5. ΣΕΙΣΜΟΣ ΕΓΚΑΡΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΜΗΚΗ ΚΥΜΑΤΑ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ ΠΩΣ ΜΕΤΡΑΜΕ ΤΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ ΚΛΙΜΑΚΑ RICHTER ΚΛΙΜΑΚΑ MERCALLI
6. Ο γερμανός μετεωρολόγος Άλφρεντ Βέγκενερ παρατήρησε ότι ο ώμος της Ν. Αμερικής ταίριαζε απόλυτα με τη μασχάλη της Κ.Δ. Αφρικής και διατύπωσε τη θεωρία της προέλευσης των ηπείρων από μια ενιαία μάζα ξηράς τη Παγγαία Μια νέα παρατήρηση τη δεκαετία του 60 έκανε πιο πιστευτή τη θεωρία του. Διαπιστώθηκε ότι μάγμα αναδυόταν ως την επιφάνεια των ωκεανών στερεοποιείτο και κινείτο ακριβώς με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο απομακρύνθηκαν οι ήπειροι ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ ΤΩΝ ΗΠΕΙΡΩΝ
7. Στη συνέχεια η ξηρά της Παγγαίας χωρίστηκε σε μικρότερα τμήματα τις λιθοσφαιρικές πλάκες το καθένα απ΄τα οποία κινήθηκε αργότερα με το δικό του τρόπο. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΠΑΓΓΑΙΑ
8. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ Μη έχοντας τη δυνατότητα να ταξιδέψουμε ως το κέντρο της γης μαθαίνουμε για τη σύστασή της αναλύοντας τα σεισμικά κύματα. Καθώς διαπερνούν τα διάφορα στρώματα των πετρωμάτων παραμορφώνονται και μας δίνουν πληροφορίες για τη σύσταση των υλικών που διαπέρασαν. Το επικρατέστερο λοιπόν μοντέλο δομής της γεώσφαιρας είναι το εξής: Ο πυρήνας της γης είναι μια μπάλα συμπαγούς σιδερονικελίου (ακτίνας 1200 Km) , περιβαλλόμενη από τον εξωτερικό πυρήνα (ένα θερμότερο στρώμα ρευστού σιδήρου). Από πάνω του υπάρχει ο εσωτερικός μανδύας (μια ζώνη στερεών πετρωμάτων) και πάνω απ΄αυτή ο εξωτερικός μανδύας (μια ζώνη εν μέρει ρευστών πετρωμάτων). Το εξωτερικό τμήμα ονομάζεται φλοιός και έχει πάχος από 5-75 Km. Το ανώτερο τμήμα του μανδύα και ο φλοιός αποτελούν τη λιθόσφαιρα. ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΤΗΣ ΓΗΣ
9. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ Ο φλοιός είναι πολύ λεπτός κάτω από τους ωκεανούς ενώ το μεγαλύτερο πάχος το έχει στις οροσειρές. Ο ΦΛΟΙΟΣ ΤΗΣ ΓΗΣ
10. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ Η λιθόσφαιρα αποτελείται από δύσκαμπτα κομμάτια τις λιθοσφαιρικές πλάκες που κινούνται πάνω στο τηγμένο τμήμα του μανδύα την ασθενόσφαιρα , 1 έως 2 εκ. το χρόνο , χωρίς να το νιώθουμε. Όμως επιδρά σημαντικά στο ανάγλυφο. ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΑ Περιλαμβάνεται μεταξύ της λιθόσφαιρας και του μανδύα και σε βάθος από τα 100 μέχρι τα 700 Km .
11. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΠΛΑΚΩΝ Η θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών διατυπώθηκε από τον γερμανό Α. Wegener Οι πλάκες πιθανότατα κινούνται λόγω θερμικών ρευμάτων που δημιουργούνται στο μανδύα .Το μάγμα που βρίσκεται πιο κοντά στο κέντρο της Γης ζεσταίνεται περισσότερο και έτσι αρχίζει να ανεβαίνει ενώ το ψυχρό που βρίσκεται πιο κοντά στη λιθόσφαιρα κάνει καθοδική κίνηση Ετσι δημιουργούνται κυκλικά ρεύματα που παρασύρουν τις πλάκες που βρίσκονται από πάνω τους
12. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΚΙΝΗΣΗΣ ΤΩΝ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΙΚΩΝ ΠΛΑΚΩΝ Όταν δύο πλάκες πλησιάζουν, η μία βυθίζεται και όταν φτάνει σε μεγάλο βάθος λιώνει και γίνεται μάγμα. Έτσι χάνονται τμήματα του φλοιού. Το διάπυρο μάγμα ανεβαίνει μέσα από τα ηφαίστεια ως λάβα και δημιουργούνται τα ηφαίστεια. Όταν απομακρύνονται το μάγμα αναβλύζει στο χάσμα που δημιουργείται ανάμεσά τους και πήζει δημιουργώντας νέα τμήματα φλοιού στο βυθό των ωκεανών. Μερικές φορές οι πλάκες κινούνται πλευρικά χωρίς να επηρεάζεται ιδιαιτέρως ο φλοιός. Πάντως όσος φλοιός χάνεται τόσος και δημιουργείται
13. Τα ηφαίστεια δημιουργούνται όταν το μάγμα βγει στην επιφάνεια με τη μορφή λάβας σχηματίζοντας κωνικής μορφής ψηλά ή χαμηλά βουνά Διάπυρο υλικό που βρίσκεται στο μανδύα Με την έκρηξη ενός ηφαιστείου ποτάμια λάβας κατεβαίνουν από τις πλαγιές καθώς και τα δηλητηριώδη αέρια που παράγονται μπορούν να προκαλέσουν πολλές καταστροφές. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ
14. Γύρω από τον Ειρηνικό τόσο στην Ασία όσο και στην Αμερική υπάρχει ο λεγόμενος πύρινος κύκλος που αποτελείται από αλυσίδα ενεργών ηφαιστείων. ΠΥΡΙΝΟΣ ΚΥΚΛΟΣ ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ
15. Η έκρηξη ενός υποθαλάσσιου ηφαιστείου μπορεί να προκαλέσει τεράστια παλιρροιακά κύματα που λέγονται τσουνάμις τα οποία όταν φτάσουν στις ακτές παρασύρουν ανθρώπους κτίρια κ.λ.π. Με την ηφαιστειακή δραστηριότητα συνδέονται και άλλα φαινόμενα όπως οι θερμοπίδακες και οι θερμές πηγές μερικές από τις οποίες είναι ιαματικές ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΤΣΟΥΝΑΜΙΣ
16. Ο σεισμός είναι ένα φυσικό φαινόμενο που πάντα από την αρχαιότητα ώς σήμερα προκαλούσε στον άνθρωπο φόβο και ανασφάλεια. Οι περισσότεροι σεισμοί οφείλονται στις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών και κατά συνέπεια οι ζώνες έντονης σεισμικής δράσης ταυτίζονται ουσιαστικά με τις παρυφές των πλακών. Αποτέλεσμα της σχετικής κίνησης είναι η παραμόρφωση των πετρωμάτων . Όταν ξεπεραστεί το όριο αντοχής των πετρωμάτων επέρχεται θραύση και σχετική κίνηση των δύο τμημάτων κατά μία επιφάνεια μέχρι να ισορροπήσουν. Η επιφάνεια αυτή είναι το σεισμικό ρήγμα Αυτή τη χρονική στιγμή γεννιέται ένας σεισμός. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΣΕΙΣΜΟΣ
17. Η διάρρηξη των πετρωμάτων που σηματοδοτεί τη γέννεση ενός σεισμού συνοδεύεται από απότομη έκλυση ενέργειας . Η συσσωρευμένη δυναμική ενέργεια παραμόρφωσης των πετρωμάτων μετατρέπεται σε κινητική ενέργεια ταλάντωσης των υλικών της επιφάνειας του ρήγματος. Οι ταλαντώσεις αυτές μεταδίδονται στα γειτονικά τους σημεία κ.λ.π. Στη περίπτωση αυτή επέρχονται μεταβολές τόσο στον όγκο όσο και στο σχήμα των πετρωμάτων και έτσι παράγονται δύο είδη κυμάτων :τα επιμήκη και τα εγκάρσια. Η ταχύτητα διάδοσης των επιμήκων κυμάτων είναι μεγαλύτερη από αυτή των εγκαρσίων Για το λόγο αυτό τα επιμήκη φθάνουν πρώτα σ΄ένα σημείο της επιφάνειας της γης και είναι τα πρώτα που καταγράφονται από τους σεισμογράφους. Τα πλάτη των εγκαρσίων κυμάτων είναι μεγαλύτερα από τα πλάτη των άλλων κυμάτων και κατά συνέπεια αυτά είναι τα κύματα που προκαλούν τις μεγαλύτερες βλάβες στις κατασκευές. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΓΚΑΡΣΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΜΗΚΗ ΚΥΜΑΤΑ
18. Μεγάλη σεισμικότητα (όπως και ηφαιστειότητα) παρατηρείται στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών και στις περιοχές σύγκλισης πλακών. Τα όργανα καταγραφής των σεισμικών δονήσεων είναι τα σεισμοσκόπια , οι σεισμογράφοι και το σεισμόμετρα. Τη καταγραφή την ονομάζουμε σεισμογράφημα η σεισμόγραμμα. ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΤΩΝ ΣΕΙΣΜΩΝ
19. Οι επιπτώσεις βέβαια ενός σεισμού στους ανθρώπους και στις κατασκευές εξαρτώνται εκτός από το μέγεθος και από άλλους παράγοντες όπως το βάθος της εστίας τη θέση του επίκεντρου , τη κατασκευή το έδαφος θεμελίωσης της κατασκευής κ.λ.π. β) Μια άλλη ποσότητα που αποτελεί μέτρο των μακροσεισμικών αποτελεσμάτων είναι η ένταση. Η πιο γνωστή κλίμακα που χρησιμοποιούμε για τον υπολογισμό της έντασης είναι η 12θμια κλίμακα Mercalli ΝΑΣΤΑΚΟΥ ΜΑΡΙΑ - ΓΕΩΛΟΓΟΣ 3 ο ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΣΠΑΡΤΗΣ ΠΩΣ ΜΕΤΡΑΜΕ ΤΟΥΣ ΣΕΙΣΜΟΥΣ Υπολογίζουμε μεγέθη που τους χαρακτηρίζουν: α) Το μέγεθος (Μ) του σεισμού που είναι το μέτρο της ενέργειας που εκλύεται από την εστία κατά τη διάρκεια της σεισμικής δόνησης. Για τον υπολογισμό του μεγέθους των σεισμών επινοήθηκαν διάφορες κλίμακες. Η πιο γνωστή από αυτές είναι η κλίμακα Richter .
20. Μεγάλος: 8+ Μεγάλες απώλειες ανθρώπινων ζωών και μεγάλες καταστροφές Σημαντικός: 7R-7.9R Σοβαρότατες ζημιές και πέραν των 100 χλμ Ισχυρός: 6R-6.9R Σοβαρές ζημιές εντός 100 τετραγωνικών χλμ Μέτριος: 5R-5.9R Ζημιές συνήθως εντός 10 τετραγωνικών χλμ Ασθενής: 4R-4.9R Αισθητοί με ελαφρές συνήθως ζημιές γύρω από το επίκεντρο. Ασήμαντος: 3R-3.9R Αισθητοί χωρίς ζημιές Μικρός: < 3R Πολλές φορές ανεπαίσθητοι ΚΛΙΜΑΚΑ RICHTER
21. Δεν γίνεται αισθητός. Αισθητός από μερικούς ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάπαυση στους ψηλότερους ορόφους κτιρίων. Αισθητός μέσα στα σπίτια. Μπορεί να μην αναγνωριστεί ως σεισμός. Δονήσεις σαν να περνάει ελαφρύ φορτηγό. Τίθενται σε κίνηση κρεμασμένα αντικείμενα. Τζάμια τρίζουν. Σταματημένα αυτοκίνητα κλυδωνίζονται. Δονήσεις σαν να περνάει βαρύ φορτηγό. Κρότος παραθύρων, χτύπος στις πόρτες. Αισθητός στην ύπαιθρο. Αυτοί που κοιμούνται ξυπνούν. Αιώρηση κρεμασμένων αντικειμένων. Ανατροπή μερικών μικρών αντικειμένων. Αισθητός από όλους. Πολλοί τρομοκρατούνται και τρέχουν έξω από τα κτίρια. Μικρές καμπάνες ηχούν. Μετακίνηση ή ανατροπή πολυάριθμων μεγάλων αντικειμένων και επίπλων. Βλάβες λίγες, ελαφρές. Μεγάλες καμπάνες ηχούν. Σοβάδες και τοιχοποιία ρηγματώνονται. Στις κακές κατασκευές πέφτουν σοβάδες, αποκολλούνται τούβλα και πέτρες. Γίνεται αισθητός από οδηγούς αυτοκινήτων. Κυματισμός στις λίμνες, θόλωμα νερού από λάσπη. Επηρεάζεται η οδήγηση των αυτοκινήτων. Λίγες βλάβες στην τοιχοποιία των καλών κατασκευών, και μεγάλες στις κακές κατασκευές. Κλαδιά σπάνε από τα δένδρα. Αλλαγές ροής και θερμοκρασίας του νερού σε πηγές και σε πηγάδια . Γενική καταστροφή στις κακές κατασκευές. Σοβαρές βλάβες στην τοιχοποιία των καλών κατασκευών. Υπόγειοι αγωγοί σπάζουν. Σε περιοχές με αλλούβια αναβλύζει από το έδαφος λεπτή άμμος, ιλύς και νερό. Καταστροφή γεφυρών. κατασκευών τοιχοποιίας προκατασκευασμένων κτισμάτων μαζί με τα θεμέλια. Σοβαρές ζημιές σε φράγματα, υδροφράχτες και αναχώματα. Κατολισθήσεις. Οι σιδηροτροχιές κάμπτονται . Μεγάλες ρωγμές στο έδαφος. Οι σιδηροτροχιές κάμπτονται έντονα. Υπόγειοι αγωγοί καταστρέφονται εντελώς. Ολική καταστροφή. Αντικείμενα εκτινάσσονται στον αέρα. Μεταβάλλεται η επιφάνεια του εδάφους και η γραμμή του ορίζοντα.
