3. Πρόλογος
Τα τελευταία χρόνια αναβιώνει σε χώρες
κυρίως της Ευρώπης το φαινόμενο του
ρατσισμού. Οι διακρίσεις δεν περιορίζονται
πλέον μόνο στο χρώμα και τη φυλή, αλλά
παίρνουν και κοινωνική διάσταση, αφού
περιλαμβάνουν μετανάστες, ανέργους,
πολιτικές και κοινωνικές μειονότητες και
άλλες ομάδες πληθυσμού. Ως ρατσισμό θα
ορίζαμε καταρχήν τη διάκριση καθώς και τη
μεροληπτική και άδικη αντιμετώπιση που
υφίστανται κάποιες φυλές, κοινωνικές
ομάδες ή μεμονωμένα άτομα από άλλους
που θεωρούν τους ίδιους <<ανώτερους>>,
τόσο σε βιολογικό όσο και σε κοινωνικό,
πολιτικό, πολιτιστικό επίπεδο. Η παραδοχή
αυτή της ανισότητας βασίζεται και σε
4. ακραίες και αντιεπιστημονικές θεωρίες που
προσπαθούν να την στηρίξουν σε βιολογικά
και κληρονομικά χαρακτηριστικά. Και
μολονότι οι <<επιστημονικές>> αυτές
θεωρίες έχουν ανατραπεί σε μεγάλο βαθμό
στην εποχή μας, ως πρακτική κι ως στάση
ζωής εμφανίζονται με απειλητικές
διαστάσεις στην εποχή μας απειλώντας με
εντονότερη την αναβίωσή τους.
5. Θεωρητικό υπόβαθρο
Τα βασικά αίτια της εμφάνισης του
ρατσισμού μπορούν να συνοψιστούν ως
εξής:
α) Η αύξηση της ανεργίας δημιουργεί
εχθρότητα ενός τμήματος του πληθυσμού
προς τους μετανάστες θεωρώντας τους
υπεύθυνους για τα προβλήματά τους. Τη
ιδέα αυτή προωθούν οι ρατσιστικές
οργανώσεις έστω κι αν είναι λανθασμένη
αφού κατά κανόνα οι οικονομικοί
μετανάστες κάνουν τις δουλειές που
αρνιούνται να κάνουν οι ντόπιοι.
β) Στις μέρες μας υπάρχει έλλειμμα
«κοινής λογικής» και ταυτόχρονα εδώ και
6. χρόνια διανύουμε μια περίοδο κρίσης αξιών.
Τα φαινόμενα αυτά τροφοδοτούν τα
ρατσιστικά κινήματα.
γ) Ο πολιτικός κόσμος παρουσιάζει
ανησυχητικά φαινόμενα διαφθοράς και
αναποτελεσματικότητας. Κάποιοι πολιτικοί
οδηγούν ένα τμήμα του πληθυσμού να
ψηφίζει σε «ένδειξη διαμαρτυρίας» υπέρ
ρατσιστικών ή κρυπτορατσιστικών
κινημάτων.
δ) Η έλλειψη σωστής και ολοκληρωμένης
ιστορικής πληροφόρησης μεγάλων τμημάτων
της νεολαίας γύρω από τα θέματα αυτά
συμβάλλει στο να βρίσκουν γόνιμο έδαφος
και να αναπτύσσονται οι απόψεις αυτών των
κινημάτων, απομακρύνοντας άλλες πτυχές
της ιστορίας και της πολιτικής που
7. συνετέλεσαν στις μετακινήσεις αυτές των
διαφόρων εθνοτικών ομάδων. Πολλά
μάλιστα ρατσιστικά κινήματα προσπαθούν,
με βίαια πολλές φορές μέσα, να
προωθήσουν και να επιβάλλουν τις θέσεις
τους στην κοινωνίας. Μέσω αυτών
δημιουργείται έλλειψη σεβασμού προς τον
«βάρβαρο» άνθρωπο (μετανάστη,
αλλοδαπό, αλλόθρησκο, ομοφυλόφιλο) και
από μη σκεπτόμενους πολίτες.
ε) Οικονομικοί λόγοι (π.χ. εκμετάλλευση
ατόμων που αποτελούν φθηνά εργατικά
χέρια).
στ) Έλλειψη παιδείας (οι απαίδευτοι εύκολα
γίνονται θύματα προπαγάνδας. Δεν μπορούν
να κρίνουν. Οι επιτήδειοι μπορούν να
καλλιεργήσουν στους ανθρώπους αισθήματα
8. κατωτερότητας ή να τους φανατίσουν
εναντίον άλλων ομάδων).
η) Οικονομικά και πολιτικά προβλήματα
μιας (η βία και η εγκληματικότητα
δημιουργούν ένταση η οποία εκτονώνεται
πάνω στους ξένους που γίνονται τα
εξιλαστήρια θύματα).
θ) Επιθυμία ατόμων και λαών για απόκτηση
δύναμης και εξουσίας (οικονομικά, εδαφικά,
πολιτικά συμφέροντα)
ι) Βαθμός επιρροής των θρησκευτικών
δοξασιών
κ) Ηθική εξαχρείωση. Οι άνθρωποι
υιοθετούν ρατσιστικές αντιλήψεις
προκειμένου να εκμεταλλευτούν τον
συνάνθρωπό τους
λ) Κοινωνική διαστρωμάτωση. Ανισότητα
9. στην παροχή ευκαιριών. Η κοινωνική
ισότητα είναι περισσότερο θεωρία παρά
πρακτική.
μ) Προκαταλήψεις που δημιουργούνται από
την οικογένεια, την παράδοση, το
περιεχόμενο των σπουδών του οικονομικού
μας συστήματος.
ν) Εθνικιστικά αίτια (οι μικροί λαοί
φοβούνται την αφομοίωσή τους από τους
μεγάλους και ισχυρούς και χρησιμοποιούν
τον εθνικισμό ως ασπίδα διασφάλισης της
ταυτότητά τους).
10. Αυτά τα φαινόμενα έχουν ως συνέπειες
α)Τις σκοταδικές αντιλήψεις, με
αποτέλεσμα την παρακώλυση της κριτικής
σκέψης του μέσου ατόμου και την
πνευματική ανελευθερία.
β) Την υπονόμευση της δημοκρατικής
λειτουργίας των θεσμών από την κυριαρχία
της αδικίας, αναξιοκρατίας, την
περιφρόνηση των ανθρωπίνων
δικαιωμάτων.
γ) Την περιθωριοποίηση ατόμων και
ομάδων, παρεμποδίζοντας τη δημιουργική
τους συμμετοχή στην κοινωνία και την
εξέλιξη τόσο των ίδιων όσο και της
κοινωνίας.
δ)Την αύξηση του εθνικισμού που μπορεί να
11. οδηγήσει σε βία ή και πολεμικές
συγκρούσεις
ε) Τη στέρηση από τους λαούς-θύματα του
ρατσισμού την ευκαιρία να αναπτύξουν
πολιτισμό.
στ)Την επικρότηση του φόβου ανάμεσα
στους ανθρώπους, οπότε και δημιουργείται
κοινωνική δυσλειτουργία, καθώς τα άτομα
μιας κοινωνίας δεν συνεργάζονται μεταξύ
τους αρμονικά.
12. Ταινία: Ακαδημία Πλάτωνος
Περίληψη
O Σταύρος, ένας σαραντάρης άνδρας, είναι
ένας ξενοφοβικός ψιλικατζής στην
Ακαδημία Πλάτωνος, ο οποίος περνά όλη
του την ημέρα καθισμένος έξω από το
μαγαζί μαζί με τους φίλους του,
σχολιάζοντας οποιονδήποτε περνά από
μπροστά τους. Γνωρίζοντας ελάχιστα για το
πραγματικό παρελθόν του μία μέρα θα
ανακαλύψει πως όχι μόνο έχει αδελφό, αλλά
πως ο αδελφός του είναι Αλβανός. Οι φίλοι
του ξαφνικά αρχίζουν να τον κοιτούν με
μισό μάτι και ο ίδιος ο Σταύρος μοιάζει να
μην είναι σίγουρος για τίποτα στη ζωή του.
13.
14. Ελάχιστες εγχώριες παραγωγές έχουν
ασχοληθεί με το ζήτημα της ξενοφοβίας -
γεγονός που εκ πρώτης όψεως προξενεί
εντύπωση από τη στιγμή που αποδεδειγμένα
είμαστε ένας από τους πλέον ξενοφοβικούς
λαούς, από την άλλη όμως είναι
αναμενόμενο από τη στιγμή που η
ενασχόληση με ένα τέτοιο ζήτημα
ισοδυναμεί με εισπρακτική αυτοκτονία.
Με ρεαλισμό σπάνιο για ελληνική κωμωδία
η «Ακαδημία Πλάτωνος» είναι ένα δείγμα
κινηματογράφου από εκείνα που σπανίζουν
στην εγχώρια παραγωγή. Το θέαμα είναι
ξεκαρδιστικό, διακριτικό, τρυφερό και
σκληρό όταν πρέπει και -το κυριότερο
όλων- δεν πέφτει ποτέ στην παγίδα της
δημαγωγίας.
15. Στον πυρήνα του φιλμ ο χαρακτήρας του
Σταύρου, τον οποίο ο Τσίτος σκιαγραφεί
διεξοδικά και ανθρώπινα, προσπερνώντας
την εύκολη λύση της καρικατούρας. Οι
σκηνές που ο Σταύρος ετοιμάζει τη μητέρα
του για ύπνο παραπέμπουν σε ιεροτελεστία.
Τα 'βαριεστημένα' στιγμιότυπα από την
καθημερινότητά του αντανακλούν την
κοσμοθεωρία του. Αφού ξέρει ποιος είναι
και τι θέλει από τη ζωή, άραγε γιατί τα
βράδια δε μπορεί να κοιμηθεί; Όταν η
μητέρα του αρχίσει να μιλά αλβανικά η
κοσμοθεωρία του θα ανατραπεί! Κι αφού
από τις στάχτες του αναγεννηθεί, για
πρώτη φορά μετά από καιρό, απαλλαγμένος
από επίπλαστες ταυτότητες και κενές
προκαταλήψεις, θα μπορέσει σαν πουλάκι να
κοιμηθεί!
16. Συνοδοιπόρος του Τσίτου στο χτίσιμο του
πορτρέτου του Σταύρου ο Αντώνης
Καφετζόπουλος. Αποτινάσσοντας μετά από
πολύ καιρό την μανιέρα του 'Ακάλυπτου'
από πάνω του, πετώντας μακριά οτιδήποτε
έχει κάνει ως τώρα (κι έχει κάνει πολλά
στην πολυετή καριέρα του), ξεκινά από το
ναδίρ και, σκύβοντας πάνω από τον
χαρακτήρα του σαν απόφοιτος του actor's
studio, φτάνει στο υποκριτικό ζενίθ! Η
ερμηνεία του είναι δίχως ίχνος υπερβολής
ένα μικρό αριστούργημα!
Κάποιοι βρεφικοί συμβολισμοί (όπως τα δυο
διαφορετικά παπούτσια στα πόδια της
μάνας) και μερικές σεναριακές
στραβοτιμονιές στο φινάλε, προκειμένου οι
ήρωες να αποδεχτούν την νέα
πολυπολιτισμική πραγματικότητα,
17. αμαυρώνουν ελαφρώς το τελικό
αποτέλεσμα, δίχως όμως να του
καταφέρουν καίρια πλήγματα. Η «Ακαδημία
Πλάτωνος» είναι μία από τις πλέον
ευχάριστες εκπλήξεις του εγχώριου σινεμά.
Βραβείο αντρικής ερμηνείας, βραβείο
οικουμενικής επιτροπής και βραβείο
επιτροπής Νέων στο φεστιβάλ του
Λοκάρνο.
18. Ταινία : Το δώρο
Περίληψη
Η Αλίνα - αλλοδαπή που ζει χρόνια στην
Ελλάδα - έχει μια έφηβη κόρη, την Μίνα.
Άριστη μαθήτρια αλλά όχι ιδιαίτερα αγαπητή
στο σχολείο εξαιτίας της καταγωγής της.
Μοναδική καλή της φίλη, είναι η
συμμαθήτριά της, η Χαρά. Η Αλίνα τον
τελευταίο καιρό διατηρεί δεσμό με τον
Θοδωρή που αγαπά την Μίνα σαν δική του
κόρη. Όταν το συμβούλιο των καθηγητών
αποφασίζει να ορίσει την Μίνα ως
σημαιοφόρο, κάποιοι γονείς αλλά και
μαθητές ξεσηκώνονται. Ακόμα και η φίλη
της η Χαρά στρέφεται εναντίον της. Ο
Θοδωρής συμπαραστέκεται στην Αλίνα και
στην κόρη της που δέχονται εκφοβισμό και
19. ρατσιστική συμπεριφορά. Αυτό όμως δεν
είναι αρκετό για να εκτονώσει την ένταση.
Τα πράγματα ξεφεύγουν απ’ τον έλεγχο με
τραγικές συνέπειες.
