye’de, Dünya U rezervinin ¼ ‘i Türküstan’da dır 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 4
  • 5. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 5 Anlatamamak derdi… 10.Türk Kurultayı, Antalya, Ekim 2006 Tarih: Mart 1993; Yer: Antalya. 1.Türk Kurultayı Açılış Töreni: Türk Devlet erkanı demir dövüyor… Peki neden? Bunun cevabını Kurultayda sunduğum «Türk Dünyasının kalkınmasında Bilim ve Teknoloji İşbirliğinin Önemi» başlıklı bildirinin giriş kısmında anlatmaya çalıştım. Bin yıllar önce demirin eritilmesini bildiğimiz için kurtulduk. O zamanın demircisi hem alim hem de mühendisti! Benzer sunumları 4.Kurultayda (Ankara, 1996), 10.Kurultayda (Antalya, 2006), 1.Dünya Türk Forumunda (İstanbul, 2011), 2.Dünya Türk Forumunda (İstanbul, 2013) … yaptım. Maalesef, halen derdimi anlatamadım… Kısmen başarılı olduk gibi… Bu konular Türk Zirvesi ve BTYK kararlarına bile girdi. Ama kararlar uygulanmadı.
  • 6. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6 1. Dün:  Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ...  Türk-İslam Rönesans’ı  Atatürk Mucizesi
  • 7. Bölümün Özeti • ..., Takla-Makan ??, ... Anadolu  Türküstan  Amerika en azından 8 bin yıllık uygarlık • Sümer Dönemi (M.Ö. 3-4 binyıllar) Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar; Sümer-Hatti-Girit üçgeni • ... İskit, Hunnu, Kuşan (Mahayana), Uygur, ... Metalürji, İskit üçlüsü, Mahayana  Tasavvuf, Uygur tıbbı, ... • Türk-İslam Rönesans'ı (8-16 yüzyıllar) Gözlemevleri: Marağa  Semerkant  İstanbul; Hastaneler, Medreseler, ... Modern Bilimin temelleri: Cebir, Tıp, Optik, … • Atatürk Mucizesi (1923-1938) Kayseri ve İstanbul uçak fabrikaları, Üniversiteler (Gazi ve Ankara dahil)... İzmir İktisat Kongresi ! Kuran-i-Kerim’in Türkçe meali, Buhari’nin Hadis kitabının Türkçe çevirisi… 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7
  • 8. 1.1. Tarih (ve Bilim) Sümer’de Başlar ... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8
  • 9. http://www.hunmagyar.org/turan/index.html Kalelere tıklayarak muhteşem bilgilere ve resimlere ulaşabilirsiniz 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 9
  • 10. TAKLA-MAKAN 7-8 bin yıl önce buralar yeşillik idi... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 10
  • 11. Takla-Makan’dan görüntüler 19.Yüzyılda Sümer’den bu tür kalıntılar bile yoktu... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 11
  • 12. Bu kalıntılar Türk arkeologlarını bekliyor... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 12
  • 13. Tüm Türküstan böyle kalıntılarla dolu... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 13
  • 14. Sümer İmparatorluğu Doğu Anadolu ve Azerbaycan’ı da içeriyordu... Milattan önce 3.-2.binyıllar: Sümer-Hatti-Girit üçgeni. Eklemeli (agglutinative) diller. (+ Elam, …) 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 14
  • 15. En eski (bilinen!!) yazılar Önemli Not: Milattan önce 2.binyıla ait benzer tabletler 1970’lerde Moğolistan'da bulundu… Maalesef, bu bilgiler gizli tutuluyor. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 15
  • 16. Bir Sümer Kralı: Gudea (miladdan önce 3.binyıl) Gud → Guz → Oğuz ? Sami dillerinde Oğuz ülkesine al-Guzia denir 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 16
  • 17. Sümer kralı Urnammu’nun anıtından (Üçüncü Ur Hanedanı: M.Ö. 2047 – 2030) 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 17
  • 18. 5 bin yıl öncesinin savunma sanayi ürünü 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 18
  • 19. Ur kentinin tapınağı 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 19 Bunun benzerleri Türküstanda mevcuttur…
  • 20. Sümerlerin uygarlığa katkıları • İlk (bilinen) yazı • İlk (bilinen) bilim örnekleri: tıp, astronomi, matematik,... • İlk (bilinen) edebiyat örnekleri: Bilgameş destanı ... • Ellinlere (Greklere) atfedilen bilgilerin büyük çoğunluğu Sümer döneminde biliniyordu ve Mısır üzerinden Ellinlerce alınmıştı (Pisagor teoremi Pisagor’dan binyıllar önce kil tabletlere yazılmıştır…) • Ellin öncesi binyılda Sümer-Hatti-Girit üçgeni: hepsinin dili bizim dil gibi eklemeli yapıya sahipti !!! 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 20
  • 21. Atatürk’ün Sümer (ve Hatti) konusunda haklılığı ispatlandı • ama, maalesef, O’nun kurduğu Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Dil, Tarih, Coğrafya Fakültesinin katkısı olmadan • Önemli aşama: Oljas Süleymenov’un “Az i Ya” kitabı • Rahmetli Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, Prof. Dr. Aydın Mamedov ve Prof. Dr. Osman Nedim Tuna’yı saygıyla anıyoruz • Sümer-Türküstan bağlantısı Türk alimlerinin araştırmalarını bekliyor (Sümer’de bulunan bazı mücevherler yalnızca Altay madenlerinde vardır. İpek Yolundan 3 bin yıl önce). • 1970’lerde Moğolistan'da bulunan kil kitabeler gün ışığına çıkarılmalıdır 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 21
  • 22. Mezopatamya’dan Takla-Makan’a • 5-6 bin yıl önce en parlak dönemlerini yaşayan Sümerler, 4 bin yıl bundan önce Samilerin baskısı ile Mezopotamya’yı terk etmek zorunda kaldılar ve bir kısmı Hazarın güneyi diğer bir kısmı Hazarın kuzeyi üzerinden Türküstana göç ettiler • Anadolu ve Azerbaycan’dan aynı istikamette Türklerin ikinci zorunlu göçü Makedonyalı İskender zamanında baş verdi • Genel olarak, Türkler 8 bin yıldır Avrasya coğrafyasının büyük kısmında meskûnlarmışlar • Türk tarihçileri Turuk-ka’yı (Türkler?), Hurrit’leri (Kürtler?), Elam’ları (Mohendjo-Daro!) vb incelemelidir 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 22
  • 23. İskitler 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 23
  • 24. 25 yüzyıl öncesinin yüksek teknoloji ürünü 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 24
  • 25. 25 yüzyıl öncesinin savunma sanayi ürünü 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 25
  • 26. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 26 Olcas (Oljas) Süleymanof’un okuyuşu: “Han uya üç otuzu (da) yok boltı, utıgsı tozıltı. “ Anlamı: “Han oğlu 23 ünde yok oldu. tozu savruldu.” Altın elbiseli adam Issık Kurganı, M.Ö. 5.yüzyıl
  • 27. İskitler Halı Kadın kiyafeti 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 27
  • 28. İskitler High-Tech ürünleri 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 28
  • 29. Hakan Kurganları Vadisi - Arjan • Tuva’da bulunan Arjan vadisinde İskit dönemine ait çok sayıda kurgan bulunmaktadır. Maalesef, bunların bir çoğu yağmalanmış durumdadır. • 1970’lerde kazılan ve milattan önce 8.yüzyıla ait Arjan-1 kurganı kısmen korunmuş durumdadır. Bu kurganda İskit Üçlüsü (Scythian Triad) olarak adlandırılan özelliklerin hepsi mevcuttur. Böylece, İskitlerin Türk olduğu ispatlanmıştır. • 1999-2002 yıllarında Alman ve Rus bilim adamları tarafından kazılan ve milattan önce 5.yüzyıla ait Arjan-2 kurganı tam korunmuş durumdadır. Burada çok sayıda altın işleme bulunmaktadır. Böylece, Greklerin İskit kültürüne önemli etkisi olmadığı ispatlanmıştır. İskit Üçlüsü: silah, at koşum takımı ve yabani hayvan sanatı 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 29
  • 30. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 30 Doğu Anadolu’da İskit Devleti M.Ö. 7.yüzyılda akrabaları olan Med’lerin yardımına gelen İskitler Asur devletini mağlup ederek Doğu Anadolu’da ve Azerbaycan’da İşkuz (İç Oğuz?) devletini kurdular. Maalesef, bu konuda Türkiye’de yayınlanan bir kaynak bulamadım… Tarihçilerimiz en kısa zamanda bu devletin tarihini ve haritasını ortaya çıkarmalıdırlar. Türklerin Anadolu’ya 1071 yılında geldiğini söylemek Gaflettir, Dalalettir, ve hatta … Anadolu en azından 6 bin yıllık Türk yurdudur. Tekrar: Milattan önce 3.-2. binyıllar Sümer-Hatti-Girit üçgeni: hepsinin dili bizim dil gibi eklemeli yapıya sahipti !!!
  • 31. Kuşan (Akhun) İmparatorluğu Tasavvuf’un temelleri (Mahayana) burada atıldı 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 31
  • 32. Harezm İmparatorluğu 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 32
  • 33. “Göçebe” Türklerin yapıtları... 2-3 bin yıl önce benzer yapıtlar Türk Dünyasının her tarafında mevcut idi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 33
  • 34. İki bin yıl önce bir Türk kalesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 34 Bunları araştırmak Türk Tarih Kurumunun asli görevidir !
  • 35. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 35 1.2. Türk-İslam Rönesans’ı Göklerde ve Yerde nice Ayetler vardır! Üç Önemli Kurum Bilim meşalesinin Batıya kayışı
  • 36. Türk - İslam Rönesansı İki ana kaynak: 1.Kur’an-ı Kerim Rusça mealinden bulduğum: ~300 Ayet Abdus SALAM’ın bana söylediği: > 600 Ayet Bazı ilahiyat hocalarımızın söylediği: 900 Ayet doğrudan İlim-İrfan’a yönelmeyi bize farz kılıyor 2. İslam öncesi Türk coğrafyası İkincil kaynaklar: Yunan (Grek, Ellin), Mısır, Fars, Hint, … 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 36
  • 37. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 37 Göklerde ve Yerde nice Ayetler vardır! Bakara (2.Sure) 164: Şüphesiz, göklerin ve yerin yaratılmasında, gece ile gündüzün ard arda gelişinde, insanlara yararlı şeyler ile denizde yüzen gemilerde, Allah'ın yağdırdığı ve kendisiyle yeryüzünü ölümünden sonra dirilttiği suda, her canlıyı orada üretip yaymasında, rüzgarları estirmesinde, gökle yer arasında boyun eğdirilmiş bulutları evirip çevirmesinde düşünen bir topluluk için gerçekten ayetler vardır. Yunus (10.Sure) 6: Gece ile gündüzün ardarda gelmesinde ve Allah'ın göklerde ve yerde yarattıklarında (kötülüklerden) sakınan bir topluluk için ayetler vardır. Yunus (10.Sure) 101: De ki: "Göklerde ve yerde ne var? Bir bakıverin." İman etmeyen bir topluluğa apaçık ayetler ve uyarmalar bir şey sağlamaz. Yusuf (12.Sure) 105: Semalarda ve yeryüzünde nice ayetler vardır. Ve onlar, o ayetlerden (delillerden) yüz çevirerek yanından geçerler.
  • 38. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 38 Casiye (45.Sure) 3: Muhakkak ki müminler için göklerde ve yerde mutlaka âyetler (deliller) vardır. Casiye (45.Sure) 13: Kendinden (bir nimet olarak) göklerde ve yerde olanların tümüne sizin için boyun eğdirdi. Şüphesiz bunda, düşünebilen bir kavim için gerçekten ayetler vardır. Rum (30.Sure) 25: Göğün ve yerin O'nun emriyle durması da O'nun ayetlerindendir. Sonra sizi yerden bir çağrıyla çağırdığı zaman bir de bakarsınız ki çıkarılıyorsunuz. Ankebüt (29.Sure) 44: Allah, o gökleri ve yeri, o yüksekleri ve aşağıyı hak ile yarattı, boşuna değil, gelişigüzel de değil, bir hak sebebi ve hikmeti iledir. Göğü de öyle, yeri de, yukarısı da, aşağısı da, âlimi de, cahili de, hepsinin hakkı da, yaratıcının hakkı önünde baş eğmek, boyun bükmektir. Şüphesiz bunda müminler için bir âyet var. İlmin kıymetini, hakkın önemini, Hak'tan gayrısının hiçliğini ve bundan dolayı Allah'ın gayrısından veli, dost edinmenin çürüklüğünü ve bunun neticesinde müminlerin muvaffak olacaklarını isbat eden bir âyet.
  • 39. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 39 ÂLİ İMRÂN (3.Sure) 190: Göklerin ve yerin yaratılışında, gece ile gündüzün birbiri ardınca gelip gidişinde aklıselim sahipleri için gerçekten açık ayetler vardır. 191: Onlar, ayakta dururken, otururken, yanları üzerine yatarken (her vakit) Allah'ı anarlar, göklerin ve yerin yaratılışı hakkında derin derin düşünürler (ve şöyle derler:) Rabbimiz! Sen bunu boşuna yaratmadın. Seni tesbih ederiz. Bizi cehennem azabından koru! Gökleri ve Yeri, Canlıları ve Cansızları, Tarihimizi, Toplumumuzu, Kendimizi öğrenmemizi ve bundan ibret almamızı bize farz kılan Ayetlerin sayısı 600 den fazladır !!!
  • 40. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 40 Göklerdeki Ayetler Bu gökadasında (Samanyolumuzun benzeri) milyarlarca yıldız (Güneşimizin benzeri) var. Alem’de (Evrenimizde) milyarlarca gökadası var. Alemlerin Rabbinin kudreti sonsuzdur !!!
  • 41. Balasagunlu Yusuf’un Türbesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 41 Kutadgu-Bilik’i kaçımız okuduk? Firdövsi’nin aynı dönemde yazdığı masal kitabı Şahname’yi farslar ezbere biliyor…
  • 42. Türk-İslam Bilgeleri Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı’nın “Bilim, Kültür ve Uygarlık açısından Tarihimiz” adlı eserinden yararlanılmıştır • Abdülhamid İbn Türk: ilk cebir kitabının yazarı • Harezmi: ikinci cebir kitabının yazarı. Bilişim teknolojisinin temelini oluşturan “algorithm” kavramı Harezmi’nin isminin latincesı olan Algorithmus’tan geliyor • Farabi: çağdaş felsefe ve sosyoloji bilimlerinin “babası”. Güneş Şehri adlı eseri Batı Rönesansı toplum bilimcilerinin ilham kaynağı olmuştur. İlk “ansiklopedist” bilim adamı olan Farabi’ni Beyruni ve Balasagunlu Yusuf (Kutadgu-Bilik’in yazarı) izlemişlerdir • İbni Sina: çağdaş tıp biliminin “babası” • Nasiruddin Tusi, Uluğ Bey, Ali Kuşçu: çağdaş astronomi biliminin “babaları” • Burada ismini vermediğimiz onlarca ve hatta yüzlerce bilim adamımız… 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 42
  • 43. Üç Önemli Kurum • Hastane İslam Dünyasının ilk on hastanesinden en azından beşinin Türklerin eseri olduğu bilinmektedir. İlk Tıp Fakülteleri de Türklerin eseridir. Bu müessiseler en gelişmiş haline Selçuklu döneminde ulaşmıştır. Önemli Not: Söz konusu hastanelerin bir çoğunda ruh hastalıkları bölümü mevcuttu ve burada Türk musikisi tedavi amacıyla kullanıyordu. Aynı dönemde (ve yüzyıllar sonra bile) Avrupa’da ruh hastaları ateşte yakılıyordu... • Rasathane (Göklerdeki Ayetler) Ortaçağın üç en büyük rasathanesi Türk coğrafyasında kurulmuştur • Medrese 16.Yüzyılın sonuna dek medrese eğitimi doğa bilimlerini de içeriyordu. Avrupa’da kurulan ilk üniversiteler medreselerden esinlenmişti... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 43
  • 44. Nasiruddin Tusi (1201- 1274) Rasathanesi, Tebriz Yıldız Küresi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 44
  • 45. Ulugbey (1394-1449) Rasathanesinin kalıntıları (Semerkant) Ortaçağın CERN’ü: Avrupa’dan Çin’e çeşitli ülkelerden onlarca davetli bilim adamı çalışmış... Ali Kuşçu bu “ekolun” temsilcilerinden biridir 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 45
  • 46. Ulugbey Medresesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 46
  • 47. Ulugbey Medresesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 47
  • 48. Takiyüddin (1521-1585?) Rasathanesi (1575-1585?), İstanbul 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 48
  • 49. Bilim meşalesinin Batıya kayışı • 16.Yüzyılın en büyük rasathanesi olan İstanbul Gözlemevi “şeyhülislamın” fetvası ile 1585 yılında topa dizildi... Aynı zamanda İstanbul Rasathanesinden esinlenerek Tiho Brage Avrupa’nın ilk önemli rasathanesini kurdu... • 16.Yüzyılın sonunda Doğa Bilimleri medrese eğitiminden çıkarıldı, sadece fıkıh ve matematik eğitimine devam edildi... Aynı devirde Avrupa üniversiteleri “Üniversiteleşme” dönemini tamamlamak üzereydi... • Böylece Osmanlı Devletinin (ve bununla birlikte Türk-İslam dünyasının) üç yüz yıllık gerileme ve çöküş dönemi başladı... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 49
  • 50. The Industrial Physicist 1996 1990’larda gelişen yeni alan: Kuvazi-kristaller 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 50
  • 51. Rahmetli Hocamız Profesör Hudu Memmedov’un öğrencilerinden Prof. Dr. İmadeddin Amiraslanov 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 51
  • 52. 1.3. Atatürk Mucizesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 52 Atatürkçülük: İnsanlığa sevgi, Türklüğe sevda, İlmin gücüne inanmaktır. Alparslan Türkeş En hakiki mürşit İlimdir, Fendir…
  • 53. 1.Mücize: 1919-1923  Atatürk’ün dehası ve Türk milletinin fedakarlığı sayesinde Anadolu ve Doğu Trakyayı içeren bağımsız bir Türkiye Cumhuriyeti kuruldu.  Sevr’e göre Türkler sadece orta Anadolunun bir kısmını içeren “özerk” bir bölgeye sahip olacaklardı (aslında bir sonraki aşama Türklerin Anadoludan tamamen sürülmesi idi...).  Hakkın rahmetine kavuşmuş bir büyüğümüzün deyimiyle “Atatürk olmasaydı bugün Ankara’nın doğusu Büyük Ermenistan, batısı ise Büyük Yunanistan olurdu”.  Atatürk on yıl daha yaşasaydı Misak-i-Milli tam şekilde gerçekleşirdi... Atatürk Mucizesi 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 53
  • 54. 2.Mucize: 1923-1938 Cumhuriyet döneminde yıllık ekonomik büyüme: 1923-1938 yıllarında >%8, 1939-1950 yıllarında %1, 1950-1990 yıllarında %5, 1990-2002 yıllarında %2, 2003-2013 yıllarında >%5 Atatürk zamanında ulaşılan kalkınma hızı korunabilseydi bugün Türkiye Fransa’nın üzerinde olurdu. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 54
  • 55. İlk uçak fabrikası 1926 yılında Atatürk’ün desteği ile devlet tarafından Kayseri’de kuruldu. 1930’lu yıllarda dünyada üretilen üç en iyi avcı uçak türünden biri burada üretiliyordu. Bu fabrika 1940 yılında fiilen (defacto) kapatıldı. İlk özel uçak fabrikası yine Atatürk’ün desteği ile 1937 yılında Nuri Demirağ tarafından İstanbul’da kuruldu. Burada onlarca yolcu uçağı üretildi. Bu fabrika 1945 yılında fiilen kapatıldı. 1930’larda uçak üreten ülkelerin hepsi (Türkiye hariç) bugün uzaydadır. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 55 Uçak Fabrikaları
  • 56. İstanbul Darül-Fünun’u 1933 yılında tam anlamıyla bir üniversiteye dönüştürüldü. Böylece, 17.Yüzyıldan başlayan gerileme süreci son buldu. Ankara Üniversitesi ve Gazi Üniversitesinin temelleri oluşturuldu. 1933 yılında Ankara’da Yüksek Ziraat Enstitüsü kuruldu. Burada temel bilimler alanını kapsayan F.K.B. Yüksek okulu faaliyet gösteriyordu... Yine 1930’lu yıllarda Türk Dil Kurumu, Türk Tarih Kurumu ve Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi kuruldu. Atatürk’ün amacı Ankara’da ve Van’da ileri düzeyde araştırmalar yapan ve eğitim veren iki büyük üniversite kurmaktı... 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 56 Üniversiteler
  • 57. Avrupa’dan gelen bilim adamları 1933 yılından itibaren bir çok Avrupalı bilim adamı Türkiye’ye gelmeyi düşünüyordu ve nitekim bir kısmı geldi de. Bu Atatürk Türkiye’sinin bilime verdiği önemin bir göstergesiydi... 10 Kasım 1938’den sonra bunların büyük kısmı Türkiye’den gitmek zorunda kaldı. ABD’nin gelişmesi büyük ölçüde bu bilim adamları sayesinde gerçekleşti... İzmir İktisat Kongresi 1923 yılında Atatürk’ün önerisi ile toplanan bu kongrede Türkiye için karma ekonomi modeli seçildi. Bugün Tony Blair’e atfedilen “Üçüncü Yol” modelinin temelleri İzmir İktisat Kongresinde atıldı. Nitekim Atatürk Türkiye’sinin 1923-1938 yıllarında gerçekleştirdiği ekonomi mucizesi burada alınan doğru stratejik kararlar sonucunda gerçekleşti. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 57
  • 58. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 58 Atatürk ve İslam Türkiye Cumhuriyetinin (yeddi düvele rağmen) kurulması 17.yüzyılda başlayan Türk ve İslam Dünyasının gerileme sürecini durdurmuştur Bugün (gereken düzeyde olmasa da) İslam Dünyasının varlığı Türk Milletinin fedakarlığının sonucudur Kuran-i-Kerim’in Türkçe meali (Elmalı) Buhari’nin Hadis kitabının Türkçe çevirisi İlahiyat Fakültelerinin kuruluşu … Tüm bunların amacı Yüce Dinimizi doğru anlamamızı sağlamaktır! Mehmet Akif’in tabiriyle: Asrın idrakine söyletmeliyiz İslam’ı !!!
  • 59. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 59 2. Bugün: En Stratejik Strateji: Gelişmiş Ülkelerin AR-GE Altyapısı Japon Mucizesinin Temel Taşı: Tsukuba Bilim Kenti
  • 60. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 60 “Sen geçenlerde demiştin ki: Yazık hala biz, Dünkü ilmin bile biganesiyiz, cahiliyiz, İşte fıktanı bu ihmal edilen ma’rifetin Nesli bir acze düşürmüş ki, bugün, memleketin, Bir yığın kuvveti var, hem ne tabii de, henüz Biz o kuvvetlere eller gibi hakim değiliz! Yarının ilmi nedir, halbuki? Gayet müthiş! “Maddenin kudret-i zerriyesi” uğraştığı iş, O yaman kudrete hakim olabilsem diyerek, Sarf edip durmada bir çok kafa binlerce emek, Onu bir buldu mu, artık bu zemin: Başka zemin, Çünkü bir damla kömürden edecekler te’min, Öyle milyonla değil, na-mütenahi kudret! İbret al kendi sözünden aman oğlum gayret...“ Safahat, 6.bölüm (1919) Sebe, 3; Yunus, 61. Nükleer CERN, TAC ve ötesi Aldık mı?
  • 61. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6161 Yaşamımızı Değiştiren Deney Rutherford Deneyi (1911) Rutherford deneyinden elde ettiğimiz bilgiler modern bilimin ve yüksek teknolojinin bilimsel temelini oluşturuyor. 8 yıl önce … Temel araştırmaların önemini derk etmemiz için Rutherford deneyini anlamak yeterlidir
  • 62. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 62 Mehmet Akif bu sözleri Rutherford Deneyi’nin sonuçlarının 1911 yılında yayınlanmasının üzerinden 10 yıl geçmeden yazmıştır. Nasıl oldu da Deneyin (o zaman fizikçilerinin bile çoğunun anlayamadığı) değerini Mehmet Akif çok net bir şekilde anlayabildi? Bu sorunu cevabını bulmak için Safahat’ı düşünerek ve anlayarak okumamız gerekiyor. Biz (Ankara ve Gazi üniversitelerinden 15 bilim insanı) 1994 yılında Japon modelini örnek alarak ilk Türk Bilim Kenti ATAM projesini önerdiğimizde, Mehmet Akif’in 70 yıl önce Asım’ın nesline Japonya’yı örnek alınız diye seslendiğini unutmuştuk. Maalesef, halen Mehmet Akif’i anlayamamışız. Bugün “maddenin kudret-i zerriyesi” en ileri düzeyde CERN’de araştırılmaktadır. Türk devletleri en kısa zamanda CERN’e tam üye olmalıdır. “Maddenin kudret-i zerriyesi”ni bizim coğrafyada da araştırmak istiyorsak Türk Hızlandırıcı Kompleksi (TAC – Turkic Accelerator Complex) projesini en kısa zamanda gerçekleştirmeliyiz. Not: Temel parçacıklara Azerbaycan Türkçesinde “elementar zerrecikler” denir
  • 63. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6363 Gelişmiş ülkelerin AR-GE sistemleri incelendiğinde 3 model öne çıkmaktadır: 1. Anglosakson modeli (en etkin örneği ABD), 2. Kıta Avrupa’sı modeli (en etkin örnek Almanya; Rusya, ve dolayısıyla da Çin, Alman modelini baz almaktadır) 3. Uzak Doğu modeli (ilk ve en etkin örnek Japonya). Konu bazında baktığımız zaman 21. yüzyılın çehresini belirleyecek: ~ 10 stratejik (kritik, jenerik) teknoloji, ~ 15 öncelikli (temel) araştırma alanı, ~ 250 alt-alan saptanmıştır. Gelişmiş Ülkelerin AR-GE Altyapısı
  • 64. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6464 Tüm modellerin ortak özelliği: Stratejik teknolojiler ve temel araştırma alanlarının hepsinde binlerce bilim insanının çalıştığı en azından birer ulusal araştırma merkezi (laboratuarı, enstitüsü, kurumu) Alt-alanların birçoğunda orta çaplı (yüzlerce çalışanı olan) araştırma merkezleri gelişmiş ülkelerin her birinde kurulmuştur. Gelişme azminde olan ülkeler de benzer sistemi oluşturma gayretindedir. ABD: Ulusal Laboratuarlar – DOE (Enerji Bakanlığı) Altalan lab’ları – NSF Almanya: Ulusal Lab’lar – Von Helmholtz Association Altalan lab’ları – Max Planck Society Japonya: Ulusal Lab’lar – Tsukuba Science City Altalan lab’ları – JSPS Türkiye: Ulusal Lab’lar – yoktur Altalan lab’ları – TÜBİTAK
  • 65. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6565 AR-GE harcamalarında eşik değer AR-GE/GSMH asgari azami 1970’ler %1 %2 2010’lar %2 %3 Gelişmiş ülkelerde toplam AR-GE harcamalarının %15-20’i uluslar arası işbirliğine ayrılmaktadır Not 1: 10 yıl bundan önce kabul edilen Lizbon Kararları gerçekleşse idi (2010’da tüm AB ülkelerinde >%3), bugün AB krizle karşılaşmayabilirdi Not 2: Bu yüzde Yunanistan ve Portekiz’de %1 civarında, İspanya ve İtalya’da %2’nin altındadır
  • 66. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6666 Temel araştırmalar, Uygulamalı Araştırmalar, İnovasyon Temel Araştırmalar: %10-15 tümüyle kamu (devlet) Uygulamalı Araştırmalar: %20-25 ~0.5 kamu, ~0.5 özel İnovasyon: %60-70 > 0.9 özel Ulusal Lab’lar ilk ikisini kapsıyor ! Bu oranlar ülkemiz için de hedef olmalıdır. Önemli Not: Dün kısmında bahsedilen Ayetler temel araştırmalar ile ilgilidir !!!
  • 67. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 6767 Bunlardan 7’si doğrudan Hızlandırıcı Laboratuarıdır
  • 68. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 68 SLAC National Accelerator Laboratory, Silicon Valley, USA 1962 yılında kuruldu. Kuark modeli burada kanıtlandı. Dünyadaki ilk X-FEL tesisi 2009 yılından itibaren burada çalıştırılıyor
  • 69. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 69 Oak Ridge National Laboratory, TN, USA. 1943 yılında Manhattan projesi çerçevesinde kuruldu. Yıllık bütçesi 1.65 milyar $. 3000’ni alim ve mühendis olmak üzere 4600 tam zamanlı personel. Her yıl 3000 misafir araştırmacıya ev sahipliği yapıyor.
  • 70. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 70 The Spallation Neutron Source, Oak Ridge, TN, USA. 2006 yılında kuruldu. Maliyeti 1.4 milyar $. 15 deney istasyonuna sahip Dünyanın en güçlü nötron kaynağı.
  • 71. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7171 Helmholtz Association of German Research Centres Deutsches Elektronen-Synchrotron DESY DESY is one of the world’s leading accelerator centres. DESY develops, builds and operates large accelerator facilities, which are used to investigate the structure of matter. The combination of photon science and particle physics at DESY is unique in Europe. DESY carries out fundamental research in a range of scientific fields and focuses on three principal areas: Accelerators: DESY develops, builds and operates large facilities that accelerate particles to extremely high energies. Photon science: Physicists, chemists, geologists, biologists, medical researchers and materials scientists use the special light from DESY’s accelerators to observe structures and processes in the microcosm. Particle physics: Scientists from around the world use DESY’s accelerators to investigate the fundamental building blocks and forces of the universe. The spectrum of research at DESY is correspondingly diverse – as is the cooperation with partners both national and international. All in all, more than 3000 scientists from 40 countries come to Hamburg each year to work at DESY. The research programme is not restricted to the facilities in Hamburg and Zeuthen. Indeed, DESY is closely involved in a number of major international projects, including the European X-ray free-electron laser XFEL in Hamburg, the Large Hadron Collider LHC in Geneva, the neutrino telescope IceCube at the South Pole and the International Linear Collider ILC.
  • 72. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 72 Deutsches Elektronen-Synchrotron DESY A Research Centre of the Helmholtz Association A publicly funded national research centre Established in Hamburg on 18 December 1959 Locations: Hamburg and Zeuthen (Brandenburg) Budget: 192 million euros (Hamburg: 173 million euros; Zeuthen: 19 million euros) Financing: 90% on the national level (Federal Ministry of Education and Research); 10% on the state level (the city of Hamburg and the federal state of Brandenburg) Employees: 2000, including 650 scientists, who work in the fields of accelerator operation, research and development Guest scientists: more than 3000 from 40 countries each year Training: around 100 young people in commercial and technical vocations- Young scientists: more than 700 diploma students, doctoral candidates and postdocs 1996 yılında DESY’nin Genel Direktörü Prof. Dr. B. Wiik Ankara’ya gelerek AÜ ile İşbirliği Anlaşması imzaladı !!! TÜBİTAK başkanlığı anlaşma imzalamaya yanaşmadı…
  • 73. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 73
  • 74. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7474 Japon modelinin ana özelliği bu merkezlerin çoğunun ta baştan aynı bölgede Bilim Kenti şeklinde yerleştirilmesidir (lütfen teknopark, teknokent gibi yapılarla karıştırmayın!). 1960’lı yıllarda Tokyo’nun 60 km uzaklığında kurulan Tsukuba Bilim Kenti, 1970’lerde gerçekleşen Japon mucizesinin temel taşını oluşturmuştur. Aynı modeli 1970’lerde uygulayan Güney Kore, Malezya, Singapur ve Tayvan 1980’lerde Uzak Doğu Kaplanları adıyla tanındılar. Gerçekten gelişmek (futbol terminolojisi ile en üst lige geçmek) istiyorsak, AR-GE alanımda Türk modelini hazırlayıp hayata geçirmemiz şarttır !!!
  • 75. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7575 Japon mucizesinin temel taşı – Tsukuba Bilim Kenti
  • 76. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7676 KEK – Japonya Hızlandırıcı Kurumu
  • 77. Japonya Bilim Konseyi Mayıs 1962’de yüksek enerjili proton hızlandırıcısının kurulmasını içeren ulusal yüksek enerji ve nükleer fizik programlarını desteklemeyi hükümete önerdi Tsukuba Bilim Kentinin temeli 1963 yılında Tokyo’nun 60 km uzaklığında küçük bir kasaba olan Tsukuba’da bir kaç ulusal araştırma enstitüsünün kurulması ile atılmış. Bununla ilgili “Tsukuba Science City Construction Act” isimli yasa kabul edilmiş. Yasaya göre bilim kentinin alanı 40,000 ha, nufusu ise 220,000 olarak planlanmıştı. 1998 yılında kabul edilmiş yeni plana göre 2030 yılında Tsukuba Bilim Kentinin nüfusu 350,000 olacak. 1990 yılında Japonya’da 20 yeni bilim kenti kurulması planlanmıştır. Bunların bir kısmı artık faaliyettedir. Önemli Not: ilk bilim kenti Daedoek’i 1973 yılında kuran Güney Kore, ikinci bilim kentini kurmaya başlamıştır. Devletin ayırdığı 5 yıllık bütçe 20 milyar dolardır. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 77
  • 78. Ulusal Araştırma ve Eğitim Enstitüleri Bugün, Tsukuba Bilim Kentinde 35 ulusal araştırma enstitüsü, 2 üniversite, 3 kolej ve 8 yüksek okul mevcuttur. Ulusal araştırma enstitülerinde 8,500 araştırmacı olmakla yaklaşık 13,000 personel çalışmaktadır. Buna ek olarak Japonya’nın çeşitli üniversite ve araştırma kurumlarından binlerce bilim adamı Tsukuba’da kısa, orta ve uzun süreli araştırma yapmaktadır. Bugün, Japon ulusal araştırma enstitülerinin toplam bütçesinin ve personelinin yaklaşık %40’ı Tsukuba’da konsantre olmuştur. Özel araştırma enstitüleri 70’li yıllardan itibaren Tsukuba’da özel sektöre ait araştırma enstitüleri kurulmağa başlamıştır. Bugün, toplam sayısı 40’dan fazla olan özel araştırma enstitülerinde 4,500 araştırmacı çalışmaktadır. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 78
  • 79. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 7979 Türkiye (ve “bizim coğrafya”da):  Ulusal Lab (National Lab, State Lab) sistemi yoktur !!!  Altalan Lab sistemi oluşmak üzeredir (TÜBİTAK MAM, Bilkent ÜNEM vb) ama sayısal olarak gerekenin onda biri bile değildir.  İnovasyon sistemi oluşmak üzeredir…  2012 yılında GSMH’den AR-GE’ye ayırdığımız pay %1’in altındadır. 5 yıl önce alınan BTYK kararlarına göre bu pay 2013 yılında %2 (2023’te %3) olmalıdır… Çok önemli not: Temel Araştırmalara azami destek verilmez ise AR-GE Sisteminin etkin çalışması mümkün değildir !!!
  • 80. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8080 3. Yarın: Muasır Medeniyet Seviyesinin Üzerine Çıkmak Genel Öneri: 3 ana modelin ortak yönleri bizde de olmak zorunda. Yani Milli laboratuarlar ve alt-alan laboratuarları sistemini en kısa zamanda kurmalıyız. Türkiye için model: ABD, Almanya ve Japonya’nın sentezi. Azerbaycan için model: Norveç, Hollanda, İsrail ve Malezya’nın sentezi. Tüm bu konuları irdelemek için:  Türk Konseyi önderliğinde Türk Bilim ve Teknoloji Kurultayı düzenlenmelidir. İslam Konferansı önderliğinde İslam Dünyası Bilim ve Teknoloji Kurultayı düzenlenmelidir. Bu kurultaylarda Coğrafyamız için orta ve uzun vadeli Bilim ve Teknoloji Stratejileri belirlenmelidir.
  • 81. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8181 Türkiye ve Türk Dünyasının kalkınması açısından elzem olduğunu düşündüğümüz somut önerilerimiz *: 1. Türkiye ve Türk Cumhuriyetleri Gayrı Safi Milli Hasılalarının (GSMH) 2015 yılında en az %2’ni, 2020 yılından itibaren en az %3’nü AR- GE’ye ayırmalıdır. 2. Toplam AR-GE harcamalarının en az %5’i ortak projelere ayrılmalıdır. Bu amaçla AB Çerçeve programları benzeri bir yapılanma oluşturulabilir. 3. Ankara’nın yakın civarında ilk Türk Bilim Kenti (ATAM Projesi) en kısa zamanda kurulmalıdır. Burada, Japon modelinde (Tsukuba Bilim Kenti) olduğu gibi, öncelikli alanlarda bağımsız ulusal araştırma merkezleri yerleştirilmelidir. Türk Dünyasında çalışan ileri düzey bilimciler bu merkezlerde yapılacak araştırmalara sistemli bir şekilde katkıda bulunmalıdır. 3a. Bilim Kentleri sistemi Türk Dünyasına yayılmalıdır * H. Halilova, S. Sultansoy, Haber Ajanda 66, Mayıs 2010
  • 82. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8282 4. Türk Hızlandırıcı Kompleksinin kurulması için azami destek verilmelidir. Benzer projeler diğer öncelikli AR-GE alanlarında da geliştirilmelidir. 5. CERN (Avrupa Nükleer Araştırmalar Merkezi) başta olmakla AB, ABD, Japonya ve Rusya’nın ileri araştırma merkezlerine doğrudan katılım sağlanmalıdır. 6. Bilim ve Teknolojinin tüm alanlarında ortak terminoloji oluşturulmalıdır. 7. Bilim ve Teknoloji ile ilgili metinlerin Türk lehçeleri arasında bilgisayar ortamında otomatik çevrilmesi için programlar geliştirilmelidir. 8. Ortaokul düzeyinden üniversite düzeyine tüm öncelikli alanlarda çeşitli kapsamda (popüler, derslik, bilimsel monografi) kitaplar yazılmalı ve/veya yabancı dillerden Türkçeye çevrilmelidir.
  • 83. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 8383 9. Türkiye ve Türk Cumhuriyetlerinde Bilim ve Teknoloji bakanlıkları kurulmalıdır. 10. AR-GE’nin hukuksal altyapısı gelişmiş ülkeler düzeyine ulaştırılmalıdır. 11. TÜBİTAK ve TAEK Türk Cumhuriyetleri ile etkin işbirliği sistemi kurmalıdır. 12. Türk Devletleri Bilim Konseyi kurulmalıdır. Millet olarak İlim-İrfan’a yönelirsek 2020’lerde “Türk kültürünü muasır medeniyet seviyesinin üzerine çıkarmak” amacını gerçekleştirmiş oluruz. Buda bütün insanlığın yararına olacaktır.
  • 84. 1 Eylül 2015 Saleh@Maturidi Yesevi Kurultayı 84 Sonsöz: Asım’ın Nesline Çağrı • Yüksek Teknoloji olmadan Kalkınma olmaz • Bilim olmadan Yüksek Teknoloji olmaz • Fizik olmadan Bilim olmaz • Hızlandırıcılar olmadan Fizik olmaz Türk Dünyasında hızlandırıcı merkezleri başta olmak üzere Ulusal Laboratuar sistemi en kısa zamanda kurmalıyız !! İlim-İrfan’a ve onun ayrılmaz parçası olan Bilim-Teknolojiye en azından petrol ve gaz boru hatları kadar önem vermeliyiz !! Kur’an-ı Kerim’deki İlim-İrfan ile ilgili 600’den fazla Ayetin bize emrettiğini hayata geçirelim. Doğrudan-doğruya Kur’an dan alıp ilhamı, Asrın idrakına söyletmeliyiz İslam’ı !!!