Notes 3

1. ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ
Κωδικός / Τίτλος: EDG220 – Εκπαιδευτική Τεχνολογία και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές
Τμήμα: A Εξάμηνο: Φθινοπωρινό 2015
Ημέρα / Ώρα: Παρασκευή, 15:00-17:50 Credits / ECTS: 3/5
Αίθουσα Διδασκαλίας: Ν37 Προαπαιτούμενο(α): EDG 110 / EDG 111
Καθηγητής/τρια: Μαρία Λοΐζου-Ραουνά
Τηλέφωνο Γραφείο: Γραμματεία: 22713081 /
22713239
Γραφείο: 214 Ώρες Γραφείου: N/A
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο:
M.Raouna@external.euc.ac.cy /
mariaraouna@gmail.com
Ηλεκτρονική Διεύθυνση: http://www.euc.ac.cy
http://moodle.euc.ac.cy
ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ 3
Η αξιοποίηση Η.Υ. και Διαδραστικών Εφαρμογών στην Εκπαίδευση
- Επικοινωνία και Γλωσσικό Μάθημα
- ΝΤ και μαθητές δημοτικού σχολείου
-
Επικοινωνία και Γλωσσικό Μάθημα:
Ένα από τα κύρια θέματα συζήτησης στο πλαίσιο των TΠΕ είναι η ‘Επικοινωνία’ [Το
/Ε/ στις ΤΠΕ]. Το διαδίκτυο παρέχει μεγάλη ποικιλία από εργαλεία επικοινωνίας
όπως άμεση αποστολή μηνυμάτων (δηλ. σε πραγματικό χρόνο] προγράμματα
‘κοινωνικοποίησης’ όπως τα μπλοκ/ιστολόγια και τα wikis. Αυτά τα νέα εργαλεία
δημιουργούν νέες ευκαιρίες αλλά και προβλήματα, και έχοντας υπόψη τους
κανόνες του Woolgar, θα μελετήσουμε σε αυτή τη συνάντηση τη διαδικτυακή
επικοινωνία και το ρόλο της στην εκπαίδευση.
Οπόταν στόχος μας θα είναι:
 Nα μελετήσουμε διάφορα εργαλεία επικοινωνίας και τις δυνατότητες που
παρέχουν σε σχέση με την εκπαίδευση, ειδικά το γλωσσικό μάθημα και τον
αλφαβητισμό
 Να προσεγγίσουμε θέματα που σχετίζονται με την Επικοινωνία
Yποστηριζόμενη από Υπολογιστές [CMC- Computer Mediated
Communication].

2. Τι είναι η Επικοινωνία Υποστηριζόμενη από Υπολογιστές (CMC);
H CMC αναφέρεται σε κάθε τύπο επικοινωνίας που προκύπτει μέσω των
υπολογιστών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει ήχο και βίντεο αλλά οι περισσότερες
μορφές CMC είναι μέσω γραπτού κειμένου [text-based]. Η CMC γραπτού κειμένου
υπάρχει σε σύγχρονη και ασύγχρονη μορφή και επομένως μπορεί να περιλαμβάνει
περισσότερες χρήσεις σε σχέση με την επικοινωνία που επιτυγχάνεται.
Αυτό δε σημαίνει ότι ο ήχος και η εικόνα ως μορφές επικοινωνίας CMC δεν έχουν
πλεονεκτήματα. Και οι δύο αυτές μορφές μπορούν να αποδειχθούν ‘πολύτιμες’,
ειδικά σε συγκεκριμένα πλαίσια όπως είναι η διδασκαλία ξένων γλωσσών. Ένα
τέτοιο παράδειγμα είναι οι Morton και Jack (2005) που χρησιμοποιούν ένα ιδεατό
χαρακτήρα που μιλά με μαθητές στο μάθημα της Γλώσσας. Ο ήχος είναι επίσης
πολύ χρήσιμος, σαφώς για αυτούς που λόγω ηλικίας ή κάποιας αναπηρίας δεν
μπορούν να διαβάσουν ή να γράψουν. Επιπρόσθετα, ο ήχος και το βίντεο μπορούν
να είναι ασύγχρονα (π.χ. ένα αρχείο ήχου -podcast, ή μια βιντεογραφημένη
απάντηση στο Youtube) αλλά η αμεσότητα ενός αρχείου ήχου ή βίντεο
μεταφράζεται σε ακόμα πιο άμεση μορφή επικοινωνίας σε σχέση με τα μέσα
σύγχρονης επικοινωνίας (π.χ. τηλεδιάσκεψη). Μέσω της ασύγχρονης Επικοινωνίας
Υποστηριζόμενης από Υπολογιστές [CΜC], οι άνθρωποι δεν χρειάζεται να
βρίσκονται συνδεδεμένοι μέσω διαδικτύου ταυτόχρονα αλλά μπορούν να
συμμετέχουν όποια ώρα τους βολεύει. Επιπρόσθετα, η ασύγχρονη γραπτή μορφή
CMC επιτρέπει τα μηνύματα να είναι σε φωλιασμένη μορφή [αλλιώς μορφή
‘νημάτων’ – threaded] και έτσι οι χρήστες βλέπουν προηγούμενες αναρτήσεις. Αυτό
σημαίνει ότι η ασύγχρονη CMC έχει μια συνέπεια που απουσιάζει από τα μέσα
σύγχρονης επικοινωνίας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ανάκληση αναρτήσεων
εντός μιας συζήτησης [reflective discourse].
Χρησιμότητα της CMC:
 Μια πολύ ξεκάθαρη εφαρμογή είναι η προτροπή των μαθητών για
παραγωγή γραπτού λόγου. Οι ομάδες συζητήσεως και τα ‘συνέδρια’
μπορούν να αποτελέσουν αυθεντικά κείμενα και αυθεντικό ακροατήριο
προσφέροντας βοήθεια σε μαθητές που εξασκούνται στη μητρική τους
γλώσσα ή όχι.
 Ακόμα μια πολύ χρήσιμη εφαρμογή είναι τα ‘ιστολόγια- blogs’, ως ένα
διαδικτυακό ημερολόγιο. Ιστολόγια, όπως το Blogger
(http://www.blogger.com) επιτρέπουν στους αναγνώστες να κάνουν σχόλια
δημιουργώντας μια πιο διαδραστική μορφή γραπτού
κειμένου/ανάρτησης/δημοσιεύματος.
 Ένα ‘wiki’ αποτελεί ένα συνεργατικό εργαλείο παραγωγής γραπτού λόγου
που επιτρέπει σε μια ομάδα χρηστών να γράφουν και να επεξεργάζονται ο
ένας τη δουλειά του άλλου (π.χ. http://en.wikipedia.org/wiki/Wiki). Ίσως το

3. πιο γνωστό wiki να είναι η Wikipedia: μια συνεργατικά γραμμένη
εγκυκλοπαίδεια.
 Εκτός από την παροχή ενός αυθεντικού συνόλου ακροατών/αναγνωστών, η
χρήση του υπολογιστή για παραγωγή γραπτού λόγου [Computer-Assisted
Writing] μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές να γράφουν πιο γρήγορα και
ευανάγνωστα και το τελικό γραπτό κείμενο να είναι καλύτερης ποιότητας
από αυτό που θα παραγόταν σε χαρτί (Pennigton, 1996).
 Η ανάγνωση και η γραφή κατείχαν σημαντική θέση στην παραδοσιακή
διδασκαλία με πολύ λιγότερη έμφαση στον προφορικό λόγο (μαθαίνω να
ακούω με προσοχή και να συνομιλώ, να παράγω κι εγώ προφορικό λόγο).
Όμως, η Επικοινωνία Υποστηριζόμενη από Υπολογιστές [CMC], οποιαδήποτε
μορφή κι αν έχει, παρέχει εκτός από αυθεντικά κείμενα για ανάγνωση,
επεξεργασία και παραγωγή γραπτού λόγου και αυθεντικές συνθήκες για
παραγωγή προφορικού λόγου (speaking and listening), ειδικά για εκμάθηση
ξένων γλωσσών. Ένα από τα προβλήματα που έχουν οι μαθητές στη Γλώσσα,
ειδικά για ξένη γλώσσα, είναι οι πολύ λίγες ευκαιρίες για αυθεντικές
συνθήκες επικοινωνίας, εκτός αν ο μαθητής διαμένει σε περιοχή που η
γλώσσα που διδάσκεται είναι αυτή που κατά κύριο λόγο χρησιμοποιείται
στο μάθημα. Σε αυτή την περίπτωση η εξάσκηση γίνεται και στο μάθημα
μέσω της επικοινωνίας με το δάσκαλο και τους υπόλοιπους συμμαθητές
αλλά και μέσα από ασκήσεις υπόδυσης ρόλων . Το διαδίκτυο όμως και οι
CMC παρέχουν αυθεντικές συνθήκες επικοινωνίας, όποια κι αν είναι η
γλώσσα διδασκαλίας, είτε με άτομα που είναι η μητρική τους γλώσσα ή με
άλλους μαθητές που μαθαίνουν ταυτόχρονα κι αυτή την ίδια γλώσσα (π.χ.
Weineger & Shield, 2004).
 H CMC μπορεί να χρησιμοποιηθεί για εξ’ αποστάσεως διδασκαλία, π.χ. για
συζητήσεις, προσωπικές διδασκαλίες [personal tutorials] και ενισχυτική
διδασκαλία. Πολλές φορές η απόσταση κάνει τους μαθητές να νιώθουν
απομονωμένοι αλλά μέσω της CMC νιώθουν μέρος της ‘μαθησιακής
κοινότητας’ κρατώντας επαφή με τους δασκάλους και τους υπόλοιπους
μαθητές.
Προβλήματα, ανησυχίες και προτεινόμενες λύσεις σε σχέση με την CMC
 Ένα από τα προβλήματα σε σχέση με τη γραπτή CMC είναι η έλλειψη
δεικτών συναισθηματικής κατάστασης. Οι μαθητές σε συνθήκες μάθησης
face-to-face [F2F] έχουν διάφορους τρόπους επικοινωνίας- όχι μόνο
λεκτικά αλλά και μέσω των κινήσεων, του τόνου της φωνής και της
έκφρασης του προσώπου. Αυτά λείπουν από την ‘απρόσωπη’ CMC.
Μερικά εργαλεία CMC επιτρέπουν περιορισμένες κινήσεις και εκφράσεις
προσώπου. Για παράδειγμα, τα περισσότερα προγράμματα ‘άμεσων
μηνυμάτων’ [instant messaging], όπως το Yahoo Messenger,

4. περιλαμβάνουν ΄φατσούλες΄- ‘emoticons’ (μικρές φατσούλες που
δείχνουν θυμό, λύπη, χαρά κλπ) και το Tapped In
(http://tappedin.org./tappedin/) που προσφέρει ‘κινήσεις/actions’. Όταν
το πρόγραμμα δεν προσφέρει τέτοιες επιλογές, οι χρήστες
χρησιμοποιούν τα δικά τους (όπως π.χ. :) για να αποδώσουν ένα
χαμόγελο). Λίστα από τα πιο συνηθισμένα ‘traditional emoticons’ και
συντομογραφίες CMC βρίσκονται στο σύνδεσμο
http://www.computeruser.com/resources/dictionary/emoticons.html ή
http://www.computeruser.com/resources/dictionary/chat.html
 Άλλα προβλήματα που μπορεί να προκύψουν είναι η ‘ανάρμοστη
συμπεριφορα’, όπως σκόπιμη διακοπή συνομιλίας ή χρήση
προσβλητικού λεκτικού. Αυτού του είδους η συμπεριφορά είναι γνωστή
ως ‘φλεγόμενη επικοινωνία/flaming’ (προσβλητική /υβριστική
συμπεριφορά με στόχο συγκεκριμένο συμμετέχοντα) ή ‘συρτή/trolling’
(συμπεριφορά που στοχεύει στη διακοπή επικοινωνίας). Όσοι έχουν
εμπλακεί σε διαδικτυακά πάνελ συζήτησης ίσως αναγνωρίσουν τέτοιου
είδους συμπεριφορές. Η διαφορά μεταξύ των δύο είναι ότι στο trolling
(που μπορεί να περιλαμβάνει και flaming) ο συμμετέχοντας είχε από την
αρχή τη διάθεση να είναι ενοχλητικός το flaming ΄ έχει να κάνει με την
αντίδραση- ίσως υπερβολική αντίδραση θυμού για κάτι που κάποιος
ανάφερε.
Η παιδεία στον ‘Κόσμο της Εξέλιξης/Changing World’
Η ανάπτυξη του ‘Πολλαπλού γραμματισμού/Multi-Literacies
 Η χρήση των εικόνων, ήχου και βίντεο σε συνδυασμό με τη γραπτή
επικοινωνία γενικά δείχνει την ‘ πολυτροπική/multi-modal’ φύση της
σύγχρονης παιδείας. Στη CMC, η πληροφορία μεταφέρεται πλέον μέσω
εικόνας με την ίδια συχνότητα όπως και γραπτώς. Επιπρόσθετα, λόγω
της φύσης και του μεγέθους των εικόνων, η πληροφορία συχνά
παρουσιάζεται αποσπασματικά σε σχέση με την έντυπη μορφή. Ρίξτε
μια ματιά στο άρθρο του Prestridge (2007) που αναφέρεται στη σχέση
του πολύ-γραμματισμού και των ΤΠΕ [multiliteracies and ICT].
 Άλλο θέμα είναι η ιδιοκτησία ιστοσελίδων και ο τρόπος που
παρουσιάζονται τα δεδομένα σε σχέση με τα βιβλία. Η αντιγραφή από
ένα βιβλίο είναι μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία αφού
προϋποθέτει να διαβάσεις σίγουρα το κείμενο πριν να αντιγράψεις
οτιδήποτε. Η αντιγραφή όμως στο υπολογιστή απλά προϋποθέτει την

5. επιλογή κειμένου και την εντολή copy/paste. Δε χρειάζεται η ανάγνωση
κειμένου. Αυτό προκαλεί προβλήματα στους δασκάλους που καθορίζουν
γραπτές εργασίες με στόχο οι μαθητές να διαβάσουν και να
προβληματιστούν για το περιεχόμενο. Το άρθρο του Snyder (2001)
προσεγγίζει με περισσότερη λεπτομέρεια αυτό το πρόβλημα.
Οπτική επικοινωνία και εκπαίδευση
Η οπτική επικοινωνία και εκπαίδευση είναι ακόμα ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα προς
ανάλυση. Ένα πολύ καλό παράδειγμα είναι η παρουσίαση του Hans Rosling (2006)-
TED Talk https://www.youtube.com/watch?v=hVimVzgtD6w ‘Τhe best stats you’ve
ever seen’. Μας παρουσιάζει πώς η τεχνολογία μπορεί να αναλύσει και να
παρουσιάσει με τον καλύτερο τρόπο στατιστικά δεδομένα.
Αν έχετε χρόνο ρίξετε μια ματιά και σε αυτές τις ιστοσελίδες για περισσότερες
ιδέες:
 Visual Literacy: An E-Learning Tutorial on Visualization for Communication,
Engineering and Business: http://www.visual-literacy.org/index.html
 http://www.adobe.com/uk/education.edu.html?
 https://sites.google.com/a/boisestate.edu/online-course-
design/home/visual-literacy-graphics
 http://www.informationisbeautiful.net
 http://www.gslis.utexas.edu/~vlibrary/edres/pathfinders/atos
 http://www.jakesonline.org/visual.htm
 http://www.jakesonline.org/collections.htm
 http://suelebeau.com/visualliteracy.html
 http://www.kn.pacbell.com/wired/21stcent/visual.html
 http://www.ericdigests.org/2003-1/visual.htm
 International Visual Literacy Association (IVLA) Resources:
http://www.ivla.org/resources.htm http://www.ivla.org/
 Stewardship of Learning blog: Visualization of Information
http://www.stlearn.com/?p=47
Για συζήτηση και προβληματισμό:
Πώς οι εκπαιδευτικοί μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις ΤΠΕ για να προωθήσουν
την ανεξάρτητη μάθηση και τη βαθύτερη σκέψη, δηλαδή την ουσιαστική μάθηση;
Με ποιους τρόπους; Με τι μέσα;
 Δημιουργήστε ένα βίντεο με πιο πάνω θέμα, ανεβάστε το στο
προσωπικό σας λογαριασμό Youtube και κάντε το embed στο
προσωπικό σας blog.

6. ΤΠΕ και Μαθητές Δημοτικού Σχολείου:
Ποια είναι η επίδραση των ΤΠΕ στους νεαρούς μαθητές και στη διαδικασία
μάθησης; Με τον όρο ‘νεαροί μαθητές’ εννοούμε εδώ μαθητές πριν την ενηλικίωση,
εστιάζοντας σε μαθητές δημοτικού σχολείου. Υπάρχουν φυσικά βασικές διαφορές
από τη νηπιακή ηλικία μέχρι και τους εφήβους που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη
όταν συζητάμε θέματα ΤΠΕ. Πώς αυτές οι νέες τεχνολογίες επηρεάζουν τον κόσμο
των νεαρών μαθητών; Ποιες οι επιπτώσεις στη διαδικασία μάθησης;
Πώς οι ΤΠΕ επηρεάζουν την καθημερινότητα των νεαρών παιδιών;
Οι ΤΠΕ αναμφισβήτητα αποτελούν μέρος της καθημερινότητας μας είτε για
‘διοικητικά θέματα’ είτε για ψυχαγωγία. Για παράδειγμα, το διαδίκτυο μπορεί να
χρησιμοποιηθεί για τις οικονομικές μας συναλλαγές και τη διαχείριση των
τραπεζικών μας λογαριασμών. Το διαδίκτυο μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί για
ψώνια: είτε αγοράζοντας απευθείας από ιστοσελίδες ή χρησιμοποιώντας
ιστοσελίδες για έλεγχο του διαθεσιμότητας και τιμής. Το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο
και τα άμεσα μηνύματα (instant messaging), χρησιμοποιούνται για επικοινωνία
μεταξύ φίλων ή οικογένειας. Αυτό συμβαίνει συνήθως στα νεαρά άτομα που
χρησιμοποιούν την αποστολή γραπτών μηνημάτων SMS, άμεσα μηνύματα,
κοινωνικά δίκτυα, εφαρμογές ‘κοινωνικοποίησης΄ και ίσως και ηλεκτρονικό
ταχυδρομείο ως τα κύρια μέσα επικοινωνίας. Δεν είναι τόσο ξεκάθαρα φυσικά τα
όρια μεταξύ του ενός μέσου και του άλλου. Αποτέλεσμα αυτής της
καθημερινότητας των νεαρών μαθητών, ο Prensky (2001) εισήγαγε τον όρο
‘ψηφιακοί ιθαγενείς’, υποστηρίζοντας ότι ‘…οι μαθητές μας έχουν αλλάξει
δραστικά. Οι σημερινοί μαθητές δεν είναι ποια τα άτομα για τα οποία έχει
σχεδιαστεί το παρόν εκπαιδευτικό σύστημα’. Όμως, ισχύει αυτό στην
πραγματικότητα; Πρέπει εμείς ως εκπαιδευτικοί να προβληματιστούμε και να
ανταποκριθούμε στις νέες προκλήσεις του εκπαιδευτικού μας συστήματος.
Τι επηρεάζει τι;
Τα τηλεοπτικά προγράμματα ενθαρρύνουν τους θεατές να επισκέπτονται
ιστοσελίδες και να βρίσκουν πληροφορίες, να λαμβάνουν μέρος σε διαγωνισμούς
και να κάνουν αγορές. Τα τηλεοπτικά προγράμματα, επίσης, αποζητούν τη
διαδικτυακή επικοινωνία ή χρησιμοποιούν τη ψηφοφορία μέσω γραπτών
μηνυμάτων, τηλεφώνου, ηλεκτρονικού ταχυδρομείου κ.α. Τα βιβλία μετατρέπονται
σε ταινίες και οι ταινίες σε DVD ή βιντεοπαιχνίδια. Μερικές φορές τα
βιντεοπαιχνίδια βγαίνουν στην αγορά σχεδόν ταυτόχρονα (κάποτε και από πριν) με
την ταινία που σχετίζονται. Σε μερικές περιπτώσεις, η αγορά για τα βιντεοπαιχνίδια

7. είναι πολύ μεγαλύτερη από την αγορά για τις ταινίες και τα DCD, θέτοντας τον
προβληματισμό για το ποιο είναι το αρχικό προϊόν.
ΤΠΕ στην εκπαίδευση και νεαροί μαθητές
Οι νέες τεχνολογίες παρέχουν νέες ευκαιρίες για μάθηση τόσο στο σχολείο, όσο και
στο σπίτι. Υπάρχει αυξητική τάση, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες, για αγορά
υπολογιστή στο σπίτι, κονσόλες για παιχνίδια, κινητά τηλέφωνα, ταμπλέτες… Τα
νοικοκυριά αποτελούν τη μεγαλύτερη αγορά για τις εταιρίες που πουλούν
εκπαιδευτικά λογισμικά για υποστήριξη της μάθησης. Οι νεαροί μαθητές είναι
περικυκλωμένοι σήμερα με όλων των ειδών τη τεχνολογία και τις χρησιμοποιούν ως
μέρος της καθημερινότητάς τους. Είναι απίθανο να μην έχει κάποιος κινητό
τηλέφωνο στην Κύπρο, και αυτό συμπεριλαμβάνει και νεαρούς μαθητές, συχνά και
από την Α΄ Δημοτικού. Τα παιδιά, μέσω αυτών των τεχνολογιών, έχουν πρόσβαση
στον κόσμο γύρω τους μόνο με το πάτημα ενός κουμπιού. Συνήθως οι μαθητές
αντιλαμβάνονται και γνωρίζουν πώς να χειρίζονται την τεχνολογία καλύτερα και
από τους γονείς τους. Για παράδειγμα, ακόμα και οι πιο νεαροί γονείς σήμερα δεν
είχαν κινητό τηλέφωνο όταν ήταν μικροί ενώ σπάνια σήμερα ένας 8χρονος και
πάνω να μην έχει. Ακόμα κι έτσι όμως, οι γονείς μπορούν να συνεργαστούν με το
σχολείο για να ενισχύσουν την τεχνολογική ανάπτυξη των μαθητών και να έχουν
θετικά αποτελέσματα. Όμως είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε αν αυτές οι
σημαντικές αλλαγές έχουν δημιουργήσει ένα ψηφιακό χάσμα λόγω
διαφοροποιημένων παραμέτρων, π..χ. οι μαθητές από οικογένειες ή χώρες που δεν
έχουν πρόσβαση στη τεχνολογία ίσως βρίσκονται σε μειονεκτική θέση.
Καθώς οι νεαροί μαθητές αρχίζουν σχολείο, υποτίθεται οι ΤΠΕ βρίσκονται εκεί για
να τους βοηθήσουν να κατακτήσουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες για να
πετύχουν επαγγελματικά στο μέλλον. Στη Αγγλία οι ΤΠΕ επικεντρώνονται στις
δεξιότητες και στις ικανότητες επικοινωνίας για να ενταχθούν πιο ομαλά οι
απόφοιτοι στην αγορά εργασίας, αλλά αφιερώνεται ελάχιστος χρόνος ή καθόλου
για τη διδασκαλία των ΤΠΕ ως ξεχωριστό μάθημα. Οι νεαροί μαθητές αφιερώνουν
χρόνο για να συνηθίσουν να δαχτυλογραφούν, χωρίς όμως να υπάρχει
συγκεκριμένη ώρα στο Α.Π. των σχολείων. Όμως, καθώς ο Παγκόσμιος Ιστός
(WWW: World Wide Web) αποτελεί βασική πηγή πλέον πληροφοριών, υπάρχει
επιτακτική η ανάγκη για κατάρτιση όλων για σωστή και αποτελεσματική χρήση.
Θέματα που επηρεάζουν τις ΤΠΕ και τους νεαρούς μαθητές
Ενώ υπάρχουν πάρα πολλά θετικά από τη χρήση των ΤΠΕ στη διδασκαλία και
μάθηση, εντούτοις υπάρχει αντιπαράθεση κατά πόσον αυτό είναι πάντα προς το

8. όφελος και την ανάπτυξη των μαθητών. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι μαθητές
απολαμβάνουν να παίζουν ηλεκτρονικά παιχνίδια, να χρησιμοποιούν τον
Παγκόσμιο Ιστό και να επικοινωνούν με τους φίλους τους μέσω MSN, Yahoo, Gmail,
Facebook, Twitter, Viber, Skype κ.α. Όμως, αυτοί οι νεαροί μαθητές δε βρίσκονται
πλέον έξω και να παίζουν ποδόσφαιρο ή να ανεβαίνουν στα δέντρα. Σπάνια θα το
κάνουν και μόνο για ποδόσφαιρο μάλλον. Ακόμα, η κακή στάση/κάθισμα μπροστά
από έναν υπολογιστή ή η επαναλαμβανόμενη χρήση συγκεκριμένων δακτύλων σε
συγκεκριμένη στάση για το ηλεκτρονικό παιχνίδι μπορούν να προκαλέσουν
σωματικά προβλήματα στα παιδιά.
Προστασία από ανεπιθύμητο υλικό
Ακόμα ένα μεγάλο θέμα είναι ο έλεγχος της πληροφορίας που μπορεί να
περιλαμβάνει κινδύνους και ανεπιθύμητο υλικό. Η συζήτηση γύρω από το θέμα των
βίαιων σκηνών, πορνογραφίας, πολιτικής προπαγάνδας και τρομοκρατίας είναι στο
επίκεντρο ως βασικός προβληματισμός των ενηλίκων. Δηλαδή ένας από τους
κύριους προβληματισμούς σε σχέση με τις ΤΠΕ είναι η ασφάλεια, ειδικά στην
περίπτωση των παιδιών. Τα τελευταία χρόνια η πρώτη διερεύνηση που γίνεται όταν
εξαφανιστεί κάποιο παιδί είναι για το αν χρησιμοποιούσε κάποια διαδικτυακή
εφαρμογή επικοινωνίας [chat room]. Υπάρχει έντονη η ανησυχία ότι οι
παιδεραστές χρησιμοποιούν δίκτυα επικοινωνίας για να προσελκύσουν τα θύματά
τους προσποιούμενοι ότι είναι και οι ίδιοι παιδιά, γίνονται φίλοι μαζί τους και
ζητούν προσωπική συνάντηση. Όμως, υπάρχει και μια ‘ευαίσθητη’ ισορροπία που
πρέπει να την προσέξουμε όσον αφορά δημοκρατικά και προσωπικά δικαιώματα
αλλά και την υποχρέωση του κράτους για δημόσια ασφάλεια.
Όλα αυτά έχουν οδηγήσει σε λογομαχία όσον αφορά το βαθμό που η κάθε εταιρεία
θεωρείται υπόλογη για το υλικό που ανεβάζει και διοχετεύεται μέσω του δικτύου ή
της ιστοσελίδας της και κατά πόσο μπορεί θα είναι αξιόπιστη για χρήση στο
σχολείο. Από την άλλη, υπάρχει ένας βαθμός τεχνικής ασφάλειας ενάντια σε
ανεπιθύμητο υλικό. Οι υπηρεσίες πληροφορικής και οι κατασκευαστές λογισμικών
προσπαθούν έντονα να παρέχουν μηχανισμούς που να επιτρέπουν στους γονείς και
στους δασκάλους να κρατούν τα παιδιά μακριά από ανεπιθύμητο περιεχόμενο. Οι
εταιρίες που έχουν καταγγελθεί στο παρελθόν ότι προάγουν την πορνογραφία
έχουν πλέον εγκαταστήσει στο λογισμικό τους την επιλογή για περιορισμό στο
προσβάσιμο υλικό ανάλογα με τις επιλογές του χρήστη. Όμως, ακόμα και με την
επιλογή που παρέχουν οι φυλλομετρητές (browsers) για μπλοκάρισμα
συγκεκριμένου περιεχομένου και λογισμικών, εντούτοις ούτε αυτό είναι απόλυτα
ασφαλές.

9. Οι δάσκαλοι και οι γονείς έχουν υποχρέωση να κρατούν τα παιδιά μακριά από τους
κινδύνους του διαδικτύου. Μπορούν να περιορίσουν την προσβασιμότητα, να
αλλάξουν τις επιλογές στα δίκτυα επικοινωνίας αλλά και να ενημερώνονται για την
Ασφάλεια στο Διαδίκτυο. Οι ακόλουθοι σύνδεσμοι είναι για να παρέχουν
καθοδήγηση στους δασκάλους, εκπαιδευτές, γονείς και παιδιά:
-Child Exploitation and Online Protection (CEOP) Centre:
http://www.thinkuknow.co.uk
-National Centre of Missing & Exploited Children: http://www.netsmartz.org/
-CBBC Newsround Safe Surfing:
http://news.bbc.co.uk/cbbcnews/hi/newsid_1600000/newsid_1607200/1607213.st
m
Πολύ σημαντική πηγή για ανάγνωση και προβληματισμό: Prensky, M. (2001).
Digital natives, Digital Immigrants. On the Horizon, 9(5).
Μαθησιακά περιβάλλοντα υποστηριζόμενα από τις ΤΠΕ
Η αναγκαιότητα της χρήσης των ΤΠΕ για ενίσχυση της διαδικασίας διδασκαλίας και
μάθησης είναι πλέον δεδομένη. Όμως, υπάρχουν διάφοροι ορισμοί που
περιγράφουν τη χρήση τους, όπως ‘Ηλεκτρονική Μάθηση/e-Learning’, ‘Διαδικτυακή
Μάθηση/Online Learning’ και ‘Εξ’ αποστάσεως μάθηση/Distance learning’. Αυτοί οι
ορισμοί χρησιμοποιούνται εναλλακτικά αλλά στην πραγματικότητα αναφέρονται σε
κάτι διαφορετικό.
Εξ’ αποστάσεως και πρόσωπο-με-πρόσωπο (Face-to-Face/F2F) πλαίσιο μάθησης
Η εξ’ αποστάσεως μάθηση αναφέρεται στο πλαίσιο όπου ο μαθητής βρίσκεται σε
απόσταση από το σημείο παροχής της μάθησης και άρα δεν παρακολουθεί
προγραμματισμένες συνεδρίες σε μια εκπαιδευτική μονάδα. Η εξ’ αποστάσεως
εκπαίδευση έχει μεγάλη παράδοση και συμπεριλαμβάνει μαθήματα δι’
αλληλογραφίας, και μαθήματα από το Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Οι λόγοι για εξ’
αποστάσεως εκπαίδευση είναι πολλοί, το ίδιο πολλοί είναι και οι τρόποι
διδασκαλίας εντός τέτοιου πλαισίου. Μερικά μοντέλα δεν περιλαμβάνουν καθόλου
στοιχεία διδασκαλίας ‘πρόσωπο-με-πρόσωπο’ ενώ άλλα περιλαμβάνουν
περιορισμένα τέτοια στοιχεία για επικοινωνία, π.χ. διδασκαλίες το σαββατοκυρίακο
ή καλοκαιρινά σχολεία (αυτό κάποτε ονομάζεται ‘μικτό μοντέλο/mixed mode’).
Επιπρόσθετα, τα μοντέλα εξ’ αποστάσεως εκπαίδευσης ποικίλουν ως προς το
βαθμό που αναμένουν οι μαθητές και οι δάσκαλοι να έχουν επικοινωνία. Μερικές
προσεγγίσεις βασίζονται στην προϋπόθεση ότι οι μαθητές θα σπουδάζουν και θα
μελετούν εντελώς μόνοι τους και θα επικοινωνούν με τους

10. καθηγητές/εκπαιδευτικούς μόνο όταν υπάρξει κάποιο πρόβλημα. Άλλες
προσεγγίσεις περιλαμβάνουν σύγχρονη και ασύγχρονη επικοινωνία.
Είναι εμφανές ότι οι ανάγκες των μαθητών και των εκπαιδευτικών είναι
διαφορετικές από τις συνθήκες F2F. Ακόμα και στην περίπτωση που τα μαθήματα
είναι οργανωμένα διαδικτυακά, στην προσέγγιση F2F υπάρχει η δυνατότητα να
επισκεφτείς προσωπικά τον εκπαιδευτικό/καθηγητή ενώ από απόσταση αυτό δεν
είναι δυνατόν. Άλλες διαφορές έχουν να κάνουν με την επαφή των μαθητών μεταξύ
τους και την πρόσβαση σε άλλες πηγές, όπως η βιβλιοθήκη.
Ηλεκτρονική μάθηση, Διαδικτυακή μάθηση και Μικτή μάθηση
Ο όρος ‘ηλεκτρονική μάθηση/e-learning’ συχνά χρησιμοποιείται ως ορισμός
‘ομπρέλα’. Έχει χρησιμοποιηθεί για να περιγράψει οποιοδήποτε τύπο διδασκαλίας
και μάθησης μέσω των ΤΠΕ, είτε αυτό γίνεται F2F ή εξ’ αποστάσεως. Αν αυτό το
εκλάβουμε σας ένα ακριβή ορισμό, τότε περιλαμβάνει τη χρήση τεχνολογιών όπως
ηλεκτρονικούς πίνακες, μηχανάκια τηλεψηφοφορίας και τη μάθηση μέσω
υπολογιστή ή άλλης ηλεκτρονικής συσκευής, π.χ. ταμπλέτα. Άρα είναι το κύριο μέσο
διδασκαλίας ή υποκαθιστά την πρόσωπο-με-πρόσωπο μαθησιακή δραστηριότητα,
όπως για παράδειγμα μέσω της κοινοποίησης σημειώσεων ή της χρήσης
εφαρμογών ηλεκτρονικής αξιολόγησης, πχ. QuestionMark
(http://www.questionmark.com) ή QuestionPro (http://www.questionpro.com/)
H ‘διαδικτυακή μάθηση/online learning΄αναφέρεται στη μάθηση μέσω δικτύων,
π.χ. τον Παγκόσμιο Ιστό (WWW). Αν και η διαδικτυακή μάθηση έχει συνδεθεί με τη
ψηφιακή τάξη, εντούτοις μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σε περιβάλλοντα μάθησης
F2F, όπου οι δραστηριότητες οργανώνονται μέσω της παρουσίας του
εκπαιδευτικού.
Το OECD (2005) αναφέρεται στη ψηφιακή μάθηση ως κάτι που μπορεί να είναι
‘web-supplemented, web-dependent or mixed-mode’, σε σχέση δηλαδή με το πώς
αντικαθιστά το χρόνο στην τάξη. Ανεξάρτητα από αυτή την κατηγοριοποίηση, η
ηλεκτρονική μάθηση ή διαδικτυακή μάθηση (είτε συμπληρώνει τη διδασκαλία
πρόσωπο-με-πρόσωπο ή τη ψηφιακή τάξη) περιλαμβάνει μια σειρά από εργαλεία
που έχουν:
 Τρόπους παροχής υλικού και πηγών (δηλ. κείμενο, ήχος, βίντεο,
παρουσιάσεις, προσομειώσεις, ηλεκτρονικούς πίνακες)
 Τρόπους αξιολόγησης: επίσημα ή μη (π.χ. κουίζ πολλαπλής επιλογής,
ασφαλή ανάρτηση εργασιών)

11.  Επικοινωνία Yποστηριζόμενη από Yπολογιστή (Computer-mediated
Communication—CMC)- π.χ. ομάδες συζητήσεως, προσωπικό ηλεκτρονικό
ταχυδρομείο, συζήτηση σε πραγματικό χρόνο.
 Συνεργατικά εργαλεία, π.χ. wikis
 Εργαλεία διαχείρισης/διοίκησης της τάξης, π.χ. classdojo
Η μικτή μάθηση/blended learning είναι η διαδικασία που ενσωματώνει πολλά
διαφορετικά στυλ μάθησης και μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσω της χρήσης
μικτών ψηφιακών και φυσικών πηγών. Με μια πρώτη ματιά ίσως φαίνεται απλή
διαδικασία αλλά στην πραγματικότητα είναι πολύ σύνθετη. Οι Oliver και Trigwell
(2005) αναφέρουν ότι ‘blending either relies on the idea of dichotomies which are
suspect within the context of learning with technology or else becomes ineffective as
a discriminating concept and is thus without purpose”.
H όρος ‘ηλεκτρονική μάθηση, όπως αναφέρει ο Dillenbourg (2008) είναι
αναχρονιστικός αφού η χρήση της τεχνολογίας για υποστήριξη της μάθησης πρέπει
να διαχέει όλα τα εκπαιδευτικά εργαλεία πλέον, ως μέρος ενός νέου εκπαιδευτικού
οικοσυστήματος.
Μαθησιακά περιβάλλοντα
Μερικά τεχνολογικά μαθησιακά περιβάλλοντα παρέχονται από εμπορικές εταιρίες
ενώ υπάρχουν και περιβάλλοντα τοπικά ανεπτυγμένα. Υπάρχει μεγάλη ποικιλία
στην ορολογία που χρησιμοποιείται για περιγραφή ενός διαδικτυακού
περιβάλλοντος διαχείρισης περιεχομένου.
 Virtual Learning Environment (VLE)
 Learning Management System (LMS)
 Learning Content Management Systems (LCMS)
 Managed Learning Environment (MLE)
 Course Management System (CMS)
Τα 2 τελευταία αποτελούν πληροφορικά συστήματα οργανισμών που
συμπεριλαμβάνουν ένα VLE σε συνδυασμό με εργαλεία διαχείρισης διοικητικών
θεμάτων/πληροφοριών και πηγών.
Κάποια εργαλεία μπορούν να ενσωματωθούν ως ξεχωριστές εφαρμογές μέσα στα
μαθησιακά περιβάλλοντα. Υπάρχουν όμως και εκπαιδευτικοί οργανισμοί που έχουν
ανεπτυγμένη δική τους πλατφόρμα, όπως το Moodle https://moodle.org/ , το
Adobe Connect http://www.adobe.com/products/adobeconnect.html ή το
Blackboard http://uki.blackboard.com/sites/international/globalmaster/ .

12. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι τα VLEs των διαφόρων οργανισμών είναι πολύ
περιοριστικά και εξυπηρετούν περισσότερο τον εκπαιδευτικό οργανισμό παρά το
μαθητή οπόταν δίνουν έμφαση στις τεχνολογίες Web 2.0. Όμως οι τεχνολογίες Web
2.0 δεν είναι τόσο ακριβής όρος γιατί είναι δύσκολο να τον ορίσεις και επιδέχεται
πολλές ερμηνείες. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι αποτελούν τις τεχνολογίες
και τις ανοιχτές δυνατότητες που δίνει το διαδίκτυο και περιλαμβάνει το κτίσιμο
λογισμικών που προάγουν την κοινωνικοποίηση, όπως τα ιστολόγια/μπλοκς, wikis,
πολυμέσα (multimedia sharing services), content syndication, podcasting and
content tagging services. O Anderson (2007) δίνει μια πιο ολοκληρωμένη
περιγραφή.
Προβληματισμός/προαιρετική εργασία:
Χρησιμοποιήστε την εφαρμογή http://cmap.ihmc.us/ για να δημιουργήσετε ένα
ιδεόγραμμα με τις επιλογές του Moodle στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο,
κατηγοριοποιώντας σύμφωνα με τα ακόλουθα:
- Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του Moodle σε σχέση με τη διδασκαλία
και μάθηση;
- Τι επιπρόσθετα εργαλεία θα ήταν χρήσιμα για πιο αποτελεσματική μάθηση;
- Ποια χαρακτηριστικά του Moodle πιστεύεται ότι προτιμούν και είναι τα πιο
‘πολύτιμα’ για τους μαθητές;
- Ποια εμπόδια, προβλήματα ή προκλήσεις μπορεί να αποθαρρύνουν τη
χρήση του Moodle στη διαδικασία μάθησης;
- Ποια άλλα συστήματα θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο Moodle και
γιατί;
Πηγές και επιπρόσθετο υλικό για μελέτη:
Anderson, P. (2007). What is Web 2.0.? Ideas, technologies and implications
for Education. Report for JISC. Technology and Standards Watch.
Barnes, K., Marateo, R.C. & Ferris, S.P. (2007). Teaching and Learning with
the Net Generation. Innovate, 3(4).
Bayne, S., & Ross, J. (2011). Digital native and digital immigrant discourses: a
critique, in Digital differences: perspectives on online education. Ed.
Bayne, S., & Land, R., 159-170.
Bloch, J. (2002) “Student-teacher Interaction via E-mail: The Social Context of
Internet Discourse” Journal of Second Language Writing 11: 117-134.
Buckingham, D. (2006) “Defining Digital Literacy: What do Young People
Need to Know about Digital Media?” Nordic Journal of Digital Literacy,
1(4), 263-276.
Dillenbourg, P. (2008). Integrating technologies into educational ecosystems.
Distance Education, 29(2). 127-140.

13. Godwin-Jones, B. (2003) “Emerging Technologies: Blogs and Wikis:
Environments for On-line Collaboration” Language Learning &
Technology 7(2) 12-16.
Goodyear, P. and Ellis, P.A. (2008). University students’ approaches to
learning: rethinking the place of technology. Distance Education, 29(2),
141-152.
Kling, R. (2000)._ Social informatics: A new perspective on social research
about information and communication technologies._ Prometheus, 18(3),
245-264.
Morton, H. and Jack, M.A. (2005) “Scenario-Based Spoken Interaction with
Virtual Agents” Computer Assisted Language Learning 18(3) 171-191.
Oliver, M. & Trigwell, K. (2005). Can Blended Learning Be Redeemed. E-
Learning, 2(1), 17-26.
Pennington, M. (1996). “Writing the Natural Way: on Computer”. Computer
Assisted Language Learning 9(2-3|) 125-142.
Prestridge, S. “Constructive Dialogue in ICT professional development for the
Transformation of Teachers’ Pedagogical Beliefs and Practices”. In
Proceedings of the . 25–29 November, 2007, Fremantle,
Australia. Available online at:
http://www.aare.edu.au/07pap/pre07376.pdf[ ]AARE 2007 International
Educational Research Conference [last accessed 10/8/2009].
Pritchard, A. and Cartwright, V (2004) “Transforming what they read: helping
eleven year old engage with Internet information” Literacy, 38(1) pp. 26-
31.
Roed, J. (2003) “Language Learner Behaviour in a Virtual Environment”
Computer Assisted Language Learning 16(2) 155-172.
Scarino, A., Crichton, J. and Woods, M. (2007) “The Role of Language and
Culture in Open Learning in International Collaborative
Programmes”. Open Learning: The Journal of Open and Distance
Learning, 22(3) 219 – 233. Available online at:
http://www.informaworld.com/openurl?genre=article&issn=0268-
0513&volume=22&issue=3&spage=219&uno_jumptype=alert&uno_alertt
ype=new_issue_alert,email [last accessed 08/10/10]
Snyder, I. (2001) “A new Communication Order: Researching Literacy
Practices in the Network Society” Language and Education 15(2&3) 117-
131.
Torii-Williams, E. (2004) “Incorporating the Use of E-mail into a Language
Program” Computer Assisted Language Learning 17(1) 109 – 122.
Weininger, M. J. and Shield, L. (2004) “Promoting Oral Production in a Written
Channel: An Investigation of Learner Language in a MOO” Computer
Assisted Language Learning 16(4) 329-349.
Wishart, J. (2004) “Internet Safety in Emerging Educational Contexts”
Computers and Education 43(1-2) 193-204.