More Related Content
More from INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL
More from INTERNATIONAL INDEXED,REFERRED,MULTILINGUAL,INTERDISCIPLINARY, MONTHLY RESEARCH JOURNAL (20)
130 131
- 1. International Indexed & Referred Research Journal, November, 2012, ISSN 0974- 2832, RNI- RAJBIL- 2009/29954; VoL IV * ISSUE- 46
November,2012
lkjka ' k% vejkorh ftYg;krhy uka n xko [ka M s ' oj d` f "k mRiUu cktkj lferhr ;s . kk&;k ekykoj lHkks o rkyP;k
iz n s ' kkpk iz H kko iMrks - lHkks o rkyP;k iz n s ' kkrw u ;s .kk&;k ekykP;k vkodoj fda e r voya c q u vlrs- vkod tkLr
vlyh rj fda er deh gks rs o vkod deh vlyh rj fdaer tkLr feGrs gs rs Fkhy dM /kkU;kP;k v/;;.kko:u
vk<Gw u vkys -
iz k Lrkfod % vlwu R;kiSdh iq:"k 64]148 rj fL=;k 60]456 vkgs- rlsp
d`"kh Hkwxksy gh Hkwxksykph ekuoh Hkwxksykrhy egRokph ;k rgfly e/;s 161 xkokapk lekos'k vkgs- ukanxko [kaM'oj s
'kk[kk vkgs- d`"khps ekuoh thoukr vuU;lk/kkj.k egRo vkgs- d`"kh mRiUu cktkj lferhr ekgqyh pksj] Qqcxkao] /kkuksjk xqjo]
dkj.k ekuokP;k ftouko';d xjtk 'ksrhrwu fu?k.kk&;k lkousj] ok<ksuk jkeukFk bR;knh eksB;k xkokrwu o vkliklP;k
mRiknukoj voyacu vlrs- w ifjljkrwu /kkU; fodzhlkBh ;sr-s
izLrwr 'kks/kfuca/kkr vejkorh ftYg;krhy ukanxko ekfgrhL=ksr vkf.k la 'kks/ ku i/nrh%
[kaM'oj rglhy e/khy d`"kh mRiUu cktkj lferhr dM/kkU;kph
s izLrqr 'kks/kfuca/k r;kj dj.;klkBh vko';d vl.kkjh
vkod o fdaer ;kaps v/;;u dj.;kr vkys vkgs- ;k lkaf[;dh; ekfgrh ukanxko [kaM'oj d`"kh mRiUu cktkj
s
rglhye/;s izFke r`.k/kkU;kps o R;kuarj dM/kkU;kps mRiknu lferhr izR;{k tkowu feGfoyh vkgs- d`"kh mRiUu cktkj
?ksrys tkrs- dM/kkU;kr rwj o gjHkjk fg fids izkeq[;kus O;kikjh lferhr njjkst vkysyk d`"kh eky R;kps otu o R;k ekykyk
n`"Vhus ?ksryh tk.kkjh ihds vkgsr- feGkysyh fdaer gh loZ ekfgrh ekikMh QkWeZ ;k rDR;kr njjkst
fctlKk % uksn dsyh tkrs- ;k ekfgrhps fo'ys"k.k 2009&2010e/khy
a
vkod ] iqjoBk] fdaer vkdMsokjho:u dsyys vkgs- rlsp vkdMsokjhps fo'ys"k.k
s
mn+ns 'k % lglaca/k xq.kkad i/nrhus n'kZfoysys vkgs-
1- 'ksrd&;kauk dM/kkU;kpk ;ksX; Hkko feG.;klkBh d`f"k fo"k; foosp .k %
mRiUu cktkj lferhrhy dM/kkU;kph vkod o fdaer ukanxko [kaM'oj rkyqD;krhy ,dq.k {ks=QG 78197-
s
;krhy rQkor vH;klus-s 24 gsDVj iSdh 69776 gsDVj tfeu 'ksrh[kkyh vkgs- ukanxko
2- dM/kkU; o brj fidk[kkyhy mRiknukrhy rQkor vH;klus- [kaM'oj d`"kh mRiUu cktkj lferhr 2009&2010 ;k o"kkZr
s
3- ukanxko [kaM'oj rkywD;krhy ,dw.k ykxoMh[kkyhy
s 37325 fDoaVy d`"kh ;ksX; ekykph fodzh >kyh- ;ke/;s izkeq[;kus
tfeuhiSdh vf/kd mRiknhr dM/kkU;k[kkyhy tfeuhps {ks= r`.k/kkU;kps 60 VDds] dM/kkU;kps 39 VDds o 0-8 VDds rare; q
vH;klus- fidkph vkod gksrh- dM/kkU;ke/;s rqjhph vkod lokZar tkLr
4- 'ksrd&;kauh dks.kR;k efgU;kr 'ksrh mRiknus fodY;kl rj lokZr deh mfMnkph vkod gksrh-
a
fdaer tkLr fdaok deh feGrs gs vH;klus- v- gjHkjk ;k fidkph vkod o R;kyk feGkys y h
vH;kl{ks = % fda e r%
egkjk"Vzkrhy vejkorh ftYg;kr ukanxko [kaM'oj a s Qscqzokjh o ekpZ efgU;kr gjHkjk ;k fidkph dki.kh
rglhy vlwu ;k rglhypk v{ko`Rrh; foLrkj 200 33^ 15* >kY;koj 'ksrdjh d`"kh mRiUu cktkj lferhr gjHkjk vk.krkr-
rs 200 52^ 23* m- o js[kko`Rrh; foLrkj 770 38^ 31* iw- ,dq.k gjHkjk mRiknukP;k 45 VDds gjHkjk ekpZ efg.;kr vkyk
rs 780 03^ 06* iwoZ js[kka'kkP;k njE;ku vkgs- R;kuarj ,fizy o es efgU;kr 29 VDds gjHkjk vkyk- tkusokjh
ukanxko [kaM'oj rkyqD;kPks ,dq.k {ks=QG 78197-
s efgU;kr vkysY;k gjHk&;kiSdh 51 VDds ekykyk tkLr fdaer
24 gsDVj vlwu mRrjsyk vejkorh] iqoyk pkanj jsYos rj
Zs q feGkyh] 40 VDds ekykyk e/;e rj 9 VDds ekykyk deh
if'pesyk eqrhZtkiwj rkyqdk vkgs- 2001 P;k tux.kusulkj q fdaer feGkyh- ekpZ efgU;kr 45 VDds gjHkjk fodY;k xsyk
ukanxko [kaM'oj rkyqD;kph yksdla[;k 1 yk[k 24 gtkj 604
s R;kiSdh 54 VDds gjHk&;kyk e/;e] 15 VDds gjHk&;kyk
tkLr rj 31 VDds gjHk&;kyk deh fdaer feGkyh-
130
- 2. International Indexed & Referred Research Journal, November, 2012, ISSN 0974- 2832, RNI- RAJBIL- 2009/29954; VoL IV * ISSUE- 46
gjHkjk ;k fidkph vkod o fdaer ;kaph rqyuk dsyh vlrk vlrk vls fnlwu ;srs dh] Qsczokjh o ekpZ e/;s vkod tkLr
q
vls fnlwu ;srs dh] tkusokjh efgU;kr vkod deh vlrkauk gksrh R;kekukus fdaer deh gksrh- tqu tqyS efgU;kr vkod
tkLr fdaer feGkyh o twu efgU;kr vkod lokZr tkLr gksrh
a deh vlrkauk fdaer tkLr gksrh-
ek= fdaer deh feGkyh- dM/kkU; fidkph vkod o fdaer ;kap k lgla ca/k %
c-eqax ;k fidkph vkod o R;kyk feGkysyh fdaer% ukanxko [kaM'oj d`"kh mRiUu cktkj lferh e/;s
s
ukanxko [kaM'oj d`"kh mRiUu cktkj lferh ,dq.k
s ;s.kk&;k dM/kkU;kph vkod o R;kyk feGkysyh fdaer ;kapk
dM/kkU;kiSdh 9 VDds eqxkph fodzh >kyh- ,dq.k eqxkP;k lglac/k vH;klyk vlrk vls fnlwu ;srs dh] R;kapk lglac/k
a a
mRiknukiSdh ,dq.k 59 VDds eqx lIVscj efgU;kr fodyk rj
a a gk mPpLrjh; /kukRed Lo#ikpk vkgs ;ko#u 'T' dlksVhoj
moZjhr ckdh efgU;kr fodyk xsyk- lIVscj efgU;kr 62 VDds
a gh fids toGtoG 99-99 VDds fLodkjk;Z vkgsr- ;ko#u
eqxkyk e/;e] 10 VDds eqxkyk tkLr] 28 VDds eqxkyk deh
a vls lkaxrk ;srs dh] ekx.kh o fdaer gs nksUgh ?kVd ?kVd
fdaer feGkyh- vWkDVkscj efgU;kr 60 VDds eqxkyk tkLr] 16
a ,desdka'kh fuxMhr vkgs-
VDds eqxkyk e/;e rj 24 VDds eqxkyk deh fdear feGkyh- fu"d"kZ %
tqyS efgU;kr lokZr tkLr fdaer feGkyh i.k R;kekukus vkod 1- ukanxko [kMs'oj rgfly e/khy 'ksrd&;kaph vkfFkZd fLFkrh
QDr 0-8 VDds gksrh- loZlk/kkj.k vlY;keqGs rs fidkaph dk<.kh >kY;kcjkscj
eqxkph vkod o fdaer ;kaph rqyuk dsyh vlrk vls
a eky cktkj lferhr vk.krkr R;keqGs ,dkp efgU;kr
fnlwu ;srs dh] lIVscj efgU;kr vkod tkLr ijarq fdaer deh
a vpkud vkod ok<rs- R;keqGs fdaer ?kVrs-
gksrh- ;kmyV tqyS efgU;kr eqxkph vkod lokZr deh rj
a a 2- ukanxko [kaM'oj rkyqD;kr lks;kchuph vkod lokZr tkLr
s
R;kp efgU;kr fdaer tkLr feGkyh- vkgs dkj.k 60 VDds gsDVj tfeuhoj lks;kchuph isj.kh
d - rwj ;k fidkph vkod o R;kyk feGkysyh fdaer% dsyh tkrs-
rwj fidkP;k ,dw.k mRiknukiSdh 51 VDds eky 3- r`.k/kkU;kuarj dM/kkU;kph vkod lokZr tkLr vkgs- ;ke/
a
Qscokjh o ekpZ efgU;kr fodzhlkBh vkyk- 25 VDds eky ,fizy
qz ;s rqjhph vkod lokZr tkLr rj mfMnkph vkod lokZr
a a
o es efgU;kr rj moZjhr 24 VDds eky brj efgU;kr fodY;k deh vkgs-
xsyk- ekpZ efgU;kr vkysY;k rqjhiSdh 28 VDds ekykyk e/ 4- dM/kkU;kP;k v/;;uko#u vls y{kkr ;srs dh] dM/kkU;kph
;e] 38 VDds ekykyk tkLr] rj 4 VDds ekykyk deh fdaer vkod tkLr vlyh rj fdaer deh gksr-s o vkod deh
feGkyh- tqu o tqyS efgU;kr lokZr tkLr fdaer feGkyh- vlsy rj fdaer tkLr feGrs-
dkj.k ;k efgU;kr isj.khyk lq#okr gksrs o fc;k.;klkBh 5- ,danjhr lai.kZ dM/kkU; fidkapk fopkj d:u vls lkaxrk
w
'ksrd&;kaph xnhZ ok<rs- R;keqGs 60 VDds ekykyk e/;e] 31 ;sby dh] R;kapk lglac/k gk mPpLrjh; /kukRed Lo:ikpk
Z a
VDds ekykyk tkLr rj 9 VDds eky deh fdaerhr fodyk fnlwu ;srks- 'ksrd&;kauk pkaxyh fdaer feG.;kdjhrk 'kklukus
xsyk- rqjhph vkod o fdaer ;kaps rqyukRed v/;;u dsys ok<ho geh Hkko ns.;kph xjt vkgs-
1. Khatib K.A., "Indian Agricultural Geography" 1979
2. Mizamuddin Khan (1988), Direct Marketing in Agricultural in Faizabad, The geographer Vol-35
3. Singh Jasbir and Dhillon S.S., " Aricultural Geography" 1991, Tata Mc, Crow Hill, New Delhi.
SHODH, SAMIKSHA AUR MULYANKAN 131