1. ISTORIA_B_GYMNN_MATH_1-3_allagi 27-10-05 23:23 ™ÂÏ›‰· 1
ªÂ۷ȈÓÈ΋ Î·È ¡ÂfiÙÂÚË πÛÙÔÚ›·
B′ °˘ÌÓ·Û›Ô˘

2. ISTORIA_B_GYMNN_MATH_1-3_allagi 27-10-05 23:23 ™ÂÏ›‰· 2
™À°°ƒ∞º∂π™ πˆ¿ÓÓ˘ ¢ËÌËÙÚԇη˜
ºÈÏfiÏÔÁÔ˜, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘
£Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ πˆ¿ÓÓÔ˘
™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜
∫ƒπ∆∂™-∞•π√§√°∏∆∂™ ¡ÈÎfiÏ·Ô˜ ∫·Ú·ȉ¿Î˘
∫·ıËÁËÙ‹˜ πÔÓ›Ô˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘
™ˆÙ‹ÚÈÔ˜ ∫fiӉ˘
™¯ÔÏÈÎfi˜ ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜
¡ÈÎfiÏ·Ô˜ §ÈÓ¿Ú‰Ô˜
ºÈÏfiÏÔÁÔ˜, ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎfi˜ ¢Â˘ÙÂÚÔ‚¿ıÌÈ·˜ ∂Î·›‰Â˘Û˘
∂π∫√¡√°ƒ∞º∏™∏ ª·Ú›· ª·¯¿
∂ÈÎÔÓÔÁÚ¿ÊÔ˜
ºπ§√§√°π∫∏ ∂¶πª∂§∂π∞ ∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ª·ÛÙÚ·¿˜
ºÈÏfiÏÔÁÔ˜
À¶∂À£À¡∏ ∆√À ª∞£∏ª∞∆√™ ∞Ó·ÛÙ·Û›· ∫˘ÚΛÓË- ∫Ô‡ÙÔ˘Ï·
∫∞π ∆√À À¶√∂ƒ°√À ™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶.π.
∫∞∆∞ ∆∏ ™À°°ƒ∞º∏
∂•øºÀ§§√ ÃÚ‹ÛÙÔ˜ ªÔÎfiÚÔ˜
∑ˆÁÚ¿ÊÔ˜
¶ƒ√∂∫∆À¶ø∆π∫∂™ «∂§§∏¡π∫∞ °ƒ∞ªª∞∆∞ - MULTIMEDIA A.E.»
∂ƒ°∞™π∂™
°’ ∫.¶.™. / ∂¶∂∞∂∫ ππ / ∂Ó¤ÚÁÂÈ· 2.2.1 / ∫·ÙËÁÔÚ›· ¶Ú¿ÍÂˆÓ 2.2.1.·:
«∞Ó·ÌfiÚʈÛË ÙˆÓ ÚÔÁÚ·ÌÌ¿ÙˆÓ ÛÔ˘‰ÒÓ Î·È Û˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÒÓ ·Î¤ÙˆÓ»
¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™∆π∆√À∆√
ªÈ¯¿Ï˘ ∞Á. ¶··‰fiÔ˘ÏÔ˜
√ÌfiÙÈÌÔ˜ ∫·ıËÁËÙ‹˜ ÙÔ˘ ∞.¶.£
¶Úfi‰ÚÔ˜ ÙÔ˘ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
¶Ú¿ÍË Ì ٛÙÏÔ: «™˘ÁÁÚ·Ê‹ Ó¤ˆÓ ‚È‚Ï›ˆÓ Î·È ·Ú·ÁˆÁ‹
˘ÔÛÙËÚÈÎÙÈÎÔ‡ ÂÎ·È‰Â˘ÙÈÎÔ‡ ˘ÏÈÎÔ‡ Ì ‚¿ÛË
ÙÔ ¢∂¶¶™ Î·È Ù· ∞¶™ ÁÈ· ÙÔ °˘ÌÓ¿ÛÈÔ»
∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎfi˜ À‡ı˘ÓÔ˜ ŒÚÁÔ˘
∞ÓÙÒÓÈÔ˜ ™. ªÔÌ¤ÙÛ˘
™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
∞Ó·ÏËÚˆÙ¤˜ ∂ÈÛÙËÌÔÓÈÎÔ› À‡ı˘ÓÔÈ ŒÚÁÔ˘
°ÂÒÚÁÈÔ˜ ∫. ¶·ÏËfi˜
™‡Ì‚Ô˘ÏÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
πÁÓ¿ÙÈÔ˜ ∂. ÷Ù˙Ë¢ÛÙÚ·Ù›Ô˘
ªfiÓÈÌÔ˜ ¶¿Ú‰ÚÔ˜ ¶·È‰·ÁˆÁÈÎÔ‡ πÓÛÙÈÙÔ‡ÙÔ˘
ŒÚÁÔ Û˘Á¯ÚËÌ·ÙÔ‰ÔÙÔ‡ÌÂÓÔ 75% ·fi ÙÔ ∂˘Úˆ·˚Îfi ∫ÔÈÓˆÓÈÎfi ∆·ÌÂ›Ô Î·È 25% ·fi ÂıÓÈÎÔ‡˜ fiÚÔ˘˜.

3. ISTORIA_B_GYMNN_MATH_1-3_allagi 27-10-05 23:23 ™ÂÏ›‰· 3
À¶√Àƒ°∂π√ ∂£¡π∫∏™ ¶∞π¢∂π∞™ ∫∞𠣃∏™∫∂Àª∞∆ø¡
¶∞π¢∞°ø°π∫√ π¡™∆π∆√À∆√
πˆ¿ÓÓ˘ ¢ËÌËÙÚԇη˜ £Ô˘Î˘‰›‰Ë˜ πˆ¿ÓÓÔ˘
ªÂ۷ȈÓÈ΋ Î·È ¡ÂfiÙÂÚË πÛÙÔÚ›·
µ′ °˘ÌÓ·Û›Ô˘
√ƒ°∞¡π™ª√™ ∂∫¢√™∂ø™ ¢π¢∞∫∆π∫ø¡ µπµ§πø¡
∞£∏¡∞

4. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 4
¶π¡∞∫∞™ ¶∂ƒπ∂Ã√ª∂¡ø¡
∫∂º∞§∞π√ ¶ƒø∆√: √𠶃ø∆√π ∞πø¡∂™ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À (330-717) 6
π. ∏ ª∂∆∂•∂§π•∏ ∆√À ƒøª∞´∫√À ∫ƒ∞∆√À™ 7
1. ∞fi ÙË ƒÒÌË ÛÙË ¡¤· ƒÒÌË 7
2. ∂ÍÂÏ›ÍÂȘ ˆ˜ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. 10
3. ∏ ¿ÏË Ù˘ √ÚıÔ‰ÔÍ›·˜ Ì ÙȘ ·ÈÚ¤ÛÂȘ Î·È ÙËÓ ·Ú¯·›· ıÚËÛΛ· 13
ππ. ∂•ø∆∂ƒπ∫∞ ¶ƒ√µ§∏ª∞∆∞ ∫∞π ∞¡∞¢π√ƒ°∞¡ø™∏ ∆√À ∫ƒ∞∆√À™ 16
1. √ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ 16
2. √ ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ˜ Î·È Ë ‰˘Ó·ÛÙ›· ÙÔ˘ (610-717): 19
∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ÌÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË Î·È ·ÁÒÓ·˜ ÂÈ‚›ˆÛ˘ 20
∫∂º∞§∞π√ ¢∂À∆∂ƒ√: §∞√π ™∆√¡ ¶∂ƒπ°Àƒ√ ∆√À µÀ∑∞¡∆π¡√À ∫ƒ∞∆√À™ 22
π. √ µ∞§∫∞¡π∫√™ ∫√™ª√™ ∫∞∆∞ ∆√¡ ª∂™∞πø¡∞ 23
1. √È ™Ï¿‚ÔÈ Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ 23
2. √È µÔ‡ÏÁ·ÚÔÈ Î·È ÔÈ Û¯¤ÛÂȘ ÙÔ˘˜ Ì ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ 24
ππ. √ ∫√™ª√™ ∆√À π™§∞ª ∫∞∆∞ ∆∏¡ ¶∂ƒπ√¢√ ∆√À ª∂™∞πø¡∞ 26
1. ∏ ÂÍ¿ψÛË ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ 26
2. ∆Ô ÂÌfiÚÈÔ Î·È Ô ÔÏÈÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ πÛÏ¿Ì 29
∫∂º∞§∞π√ ∆ƒπ∆√: ¶∂ƒπ√¢√™ ∆∏™ ª∂°∞§∏™ ∞∫ª∏™ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À (717-1025) 31
π. ¶∞°πø™∏ ∆∏™ µÀ∑∞¡∆π¡∏™ ∫Àƒπ∞ƒÃπ∞™ ™∆∞ µ∞§∫∞¡π∞ ∫∞π ∆∏ ª. ∞™π∞ 32
1. ∏ ‰È·ÌfiÚʈÛË Ù˘ ÌÂ۷ȈÓÈ΋˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ 32
2. ∏ ÌÂÙ·‚·ÙÈ΋ ÂÔ¯‹: √È ¤Úȉ˜ ÁÈ· ÙË Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ ÂÈÎfiÓˆÓ 34
3. ∏ ‚·ÛÈÏ›· ÙÔ˘ ªÈ¯·‹Ï °’ Î·È Ë ·˘Á‹ Ù˘ ¡¤·˜ ∂Ô¯‹˜ 36
4. ∏ ‰È¿‰ÔÛË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ˘˜ ªÔÚ·‚Ô‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ µÔ˘ÏÁ¿ÚÔ˘˜ 39
5. ∏ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ ∂ÔÔÈ˝·. ∂ÈÎÔ› ·ÁÒÓ˜ Î·È Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ 41
6. ∏ ›‰Ú˘ÛË, Ë ÂͤÏÈÍË Î·È Ô ÂίÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ƒˆÛÈÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ 43
7. ™¯¤ÛÂȘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘-¢‡Û˘. ∞ÁÒÓ˜ ÁÈ· ÙË ‰È·Ù‹ÚËÛË ÙˆÓ ÈÙ·ÏÈÎÒÓ ÎÙ‹ÛÂˆÓ 45
ππ. ∫√π¡ø¡π∞ ∫∞π √π∫√¡√ªπ∞ 48
1. √È ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›· 48
2. ∏ ÓÔÌÔıÂÛ›· Ù˘ ª·Î‰ÔÓÈ΋˜ ¢˘Ó·ÛÙ›·˜ Î·È Ë Û‡ÁÎÚÔ˘Û‹ Ù˘ Ì ÙÔ˘˜ «‰˘Ó·ÙÔ‡˜» 50
∫∂º∞§∞π√ ∆∂∆∞ƒ∆√: ¶∂ƒπ√¢√™ ∆∏™ ∫ƒπ™∏™ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À (1025-1453) 52
π. ∏ ∂•∞™£∂¡∏™∏ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À ∫∞π ∆√ ™Ãπ™ª∞ ª∂ ∆∏ ¢À™∏ 53
1. ∏ ÎÚ›ÛË Î·È ÔÈ ·ÒÏÂȘ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ηٿ ÙÔÓ 11Ô ·ÈÒÓ· (1025-1081) 53
2. √È ∫ÔÌÓËÓÔ› Î·È Ë ÌÂÚÈ΋ ·Ó·‰ÈÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ 55
3. ∏ ÂÓÂÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ‰È›ۉ˘ÛË Î·È ÙÔ Û¯›ÛÌ· ÙˆÓ ∂ÎÎÏËÛÈÒÓ 57
II. √π ™∆∞Àƒ√º√ƒπ∂™ ∫∞π √π ™À¡∂¶∂π∂™ ∆√À™ °π∞ ∆√ µÀ∑∞¡∆π√ 59
1. √È ÛÙ·˘ÚÔÊÔڛ˜ Î·È Ë ÚÒÙË ¿ÏˆÛË Ù˘ ¶fiÏ˘ 59
2. ∏ ÂÚ›Ô‰Ô˜ Ù˘ §·ÙÈÓÔÎÚ·Ù›·˜ Î·È Ù· ÂÏÏËÓÈο ÎÚ¿ÙË 62
πππ. ∞¡∞™À™∆∞™∏ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À ∫∞π À¶√∆∞°∏ ™∆√À™ √£øª∞¡√À™ 65
1. ∂Í¿ψÛË ÙˆÓ ∆Ô‡ÚÎˆÓ Î·È ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÚÔÛ¿ıÂȘ ÁÈ· ·Ó¿Û¯ÂÛ‹ ÙÔ˘˜ 65
2. ∏ ÕψÛË Ù˘ ¶fiÏ˘ 67
4

5. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 5
∫∂º∞§∞π√ ¶∂ª¶∆√: √ ¶√§π∆π™ª√™ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À 69
1. ∏ ηıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ 70
2. µ˘˙·ÓÙÈÓ‹ °Ú·ÌÌ·Ù›· 74
3. ∂ÈÛÙ‹ÌË Î·È ∆¯ÓÔÏÔÁ›· 78
4. ∂ÈηÛÙÈΤ˜ ∆¤¯Ó˜ Î·È ªÔ˘ÛÈ΋ 80
∫∂º∞§∞π√ ∂∫∆√: ∏ ª∂™∞πø¡π∫∏ ∂Àƒø¶∏ 85
π. ∏ ∂•∂§π•∏ ∆∏™ ª∂™∞πø¡π∫∏™ ∂Àƒø¶∏™ ª∂∆∞ ∆∏ ª∂∆∞¡∞™∆∂À™∏ ∆ø¡ §∞ø¡ ( 5Ô˜ –10Ô˜ ·È.) 86
1. √È Û˘Ó¤ÂȘ Ù˘ ÌÂÙ·Ó¿ÛÙ¢Û˘ ÙˆÓ ÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ Ê‡ÏˆÓ ÁÈ· ÙËÓ ∂˘ÚÒË 86
2. √ ∫·ÚÏÔÌ¿ÁÓÔ˜ Î·È Ë ÂÔ¯‹ ÙÔ˘ 89
3. ∏ ÊÂÔ˘‰·Ú¯›· ÛÙË ¢˘ÙÈ΋ ∂˘ÚÒË 91
ππ. ∏ ¢π∞ª√ƒºø™∏ ∆∏™ ¢À∆π∫∏™ ∂Àƒø¶∏™ ∫∞∆∞ ∆∞ ∆∂§∏ ∆√À ª∂™∞πø¡∞ 94
1. ¶ÔÏÈÙÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÌÂÙ·‚ÔϤ˜ (11Ô˜ –15Ô˜ ·ÈÒÓ·˜) 94
2. √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ∫·ıÔÏÈ΋˜ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ Î·È ÙˆÓ ÌÔÓ·ÛÙËÚÈÒÓ ÛÙËÓ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Ù˘ ˙ˆ‹˜ ηٿ ÙÔ ªÂÛ·›ˆÓ· 99
3. ∏ ηıËÌÂÚÈÓ‹ ˙ˆ‹ ÛÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ∂˘ÚÒË 101
4. §ÔÁÔÙ¯ӛ·, ∂ÈÛÙ‹ÌË Î·È ∆¤¯ÓË Ù˘ ÌÂ۷ȈÓÈ΋˜ ∂˘ÚÒË 104
∫∂º∞§∞π√ ∂µ¢√ª√: ∏ ∂Àƒø¶∏ ™∆√À™ ¡∂√∆∂ƒ√À™ Ã√¡√À™ (15Ô˜ –18Ô˜ ·È.) 108
π. √π ∞¡∞∫∞∆∞∆∞•∂π™ ™∆∏ ª∂∆∞ª∂™∞πø¡π∫∏ ∂Àƒø¶∞´∫∏ ∫√π¡ø¡π∞ 110
1. √È ·Ó·Î·Ï‡„ÂȘ 110
2. ∞Ó·Á¤ÓÓËÛË Î·È ∞ÓıÚˆÈÛÌfi˜ 113
3. ∏ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ªÂÙ·ÚÚ‡ıÌÈÛË 120
4. ¶ÔÏÈÙÈΤ˜, ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ ·fi ÙÔ 15Ô ˆ˜ ÙÔ 18Ô ·È. 124
5. ∂ÍÂÏ›ÍÂȘ ÛÙ· °Ú¿ÌÌ·Ù·, ÙȘ ∂ÈÛً̘ Î·È ÙȘ ∆¤¯Ó˜ ηٿ ÙÔ 17Ô Î·È 18Ô ·ÈÒÓ· 129
ππ. √ ∂§§∏¡π™ª√™ À¶√ µ∂¡∂∆π∫∏ ∫∞π √£øª∞¡π∫∏ ∫Àƒπ∞ƒÃπ∞ 133
°ÏˆÛÛ¿ÚÈ 140
ÃÚÔÓÔÏÔÁÈÎÔ› ¶›Ó·Î˜ 143
µÈ‚ÏÈÔÁÚ·Ê›· 148
∂˘¯·ÚÈÛٛ˜ 150
5

6. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 6
∫∂º∞§∞π√ ¶ƒø∆√
√𠶃ø∆√π ∞πø¡∂™ ∆√À µÀ∑∞¡∆π√À (330-717)
µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÔÓÔÌ¿˙ÂÙ·È ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ Ù˘ ıÓ‹˜ ‰‡Ó·ÌË ˆ˜ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. ∞ÓÙ›ıÂÙ·, Ë ›‰Ú˘-
ÂÏÏËÓÔڈ̷˚΋˜ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ Ô˘ ·Ó·‰‡ıËΠ̤۷ ÛË ÙˆÓ ÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ ‚·ÛÈÏ›ˆÓ ÛÙË ÚˆÌ·˚΋ ¢‡ÛË Â¤-
·fi ÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜. √È fiÚÔÈ ÊÂÚ ÙËÓ ÙÒÛË Ù˘ (Ù¤ÏË 5Ô˘ ·È.).
µ˘˙¿ÓÙÈÔ Î·È µ˘˙·ÓÙÈÓÔ› Â›Ó·È ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂÚÔÈ. √È Î¿- ªÂÁ¿ÏË ‰Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙ· ·Ó¤Ù˘Í ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ Â›
ÙÔÈÎÔÈ Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·˘ÙÔÚÔÛ‰ÈÔ- πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’ (527-565). √ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÂÓ›-
Ú›˙ÔÓÙ·Ó Ì ÔÓÔ̷ۛ˜ Ô˘ ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙË ÚˆÌ·˚΋ Û¯˘Û ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· Î·È Âȉ›ˆÍ ӷ ·Ó·Û˘-
ÚԤϢÛË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ (ƒˆÌ·›ÔÈ/ƒˆÌËÔ›, ƒˆÌ·Ó›·, ÛÙ‹ÛÂÈ ÙË ƒˆÌ·˚΋ √ÈÎÔ˘Ì¤ÓË, ηٷχÔÓÙ·˜ Ù· ÁÂÚ-
¶ÔÏÈÙ›·/∫Ú¿ÙÔ˜ ƒˆÌ·›ˆÓ). Ì·ÓÈο ÎÚ¿ÙË, ·ÏÏ¿ ÔÈ ÌÂÁ¿Ï˜ ÔÏÂÌÈΤ˜ ‰·¿Ó˜
√È ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔÈ ÛÙ·ıÌÔ› ÛÙËÓ ÔÚ›· Ù˘ ÌÂÙ·- ÂÍ¿ÓÙÏËÛ·Ó ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜.
ÌfiÚʈÛ˘ ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ Û µ˘˙·ÓÙÈÓfi ∫Ú¿ÙÔ˜ Â›Ó·È ¶ÚÔ˜ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. ÂΉËÏÒıËΠÛÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ
Ë Â͛ۈÛË ÙˆÓ ‰ÈÎ·ÈˆÌ¿ÙˆÓ ÙˆÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ì ٷ ÌÈ· ÔχÏ¢ÚË ÎÚ›ÛË Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ Û ‚·ıȤ˜ ÌÂ-
‰ÈηÈÒÌ·Ù· ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ıÚËÛ΢ÙÈÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Î·È Ë Ù·‚ÔϤ˜ Î·È ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ ÌÂÙ·ÚÚ˘ıÌ›ÛÂȘ (7Ô˜ ·È.).
›‰Ú˘ÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Â› ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ™ËÌ·ÓÙÈ΋ Ì›ˆÛË Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÈÛ¯‡Ô˜ Â¤ÊÂÚ·Ó
∞’, Ë ·Ó¿‰ÂÈÍË ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Û ÎÚ·ÙÈ΋ ıÚË- Î·È ÔÈ ·Ú·‚ÈΤ˜ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· Ù˘ ‰˘Ó·-
ÛΛ· Î·È Ë ‰È·›ÚÂÛË Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Â› £ÂÔ- ÛÙ›·˜ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ.
‰ÔÛ›Ô˘ ∞’ (379-395). µ·ıÌÈ·›· Ë Ê˘ÛÈÔÁӈ̛· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÌÂÙ·‚Ï‹ıË-
™ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 4Ô˘ Î·È ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. ÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÎÂ: ÙÔ ƒˆÌ·˚Îfi ∫Ú¿ÙÔ˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓıËΠ·fi ÙȘ Ï·-
ÙÌ‹Ì· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ·¤ÎÚÔ˘Û ÙËÓ ·ÂÈÏ‹ ÙˆÓ °ÂÚÌ·- ÙÈÓÈΤ˜ Î·È ·Á·ÓÈÛÙÈΤ˜ ÙÔ˘ Ú›˙˜ Î·È ÌÂÙ·ÌÔÚÊÒıË-
ÓÒÓ, ·¤ÎÙËÛ ıÚËÛ΢ÙÈ΋ ÔÌÔÈÔÁ¤ÓÂÈ·, ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈ۠Π۠¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ∞Ó·-
ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· Î·È ·Ú¤ÌÂÈÓ ÌÂÁ¿ÏË ‰ÈÂ- ÙÔÏ‹˜, ÙÔ µ˘˙·ÓÙÈÓfi ∫Ú¿ÙÔ˜.
™ÙÔ ÎÂÊ¿Ï·ÈÔ ·˘Ùfi ı· Ì¿ıÂÙÂ:
°È·Ù› Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ›‰Ú˘ÛÂ
¤Ó· Ó¤Ô ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ ∆È ‹Ù·Ó Î·È Ò˜ χıËΠÙÔ ÁÂÚ-
ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹. Ì·ÓÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·.
¶ÔÈ· ÛÙ¿ÛË ÎÚ¿ÙËÛ ·¤Ó·ÓÙÈ ∆È ‹Ù·Ó Î·È Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙˆ›-
ÛÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi. ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ·ÈÚ¤ÛÂȘ Î·È Ë ·Ú-
¯·›· ıÚËÛΛ·.
∆È ¿ÏÏ·Í ÛÙËÓ ÎÔÈÓˆ-
Ó›·, ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ηÈ
ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÛÌfi ˆ˜ ÙȘ
·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È. °È· ÙÔ ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ¤ÚÁÔ
ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’ ηÈ
ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ.
6

7. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 7
π. ∏ ª∂∆∂•∂§π•∏ ∆√À ƒøª∞´∫√À ∫ƒ∞∆√À™
1. ∞fi ÙË ƒÒÌË ÛÙË ¡¤· ƒÒÌË
ŸÚÔÈ-ÎÏÂȉȿ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜
ÿ‰Ú˘ÛË ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·, ÃÚÈÛÙfi- ∏ ÔÈÎÔ‰fiÌËÛË Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘
ÁÚ·ÌÌ·, ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙˆÓ ªÂ‰ÈÔÏ¿ÓˆÓ, ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ Û‡- √ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¤¯ÙÈÛ ¤Ó· ÌÂÁ¿ÏÔ ·Ó¿ÎÙÔÚÔ Î·È ¤Ó·Ó
ı·˘Ì¿ÛÈÔ πfi‰ÚÔÌÔ Î·È ¤ÛÙËÛ ‰˘Ô ÛÙÔ¤˜, ‰ËÏ·‰‹ ÛÎÂ·-
ÓÔ‰Ô˜ Ù˘ ¡›Î·È·˜. ÛÙÔ‡˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜, ÁÈ· ÙÔ ÂÌfiÚÈÔ.
√ÓfiÌ·Û ÙËÓ fiÏË ¡¤· ƒÒÌË. ŒÂÈÙ· ¿ÏÈ ¤ÊÙÈ·Í ÙȘ ¤Ó-
∆Ô µ˘˙¿ÓÙÈÔ Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙËÓ ‡·ÚÍ‹ ÙÔ˘ Ì ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ‰Ô͘ ÂÎÎÏËۛ˜: ÙË ªÂÁ¿ÏË ™ÔÊ›·, ÙÔ˘˜ ∞Á›Ô˘˜ ∞ÔÛÙfiÏÔ˘˜
Î·È ÙËÓ ∞Á›· ∂ÈÚ‹ÓË, ÙÔÓ ÕÁÈÔ ªÒÎÈÔ Î·È ÙÔÓ ∞Ú¯¿ÁÁÂÏÔ ªÈ-
ڈ̷›Ô˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∞’. √ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ¯·‹Ï.
·˘Ùfi˜ ËÁ¤Ù˘, ÁÈ· Ó· ·ÓÔÚıÒÛÂÈ ÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ô˘ ÎÏÔÓÈ- ŒÛÙËÛÂ Î·È ÌÈ· ı·˘Ì·ÛÙ‹ ÔÚÊ˘Ú‹ ÎÔÏfiÓ·. ∆Ú›· ¯ÚfiÓÈ·
˙fiÙ·Ó, ‹Ú ٷ ·ÎfiÏÔ˘ı· ̤ÙÚ·: ¤Î·Ó·Ó Ù· ÏÔ›· Ó· ÙË Ê¤ÚÔ˘Ó ·fi ÙË ƒÒÌË ÛÙË µ·ÛÈχ-
Ô˘Û·, ÁÈ·Ù› ‹Ù·Ó Ôχ ÌÂÁ¿ÏË Î·È ‚·ÚÈ¿, Î·È ¤Ó·Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ
■ ÿ‰Ú˘Û ¤Ó· Ó¤Ô ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, ¯ÚfiÓÔ ¤Î·Ó·Ó Ó· ÙËÓ ¿Ó ·fi ÙËÓ ı¿Ï·ÛÛ· ˆ˜ ÙËÓ Ï·Ù›·
ÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. […]. ™ÙËÓ ÎÔÚÊ‹ Ù˘ ¤ÛÙËÛ ¤Ó· ¿Á·ÏÌ· Ô˘ ÙÔ ¤ÊÂÚ·Ó ·fi
■ ∞Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ¿ÛÎËÛ˘ Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ÙËÓ ∏ÏÈÔ‡ÔÏË Ù˘ ºÚ˘Á›·˜ Î·È Â›¯Â Á‡Úˆ ÛÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ ÂÊÙ¿
·ÎÙ›Ó˜. ∂›Û˘ ¤ÊÂÚ ÎÈ ¿ÏÏ· ˘¤ÚÔ¯· Ú¿ÁÌ·Ù· ·fi ÔÏ-
Ï·ÙÚ›·˜. Ϥ˜ ¯ÒÚ˜ Î·È fiÏÂȘ.
■ ∫·ıȤڈÛ ÛÙË ‰ÈÔ›ÎËÛË ÙË ‰È¿ÎÚÈÛË Ù˘ ÔÏÈÙÈ΋˜ ∆Ô ÚˆÛÈÎfi ¯ÚÔÓÈÎfi ÙÔ˘ ¡¤ÛÙÔÚ· πÛÎÂÓÙ¤ÚË, ·fi‰. ª. ∞ÏÂ-
·fi ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÂÍÔ˘Û›·. Í·Ó‰ÚfiÔ˘ÏÔ˜, ÂΉ. ∫¤‰ÚÔ˜, ∞ı‹Ó· 1978, 33-34.
■ ŒÎÔ„Â Î·È ¤ıÂÛ Û ΢ÎÏÔÊÔÚ›· ¤Ó· Ôχ ÛÙ·ıÂÚfi
¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·.
·. ÿ‰Ú˘ÛË ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘
ŸÙ·Ó Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Ó›ÎËÛ ÙÔ §ÈΛÓÈÔ, ·‡ÁÔ˘ÛÙÔ
ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Î·È ¤ÌÂÈÓ ÌÔ-
ÓÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ (324), ·ÔÊ¿ÛÈÛ ӷ ȉڇÛÂÈ ¤Ó· Ó¤Ô ‰È-
ÔÈÎËÙÈÎfi ΤÓÙÚÔ ÛÙË ı¤ÛË ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘, fi-
Ï˘ Ô˘ ›¯Â ÌÔÓ·‰È΋ ÁˆÔÏÈÙÈ΋ ı¤ÛË, ·ÊÔ‡ ‚ÚÈ-
ÛÎfiÙ·Ó ÛÙÔ ÛÙ·˘ÚÔ‰ÚfiÌÈ Ù˘ ∞Û›·˜ Î·È Ù˘ ∂˘ÚÒ˘,
ÙÔ˘ ∂˘Í›ÓÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È Ù˘ ªÂÛÔÁ›Ԣ, Î·È ÌÂÁ¿ÏË
ÂÌÔÚÈ΋ ÛËÌ·Û›·..
∏ ·fiÊ·ÛË ·˘Ù‹ ˘·ÁÔÚ‡ÙËΠ·fi ÙÔ˘˜ ·ÎfiÏÔ˘-
ıÔ˘˜ ΢ڛˆ˜ ÏfiÁÔ˘˜:
■ ∏ ∞Ó·ÙÔÏ‹ ‰È¤ıÂÙÂ, Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙË ¢‡ÛË, ·ÎÌ·›Ô
ÏËı˘ÛÌfi Î·È ÔÈÎÔÓÔÌ›·. ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ÚÔÛˆÔÔÈË̤ÓË ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÔÓ
·Ó‰ÚÈ¿ÓÙ· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ˆ˜ «∞Ó›ÎËÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘».
■ √È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ›, ÛÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∞’ «¶ÂÔ˘ÙÈÁÁ¤ÚÂÈÔ˜ ¶›Ó·Í»
ÛÙËÚ›¯ÙËΠÔÏÈÙÈο, ‹Ù·Ó ÔÏ˘ÏËı¤ÛÙÂÚÔÈ ÛÙËÓ (µÈ¤ÓÓË, ∞˘ÛÙÚȷ΋ ∂ıÓÈ΋ µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË).
∞Ó·ÙÔÏ‹.
■ √È ÌÂÁ¿Ï˜ fiÏÂȘ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ ˘¤ÊÂÚ·Ó ·fi ™ÙȘ 11 ª·˝Ô˘ 330 ÔÏÔÎÏËÚÒıËÎÂ Ë ÚÒÙË Ê¿ÛË
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ Û˘ÁÎÚÔ‡ÛÂȘ. ÙˆÓ ÂÚÁ·ÛÈÒÓ Î·È ÙÂϤÛÙËÎ·Ó Ù· ÂÁη›ÓÈ· Ù˘ fiÏ˘, Ë
■ ∞fi ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·ÔÎÚÔ‡ÛÂÈ Â˘ÎÔ- ÔÔ›· ¤Ï·‚ ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ È‰Ú˘Ù‹ Ù˘ (∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÏfiÙÂÚ· ÙÔ˘˜ °fiÙıÔ˘˜ (ÛÙÔ ¢Ô‡Ó·‚Ë) Î·È ÙÔ˘˜ ¶¤ÚÛ˜ ÓÔ‡ÔÏË). ŒÎÙÔÙÂ Î·È ÁÈ· ·ÈÒÓ˜ ÙËÓ Ë̤ڷ ·˘Ù‹
(ÛÙÔÓ ∂˘ÊÚ¿ÙË). ÁÈÔÚÙ¿˙ÔÓÙ·Ó Ù· ÁÂÓ¤ıÏÈ¿ Ù˘.
√ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ·ÓÔÈÎÔ‰fiÌËÛ ÙÔ µ˘˙¿ÓÙÈÔ Û‡Ì- ∏ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË ‹ ¡¤· ƒÒÌË ‚·ıÌÈ·›· ·¤-
ʈӷ Ì ÙÔ Ú˘ÌÔÙÔÌÈÎfi Û¯¤‰ÈÔ Ù˘ ƒÒÌ˘. ¶ÚÔ›ÎÈÛ ÎÙËÛ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ fiÏ˘, ·ÊÔ‡ ÔÈÎÔ-
ÙËÓ fiÏË Ì Ӥ· Ù›¯Ë, ÂÈ‚ÏËÙÈΤ˜ ψÊfiÚÔ˘˜ Î·È ÙÔ ‰ÔÌ‹ıËÎ·Ó ÂΛ ÔÏϤ˜ ÂÎÎÏËۛ˜. ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ë fiÏË
ÊfiÚÔ˘Ì (Ï·Ù›·) ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘. ∆Ë ÛÙfiÏÈÛ Ì ·Ó·Ù‡¯ıËΠڷÁ‰·›·: ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. Ô ÏË-
Ï·ÌÚ¿ ¤ÚÁ· Ù¤¯Ó˘, ÙÔ πÂÚfiÓ ¶·Ï¿ÙÈÔÓ, ÙÔ ÎÙ›ÚÈÔ Ù˘ ı˘ÛÌfi˜ Ù˘ ›¯Â ·˘ÍËı› Û 150.000 „˘¯¤˜ ÂÚ›Ô˘,
™˘ÁÎÏ‹ÙÔ˘ Î·È ¿ÏÏ· ‰ËÌfiÛÈ· ÎÙ›ÚÈ·: ÂÎÎÏËۛ˜, ÏÔ˘ÙÚ¿ ÂÓÒ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’
Î·È ‰ÂÍ·ÌÂÓ¤˜. (527-565) ·ÚÈıÌÔ‡Û 300.000 ηÙÔ›ÎÔ˘˜, Û‡Ìʈӷ
7

8. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 8
∏ Û˘ÓÔÈΛ· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ™˘Î·› (¶¤Ú·Ó ‹ °·Ï·Ù¿˜). µÈ‚Ï›Ô Ù˘ ∂ÎÛÙÚ·Ù›·˜ ÙÔ˘ ™Ô˘ÏÂ˚Ì¿Ó.
µÈ‚ÏÈÔı‹ÎË ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘.
™·Ó ·ÎÚ›‰Â˜ ¤ÊÙ·Ó ÔÈ Ï·Ô›,/ ª¤ÏÈÛÛ˜ ÂΛ Ï·Ô› ÂÙÔ‡Û·Ó,/Î·È ‹Ù·ÓÂ, ·ÓÒÚÈ·, ‰˘Ô ÁÈ·ÏÒÓ ·ÊÚÔο̈ÙË ÓÂڿȉ·,/ ÎÈ ‹ÛÔ˘Ó ∂Û‡, ¶fiÏË,
ˆ ¶fiÏË! ∫·È ‹Ù·Ó Ù˘ Á˘ ÙÔ ÂÚÈ‚fiÏÈ. ∫. ¶·Ï·Ì¿˜, √ ‰ˆ‰ÂοÏÔÁÔ˜ ÙÔ˘ °‡ÊÙÔ˘.
Ì ÙÔ˘˜ ÌÂÙÚÈfiÙÂÚÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜. ŒÙÛÈ Ë ¡¤· ƒÒ- ¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜ Ô˘ ÂÓÙÔ›˙ÔÓÙ·È ÙfiÛÔ ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹
ÌË, ̤۷ Û ‰‡Ô ·ÈÒÓ˜ ÍÂ¤Ú·Û ÙÔ ÚfiÙ˘fi Ù˘, ‰Ë- fiÛÔ Î·È ÛÙË ¢‡ÛË, ȉ›ˆ˜ ÛÙÔ˘˜ ÎfiÏÔ˘˜ Ù˘ Û˘ÁÎÏËÙÈ-
Ï·‰‹ ÙËÓ ¶·Ï·È¿ ƒÒÌË. ΋˜ ·ÚÈÛÙÔÎÚ·Ù›·˜ Ù˘ ƒÒÌ˘, ‰ÂÓ Â¤ÙÚ„ ÛÙÔÓ
∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ Ó· ˘ÈÔıÂÙ‹ÛÂÈ ÌÈ· ηı·Ú‹ ıÚËÛ΢ÙÈ΋
‚. £ÚËÛ΢ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ˆ˜ ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘.
√È Ô·‰Ô› ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡ Û˘ÁÎÚÔÙÔ‡Û·Ó ÙË ‰˘- ∆Ô ¢È¿Ù·ÁÌ· ÙˆÓ ªÂ‰ÈÔÏ¿ÓˆÓ Ô˘ ‚·Û›ÛÙËΠÛÂ
Ó·ÌÈÎfiÙÂÚË ÏËı˘ÛÌȷ΋ ÔÌ¿‰· Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜. ∏ Ó¤· Û˘Ìʈӛ· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ÙÔ˘ §ÈΛÓÈÔ˘ (313),
·˘Ù‹ ıÚËÛΛ· Ê·ÈÓfiÙ·Ó fiÙÈ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ·Ôηٷ- ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ ÛÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ ÂÏ¢ıÂÚ›· ¿ÛÎËÛ˘
ÛÙ‹ÛÂÈ ÙËÓ ÎÏÔÓÈṲ̂ÓË ÂÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜. Ù˘ Ï·ÙÚ›·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ¤ÙÛÈ Â͛ۈÛ ٷ ‰ÈηÈÒÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜
°È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¤‰ÂÈÍ ¢ÓÔ˚΋ Ì ·˘Ù¿ ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ ıÚËÛÎÂÈÒÓ ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ∫Ú¿-
ÛÙ¿ÛË ÚÔ˜ ÙÔÓ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÌÂÙ¿ ÙË ÙÔ˘˜. √È ‰ÈˆÁÌÔ› ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ¿ÓÙˆ˜ ¤·˘Û·Ó ÂÓÙÂ-
Ó›ÎË ÙÔ˘ Â› ÙÔ˘ ª·ÍÂÓÙ›Ô˘ (312) ÌÂÙ¤ÊÂÚ ÙÔ ÌÔÓfi- ÏÒ˜, ÌfiÓÔ fiÙ·Ó Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ¤ÁÈÓ ÌÔÓÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜
ÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡ (ÃÚÈÛÙfiÁÚ·ÌÌ·), ÛËÌ·ÓÙÈÎfi ÛÙÔ ƒˆÌ·˚Îfi ∫Ú¿ÙÔ˜ (324).
¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ۇ̂ÔÏÔ, ·fi ÙË ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ÛËÌ·›· (Ï¿- ŒÓ· ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ· (325) Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ Û˘Áο-
‚·ÚÔÓ) ÛÙ· ÓÔÌ›ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘ Î·È Âͤ‰ˆÛ ÓfiÌÔ˘˜ ¢- ÏÂÛ ÛÙË ¡›Î·È· Ù˘ µÈı˘Ó›·˜ Û‡ÓÔ‰Ô (Û˘Ó¤‰ÚÈÔ) ÂÈ-
ÓÔ˚ÎÔ‡˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜. ÛÎfiˆÓ ·’ fiϘ ÙȘ Â·Ú¯›Â˜ ÙÔ˘ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈÎÔ‡ ƒˆ-
¶¿ÓÙˆ˜ Ë ÛıÂÓ·Ú‹ ·ÓÙ›ÛÙ·ÛË ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ Ù˘ ·Ú- Ì·˚ÎÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜Ø ÁÈ’ ·˘Ùfi Ë Û‡ÓÔ‰Ô˜ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠÔÈ-
8

9. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 9
ÎÔ˘ÌÂÓÈ΋. ∏ ∞’ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ™‡ÓÔ‰Ô˜ ‰È·Ù‡ˆÛ ÙË
‰È‰·Ûηϛ· Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ ¤Ó·ÓÙÈ ÙˆÓ ·ÈÚ¤ÛÂˆÓ Ô˘ ›-
¯·Ó ‹‰Ë ÂÌÊ·ÓÈÛı›. ŒÎÙÔÙ ¤ÁÈÓ·Ó ÔÏϤ˜ Ù¤ÙÔȘ Û‡-
ÓÔ‰ÔÈ. ∏ Û‡ÁÎÏËÛ‹ ÙÔ˘˜ ›¯Â ÛÎÔfi ÙËÓ ÂÈÚ‹Ó¢ÛË Ù˘
∂ÎÎÏËÛ›·˜ ηÈ, ηْ Â¤ÎÙ·ÛË ÙËÓ ÂÈÚ‹Ó¢ÛË Ù˘ ·˘ÙÔ-
ÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
£ÚËÛ΢ÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘
√ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ∞’ […] ¤ÁÈÓ ÃÚÈÛÙÈ·Ófi˜ ÌfiÏȘ ÙÔ ¯ÚfiÓÔ Ô˘ ¤-
ı·ÓÂ. ∫·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ˙ˆ‹˜ ÙÔ˘ ·Ú¤ÌÂÈÓ ∞ÓÒÙ·ÙÔ˜ ∞Ú¯ÈÂ-
Ú¤·˜ (·ÓÒÙ·ÙÔ˜ ·ÍȈ̷ÙÔ‡¯Ô˜ Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ıÚËÛΛ·˜) Î·È ¯ÚË-
ÛÈÌÔÔÈÔ‡Û ÙȘ ÂÎÊÚ¿ÛÂȘ ∏̤ڷ ÙÔ˘ ◊ÏÈÔ˘ Î·È ∞Ó›ÎËÙÔ˜ ◊ÏÈÔ˜,
Ô˘, ÙËÓ ÂÚ›Ô‰Ô ·˘Ù‹, Û˘Ó‹ıˆ˜ ÂÓÓÔÔ‡Û·Ó ÙÔÓ ıÂfi ÙˆÓ ¶ÂÚ-
ÛÒÓ, ÙÔÓ ª›ıÚ·, ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë Ï·ÙÚ›· ›¯Â ‰È·‰Ôı› Û fiÏË ÙËÓ
·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· […]. ∂›Ó·È ‚¤‚·ÈÔ fiÙÈ Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˜ ˘‹ÚÍ ˘Ô-
ÛÙËÚÈÎÙ‹˜ Ù˘ Î·È fiÙÈ ÎÏËÚÔÓfiÌËÛ ÙËÓ ·ÊÔÛ›ˆÛ‹ ÙÔ˘ ·˘Ù‹ ·fi
∞ÚÁ˘Úfi ÓfiÌÈÛÌ· Ì ÙÔ ÃÚÈÛÙfiÁÚ·ÌÌ· (ÛÙÔ Â¿Óˆ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÙËÓ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ¿ ÙÔ˘. ¶Èı·ÓfiÓ Ô ∞Ó›ÎËÙÔ˜ ◊ÏÈÔ˜ ‹Ù·Ó Ô ∞fiÏψÓ.
ÂÚÈÎÂÊ·Ï·›·˜ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘) Î·È ÙËÓ ¤ÓÛÙ·˘ÚË ÛÊ·›Ú·, A. ∞. Vasiliev, πÛÙÔÚ›· Ù˘ µ˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜,
ۇ̂ÔÏÔ Ù˘ ÂίÚÈÛÙÈ·ÓÈṲ̂Ó˘ ڈ̷˚΋˜ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘. 324-1453, ∞ı‹Ó· 1954, 70.
ªfiÓ·¯Ô, ¡ÔÌÈÛÌ·ÙÈ΋ ™˘ÏÏÔÁ‹.
∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ
1. ªÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ °·Ï·Ù¿ Î·È ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ¶·Ï·Ì¿ Î·È Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙÔ˘ ¯¿ÚÙË Î·È Ù˘ ·Ê‹ÁËÛ˘ Û˘˙‹ÙËÛÂ
Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÛÔ˘ Ù· ÏÂÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù· Ù˘ ÁˆÁÚ·ÊÈ΋˜ ı¤Û˘ Î·È ÙÔÓ ÈÛÙÔÚÈÎfi ÚfiÏÔ Ô˘ ‰È·‰Ú·Ì¿ÙÈÛÂ Ë ¶fiÏË ·Ó¿
ÙÔ˘˜ ·ÈÒÓ˜.
2. ¶ÔÈ· ÎÙ›ÛÌ·Ù· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙Ô˘Ó ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ Ì ÙË ƒÒÌË Î·È ÔÈ· ÙÔ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi Ù˘ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·;
¶ÔÈÔ ÎÙ›ÛÌ· Ù¤ÏÔ˜ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙÔÓ È‰Ú˘Ù‹ Ù˘;
3. ∏ ⁄ÛÙÂÚË ∞Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ·fi ÙË Û˘Ó‡·ÚÍË Î·È ·ÏÏËÏÂ›‰Ú·ÛË ÔÏÏÒÓ ıÚËÛÎÂÈÒÓ Ì¤Û· ÛÙË ƒˆÌ·˚΋ ∞˘-
ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· (Û˘ÁÎÚËÙÈÛÌfi˜). ¶Ò˜ ÂËÚ¤·Û ÙÔ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ ·˘Ùfi ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ∞’, Û‡Ì-
ʈӷ Ì ÙÔ ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·Ú¿ıÂÌ·;
9

10. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 10
2. ∂ÍÂÏ›ÍÂȘ ˆ˜ ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È.
ŸÚÔÈ-ÎÏÂȉȿ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ ¯¤ÚÈ· ÙˆÓ ÌÂÁ¿ÏˆÓ Á·ÈÔÎÙËÌfiÓˆÓ, Ô˘ ÌÂÙ¤ÙÚÂ·Ó
¶·ÚÂÌ‚·ÙÈ΋ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋, ÂίÚËÌ·ÙÈṲ̂ÓË ÔÈ- ÙÔ˘˜ ηٷ¯Úˆ̤ÓÔ˘˜ ÌÈÎÚÔ˚‰ÈÔÎً٘ Û ÂÍ·ÚÙË̤-
ÎÔÓÔÌ›·, ÌÂÁ¿ÏÔÈ Á·ÈÔÎÙ‹ÌÔÓ˜, ¿ÚÔÈÎÔÈ, Ì·ÎÚÈÓfi ÓÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜ ‹ ¿ÚÔÈÎÔ˘˜. ∏ ÂÓÔÈΛ·ÛË Ù˘ Á˘ ·fi
ÂÌfiÚÈÔ, Ì·¯·ÚÈο, ÁÂÚÌ·ÓÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·, ·ÓÙÈÁÂÚ- ÙÔÓ ¿ÚÔÈÎÔ ‹Ù·Ó ¯ÚÔÓÈο ·ÂÚÈfiÚÈÛÙË Î·È ÎÏËÚÔ-
Ì·ÓÈÎfi ÎfiÌÌ·, ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, £Â- ÓÔÌÈ΋. ™˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ô ¿ÚÔÈÎÔ˜ ‹Ù·Ó ÚÔÛ‰Â̤ÓÔ˜
Ô‰ÔÛÈ·Ófi˜ ∫Ò‰Èη˜. ÛÙÔ ¯ˆÚ¿ÊÈ Ô˘ ηÏÏÈÂÚÁÔ‡ÛÂ.
√È ÊfiÚÔÈ ¤ÏËÙÙ·Ó ‚·Ú‡ÙÂÚ· ÙÔÓ ·ÁÚÔÙÈÎfi ·fi
∫·Ù¿ ÙÔÓ 4Ô Î·È 5Ô ·È. Ì. Ã. Ë ƒˆÌ·˚΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔ- ÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÏËı˘ÛÌfi Î·È ·Ó¿Áη˙·Ó ÔÏÏÔ‡˜ ·ÁÚfi-
Ú›· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ӷ Â›Ó·È Î˘Ú›ˆ˜ ¤Ó· ÌÂÛÔÁÂÈ·Îfi Ù˜ Ó· ÂÁηٷÏ›Ô˘Ó ÙË ÁË ÙÔ˘˜ Î·È Ó· ηٷʇ-
ÎÚ¿ÙÔ˜. √È ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜, Ô˘ ›¯·Ó ÙËÓ ¤‰Ú· ÙÔ˘˜ ÁÔ˘Ó ÛÙȘ ÌÔÓ¤˜ ‹ Ó· ‰ÈÔÁÎÒÓÔ˘Ó ÙÔÓ ÏËı˘ÛÌfi
ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË, ÚÔÛ¿ıËÛ·Ó Ó· ÙÔÓÒÛÔ˘Ó ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fiψÓ. ŒÙÛÈ Ô ÔÏ˘¿ÚÈıÌÔ˜ ÏËı˘-
ÙËÓ ÔÈÎÔÓÔÌ›· Î·È Ó· χÛÔ˘Ó Ù· ÔÏÈÙÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÛÌfi˜ ÙˆÓ fiÏÂˆÓ ˘¤ÊÂÚ ·fi ÙË ÊÙÒ¯ÂÈ· Î·È ÁÈ’
Ù˘ ÂÔ¯‹˜ ÙÔ˘˜. ·˘Ùfi Û˘¯Ó¿ ÚÔηÏÔ‡Û ٷڷ¯¤˜. °È· Ó· ·ÔÙÚ¤-
„Ô˘Ó Ù¤ÙÔȘ ÂΉËÏÒÛÂȘ, ÔÈ ·Ú¯¤˜ ÙˆÓ ÌÂÁ·ÏÔ˘fi-
™ËÌ·ÓÙÈÎÔ› ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜
ÏÂˆÓ Î·È ÂȉÈο Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Û˘Ó‹ıÈ˙·Ó
πÔ˘ÏÈ·Ófi˜ (361-363), £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜ ∞’ (379-395), £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜
µ’ (408-450), ∑‹ÓˆÓ (474-491), ∞Ó·ÛÙ¿ÛÈÔ˜ (491-518), Ó· ‰È·Ó¤ÌÔ˘Ó ‰ˆÚÂ¿Ó ÛÈÙ¿ÚÈ Î·È Ó· ÔÚÁ·ÓÒÓÔ˘Ó ıÂ-
πÔ˘ÛÙ›ÓÔ˜ ∞’ (518-527) ¿Ì·Ù· ÛÙÔÓ πfi‰ÚÔÌÔ.
∞fi ÙËÓ ¿ÏÏË ÌÂÚÈ¿ Ë Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜
·. √ÈÎÔÓÔÌÈο Î·È ÎÔÈÓˆÓÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù·
ÂÈÚÚÔ‹˜ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∂Ú˘ıÚ¿˜ £¿Ï·ÛÛ·˜ (∞ÈıÈÔ-
∏ ÔÈÎÔÓÔÌ›· ÙÔ˘ ¶ÚÒÈÌÔ˘ µ˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ ›-
›· Î·È ÀÂ̤ÓË), ȉ›ˆ˜ ÛÙ· ¯ÚfiÓÈ· ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ∞’,
¯Â Ù· ·Ú·Î¿Ùˆ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο:
‰È¢ÎfiÏ˘Ó ÙËÓ ·Ó¿Ù˘ÍË Î·È ·‡ÍËÛ ٷ Î¤Ú‰Ë ÙÔ˘
■ ∏ ·ÚÈ· ËÁ‹ ÏÔ‡ÙÔ˘ ‹Ù·Ó Ë ÁˆÚÁ›·.
Ì·ÎÚÈÓÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘. ∞fi ÙÔ ‰ÚfiÌÔ Ù˘ ∂Ú˘ıÚ¿˜ ¤Ï-
■ ∆Ô ÎÚ¿ÙÔ˜ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ·ÚÂÌ‚·ÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋,
ÏËÓ˜ Î·È Û‡ÚÔÈ ¤ÌÔÚÔÈ ÌÂÙ¤ÊÂÚ·Ó ÛÙȘ ·ÎÙ¤˜ Ù˘
ÚÔÛ·ıÒÓÙ·˜ Ó· ηıÔÚ›ÛÂÈ ÙȘ ÔÈÎÔÓÔÌÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ.
ªÂÛÔÁ›Ԣ Î·È ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ù· ÚÔ˚fiÓÙ·
■ ™ÙȘ ÂÌÔÚÈΤ˜ Û˘Ó·ÏÏ·Á¤˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·Ó Â˘-
ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ (ÌÂÙ¿ÍÈ, Ì·¯·ÚÈο Î. ¿.).
ڇٷٷ ÙÔ ÓfiÌÈÛÌ·. ∞ÓÙ›ıÂÙ· ÔÈ ·ÓÙ·ÏÏ·Á¤˜ ›‰Ô˘˜
Ì ›‰Ô˜ ‹Ù·Ó ÂÚÈÔÚÈṲ̂Ó˜ (ÂίÚËÌ·ÙÈṲ̂ÓË ÔÈÎÔ-
ÓÔÌ›·). ¡fiÌÈÛÌ· Î·È Â͈ÙÂÚÈÎfi ÂÌfiÚÈÔ
■ ™ÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì·, ˆ˜ Ù· ̤۷ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È., ÔÈ ∫¿ÔÙ (ÂÚ. 525) ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÂÌfiÚÔ˘˜ Ù˘ ∞‰Ô‡Ï˘
(ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ∞ÈıÈÔ›·˜), Ô ™Ò·ÙÚÔ˜ ‹Ïı ÁÈ· ÂÌÔÚÈΤ˜ ˘Ôı¤-
fiÏÂȘ ›¯·Ó ‚·Ú‡ÓÔ˘Û· ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋ ÛËÌ·Û›·. ÛÂȘ ÛÙÔ ÓËÛ› ∆·ÚÔ‚¿ÓË (ÛËÌÂÚÈÓ‹ ™ÚÈ §¿Óη, ÓfiÙÈ· ÙˆÓ
™ÙËÓ ‡·ÈıÚÔ Ë ÁË ¿Ú¯ÈÛ ӷ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÂÙ·È ÛÙ· πÓ‰ÈÒÓ). ™ÙÔ ÓËÛ› ›¯Â ·Á΢ÚÔ‚ÔÏ‹ÛÂÈ ÎÈ ¤Ó· ÂÚÛÈÎfi ÏÔ›Ô. √È
¤ÌÔÚÔÈ Ù˘ ∞‰Ô‡Ï˘, ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Î·È Ô ™Ò·ÙÚÔ˜, ·Ô‚È-
‚¿ÛÙËÎ·Ó ÛÙË ÛÙÂÚÈ¿. ∞Ô‚È‚¿ÛÙË Î·Ó ÎÈ ÔÈ ¶¤ÚÛ˜, ·Ó¿ÌÂÛ¿
ÙÔ˘˜ ÎÈ ¤Ó·˜ ÚÂÛ‚Â˘Ù‹˜. ŒÂÈÙ· ÔÈ ¿Ú¯ÔÓÙ˜ Î·È ÔÈ ÙÂÏÒÓ˜ Ù˘
¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘˜ ‰¤¯ÙËÎ·Ó Î·È ÙÔ˘˜ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÌÚÔÛÙ¿ ÛÙÔ ‚·ÛÈ-
ÏÈ¿ […].
√ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ […] ‰È¤Ù·Í ӷ ÙÔ˘ ʤÚÔ˘Ó Ù· ‰‡Ô ÓÔÌ›ÛÌ·Ù·.
∆Ô ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ‹Ù·Ó ·fi ηı·Úfi ¯Ú˘Û¿ÊÈ, Ï·ÌÂÚfi ÎÈ fiÌÔÚÊÔ
[…]. ∆Ô ÂÚÛÈÎfi ÌÈÏÈ·Ú‹ÛÈÔ ‹Ù·Ó ·ÛË̤ÓÈÔ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡ÛÂ
Ó· Û˘ÁÎÚÈı› Ì ÙÔ ¯Ú˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ·. […] √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ […] Â·›-
ÓÂÛ Ôχ ÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ÓfiÌÈÛÌ· Î·È Â›Â: «¶Ú·ÁÌ·ÙÈο ÔÈ ƒˆ-
Ì·›ÔÈ Â›Ó·È Î·È Ï·ÌÚÔ› Î·È ÈÛ¯˘ÚÔ› Î·È ÛÔÊÔ›». ∫·È ‰È¤Ù·Í ӷ
ÙÈÌËı› ÂÍ·ÈÚÂÙÈο Ô ™Ò·ÙÚÔ˜. ∆ÔÓ ¤‚·Ï·Ó ÛÙË Ú¿¯Ë ÂÓfi˜ ÂϤ-
Ê·ÓÙ· Î·È ÙÔÓ ÂÚȤÊÂÚ·Ó ÛÙËÓ fiÏË, ÂÓÒ ¯Ù˘Ô‡Û·Ó Ù· Ù‡-
Ì·Ó·. ∞˘Ù¿ ÌÔ˘ Ù· ‰ÈËÁ‹ıËÎ·Ó Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ™Ò·ÙÚÔ˜ Î·È ÔÈ
¤ÌÔÚÔÈ Ù˘ ∞‰Ô‡Ï˘ Ô˘ ÂÈÛΤÊıËÎ·Ó ÙËÓ ∆·ÚÔ‚¿ÓË. √
¶¤ÚÛ˘ ‰ÔΛ̷Û ÌÂÁ¿ÏË Ù·›ӈÛË Î·È ÓÙÚÔ‹ fiÙ·Ó ¤ÁÈÓ·Ó
·˘Ù¿.
∫ÔÛÌ¿˜ πÓ‰ÈÎÔχÛÙ˘, ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ∆ÔÔÁÚ·Ê›·, Ãπ,
Œ·˘ÏË (villa). ªˆÛ·˚Îfi ‰¿Â‰Ô Ù˘ £¿‚ڷη˜ 17-19, ¤Î‰. Wolska-Conus, ÙfiÌ. 3 (¶·Ú›ÛÈ 1973), 349-351.
(∆˘ÓËÛ›·, ∂ıÓÈÎfi ªÔ˘ÛÂ›Ô Bardo).
10

11. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 11
¶ÚfiÁÚ·ÌÌ· ÙÔ˘ ·ÓÙÈÁÂÚÌ·ÓÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜
∞ÓÙ› Ó· ‰Â¯fiÌ·ÛÙ ÙÔ Ó· ÔÏÔÊÔÚÔ‡Ó ÔÈ ™Î‡ı˜ (°fiÙıÔÈ),
Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÛÙÚ·ÙÈÒÙ˜ ·fi ÙËÓ Ù¿ÍË ÙˆÓ ÁˆÚ-
ÁÒÓ, Ô˘ ı· ÔÏÂÌ‹ÛÔ˘Ó, ÁÈ· Ó· ˘ÂÚ· ÛÈÛÙÔ‡Ó ÙË ÁË ÙÔ˘˜.
∞˘ÙÔ‡˜ Ó· ÙÔ˘˜ ÂÓÙ¿ÍÔ˘Ì ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi ÁÈ· ·ÚÎÂÙfi ¯ÚfiÓÔ. ¶·-
Ú¿ÏÏËÏ· Ó· ÍÂÛËÎÒÛÔ˘ Ì ÙÔ˘˜ ÊÈÏÔÛfiÊÔ˘˜, Ô˘ ·Û¯ÔÏÔ‡ÓÙ·È
Ì ÙȘ ÌÂϤÙ˜ ÙÔ˘˜, Î·È ÙÔ˘˜ ‚ÈÔÙ¤¯Ó˜, Ô˘ ‰ÂÓ ÛËÎÒÓÔ˘Ó ÎÂ-
Ê¿ÏÈ ·fi ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ‰Ô˘ÏÂÈ¿, Î·È ÙÔÓ ÓˆıÚfi Ï·fi Ô˘ ÍË-
ÌÂÚÔ‚Ú·‰˘¿˙ÂÙ·È ÛÙ· ı¤·ÙÚ·. ŸÏÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜ Ó· ÙÔ˘˜ ›ÛÔ˘ÌÂ
Ó· ÊÚÔÓÙ›ÛÔ˘Ó Ó· ÂÚ¿ÛÂÈ Ë ÛÙÚ·ÙȈÙÈ΋ ‰ÈÔ›ÎËÛË ÛÙ· ¯¤ÚÈ·
ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ […].
∂Ì›˜ Ú¤ÂÈ Ó· ·Ó·ÎÙ‹ÛÔ˘Ì ÙÔ ˘„ËÏfi ڈ̷˚Îfi ÊÚfiÓËÌ·
Î·È Ó· Û˘ÓËı›ÛÔ˘Ì ӷ ÎÂÚ‰›˙Ô˘Ì ÙȘ ӛΘ ÔÈ ›‰ÈÔÈ. ŸÛÔ ÁÈ·
ÙÔ˘˜ ‚·Ú‚¿ÚÔ˘˜, Ó· ÌËÓ ÙÔ˘˜ ‰Â¯fiÌ· ÛÙ ·Ó¿ÌÂÛ¿ Ì·˜ Î·È Ó·
ÙÔ˘˜ ·ÔÌ·ÎÚ‡ÓÔ˘Ì ·fi ·ÓÙÔ‡.
™˘Ó¤ÛÈÔ˜, §fiÁÔ˜ ÂÚ› ‚·ÛÈÏ›·˜, Migne, Patrologia
Graeca, ÙfiÌ. 66, ÛًϘ 1092-1093.
∞ÓÙ›ıÂÙ· Ë ÂÚË̤̈ÓË ·fi ÙÔ˘˜ ÏËı˘ÛÌÔ‡˜ Ù˘
Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÂÍ·ÓÙÏË̤ÓË ¢‡ÛË ˘¤Î˘„ ÛÙ· ÁÂÚ-
ÃÚ˘Ûfi ÓfiÌÈÛÌ· ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙ›ÓÔ˘ ∞’ Î·È ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’ ˆ˜ Ì·ÓÈο ʇϷ. √ ÁÂÚÌ·Ófi˜ √‰fi·ÎÚÔ˜ ˘Ô¯Ú¤ˆÛ ÙÔÓ
Û˘Ó·˘ÙÔÎÚ·ÙfiÚˆÓ (§ÔÓ‰›ÓÔ, µÚÂÙÙ·ÓÈÎfi ªÔ˘Û›Ô).
ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· Ù˘ ƒÒÌ˘ Û ·Ú·›ÙËÛË
(476) Î·È Ï›Á· ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô £Â˘‰¤ÚȯԘ ›‰Ú˘ÛÂ
‚. ∆Ô ÁÂÚÌ·ÓÈÎfi Úfi‚ÏËÌ·
ÙÔ √ÛÙÚÔÁÔÙıÈÎfi µ·Û›ÏÂÈÔ Ì ΤÓÙÚÔ ÙË ƒ·‚¤ÓÓ·
ŸÙ·Ó ¤ı·ÓÂ Ô £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜ ∞’ (395), ÙÔ ƒˆÌ·˚Îfi
(493). ◊Ù·Ó ¤Ó· ·fi Ù· ÔÏÏ¿ ÁÂÚÌ·ÓÈο ‚·Û›ÏÂÈ·
∫Ú¿ÙÔ˜ ¯ˆÚ›ÛÙËΠ۠·Ó·ÙÔÏÈÎfi Î·È ‰˘ÙÈÎfi ÙÌ‹Ì·.
Ù˘ ¢‡Û˘. √ £Â˘‰¤ÚȯԘ ¤ÊÂÚ ÙÔÓ Ù›ÙÏÔ ÙÔ˘ Ú‹Á·
ŒÙÛÈ ÌÔÈÚ·Ṳ̂ÓÔ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ ˆ˜ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È.
(rex) Î·È ·Ó·ÁÓÒÚÈ˙ ıˆÚËÙÈο ÙËÓ ÂÈ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘
ÙȘ ÂÈı¤ÛÂȘ ÁÂÚÌ·ÓÈÎÒÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ Ê‡ÏˆÓ, Ù· ÔÔ›·
·˘ÙoÎÚ¿ÙÔÚ· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, ·ÏÏ¿ ÛÙËÓ
›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ ÙÚ›ÙÔ ·ÈÒÓ· Ó· ÂÈÛ‰‡Ô˘Ó
Ú¿ÍË ‹Ù·Ó ÔÏÈÙÈο ·ÓÂÍ¿ÚÙËÙÔ˜.
ÛÙËÓ ∂˘ÚÒË. ∏ ¤Î‚·ÛË ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ·ÁÒÓ· ‹Ù·Ó ‰È·-
ÊÔÚÂÙÈ΋ ÁÈ· Ù· ‰‡Ô ÙÌ‹Ì·Ù· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜.
°ÂÚÌ·ÓÈο µ·Û›ÏÂÈ· Ù˘ ¢‡Û˘
√È ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ˜ ÙÔ˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈο ÈÛ¯˘ÚfiÙÂÚÔ˘ ·Ó·-
√ÛÙÚÔÁÔÙıÈÎfi (πÙ·Ï›·), µÔ˘ÚÁÔ˘Ó‰ÈÎfi (°·ÏÏ›·), ºÚ·ÁÎÈÎfi
ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ÂÍÔ˘‰ÂÙ¤ÚˆÛ·Ó ÙËÓ ·ÂÈÏ‹ ÙˆÓ ÁÂÚ- (°·ÏÏ›· Î·È °ÂÚÌ·Ó›·), µËÛÈÁÔÙıÈÎfi (πÛ·Ó›·), µ·Ó‰·ÏÈÎfi
Ì·ÓÈÎÒÓ Ï·ÒÓ, ›ıÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¯ËÁÔ‡˜ ÙÔ˘˜ Ó· (µfiÚÂÈ· ∞ÊÚÈ΋).
ÛÙÚ·ÊÔ‡Ó ÚÔ˜ ÙË ¢‡ÛË ‹ ÂÈÙÚ¤ÔÓÙ·˜ Ó· ÂÁηٷ-
ÛÙ·ıÔ‡Ó ÂÈÚËÓÈο ÛÙ· ‰¿ÊË ÙÔ˘˜. ∏ Û˘Ì‚›ˆÛË Ì ÙÔ Á. ¶ÔÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ÂÍÂÏ›ÍÂȘ
ÂÏÏËÓÔڈ̷˚Îfi ÏËı˘ÛÌÈ·Îfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ÙË ∂ÓÒ ÛÙË ƒÒÌË, ¿ÏÏÔÙ ÓÂ˘Ì·ÙÈ΋ ÚˆÙÂ‡Ô˘Û· Ù˘
ÛÙ·‰È·Î‹ ·ÊÔÌÔ›ˆÛË ÙˆÓ °ÂÚÌ·ÓÒÓ. ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ÔÈ ÂÈÛً̘ Î·È ÔÈ Ù¤¯Ó˜ ›¯·Ó ·-
¶ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· ÚÔοÏÂÛ ÛÙÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ Ë ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ Ú·ÎÌ¿ÛÂÈ, Ù· ÓÂ˘Ì·ÙÈο ȉڇ̷ٷ ˘ÔÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡-
£ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ ∞’ (379-395) Ô˘ ¤‰ˆÛ ÛÙÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜ ÙˆÓ Û·Ó Î·È ÔÈ ‚È‚ÏÈÔı‹Î˜ ‹Ù·Ó ÎÏÂÈÛÙ¤˜, ÛÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi
°ÂÚÌ·ÓÒÓ ·ÓÒÙÂÚ˜ ı¤ÛÂȘ ÛÙÔ ÛÙÚ·Ùfi Î·È ÙË ‰ÈÔ›ÎË- ÙÌ‹Ì· Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÂÈ‚·ÏÏfiÙ·Ó ·ÚÁ¿, ·ÏÏ¿
ÛË ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜, ÁÈ· Ó· ÂÈÙ‡¯ÂÈ ÙËÓ ÂÓۈ̿وۋ ÛÙ·ıÂÚ¿ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÛÙÔÈ¯Â›Ô Î·È Ë ÂÏÏËÓÈÛÙÈ΋ ÔÏÈÙÈ-
ÙÔ˘˜. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠ¤ÙÛÈ ÛÔ‚·Úfi˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ ÂÎÁÂÚ- ÛÙÈ΋ ·Ú¿‰ÔÛË.
Ì·ÓÈÛÌÔ‡ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ∏ ÂͤÏÈÍË ·˘Ù‹ ·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿Ù·È Û ‰‡Ô ÛËÌ·ÓÙÈο Ô-
∆fiÙ ÔÈ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ› ÏfiÁÈÔÈ Î·È ÔÏÈÙÈÎÔ› ·ÓÙ¤‰Ú·Û·Ó, ÏÈÙÈÛÙÈο ÁÂÁÔÓfiÙ·: ÙËÓ ›‰Ú˘ÛË ÙÔ˘ ¶·ÓÂÈÛÙËÌ›Ô˘ Ù˘
ÔÚÁ·ÓÒÓÔÓÙ·˜ ¤Ó· ›‰Ô˜ ·ÙÚȈÙÈÎÔ‡ Î·È ·ÓÙÈÁÂÚÌ·- ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Ì ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÔÛ›Ô˘ µ’
ÓÈÎÔ‡ ÎfiÌÌ·ÙÔ˜. ∆Ô ÎfiÌÌ· ·˘Ùfi ÍÂۋΈÛ ÙÔ Ï·fi Ù˘ (425) Î·È ÙËÓ ¤Î‰ÔÛË ÙÔ˘ £ÂÔ‰Ô ÛÈ·ÓÔ‡ ∫Ò‰Èη. ∆Ô
ÚˆÙÂ‡Ô˘Û·˜ Ô˘ ÂÍfiÓÙˆÛ ÙÔ˘˜ °fiÙıÔ˘˜ Î·È ÙÔÓ ·Ú- ¶·ÓÂÈÛÙ‹ÌÈÔ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ‰È¤ıÂÙ 16 ÂÏ-
¯ËÁfi ÙÔ˘˜ °·˚Ó¿ (400). ŒÙÛÈ ÂÍÔ˘‰ÂÙÂÚÒıËΠÚÔÛˆ- ÏËÓfiʈÓ˜ Î·È 15 Ï·ÙÈÓfiʈÓ˜ ¤‰Ú˜ ‰È‰·Ûηϛ·˜. ÿ-
ÚÈÓ¿ Ô ÁÔÙıÈÎfi˜ ΛӉ˘ÓÔ˜ Ô˘ Â·ÓÂÌÊ·Ó›ÛÙËΠÚÔ˜ ÚË ÛÙÔ ÓÂ˘Ì·ÙÈÎfi ·˘Ùfi ›‰Ú˘Ì·, Ë µ·ÛÈÏÂ‡Ô˘Û· ¿Ú¯È-
Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. Û ӷ Û˘Ó·ÁˆÓ›˙ÂÙ·È ÙȘ ¿ÏϘ ÌÂÁ¿Ï˜ fiÏÂȘ Ù˘ ∞Ó·-
11

12. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 12
∫ÂÁ¯Ú¤˜. ∆Ô ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ∫ÔÚ›ÓıÔ˘ ÛÙÔÓ ™·ÚˆÓÈÎfi ∫fiÏÔ Ì ÙȘ ·Ôı‹Î˜ ÙÔ˘. ∞Ó··Ú¿ÛÙ·ÛË. π∂∂, Ù. ∑’ (∞ı‹Ó· 1978), 292-293.
ÙÔÏ‹˜ (∞ı‹Ó· Î·È ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·) Ô˘ ‰È¤ıÂÙ·Ó ÛËÌ·ÓÙÈ- Î·Ó fiÏ· Ù· ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈο ‰È·Ù¿ÁÌ·Ù· Ô˘ ›¯·Ó ÂÎ-
Τ˜ ·ÓÒÙÂÚ˜ Û¯ÔϤ˜. ∏ ÔÚȷ΋ ¤ÛÙˆ ·ÚÈıÌËÙÈ΋ ˘Â- ‰Ôı› ÌÂÙ¿ ÙÔ 312, ‰ËÌÔÛȇÙËΠÙÔ 438. ∏ ¤Î‰ÔÛ‹
ÚÔ¯‹ ÙˆÓ ÂÏÏËÓfiÊˆÓˆÓ Â‰ÚÒÓ ‰Â›¯ÓÂÈ fiÙÈ Ô ÔÏÈÙÈÛÙÈ- ÙÔ˘ ‰È¢ÎfiÏ˘Ó ÛËÌ·ÓÙÈο ÙËÓ ·fiÓÔÌ‹ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡-
Îfi˜ ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·˜ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ Î·È ÙÔ˘ ·Ó·- Ó˘. ∆· Ûˆ˙fiÌÂÓ· ‚È‚Ï›· Ù˘ Û˘ÏÏÔÁ‹˜ ·ÔÙÂÏÔ‡Ó Û‹-
ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÌ‹Ì·ÙÔ˜ ‹Ù·Ó Û ÌÂÁ¿ÏÔ ‚·ıÌfi ÂÏÏËÓÈÎfi˜. ÌÂÚ· ÔχÙÈÌË ËÁ‹ ÁÈ· ÙË ÌÂϤÙË ÙˆÓ ÎÔÈÓˆÓÈÎÒÓ
√ £ÂÔ‰ÔÛÈ·Ófi˜ ∫Ò‰Èη˜, ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô ÂÚÈÏ‹ÊıË- Û˘ÓıËÎÒÓ Ù˘ ÂÔ¯‹˜.
∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ
1. ¶ÔȘ ÏËÚÔÊÔڛ˜ Ì·˜ ‰›ÓÂÈ ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ·fi ÙË ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ∆ÔÔÁÚ·Ê›· ÙÔ˘ ∫ÔÛÌ¿ πÓ‰ÈÎÔχÛÙË ÁÈ· ÙË ÁˆÁÚ·-
Ê›· ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡ ÂÌÔÚ›Ô˘ Î·È ÙÔ ‰ÈÂıÓ¤˜ ·ÚÔ˜ ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 6Ô˘ ·È.;
2. ¶Ò˜ ÌÔÚ›˜ Ó· ‰ÈηÈÔÏÔÁ‹ÛÂȘ ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ Ù· ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ· ÊÔÚÙ›· Ì ÚÔ˚fiÓÙ· ÔÏ˘ÙÂÏ›·˜ Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏ‹˜ η٤ÏËÁ·Ó
ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË;
3. ¶ÔÈ· Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ̤ÙÚ· ÚÔÙ›ÓÂÈ Ô ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ Î·È Â›ÛÎÔÔ˜ ∫˘Ú‹Ó˘ ™˘Ó¤ÛÈÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙÔ˘ ÁÔÙıÈÎÔ‡ ‹
ÁÂÚÌ·ÓÈÎÔ‡ ÚÔ‚Ï‹Ì·ÙÔ˜;
12

13. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 13
3. ∏ ¿ÏË Ù˘ √ÚıÔ‰ÔÍ›·˜ Ì ÙȘ ·ÈÚ¤ÛÂȘ Î·È ÙËÓ ·Ú¯·›· ıÚËÛΛ·
ŸÚÔÈ-ÎÏÂȉȿ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜
∞ÈÚ¤ÛÂȘ, ∞ÚÂÈ·ÓÈÛÌfi˜, ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÈÛÌfi˜, ªÔÓÔÊ˘ÛÈ-
ÙÈÛÌfi˜, ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈΤ˜ Û‡ÓÔ‰ÔÈ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘
(381), ∂ʤÛÔ˘ (431) Î·È Ã·ÏÎˉfiÓ·˜ (451), ªÂÁ¿-
ÏÔÈ ¶·Ù¤Ú˜ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜, Û‡ÓıÂÛË ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡-
∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡.
·. √ ·ÁÒÓ·˜ ηٿ ÙˆÓ ·ÈÚ¤ÛˆÓ
√ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi˜ Î·È ·ÏÈfiÙÂÚ· ·ÏÏ¿ ΢ڛˆ˜ ·fi
ÙËÓ ÂÔ¯‹ Ù˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ‹˜ ÙÔ˘ ‹Ïı ·ÓÙÈ̤وÔ˜
Ì ÔÈΛϘ ·ÈÚ¤ÛÂȘ. ŒÙÛÈ ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎ·Ó ÔÈ ·ÚÂÎ-
ÎÏ›ÛÂȘ ·fi ÙËÓ ÔÚı‹ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋ ‰È‰·Ûηϛ· (√Ú-
ıÔ‰ÔÍ›·), fiˆ˜ ·˘Ù‹ ‰È·Ù˘ÒıËΠÂ›ÛËÌ· ·fi ÙËÓ
∂ÎÎÏËÛ›·, Ì ÙË Û˘Ó‰ÚÔÌ‹ ÙÔ˘ ∫Ú¿ÙÔ˘˜, ÛÙȘ √È-
ÎÔ˘ÌÂÓÈΤ˜ ™˘Ófi‰Ô˘˜.
√ £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜ ∞’ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·ÈÚÂÙÈÎÔ‡˜
∂Èı˘Ìԇ̠fiÏÔÈ ÔÈ Ï·Ô› ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ΢‚ÂÚÓ¿ ÙÔ ÎÚ¿-
ÙÔ˜ Ù˘ Á·ÏËÓfiÙËÙ¿˜ Ì·˜ Ó· ·ÛÎÔ‡Ó ÙË ıÚËÛΛ· ÙËÓ
ÔÔ›· Ô ı›Ԙ ·fiÛÙÔÏÔ˜ ¶¤ÙÚÔ˜ […] ·Ú¤‰ˆÛ ÛÙÔ˘˜
ƒˆÌ·›Ô˘˜ […], ÁÈ· Ó· ÈÛÙ‡ԢÌ ÙË Ì›· ıÂfiÙËÙ· ÙÔ˘ ¶·-
ÙÚfi˜, ÙÔ˘ ÀÈÔ‡ Î·È ÙÔ˘ ∞Á›Ô˘ ¶Ó‡̷ÙÔ˜ […] Î·È Â˘Û‚‹
∆ÚÈ¿‰·. ¢È·Ù¿˙Ô˘Ì ÏÔÈfiÓ fiÏÔÈ fiÛÔÈ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ·˘Ùfi
ÙÔ ÓfiÌÔ Ó· ·ÔηÏÔ‡ÓÙ·È Î·ıÔÏÈÎÔ› ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÔ› [™ËÌ.: √
fiÚÔ˜ ηıÔÏÈÎÔ› ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ˘˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜ Ô˘ ‰¤¯ÔÓÙ·È ÙȘ
·ÔÊ¿ÛÂȘ ÙˆÓ Û˘Ófi‰ˆÓ Î·È ·ÓÙÈÙ›ıÂÓÙ·È ÛÙȘ ·ÈÚ¤ÛÂȘ]. OÈ ¿Ï-
ÏÔÈ fï˜, ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ıˆÚԇ̠·ÓfiËÙÔ˘˜ Î·È Ì·ÓÈÒ-
‰ÂȘ, ·˘ÙÔ› Ó· ˘Ô̤ÓÔ˘Ó ÙËÓ ·ÙÈÌ›· ÙÔ˘ ·ÈÚÂÙÈÎÔ‡ ‰fiÁ-
Ì·ÙÔ˜, ÔÈ ÙfiÔÈ ÙˆÓ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÒÓ ÙÔ˘˜ Ó· ÌËÓ ÔÓÔÌ¿-
˙ÔÓÙ·È ÂÎÎÏËۛ˜ Î·È Ó· ÙÈ̈ÚÔ‡ÓÙ·È ÚÒÙ· ·fi ÙË ı›·
ÂΉ›ÎËÛË Î·È ¤ÂÈÙ· ·fi ÙËÓ ÙÈ̈ڛ· Ù˘ ‰È΋˜ Ì·˜
ÈÛ¯‡Ô˜, ÙË ÔÔ›· Ï¿‚·Ì ·fi ı›· ¢‰ÔΛ·. ª¤Á·˜ µ·Û›ÏÂÈÔ˜. ªÈÎÚÔÁÚ·Ê›· ¯ÂÈÚÔÁÚ¿ÊÔ˘ (15Ô˜ ·È.).
£ÂÔ‰ÔÛÈ·Ófi˜ ∫Ò‰Èη˜, XVI, 1. 2, C. Mango, µ˘˙¿- ÕÁÈÔÓ ŸÚÔ˜, ªÔÓ‹ ¢ÈÔÓ˘Û›Ô˘.
ÓÙÈÔ: ∏ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· Ù˘ ¡¤·˜ ƒÒÌ˘, ÌÂÙ. ¢. ∆ÛÔ˘-
Áηڿ΢, ∞ı‹Ó· 1988, 108. Î·È Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ (381).
√È ‰ÔÁÌ·ÙÈΤ˜ ‰È·Ì¿¯Â˜, ÔÈ Ôԛ˜ Û˘¯Ó¿, οو
·fi ıÚËÛ΢ÙÈÎfi Ì·Ó‰‡·, Î¿Ï˘Ù·Ó ÙÔÈΤ˜ Î·È Ô-
∆Ô ∫Ú¿ÙÔ˜ ÛÙ‹ÚÈÍ ˘ÏÈο Î·È ËıÈο ÙËÓ ∂ÎÎÏËÛ›·, ÏÈÙÈÛÙÈΤ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜, ·Ó·˙ˆ˘ÚÒıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ 5Ô
Û˘Ó¿Ì· fï˜ ·Ó·Ì›¯ıËΠÛÙȘ ‰ÔÁÌ·ÙÈΤ˜ ‰È·Ì¿- ·È. ∞ÊÔÚÔ‡Û·Ó ÙË Û¯¤ÛË Ù˘ ı›·˜ Î·È Ù˘ ·ÓıÚÒÈ-
¯Â˜. ŒÙÛÈ Ù· ıÂÔÏÔÁÈο ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Û˘Ó‰˘¿ÛÙËÎ·Ó Ó˘ ʇÛ˘ ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘ ÃÚÈÛÙÔ‡. √ ¡ÂÛÙÔÚÈ·-
Ì ÙȘ ÔÏÈÙÈΤ˜ ÛÎÔÈÌfiÙËÙ˜. ÓÈÛÌfi˜, Ô˘ ÙfiÓÈ˙ ÙËÓ ˘ÂÚÔ¯‹ Ù˘ ·ÓıÚÒÈÓ˘ ʇ-
∏ ·›ÚÂÛË Ô˘ ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ηٿ ÙÔÓ 4Ô ·È. ‹Ù·Ó Ô Û˘, ηٷ‰ÈοÛÙËΠ·fi ÙËÓ °’ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ™‡ÓÔ-
∞ÚÂÈ·ÓÈÛÌfi˜. ¢›‰·ÛΠfiÙÈ Ô ÀÈfi˜ Â›Ó·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· ‰Ô Ù˘ ∂ʤÛÔ˘ (431).
ÙÔ˘ ¶·ÙÚfi˜, ·ÌÊÈÛ‚ËÙÒÓÙ·˜ ÙË ıÂfiÙËÙ¿ ÙÔ˘. ¶ÚÔ- ªÈ· ¿ÏÏË Ôχ ÛËÌ·ÓÙÈ΋ ·›ÚÂÛË ‹Ù·Ó Ô ªÔÓÔÊ˘-
οÏÂÛ ·ÓÙÈ·Ú·ı¤ÛÂȘ Î·È Â›¯Â ÌÂÁ¿ÏË ‰È¿‰ÔÛË Ùfi- ÛÈÙÈÛÌfi˜. √È Ô·‰Ô› ÙÔ˘ ıˆÚÔ‡Û·Ó –·ÓÙ›ıÂÙ· ·fi
ÛÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ˘ËÎfiÔ˘˜ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·˘Ùfi Ô˘ Ú¤Û‚Â˘·Ó ÔÈ ¡ÂÛÙÔÚÈ·ÓÔ›– fiÙÈ Ë ı›· ʇ-
fiÛÔ Î·È ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ °fiÙıÔ˘˜ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ÁÂÚÌ·- ÛË ·ÔÚÚfiÊËÛ ÙËÓ ·ÓıÚÒÈÓË ÛÙÔ ÚfiÛˆÔ ÙÔ˘
ÓÈο ʇϷ (ÂÎÙfi˜ ÙˆÓ ºÚ¿ÁΈÓ). ∫·Ù·‰ÈοÛÙËΠÃÚÈÛÙÔ‡. √ ªÔÓÔÊ˘ÛÈÙÈÛÌfi˜ ·Ó Î·È Î·Ù·‰ÈοÛÙËÎÂ
·fi ÙȘ ÔÈÎÔ˘ÌÂÓÈΤ˜ Û˘Ófi‰Ô˘˜ Ù˘ ¡›Î·È·˜ (325) ·fi ÙËÓ ¢’ √ÈÎÔ˘ÌÂÓÈ΋ ™‡ÓÔ‰Ô Ù˘ ÷ÏÎˉfiÓ·˜
13

14. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 14
(451), ΢ÚÈ¿Ú¯ËÛ ÛÙȘ ·Ó·ÙÔÏÈΤ˜ Â·Ú¯›Â˜ ÙÔ˘ µ˘- Á. ∏ Û¯¤ÛË ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡-∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∞fi ÙË Û‡-
˙·ÓÙÈÓÔ‡ ∫Ú¿ÙÔ˘˜ (™˘Ú›·, ¶·Ï·ÈÛÙ›ÓË, ∞›Á˘ÙÔ˜). ÁÎÚÔ˘ÛË ÛÙË Û‡ÓıÂÛË.
∏ ηٷ›ÂÛË ÙˆÓ ªÔÓÔÊ˘ÛÈÙÒÓ ·fi ÙË ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹ ™Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ Î·È ÛÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 5Ô˘ ·È. ¤Ó·
΢‚¤ÚÓËÛË ˘‹ÚÍ ¤Ó·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ Ô˘ ·̷ ‚›·˜ ͤÛ·Û ηٿ ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ ÙÔ˘ ·Ú¯·›Ô˘
‰È¢ÎfiÏ˘Ó·Ó ·ÚÁfiÙÂÚ· ÙȘ ·Ú·‚ÈΤ˜ ηٷÎÙ‹ÛÂȘ ÎfiÛÌÔ˘ Î·È ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜. ∆Ô
(630-650). √È ªÔÓÔÊ˘Û›Ù˜ ·Ô‰¤¯ÙËÎ·Ó ÙËÓ Î˘- Ï‹ıÔ˜, Ô‰ËÁÔ‡ÌÂÓÔ ·fi ÔÚÈṲ̂ÓÔ˘˜ ·ÎÚ·›Ô˘˜ ηÈ
ÚÈ·Ú¯›· ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ, ÁÈ· Ó· ÌÔÚ¤ÛÔ˘Ó Ó· ··ÏÏ·- Ê·Ó·ÙÈÎÔ‡˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ‡˜, ÁÎÚ¤ÌÈ˙ ‹ ÌÂÙ¤‚·Ï Û ÂÎ-
ÁÔ‡Ó ·fi ÙË ÛÎÏËÚ‹ ÛÙ¿ÛË Ù˘ ΢‚¤ÚÓËÛ˘ Ù˘ ÎÏËۛ˜ ÙÔ˘˜ ·Ú¯·›Ô˘˜ Ó·Ô‡˜ Î·È Î·Ù¤ÛÙÚÂÊ ٷ Á˘-
∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘. ÌÓ¿ ·Á¿ÏÌ·Ù·.
¶Ò˜ ›‰·Ó ÔÈ ªÔÓÔÊ˘Û›Ù˜ ÙËÓ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ ∏Ú·ÎÏ›Ԣ √È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÔ› Î·È Ù· ·Ú¯·›· ÌÓËÌ›·
√ ∏Ú¿ÎÏÂÈÔ˜ ‰ÂÓ Â¤ÙÚÂ ÛÙÔ˘˜ √Úıfi‰ÔÍÔ˘˜ (™ËÌ.: √ ∂Û‡ ‚¤‚·È· Ô‡Ù ¤‰ˆÛ˜ ‰È·Ù·Á‹ Ó· ̤ÓÔ˘Ó ÎÏÂÈÛÙ¿ Ù· ÈÂ-
Û˘ÁÁڷʤ·˜, ÌÔÓÔÊ˘Û›Ù˘ Ô ›‰ÈÔ˜, ·ÔηÏ› √Úıfi‰ÔÍÔ˘˜ Ú¿ Ô‡Ù ӷ ÌË Û˘¯Ó¿˙ÂÈ Î·Ó›˜ Û’ ·˘Ù¿ Ô‡Ù ··ÁfiÚ¢Û˜ ÙË
ÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ Ù˘ ·›ÚÂÛ˘ ·˘Ù‹˜) Ó· ·ÚÔ˘ÛÈ·ÛÙÔ‡Ó ÌÚÔ- ʈÙÈ¿ Î·È ÙÔ ÏÈ‚¿ÓÈ Ô‡Ù ÙȘ ÙÈ̤˜ ·fi Ù· ¿ÏÏ· ı˘ÌÈ¿Ì·Ù·
ÛÙ¿ ÙÔ˘ Î·È ‰ÂÓ ‰Â¯fiÙ·Ó Ù· ·Ú¿ÔÓ¿ ÙÔ˘˜ ÁÈ· ÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜ ÛÙÔ˘˜ Ó·Ô‡˜ Î·È ÙÔ˘˜ ‚ˆÌÔ‡˜. √È ÌÔÓ·¯Ô› fï˜ […] ÔÚÌÔ‡Ó
Ô˘ ÙÔ˘˜ ›¯·Ó ·Ê·ÈÚÂı›. °È· ÙÔ ÏfiÁÔ ·˘Ùfi, Ô ıÂfi˜ Ù˘ ÂΉ›- ÛÙ· ÈÂÚ¿, ¿ÏÏÔÈ ÎÚ·ÙÒÓÙ·˜ ͇Ϸ Î·È ¤ÙÚ˜ Î·È Û›‰ÂÚ· Î·È ¿Ï-
ÎËÛ˘ […], ‚ϤÔÓÙ·˜ ÙË ÛÎÏËÚfiÙËÙ· ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ Ô˘ Û’ ÏÔÈ ¯ˆÚ›˜ ·˘Ù¿, Ì ٷ ¯¤ÚÈ· Î·È Ì ٷ fi‰È·. ŒÂÈÙ· fiÏ· Á›-
fiÏË ÙÔ˘˜ ÙËÓ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· ÏÂËÏ·ÙÔ‡Û·Ó ÛÎÏËÚ¿ ÙȘ ÂÎÎÏËۛ˜ ÓÔÓÙ·È Ï›· ÙˆÓ Î·ÙÔ›ÎˆÓ Ù˘ ª˘Û›·˜ (™ËÌ.: Â·Ú¯›· Ù˘ ª.
Ì·˜ Î·È Ù· ÌÔÓ·ÛÙ‹ÚÈ· Ì·˜ Î·È Ì·˜ ηٷ‰›Î·˙·Ó ·ÓÂϤËÙ·, ∞Û›·˜), ηıÒ˜ ÁÎÚÂÌ›˙ÔÓÙ·È ÔÈ ÛÙ¤Á˜, ÈÛÔ‰ÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ÙÔ›-
¤ÊÂÚ ·fi ÙÔ ÓfiÙÔ ÙÔ˘˜ ÁÈÔ˘˜ ÙÔ˘ πÛÌ·‹Ï (ÕÚ·‚˜), ÁÈ· Ó· ¯ÔÈ, Û˘ÓÙÚ›‚ÔÓÙ·È Ù· ·Á¿ÏÌ·Ù·, ÍËÏÒÓÔÓÙ·È ÔÈ ‚ˆÌÔ›, ÂÓÒ ÔÈ
Ì·˜ ÂÏ¢ıÂÚÒÛÔ˘Ó ·fi ÙËÓ Î·Î›·, ÙËÓ ÔÚÁ‹ Î·È ÙÔÓ ÛÎÏËÚfi ÈÂÚ›˜ Ú¤ÂÈ ‹ Ó· ÛÈÁ‹ÛÔ˘Ó ‹ Ó· Âı¿ÓÔ˘Ó […].
Ê·Ó·ÙÈÛÌfi ÙˆÓ ƒˆÌ·›ˆÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ Ì·˜. §È‚¿ÓÈÔ˜, ¶ÚÔ˜ £ÂÔ‰fiÛÈÔÓ ÙÔÓ ‚·ÛÈϤ· ˘¤Ú ÙˆÓ ÈÂÚÒÓ,
ªÈ¯·‹Ï Ô ™‡ÚÔ˜, ππ/2, 412-413, C. Mango, µ˘˙¿ÓÙÈÔ, 118. ÃÃÃ, 8-9, ¤Î‰. A. F. Normann, Libanius,
Selected Works, ÙfiÌ. ππ,
§ÔÓ‰›ÓÔ 1977, 106-108.
‚. ª¤ÙÚ· ηٿ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜
¶ÚÔ˜ Ù· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È. ÎÚ›ıËΠÔÚÈÛÙÈο Ë ·ÓÙÈ- √È ‰ÈÒÍÂȘ ·˘Ù¤˜ ›¯·Ó Î·È ·ÓıÚÒÈÓ· ı‡Ì·Ù·.
·Ú¿ıÂÛË ÌÂٷ͇ ·Ú¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜ Î·È ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈ- ŒÓ· ·fi ·˘Ù¿ ‹Ù·Ó Ë ÊÈÏfiÛÔÊÔ˜ À·Ù›· ·fi ÙËÓ
ÛÌÔ‡. ∏ ·fiÂÈÚ· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· πÔ˘ÏÈ·ÓÔ‡ ∞ÏÂÍ¿Ó‰ÚÂÈ·.
(361-363) Ó· ͷӷʤÚÂÈ ÛÙË ˙ˆ‹ ÙËÓ Ï·ÙÚ›· ÙˆÓ ªÈ· ¿ÏÏË ÛÙ¿ÛË ·¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔÓ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi ˘Ô‰ÂÈ-
ıÂÒÓ ÙÔ˘ √χÌÔ˘ Î·È Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· ÎÓ‡Ô˘Ó ÔÈ ªÂÁ¿ÏÔÈ ¶·Ù¤Ú˜ Ù˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜ (ª¤Á·˜
ÙˆÓ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ Ó· ‰È‰¿ÛÎÔ˘Ó Û ÌË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈο µ·Û›ÏÂÈÔ˜, °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ¡‡ÛÛ˘, °ÚËÁfiÚÈÔ˜ ¡·˙È·Ó˙Ë-
Û¯ÔÏ›· ·¤Ù˘¯Â. √È È‰¤Â˜ ÙÔ˘ ‹Ù·Ó ·Ó‰·ÊÈΤ˜ ÁÈ· Ófi˜ Î·È πˆ¿ÓÓ˘ ÃÚ˘ÛfiÛÙÔÌÔ˜). √È ÂÍ·›ÚÂÙÔÈ ·˘ÙÔ›
ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÙÔ˘. ÂÎÚfiÛˆÔÈ Ù˘ ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈ΋˜ ‰È·ÓfiËÛ˘ (ÚËÙÔÚ›-
√ £ÂÔ‰fiÛÈÔ˜ ∞’ (379-395) ¤‰ˆÛ ÙÔ ÔÚÈÛÙÈÎfi ·˜ Î·È ıÂÔÏÔÁ›·˜) ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ 4Ô˘ ·È., Ô˘ ›-
Ï‹ÁÌ· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ıÚËÛΛ·, ÎÏ›ÓÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Ó·- ¯·Ó ÛÔ˘‰¿ÛÂÈ ÛÙȘ ÊËÌÈṲ̂Ó˜ Û¯ÔϤ˜ Ù˘ ∞ı‹Ó·˜
Ô‡˜ Î·È Ù· Ì·ÓÙ›· Ù˘ Î·È ··ÁÔÚ‡ÔÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ Î·È ÙˆÓ ¿ÏÏˆÓ Î¤ÓÙÚˆÓ ÙÔ˘ ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡, ÛÙÚ¿ÊËηÓ
√Ï˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓ˜ Î·È Ù· ∂ÏÂ˘Û›ÓÈ· ª˘ÛÙ‹ÚÈ· Û˘¯Ó¿ ηٿ Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ıÚËÛΛ·˜. ¶·-
(392-393 Ì. Ã.). Ú¿ÏÏËÏ· fï˜ ·ÍÈÔÔ›ËÛ·Ó ÙËÓ ·Ú¯·›· ÂÏÏËÓÈ΋ ÊÈ-
ÏÔÛÔÊ›· ÁÈ· ÙË ‰È·ÌfiÚʈÛË ÙÔ˘ ‰fiÁÌ·ÙÔ˜ Ù˘
∆Ô ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎfi ‰È¿Ù·ÁÌ· ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 392 Ì. Ã. ∆ÚÈ·‰È΋˜ £ÂfiÙËÙ·˜ Î·È ÙËÓ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛË ÙˆÓ ·ÈÚ¤-
∫·Ó¤Ó·˜ ·Ôχو˜, ·fi ÔÔÈ·‰‹ÔÙ ٿÍË ·ÓıÚÒˆÓ Î·È ÛÂˆÓ Î·È ÚfiÙÂÈÓ·Ó ÙËÓ ÂÈÏÂÎÙÈ΋ ·ÍÈÔÔ›ËÛË ÙˆÓ
·Ó ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È, […] Ó· ÌË ÛÊ¿˙ÂÈ ·ıÒ· ˙Ò· Û ηÌÈ¿ fiÏË,
ÁÈ· Ó· ÚÔÛʤÚÂÈ ı˘Û›· Û ·Ó·›ÛıËÙ· ۇ̂ÔÏ· […]. ∞Ó Î¿-
ÎÏ·ÛÈÎÒÓ ÎÂÈ̤ӈÓ, Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ù˘ ̤ÏÈÛÛ·˜ Ô˘
ÔÈÔ˜ ÙÔÏÌ‹ÛÂÈ Ó· ı˘ÛÈ¿ÛÂÈ ÛÊ¿ÁÈÔ ‹ Ó· οÓÂÈ Ì·ÓÙÈ΋ Ì ٷ ·›ÚÓÂÈ ·fi Ù· ¿ÓıË ÌfiÓÔ fi,ÙÈ ¯ÚÂÈ¿˙ÂÙ·È (ª. µ·Û›-
ÂÓÙfiÛıÈ· ÛÊ·Á̤ÓÔ˘ ˙ÒÔ˘, Ó· ıˆÚËı› ·Ú·‰ÂÈÁÌ·ÙÈο ÏÂÈÔ˜). ªÂ ÙË ÛÙ¿ÛË ÙÔ˘˜ ·˘Ù‹, ÔÈ ¶·Ù¤Ú˜ ‰È¢Îfi-
¤ÓÔ¯Ô˜ ÂÛ¯¿Ù˘ ÚÔ‰ÔÛ›·˜, Ó· ÊÔÚÙˆı› Ì fiϘ ÙȘ ‚·ÚȤ˜
ηÙËÁÔڛ˜ Î·È Ó· ηٷ‰ÈηÛÙ› ·Ó¿ÏÔÁ·, ·ÎfiÌË Î·È ·Ó ‰ÂÓ
Ï˘Ó·Ó ÙÔÓ ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È ÙË Û‡ÓıÂÛË ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌÔ‡
ÂÈ‚Ô˘Ï‡ıËΠÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ËÁÂÌfiÓˆÓ. °È· ÙË ‚·Ú‡ÙËÙ· ÙÔ˘ Î·È ∂ÏÏËÓÈÛÌÔ‡.
ÂÁÎÏ‹Ì·ÙÔ˜ Â›Ó·È ·ÚÎÂÙ‹ Ë ›‰È· ÙÔ˘ Ë Ê‡ÛË, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ Ì’ ·˘-
Ùfi ı¤ÏËÛ ӷ ηٷχÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜.
£ÂÔ‰ÔÛÈ·Ófi˜ ∫Ò‰Èη˜, XVI, 10, 12, ¤Î‰. P. Krüger–Th.
Mommsen, ¢Ô˘‚Ï›ÓÔ–∑˘Ú›¯Ë 1971, 900.
14

15. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 15
¶·Ú¿ÛÙ·ÛË ÌˆÛ·˚ÎÔ‡ ·fi ¤·˘ÏË ÛÙËÓ ∞ÓÙÈfi¯ÂÈ· Ì ÛÎËÓ‹ ı˘Û›·˜ (·Ú¯¤˜ 4Ô˘ ·È.). ¶·Ú›ÛÈ, ªÔ˘ÛÂ›Ô §Ô‡‚ÚÔ˘. √ πÔ˘ÏÈ·Ófi˜ ‰ÔΛ̷ÛÂ
Â‰Ò ÈÎÚ¤˜ ·ÔÁÔËÙ‡ÛÂȘ, ȉȷ›ÙÂÚ· fiÙ·Ó Âȯ›ÚËÛ ӷ ÙÂϤÛÂÈ ı˘Û›· ˙ÒÔ˘ ÛÙÔ Ó·fi ÙÔ˘ ∞fiÏψÓÔ˜ ÛÙÔ Âȉ˘ÏÏÈ·Îfi ÚÔ¿ÛÙÂÈÔ ¢¿ÊÓË.
∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ
1. ¶Ò˜ ¯·Ú·ÎÙ‹ÚÈ˙Â Î·È Ò˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈ˙Â Ë ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ ·ÈÚÂÙÈÎÔ‡˜ Î·È Ò˜ ÔÈ ·ÈÚÂÙÈÎÔ› ÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘-
Û›·, Û‡Ìʈӷ Ì ٷ ‰‡Ô ÚÒÙ· ·Ú·ı¤Ì·Ù·;
2. ¡· ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÙË ÛËÌ·Û›· ÙˆÓ fiÚˆÓ Î·ıÔÏÈÎfi˜ Î·È ÔÚıfi‰ÔÍÔ˜ ÛÙ· ‰‡Ô ·Ú·ı¤Ì·Ù·. ªÂ ÔÈ· ÛËÌ·Û›· ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÔ‡ÓÙ·È
·˘ÙÔ› ÔÈ fiÚÔÈ Û‹ÌÂÚ·;
3. ¶ÔÈ· Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡ ‰È·Ù¿ÁÌ·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ¤ÙÔ˘˜ 392 ÁÈ· ÙËÓ ·Ú¯·›· ıÚËÛΛ· Î·È ÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ Ù˘;
4. ™¯ÔÏ›·Û ÙËÓ ÂÈıÂÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÌÈ·˜ ÌÂÚ›‰·˜ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÒÓ ÂÓ·ÓÙ›ÔÓ ÙˆÓ ÌÓËÌ›ˆÓ Î·È ÙˆÓ Ô·‰ÒÓ Ù˘ ıÚËÛΛ·˜ ÙˆÓ √Ï˘-
Ì›ˆÓ Î·È ÂÎÙ›ÌËÛ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȤ˜ Ù˘.
15

16. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:22 ™ÂÏ›‰· 16
ππ. ∂•ø∆∂ƒπ∫∞ ¶ƒ√µ§∏ª∞∆∞ ∫∞π ∞¡∞¢π√ƒ°∞¡ø™∏ ∆√À ∫ƒ∞∆√À™
1. √ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ Î·È ÙÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘
ŸÚÔÈ-ÎÏÂȉȿ Ù˘ ÂÓfiÙËÙ·˜ ¶·Ú¿ÏÏËÏ· Ô ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÚÔÛ¿ıËÛ Ì ·˘-
™Ù¿ÛË ÙÔ˘ ¡›Î·, ‰‹ÌÔÈ πÔ‰ÚfiÌÔ˘, ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋ ÛÙËÚÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜ Ó· ÂÚÈÔÚ›ÛÂÈ ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ÌÂ-
∞η‰ËÌ›·, ∫ˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ¢Èη›Ô˘, πÔ˘ÛÙÈ- Á¿ÏˆÓ Á·ÈÔÎÙËÌfiÓˆÓ ÙˆÓ Â·Ú¯ÈÒÓ Î·È Ó· ÚÔÛÙ·-
ÓÈ¿ÓÂÈÔ˜ ∫Ò‰Èη˜, ¶·Ó‰¤ÎÙ˘, ∂ÈÛËÁ‹ÛÂȘ, ¡Â·Ú¤˜, Ù‡ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÂχıÂÚÔ˘˜ ·ÁÚfiÙ˜, Ô˘ ‹Ù·Ó Ôχ
·ÔηٿÛÙ·ÛË ÚˆÌ·˚΋˜ ÔÈÎÔ˘Ì¤Ó˘, ‚·ÛÈÏÈ΋, ÂÚ›- ¯Ú‹ÛÈÌÔÈ ÛÙËÓ ÎÂÓÙÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· ÁÈ·Ù› Ï‹ÚˆÓ·Ó Êfi-
ÎÂÓÙÚÔ ÎÙ›ÚÈÔ, ‚·ÛÈÏÈ΋ ÌÂÙ¿ ÙÚÔ‡ÏÔ˘, ÂÛÛÔ›, ËÌÈ- ÚÔ˘˜.
ÛÊ·ÈÚÈο ÙÚ›ÁˆÓ·, ÙÚÔ‡ÏÔ˜. ™ÙÔ ıÚËÛ΢ÙÈÎfi ÙÔ̤· ÚÔÛ¿ıËÛ ӷ ÂÈ‚¿ÏÂÈ
ÙËÓ √ÚıÔ‰ÔÍ›· Û fiÏË ÙËÓ ¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
·. ∏ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ Ú›·˜ Î·È ÁÈ’ ·˘Ùfi ηٷ‰›ˆÍ ÙÔ˘˜ Ô·‰Ô‡˜ ÙˆÓ ·ÈÚ¤-
ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÛËÌ·ÓÙÈÎfiÙÂÚÔ˘˜ ËÁ¤Ù˜ Ù˘ ÚÒÈ- ÛÂˆÓ Î·È Ù˘ ·Ú¯·›·˜ ıÚËÛΛ·˜ Î·È ·Ó¤ÛÙÂÈÏ ÙË
Ì˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓ‹˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ˘‹ÚÍÂ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ∞’ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ¡ÂÔÏ·ÙˆÓÈ΋˜ ∞η‰ËÌ›·˜ ÛÙËÓ
(527-565). ∆Ô ÔÏÈÙÈÎfi ÙÔ˘ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ‹Ù·Ó: ŒÓ· ∞ı‹Ó· (529). ¶·Ú¿ÏÏËÏ· ÊÚfiÓÙÈÛ Ì οı ̤ÛÔ Ó·
ÎÚ¿ÙÔ˜, Ì›· ÂÎÎÏËÛ›·, Ì›· ÓÔÌÔıÂÛ›·. ‰È·‰ÒÛÂÈ ÙÔ ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÛÌfi Û Ϸԇ˜ ÙÔ˘ ∫·˘Î¿ÛÔ˘
‚. ∂ÛˆÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ Î·È Ù˘ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋˜ ∞ÊÚÈ΋˜.
£¤ÙÔÓÙ·˜ Û ÂÊ·ÚÌÔÁ‹ ÙÔ ÚfiÁÚ·ÌÌ· ·˘Ùfi, Ô ∆Ô ‰È·ÚΤÛÙÂÚÔ ¤ÚÁÔ ÙÔ˘ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ· ˘‹ÚÍ Ë
·˘ÙoÎÚ¿ÙÔÚ·˜ η٤ÛÙÂÈÏ Ì ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈÎfiÙËÙ· Î·È Û Έ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ƒˆÌ·˚ÎÔ‡ ¢Èη›Ô˘. ∂Âȉ‹ ÙÔ
Û˘ÓÂÚÁ·Û›· Ì ÙËÓ ÈηÓfiÙ·ÙË Û‡˙˘Áfi ÙÔ˘ £ÂÔ‰ÒÚ·, Ï‹ıÔ˜ Î·È ÔÈ ·ÓÙÈÊ¿ÛÂȘ ÙˆÓ ÓfiÌˆÓ ‰˘ÛÎfiÏ¢·Ó
ÙËÓ ÂͤÁÂÚÛË ÙˆÓ ‰‹ÌˆÓ ÙÔ˘ πÔ‰ÚfiÌÔ˘ ¶Ú¿ÛÈÓˆÓ ÙËÓ ÔÌ·Ï‹ ·ÔÓÔÌ‹ Ù˘ ‰ÈηÈÔÛ‡Ó˘, Û˘Ó¤ÛÙËÛÂ
Î·È µ¤ÓÂÙˆÓ, Ô˘ ¤ÌÔÈ·˙·Ó Ì ·ıÏËÙÈο ۈ̷Ù›·, ·Ï- ÂÈÙÚÔ‹ ÂȉÈÎÒÓ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó·ıÂÒÚËÛË ÙÔ˘ ÈÛ¯‡Ô-
Ï¿ ›¯·Ó Î·È ÔÏÈÙÈ΋ ÈÛ¯‡, Î·È ÙÔ˘ Ï·Ô‡ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·- ÓÙÔ˜ ¢Èη›Ô˘.
ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, Ô˘ ÔÓÔÌ¿ÛÙËΠ™Ù¿ÛË ÙÔ˘ ¡›Î· (532).
∞ÎÔÏÔ‡ıˆ˜ ÂÓ›Û¯˘Û ÙËÓ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈ΋ ÂÍÔ˘Û›· Î·È Kˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ¢Èη›Ô˘
√ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜, ÂÂȉ‹ ‚ڋΠÙÔ˘˜ ÓfiÌÔ˘˜ ÛÎÔÙÂÈÓÔ‡˜ Ïfi-
ÂÚÈfiÚÈÛ ÛËÌ·ÓÙÈο ÙË ‰‡Ó·ÌË ÙˆÓ ‰‹ÌˆÓ.
Áˆ Ù˘ ·ÓÂ›ÙÚÂÙ˘ ÏËıÒÚ·˜ ÙÔ˘˜ Î·È Û ÂÌÊ·Ó‹ Û‡Á¯˘ÛË
ÂÍ·ÈÙ›·˜ ÙˆÓ ·ÓÙÈÊ¿ÛÂÒÓ ÙÔ˘˜, ÙÔ˘˜ ·¿ÏÏ·Í ·fi ÙËÓ ·Ù·Í›·
ÙˆÓ ··ÙËÏÒÓ Ï¤ÍˆÓ. ¶·Ú·Ì¤ÚÈÛ ÙȘ ·ÔÎÏ›ÛÂȘ ÙÔ˘˜ ηÈ
ÙÔ˘˜ ¤‰ˆÛ ‰È·Ú΋ ÈÛ¯‡.
¶ÚÔÎfiÈÔ˜, ∫Ù›ÛÌ·Ù· I 1, ¤Î‰. O. Veh, ªfiÓ·¯Ô
1977, 18-19.
ª¤Û· Û ÌÈ· ÂÓÙ·ÂÙ›· (529-534) ÂΉfiıËÎ·Ó Ô
πÔ˘ÛÙÈÓÈ¿ÓÂÈÔ˜ ∫Ò‰Èη˜ Ì ÙÔ˘˜ ÚÈÓ ·fi ÙÔÓ πÔ˘-
ÛÙÈÓÈ·Ófi ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚÈÎÔ‡˜ ÓfiÌÔ˘˜, Ô ¶·Ó‰¤ÎÙ˘
Ô˘ ÂÚÈÏ¿Ì‚·Ó ÁÓÒ̘ ڈ̷›ˆÓ ÓÔÌÈÎÒÓ Î·È ÔÈ
∂ÈÛËÁ‹ÛÂȘ, ÂÁ¯ÂÈÚ›‰ÈÔ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·Ú¯¿ÚÈÔ˘˜ ÛÔ˘‰·-
ÛÙ¤˜ Ù˘ ¡ÔÌÈ΋˜. √È ¡Â·Ú¤˜ (‰ËÏ. Ó¤ÔÈ ÓfiÌÔÈ) ÂÎ-
‰fiıËÎ·Ó ÌÂÙ¿ ÙÔ 534 Î·È ÁÚ¿ÊËÎ·Ó ÔÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚ˜
ÛÙ· ÂÏÏËÓÈο, ÁÈ·Ù› ÔÈ ˘‹ÎÔÔÈ ÙÔ˘ ·Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ÙÌ‹-
Ì·ÙÔ˜ ΢ڛˆ˜ ‰ÂÓ Î·Ù·ÓÔÔ‡Û·Ó ÙË Ï·ÙÈÓÈ΋. ∆Ô πÔ˘-
ÛÙÈÓÈ¿ÓÂÈÔ ¢›Î·ÈÔ ·ÔÙ¤ÏÂÛ ÙË ‚¿ÛË ÙÔ˘ ¢Èη›Ô˘
√ πfi‰ÚÔÌÔ˜ ‹Ù·Ó
Ù˘ ¡ÂfiÙÂÚ˘ ∂˘ÚÒ˘.
¯ÒÚÔ˜ Á. ∂͈ÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋
¤ÎÊÚ·Û˘ Ù˘ Ï·˚΋˜ ∏ Â͈ÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ·¤‚ÏÂÂ
‚Ô‡ÏËÛ˘ ÛÙËÓ ·ÔηٿÛÙ·ÛË Ù˘ ƒˆÌ·˚΋˜ √ÈÎÔ˘Ì¤Ó˘, ‰Ë-
¢›Ù˘¯Ô ÙˆÓ §·Ì·‰›ˆÓ
(·Ú¯¤˜ 5Ô˘ ·È.) Ï·‰‹ ÙËÓ ·ÓfiÚıˆÛË Ù˘ ڈ̷˚΋˜ ÂÍÔ˘Û›·˜ ÛÙË ¢‡-
(ªÚ¤ÛÈ·, ÃÚÈÛÙÈ·ÓÈÎfi ÛË. ∞Ó ÙÔ µ·Ó‰·ÏÈÎfi µ·Û›ÏÂÈÔ ÛÙË µ. ∞ÊÚÈ΋ ηٷχ-
ªÔ˘Û›Ô). ıËΠ‡ÎÔÏ· Î·È ÁÚ‹ÁÔÚ· (533-534), ÔÈ ·ÁÒÓ˜ ÁÈ·
16

17. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:23 ™ÂÏ›‰· 17
ÙËÓ Î·Ù¿ÎÙËÛË ÙÔ˘ √ÛÙÚÔÁÔÙıÈÎÔ‡ µ·ÛÈÏ›Ԣ ÛÙËÓ
πÙ·Ï›· ˘‹ÚÍ·Ó Ì·ÎÚÔ› Î·È ÛÎÏËÚÔ› (535-555). ∆¤ÏÔ˜ ∂ÈÛÙÔÏ‹ ÙÔ˘ ηٷ˙ËÙÔ‡ÌÂÓÔ˘ °ÂÏ›ÌÂÚÔ˘,
·fi ÙÔ µËÛÈÁÔÙıÈÎfi µ·Û›ÏÂÈÔ ÛÙËÓ πÛ·Ó›· ·Ó·ÎÙ‹- ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙˆÓ µ·Ó‰¿ÏˆÓ
ıËÎ·Ó ÌfiÓÔ ÔÈ ·Ú¿ÎÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÛÙ· ¡∞. «[…] ¢ÂÓ Í¤Úˆ ÙÈ ¿ÏÏÔ Ó· ÛÔ˘ ÁÚ¿„ˆ. °È·Ù› Ë Ùˆ-
¶Ôχ ÂÈΛӉ˘ÓË ¤ÁÈÓÂ Ë Î·Ù¿ÛÙ·ÛË ÛÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹, ÚÈÓ‹ Û˘ÌÊÔÚ¿ ÌÔ˘ ‹Ú ÙÔ Ì˘·Ïfi. ¡· Â›Û·È Î·Ï¿,
fiÙ·Ó Ô ¤ÚÛ˘ ÌÂÁ¿ÏÔ˜ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÃÔÛÚfi˘ ∞’ η٤Ϸ‚ ʛÏ ÌÔ˘ º¿Ú·, ÌfiÓÔ ÛٛϠÌÔ˘, Û ·Ú·Î·ÏÒ,
ÂÎÙÂٷ̤Ó˜ ÂÚÈÔ¯¤˜. øÛÙfiÛÔ Ì ÙË Û˘Óı‹ÎË ÙÔ˘ 562 Ë ÌÈ· ÎÈı¿Ú·, ¤Ó· ηڂ¤ÏÈ „ˆÌ› Î·È ¤Ó· ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ».
‡ıÚ·˘ÛÙË ÈÛÔÚÚÔ›· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ˘ÂÚ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ŸÙ·Ó Ô º¿Ú·˜ ‰È¿‚·Û ÙËÓ ÂÈÛÙÔÏ‹, ·ÔÚÔ‡-
Ù˘ ÂÔ¯‹˜, µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È ¶ÂÚÛ›·˜, ·ÔηٷÛÙ¿ıËÎÂ. ÛÂ Î·È ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Û ӷ ÂÚÌËÓ‡ÛÂÈ ÙËÓ ·ÎÚÔÙÂ-
™ÙË ÁÚ·ÌÌ‹ ÙÔ˘ ¢Ô‡Ó·‚Ë Î·È ÙË ÃÂÚÛfiÓËÛÔ ÙÔ˘ ∞›- χÙÈ· ÊÚ¿ÛË Ù˘, ÒÛÔ˘ Ô ÁÚ·ÌÌ·ÙÔÎÔÌÈÛÙ‹˜
ÌÔ˘ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ¤ÎÙÈÛ ÔÏÏ¿ ÊÚÔ‡ÚÈ· Î·È ‰·¿ÓËÛ ÙÔ˘ ÂÍ‹ÁËÛ fiÙÈ Ô °ÂÏ›ÌÂÚÔ˜ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó ÙÔ Î·Ú‚¤-
ÙÂÚ¿ÛÙÈ· ÔÛ¿ ÁÈ· ÙËÓ ÂÍ·ÁÔÚ¿ Ù˘ ÂÈÚ‹Ó˘, ·ÏÏ¿ ‰ÂÓ ÏÈ, ÂÂȉ‹ ÂÈı˘ÌÔ‡Û ӷ ‰ÂÈ Ì ٷ ›‰È· ÙÔ˘ Ù· Ì¿-
ÌfiÚÂÛ ӷ ·Ó·¯·ÈÙ›ÛÂÈ ÙȘ ηٷÛÙÚÔÊÈΤ˜ ÂÈÛ‚ÔϤ˜ ÙˆÓ ÙÈ· Î·È Ó· Ê¿ÂÈ „ˆÌ›, ·ÊÔ‡ ·fi ÙfiÙ Ô˘ ·Ó¤‚ËÎÂ
™Ï¿‚ˆÓ Î·È ¿ÏÏˆÓ Ï·ÒÓ ÛÙȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Â·Ú¯›Â˜ . ÛÙÔ fiÚÔ˜ ¶·Ô‡· ‰ÂÓ Â›¯Â ‰ÂÈ ÔÙ¤ ÙÔ˘ „Ë̤ÓÔ
™˘ÓÔÏÈο Ë Â͈ÙÂÚÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’ „ˆÌ›Ø ÙÔ ÛÊÔ˘ÁÁ¿ÚÈ ÙÔ˘ ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó, ÁÈ·Ù› ÙÔ ¤Ó·
‹Ù·Ó Û‡ÌʈÓË Ì ÙË ÚˆÌ·˚΋ ·Ú¿‰ÔÛË Î·È Ôχ ÊÈ- ÙÔ˘ Ì¿ÙÈ Â›¯Â ¿ıÂÈ ÊÏÂÁÌÔÓ‹ ·fi ÙËÓ ·Ï˘ÛÈ¿ ηÈ
Ïfi‰ÔÍË, ·ÏÏ¿ ÍÂÂÚÓÔ‡Û ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜. ‹Ù·Ó Ôχ ÊÔ˘ÛΈ̤ÓÔ. ∆¤ÏÔ˜, fiˆ˜ ‹Ù·Ó ÈηÓfi˜
√È fiÏÂÌÔ› ÙÔ˘ ÛÙË ¢‡ÛË Î·È ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏ‹ ·ÔÁ‡ÌÓˆÛ·Ó ÎÈı·ÚÈÛÙ‹˜, ›¯Â Û˘Óı¤ÛÂÈ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÁÈ· ÙË ÙˆÚÈÓ‹
ÙȘ Â˘Úˆ·˚Τ˜ Â·Ú¯›Â˜ ·fi ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ Î·È ¿‰ÂÈ·Û·Ó ÙÔ˘ Û˘ÌÊÔÚ¿ Î·È ‚È·˙fiÙ·Ó Ó· ÙÔ ÂÎÙÂϤÛÂÈ Ì ÙË
Ù· ÎÚ·ÙÈο Ù·Ì›·. ∏ ηٿÛÙ·ÛË ·˘Ù‹ ÂÍ·Ûı¤ÓÈÛ ÙË ‰ÈÂ- Û˘Óԉ›· ÎÈı¿Ú·˜, ÎÏ·›ÁÔÓÙ·˜ Î·È ıÚËÓÒÓÙ·˜.
ıÓ‹ ı¤ÛË ÙÔ˘ µ˘˙·ÓÙ›Ô˘ Î·È Â›¯Â ÔϤıÚȘ ÂÈÙÒÛÂȘ ŸÙ·Ó ¿ÎÔ˘Û ·˘Ù¿ Ù· ÏfiÁÈ· Ô º¿Ú·˜, ΢ÚȇÙËÎÂ
ÛÙËÓ Â‰·ÊÈ΋ ·ÎÂÚ·ÈfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ Â› ÙˆÓ ‰È·‰fi- ·fi ‚·ı‡ fiÓÔ Î·È ÂͤÊÚ·Û ÙË Ï‡Ë ÙÔ˘ ÁÈ· ÙË
¯ˆÓ ÙÔ˘. ÌÔ›Ú· ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ. ∞ÓÙ·ÔÎÚ›ıËΠˆÛÙfiÛÔ
‰. ∫Ù›ÛÌ·Ù· Î·È ∞Á›· ™ÔÊ›· ÛÙËÓ ·Ú¿ÎÏËÛË Î·È ¤ÛÙÂÈÏ ÛÙÔÓ °ÂÏ›ÌÂÚÔ fiÏ·
π‰È·›ÙÂÚ· ÊÈÏfi‰ÔÍÔ ˘‹ÚÍ ÙÔ ÔÈÎÔ‰ÔÌÈÎfi ÚfiÁÚ·ÌÌ· fiÛ· ¯ÚÂÈ·˙fiÙ·Ó.
ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡. ∫·Ù·Û΢¿ÛÙËΠÌÂÁ¿ÏÔ˜ ·ÚÈıÌfi˜ ¤Ú- ¶ÚÔÎfiÈÔ˜, À¤Ú ÙˆÓ ÔϤ̈Ó, IV, 27-34
ÁˆÓ Ô˘ ‹Ù·Ó ¯Ú‹ÛÈÌ· ÛÙËÓ ¿Ì˘Ó· (ÊÚÔ‡ÚÈ· Î·È Ù›¯Ë), ÂΉ. O. Veh, ªfiÓ·¯Ô 1971, 210.
ÙË ıÚËÛΛ· (Ó·Ô›), ÙËÓ ˘Ô‰ÔÌ‹ Î·È ÙËÓ ÎÔÈÓ‹ ˆÊ¤ÏÂÈ·
(‰ÚfiÌÔÈ, Á¤Ê˘Ú˜, ˘‰Ú·ÁˆÁ›·, ·Ôı‹Î˜ ÛÈÙËÚÒÓ). §›- ÙÚÔ‡ÏÔ˘, Ô˘ ÚÔ‹Ïı ·fi ÙÔ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÙÔ˘ ηٿ Ì‹-
Á· ·fi ·˘Ù¿ ¿ÓÙÂÍ·Ó ÛÙÔ ¤Ú·ÛÌ· ÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘, fiˆ˜ ÔÈ ÎÔ˜ ¿ÍÔÓ· ÙˆÓ ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ (Ì·ÎÚfiÛÙÂÓˆÓ ÚˆÌ·˚ÎÒÓ ÎÙÈ-
Ô¯˘ÚÒÛÂȘ Ù˘ Û˘Úȷ΋˜ ™ÂÚÁÈÔ‡ÔÏ˘ (ÛËÌÂÚÈÓ‹ Ú›ˆÓ) Ì ÙÔÓ Î·ı’ ‡„Ô˜ ¿ÍÔÓ· ÙˆÓ ÂÚ›ÎÂÓÙÚˆÓ (΢ÎÏÈ-
Resafa) Î·È Ë ∞Á›· ™ÔÊ›· ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË. ÎÒÓ ‹ ÔÏ˘ÁˆÓÈÎÒÓ) ÎÙÈÚ›ˆÓ. √ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ·˘Ùfi˜
∏ ∞Á›· ™ÔÊ›· Â›Ó·È ÙÔ Ï·ÌÚfiÙÂÚÔ ÎÙ›ÛÌ· Ù˘ ‚˘˙·ÓÙÈ- ÂÊ·ÚÌfiÛÙËΠÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÛÙÔ Ó·fi Ù˘ ∞Á›·˜ ∂ÈÚ‹Ó˘
Ó‹˜ Ù¤¯Ó˘. ∂ÎÚÔÛˆ› ÙÔ Ó¤Ô Ú˘ıÌfi ‚·ÛÈÏÈ΋ ÌÂÙ¿ Î·È ÂͤÊÚ·˙ ÙËÓ ·Á¿Ë ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ∞’ ÁÈ· ÙȘ ÌÓË-
ÌÂÈÒ‰ÂȘ ηٷÛ΢¤˜.
√È ·Ú¯ÈÙ¤ÎÙÔÓ˜ ∞Óı¤ÌÈÔ˜ ·fi ÙȘ
∆Ú¿ÏÏÂȘ Î·È πÛ›‰ˆÚÔ˜ ·fi ÙË ª›ÏË-
ÙÔ Ù˘ ª. ∞Û›·˜, Ô˘ ÂÂÍÂÚÁ¿ÛÙË-
Î·Ó Ù· Û¯¤‰È· Î·È ‰È‡ı˘Ó·Ó ÙȘ ÂÚ-
Á·Û›Â˜ ηٷÛ΢‹˜ Ù˘ (532-537),
¤‰ˆÛ·Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔ Î¤ÓÙÚÔ, ‰ËÏ·-
‰‹ ÛÙÔÓ Î·ı’ ‡„Ô˜ ¿ÍÔÓ· ÙÔ˘ Ó·Ô‡.
∆Ô ÎÙ›ÚÈÔ Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ
(76 à 71 Ì.). ∆¤ÛÛÂÚȘ ÔÁÎÒ‰ÂȘ
ÂÛÛÔ› (ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔÈ Î›ÔÓ˜) Û¯ËÌ·-
Ù›˙Ô˘Ó ÙÔ ÎÂÓÙÚÈÎfi ÙÂÙÚ¿ÁˆÓÔ. √È
ÂÛÛÔ› Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ÙfiÍ· Ô˘
Û¯ËÌ·Ù›˙Ô˘Ó ËÌÈÛÊ·ÈÚÈο ÙÚ›ÁˆÓ·
Î·È ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó ¤Ó· ÛÙÂÊ¿ÓÈ, ¿-
TÔ ÎÚ¿ÙÔ˜ ÙÔ˘ πÔ˘ÛÙÈÓÈ·ÓÔ‡ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó¿ÎÙËÛË Ù˘ ¢‡Û˘
17

18. KEFALAIO 1_001-021 23-09-05 19:23 ™ÂÏ›‰· 18
∞Á›· ∂ÈÚ‹ÓË (∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË).
™¯¤‰ÈÔ Î·Ù¿ Salzenberg.
∆ÔÌ‹ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ ηٿ A. M. Schneider.
∫¿Ùˆ, ¿Ô„Ë Ù˘ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜. ∂¿Óˆ, ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘
ªÂÁ¿Ï˘ ∂ÎÎÏËÛ›·˜.
Óˆ ÛÙÔ ÔÔ›Ô ÛÙËÚ›˙ÂÙ·È Ô ÙÂÚ¿ÛÙÈÔ˜ ÙÚÔ‡ÏÔ˜. √ ÙÚÔ‡ÏÔ˜ ÙÔ˘˜ ÙÚÈ¿ÓÙ· ‰‡Ô Ó·Ô‡˜ Ô˘ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ¤¯ÙÈÛ ÛÙËÓ
ÌÔÈ¿˙ÂÈ Ó· ÎÚ¤ÌÂÙ·È ·fi ÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi (¶ÚÔÎfiÈÔ˜). ∆Ô ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Ë ∞Á›· ™ÔÊ›· ‹Ù·Ó Ë ÌfiÓË Ô˘ ¿ÓÙÂ-
ʈ˜ ÂÈÛ‰‡ÂÈ ¿ÏÂÙÔ ·fi Ù· ·Ú¿ı˘Ú¿ ÙÔ˘ Î·È ÏËÌÌ˘- Í ÛÙÔ ¯ÚfiÓÔ, ˘ÌÓ‹ıËÎÂ Î·È ¤ÁÈÓ ۇ̂ÔÏÔ Î·È ËÁ‹
Ú›˙ÂÈ ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ÙÔ˘ Ó·Ô‡. √ ÈÛÙÔÚÈÎfi˜ ¶ÚÔÎfiÈÔ˜ ¤ÌÓ¢Û˘ fi¯È ÌfiÓÔ ÁÈ· ÙÔ ÌÂ۷ȈÓÈÎfi ·ÏÏ¿ Î·È ÁÈ· ÙÔ ÓÂ-
ÂÍ·›ÚÂÈ ÙÔ Î¿ÏÏÔ˜ Î·È ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Ù˘ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜. ∞fi fiÙÂÚÔ ∂ÏÏËÓÈÛÌfi.
∂ÚˆÙ‹ÛÂȘ
1. Œ¯ÂÈ Ï¯ı› fiÙÈ Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ‹Ù·Ó Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˜ ڈ̷›Ô˜ ·˘ÙÔÎÚ¿ÙÔÚ·˜ ÛÙÔ ‚˘˙·ÓÙÈÓfi ıÚfiÓÔ (G. Ostrogorsky).
ªÔÚ›˜ Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂȘ ÙÔ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÌfi;
2. °È·Ù› Ô πÔ˘ÛÙÈÓÈ·Ófi˜ ·Ó·ıÂÒÚËÛÂ Î·È Îˆ‰ÈÎÔÔ›ËÛ ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ ÚˆÌ·˚Îfi ¢›Î·ÈÔ. ¶ÔÈ· ‹Ù·Ó Ë ÛËÌ·Û›· ÙÔ˘ ÓÔ-
ÌÔıÂÙÈÎÔ‡ ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘;
3. ¶ÔÈÔ Â›Ó·È Î·Ù¿ ÙË ÁÓÒÌË ÛÔ˘ ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ∞Á›·˜ ™ÔÊ›·˜ Ô˘ ÂÓÙ˘ˆÛ›·˙Â Î·È ÂÓÙ˘ˆÛÈ¿˙ÂÈ ·ÎfiÌË Î·È Û‹-
ÌÂÚ· ÙÔÓ ÂÈÛΤÙË;
18