Finanse międzynarodowe zbiór zadań

FINANSE
MTEDZYTUARoDoWE
zBlóRzADAŃ

Paweł Kowalik
Agnieszka Pietrzak

ęł
Wydawnictwo Naukowe PWN
Warszawa

Projekt okładki i stron tytułowych Dariusz Maślanka
Redaktor inicjuj ący D or ota o str ow ska- F urmanek
Redaktor Izabela Różańska
Redaktor techniczny D anuta J e zier ską-Żac zek
Komputerowe opfacowanie rysunków Robert Mościcki

A

{d'".xłm31

M*ń

Copyright @ by Wydawnictwo Naukowe PWN SA
Warszawa 2005

rsBN 978-83 -0r-14433-3

Wydawnictwo Naukowe PWN SA
02-616 Warszawa' ul. Postępu 18
tę|.Ż2 69 54 32I
faks ŻŻ 69 54 o3I
e-mail: pwn@pwn.com.Pl
www.pwn.pl

t,65a

Spis treścl

Wstęp

'7

1. Kurs walutowy
1.1' Czynniki wpł1łvającena kurs walutowy
1.2. Podstawowe pojęcia związane z kursem walutowym
l'3. Kalkulacja kursu krzyżowego
1.4. Dewaluacja i rewaluacja
t.5. Rodzaje transakcji walutowych
1.6. Organizacja rynku walutowego
Zadania do samodzielnego rozwiązania
Odpowiedzi
Pozycja walutowa i pozycja plynności
Zadania do samodzielnego rozlviązania
Odpowiedzi

3.

4.

płatniczy
3.1.Detinicjabilansupłuini.rąo...'.....
3.2. Konstrukcja bilansu
3.3. Równowaga bilansu płatniczego
Zadanja do samodzielnego rozwiązania
Odpowiedzi
Bilans

SDR-jednostkarozrachunkowaMiędzynarodowegoFunduszuWalutowego

4.1. Wprowadzenie SDR
4.2. Kalkulacja waltościSDR .
Zadania do samodzielnego rozwiązania
Odpowiedzi

5. Euro

9
9
11
1,4

15

17
18
Ż1

28
30

a4
35
37
37
38
41

4I
42
44
44
45
48

)Ż
53

Wprowadzenie euro
Przeliczanie walut narodowych na euro
Przeliczanie euro na waluĘ narodowe
Przeliczanie kursów pomiędzy walutami krajów UGW
Przeliczanie kursów pomiędzy walutami krajów UGW a innymi walutami
Zadania do samodzieln ego rozwiązania

5.1.
5.Ż.
5.3.
5.4.
5.5.

..

'

'1Odporłiedzi
k. hransakc.ie terminowe oraz swapy kursowe

!-'"6.1. Transakcje terminowe

6.2. Transakcje walutowe terminowe
6.3. Szacowanie wysokości kursu terminowego

53
55
55
56
56
58
59
60
60
OL

64

5

6B

Korekta kursu terminowego
obliczanie kursów terminowych dla okresów niepełnych
obliczanie kursów krzyżr:wych dla transakcji terminowych
Swapy kursowe
Kwotowanie swapów kursowych
obliczanie kursu k:rzyżowego dla swapów kursowych
Zadania do samodzieln ego r onviązanla
Odpowiedzi
7. Kurs paryteto*y, predykcja kursów walutowych
7.1'. Parytet siły nabywczej
7.Ż. obltczanie PPP
6.4.
6.5.
6.6.
6.7.
6.8.
6.9.

70
'7Ż

7Ż
'74
'7'7

't8
83
85
85
8ó
89

7.3. Kurs parytetowy
7.4. Predykcja kursów walutowych
Zadania do samodzieln ego rozwiązania

90
91,

93
94
94
98

Wartość opcji
opcja kupna i opcja sprzedaży
Parytet kupna/sprzedaĄ dla opcji
Strategie oPcYjne
Zadania do samodzieln ego rozstiązania

8.2.
8.3.
8.4.
8.5.

100

r04
106
1,r'7

12Ż

ffOdpowiedzi

IŻ4
r24

g.rlKontrakty swapowe
I

v

9.1. s*upy
9.2. Swap stopy Procentowej
9.3. Swap walutowo-Procentowy
Zadania do samodzięln ego rorwiązania

./')odpowiedzi . .
lo/ Arbitraż

J

11'.3.

11.4.
11.5.

IŻ8
IŻ9
131.

.

r32

to.t. Arbitraż walutowy trójstronny
10.2. Atbitraz stopy procentowej ,,pokryty" na terminowym rynku walutowym . . .
Zadania do samodzieln ego rorvłtązanta
Odpowiedzi
11.1.
11.2.

IŻ5

Ryzyko kursowe w działalności gospodarczej
Hedging z zastosowaniem kontraktów futures
Hedging z zastosowaniem swapów kursowych
Hedging z zastosowanięm kontraktów forward
Hedging z zastosowaniem opcji

Literatura

Załączlilr. Kody walut wedlug

Iso . . . .'

13Ż
.

r33
1,36

137

r39
139

14L
1.45

145
1.46

147
148

Wstęp

Procesy globalizacji zachodzące we współczesnym świecie wymuszają nie tylko
na przedsiębiorcach i menedżerach, ale równiez na przedstawicielach wladz
publicznych różnych szczebli zainteresowanie międzynarodowymi aspektami
finansów. Zacieśniające się więzy międzynarodowej współpracy i coraz większe
otwarcie polskiej gospodarki na świat sprawiają, Ze procesy zachodzące w dziedzinie finansów międzynarodowych coraz silniej wpływają na efekty gospodarowania rodzimych przedsiębiorstw, tworząc tez SZanSe finansowania przedsięwzięć lokalnych. Znajomośćpodstawowych zagadnień związanych z finansami
międzynarodowymi, zarówno w ujęciu teoreĘcznym, jak i praktycznym, staje
się niezbędna dla wszystkich podejmujących decyzje finansowe, w szczególności
o charakterze rozwojowym. Przeniesienie ujęć teoreĘcznych do zastosowań
praktycznych dokonuje się najlepiej popTzez formułowanie i rozwiązywanie
zadań.
W niniejszym opracowaniu po krótkiej prezentacji zagadnień teoreĘcznych
przedstawione zostały przykłady zadań i rozwiązań otaz zadania do samodzielnego rozwiązania' Ujęto przede wszystkim te zagadnienia, które mają bezpośrednie odniesienia praktyczne. Do nich zaliczono problemaĘkę kursu walutowego' bilansu płatniczego oraz podstawowe instrumenty finansowe (kontrakty
terminowe, opcje walutowe)' Adresatami ksiązki są studenci kierunków finansowych, ale również praktycy - przedsiębiorcy i menedzerowie, przedstawiciele
słuzb finansowych wladz lokalnych oraz kadra szeroko rozumianego sektora
tlnansowego.

Zbiór zadafi zostaŁpodzielony na 11' rozdziałów. Struktura poszczególnych
rozdzjalów jest jednolita i obejmuje wprowadzenie teoreĘczne do prezentorr'anych zagadnień, omówienie przykładowych problemów, a następnię zadania
do samodzielnego rorwiązania, które dają mozliwośćzastosowania i oceny
zdobytej wiedzy. Teoretyczne omówienie zagadnień zostało ograniczone do
niezbędnego minimum, ponieważ podstawę wiedzy dają opracowania podręcznikowe i monografie, dla których niniejsze opracowanie jest materiałem pomocniczvm, poprzez stawianie problemów i kreowanie umiejętności rozwiąrywania

komenzadaf|. Podano pełne rozwi ązania trudniej szych problemów, op atrzone

tarzami, oraz wyniki rachunkowe pozostałych zadań, umieszczone na końcu
kazdego rozdziall, co daje mozliwość korygowania ewentualnych błędów.
reanym z głównych celów tej prary jest również zainteresowanie czytelnika
problemaĘką linanńw międzynarodowych i zachęcenie go do dalszych' bar'dziej
polecamy szereg pozycji literatury, jako

wnikliwych studiów. Dlatego

doskonałą pobstawę do szerszych ronvażafi. Wśród całego bogactwa publikacji
jak
warto wskazać zułlaszcza opracowania przygotowane przęz takich autorów,
prof. Bogumił Bernaś.
prof. Eugeniusz Najleps zy, prof' Krzysztot Zabielski czy

1r

Kurs walutowy

1'1. Czynniki wp|ywające na kurs walutowy
Kurs walutowy to cena jednej waluty wyrazona w innej walucie.
Kurs walutow oznacza stosunek wymienny pomiędzy walutami dwóch krajów.
Nalezy uznać go Za cenę strategiczną w gospodarce, wpłrya on na ceny produktów i komponentów importowanych, a ptzez to na strukturę cen w całej gospodarce. Ma decydujący wpł1rv na efektywność transakcji eksportowych i importowych. Najogólniej mozemy powiedzieć' ze kurs walutowy wyraża dynamikę i konkurencyjność danej gospodarki względem reszĘ świata, przede
rvszystkim wobec walut odniesienia. Kurs walutowy spełnia w gospodarce wiele
funkcji, a podstawowe z nich to:
o funkcja informacyjna,
o funkcja cenotwórcza'
Kursy walut kształtują się na podstawie czynników makroekonomicznych'
rryników gospodarczych poszczególnych państw, poziomu stóp procentowych
itp. Do najwazniejszych czynników nalezy zaliczyć:
1. Produkt krajowy brutto (PKB). Mozna tu wskazać ogólną zależnośĆ:
o wzrost PKB powoduje zamvyczaj umacnianie się waluĘ krajowej w Stosunku do waluty obcej;
. spadek PKB może powodować osłabienie się waluĘ krajowej w stosunku
do waluty obcej.
Efekt ostatęczny zaleĘ od sytuacji w państwie waluĘ odniesienia lub - jeszcze
>zerzej - od sytuacji głównych walut na rynku międzynarodowym. Zbyt ilĘ
rr'zrost kursu waluty krajowej moze w}ĄvolaÓ rwiększenie się kosztów eksportu,
a tym Samym spadek eksportu. Jednocześnie maleją koszĘ importu, które
powodują wzrost importu, co lącznie wpłylva negaĘwnie na bilans platniczy
państwa'

Ż. Poziom stóp procentowych. Do oceny stosuje się realną stopę procentową, czyli stopę nominalną pomniejszoną o wskaźnik inflacji. W przypadku
tego czynnika istnieje także ogólna zależność'.

.

wzrost Stóp procentowych powoduje wzrost napl1rvu kapitału, to z kolei
powoduje zwiększenie podazy waluĘ, a tym samym umacnianie się waluty krajowej w stosunku do zagranicznei;
. Spadek stóp procentowych powoduje sytuację odwrotną.
3. Poziom bezrobocia:
o wzrost wskaźnika bezrobocia powoduje osłabienie się wartościwaluĘ
krajowej w stosunku do waluĘ zagranicznej;
. Spadek wskaźnika bezrobocia powoduje umacnianie się wartościwaluĘ
krajowej.
4. Inflacja:
. spadek inflacji powoduje zam*yczaj umacnianie się wartościwaluĘ krajowej; nie za'wsze jest to za1eżnośĆkrótko- i średnioterminowa;
o wzrost inflacji powoduje osłabianie się wartości waluĘ krajowej; jest to
efekt spadku siły nabyrvczej pieniądza

.

.

umocnienie się waluty krajowej powoduje spadek kosztów importu,
a Ęm samym spadek inflacji;
osłabienie się waluty krajowej powoduje wzrost kosztów importu, a tym
samym wzrost inflacji.

5. Kształtowanie się bilansu platniczego:
o dodatni bilans platniczy prowadzi do umocnienia się waluty krajowej;
. bilans płatniczy ujemny prowadzi do osłabienia kursu waluty krajowej.
6. Poziom rezerw walutowych brutto. Rezerwy walutowe są czynnikiem
stabilizującym. Wzrost Tezer.w świadczyo dodatnim efekcie wymiany między'
narodowej.
7. InwesĘcje pońfelowe i bezpośrednie. InwesĘcje antyimportowe i proeksportowe wzm acniaj ą pientądz kraj owy. InwesĘcj e zagr antczne motywowane
względami rynku krajowego w długiej perspekfiie mogą osłabiać pteniądz
krajowy.

B. Spekutacje na rynkach walutowych. InwesĘcje portfelowe mają często
charakter spekulacyjny i mogą w niesprąvjających okolicznościach destabilizować rynek finansowy.
9. Stabilnośćpolityczna, wystąpienia liderów politycznych. Na przykład'
wyniki sondazy przedwyborczych w czeTwcll 200Ż r. w Brazylii spowodowały
panikę wŚród inwestorów. Kandydat lewicy uzyskujący 40vo glosów zapowiadał
wcześniej renegocjację spłaty długów, co mogło oznaczaĆ ogłoszenie niewypłacalnościrządl, drastycznie podniosły się koszty obsługi długu:wzrosły stopy
procentowe, oprocentowanie obligacji, osłabłreal. oznaczalo to wzrost wielkościdługu denominowanego w dolarach po przeliczeniu na reale. Kurs dolar f real zacząl gwałtownie rosnąć.
10. Wydarzenia na świecie, zmiany na rynku światowym cen towarów
o duzym udziale w obrotach.
11. Polityka kursowa banku centralnego.
Podstawową ro1ę w kształtowaniu poziomu kursu walutowego odgrywa
prawo popytu i podazy. Trzeba zaznaczyć, że w przypadku rynku walutowego
10

prawo popytu i podaży ksztaltuje czasem kurs walutowy wbrew wszelkim ocze'
kiwaniom *ynikającym z dlugookresowych ana|iz opartych na raportach dotyczących kondycji gospodarczej danych państw. Liczba uczestników rynku jest
tak wielka, a motywy ich działalnościtak róznorodne, że bardzo trudno jest
przewidzieć ewolucję kursu danej waluty.
PLN
5,0

1,0
04.0'1 .93

13.12.94

03.'12"96

'1

8.1

1

.98

1

8.1

0.00

27

.09.02

Rysunek 1' Ksztaltowanie się kursu USD/PLN w okresie 4'01 '93_27.o9'o2
ZrÓdło: wW'money.pl.

1.2. Podstawowe poięcia
zwaązane z kursem Walutowym
Zapis kursu walutowego przyjmuje następującą postać:

kurs
kupna
US D/PLN
waluta bazowa

kurs

sprzedaĄ

= 3,1983/3. 1993

waluta kwotowana

Kwotowania walut podawane są jako dwustronny kurs kupna-sprzedazy.

Są to ceny zakupu lub sprzedaĘ danej waluty _ waluĘ bazowej -w zamian za
walutę kwotowaną. Klient kupuje walutę bazową (czyli sprzedaje walutę kwo-

towaną) według kursu podanego po lewej stronie kwotowania, a sprzedaje
walutę bazową (kupuje walutę kwotowaną) wedlug kursu podanego po prawej
stronie kwotowania.
11

Zasadniczo kursy kwotowane Są do czterech miejsc po przecinku (w notowaniach giełdowych do sześciu), z wyjątkiem następujących notowań: USD/JPY
oraz USD/ITL.
Przedstawiony zapis jest równoważny z następującym:
3,8983-3,8993
gdzie USD jest walutą bazową, a

PLN za

PLN

1 USD,

_ walutą kwotowaną.

Waluta bazowa waluta, której iloścw danym kursie jest staIa (zazwyczaj
1 lub 100).
waluta, której ilośćw danym kursie zmienia się
w kolejnych kwotowaniach.

Waluta
kwotowana
RIT)

cęna' po której dealer jest gotowy kupić jednostkę (lub
100 jednostek) waluĘ bazowej. Po kursie kupna klient
wymienia walutę bazową na kwotowaną.

Kurs sprzedazy
OFFER lub
ASK

cena' po której dealer jest gotowy sprzedać jednostkę
(lub 100 jednostek) waluĘ bazowej. Po kursie sprzedazy
klient wymienia walutę kwotowaną na bazową

Duża figura

częśćceny, której dealerzy nie kwotują.

Pestki

dwie ostatnie cyfry w zapisie kursu walutowego' które są
kwotowane przez dea1,erów (inaczej punkty).

Prowizja

opłata lovotowa lub procentowa zutiązana
dzeniem transakcji wymiany.

Kurs kupna

z

przeprowa-

Różnicę między kursem BID i OFFE'R nazywamy spreadem. Marża to
wielkość, jaką bank dodaje do kursu sprzedaĘ i odejmuje od kursu kupna
waluty kwotowanej na rynku międzybankowym:
rynek hurtowy

4,r370

4,1380

4,ŻŻ16

4.2226

rynek detaliczny

Przyklad 1.1
Kurs międzybankowy wynosi: USD/PLN: BID - 3,1380, OFFER - 3,2216.
Bank kwotuje dla klientów: USD/PLN 3,1370-3,ŻŻŻ6.
Jeżeli sytuacja na rynku jest spokojna, to spread jest ,,wąski''. Łatwiej jest
okreŚlić wartość waluty. Im sytuacja jest trudniejsza do rozpoznania i im mniej
uczestników, Ęm róznica pomiędzy ceną kupna i sprzedazy jest większa.
IŻ

(

Przyklad L2

BankXYZ

kwotuje następujący kurs walutowy:

USD/SEK

= 7,30Ż0140,

Co oznacza, że:

o walut4 bazowąjest dolar amerykański (USD);
o walutą kwotowaną jest korona szwedzka (SEK);
o kurs kupna: 7,30Ż0 - dealer kupuje 1 USD, płacąc za niego 7,3020 SEK,
klient wymienia dolary na korony szwedzkie;
. kurs sprzedaĄ: ],3040 - dealer sprzedaje 1 USD, klient płaci za niego
7,30Ż0 SEK, klient wymienia korony szwedzkie na dolary;
. duża figura wynosi 7,30;
o pestki wynoszą Ż0140.

Kurs waluty, jak wspomniano wcześniej, to cena jednej waluty wyrazona
w drugiej walucie. Z punktu widzenia kraju, w którym waluta jest kwotowana,

mozna vłyróżnić dwa rodzaje kwotowań: bezpośrednie i pośrednie. Rodzaj
kwotowania zalezy od tego, która z walut jest walutą krajową, a która zagraniczną.

Notowanie

określeniezmiennej ilościjednostek waluĘ krajowej
bezpośredniew stosunku do stalej liczby jednostek waluĘ obcej.

Notowanie
pośrednie

określenięzmiennej ilości jednostek waluty obcej w stosunku do stalej liczby jednostek waluty krajowej'

Przykład 1.3
W Polsce kwotowanie:
PLN/EUR jest dla nas lovotowaniem pośrednim:
EUR/PLN jest dla nas kwotowaniem bezpośrednim.
Natomiast na terenie Unii Gospodarczej i Walutowej jest odwrotnie. Kwotowanie:

PLN/EUR jest dla Niemca kwotowaniem bezpośrednim;
EUR/PLN jest dla Francuza kwotowaniem pośrednim.
Podsumowując dla dowolnego kursu:

WALUTA BAZOWA MALUTA KWOTOWANA: BID-OFFER
Krcatorzy rynku

Uczestnicy rynku

zamierzają

Kurs kupna BID
Kurs sprzedaży oFFER

.
.
.
.

mogą

kupić bazową

a

kupić kwotowaną

sprzedać kwotowaną

a

sprzedać bazową

kupić kwotowaną

.
.

kupić bazową
sprzedać kwotowaną

sprzedać bazową

13

1.3. Kalkulacja kursu krzyżowego
Choctaż mozliwa jest wymiana pomiędzy dwiema dowolnymi wymiennymi

walutami, to na rynku międzybankolYym kwotuje się większośćwalut w stosun-

ku do dolara amerykańskiego. Redukuje się w ten sposób liczbę kursów

wymiany. Kurs walutowy pomiędzy dwiema dowolnymi walutami mozna obltczyć z kursów poszczególnych walut w stosunku do dolara lub innej (takiej

samej) waluty. Taki kurs nazywa się kursem krzyżowym lub krosowym
(cross-rate),

W większoŚciprzypadków nie ma uniwersalnej konwencji doĘczącej kolejnościkwotowania kursu krzyżowego - nie jest ustalone, która waluta powinna
być walutą bazową, a która kwotowaną.
Aby obliczyć kurs krzyżowy z kursów ,,dolarowych'':
. naIęZry podzielić przeciwne strony ,,do1arowych'' kursów wymiany, jezeli
mamy do dyspozycji dwa kursy lovotowane pośrednio lub dwa kursy
kwotowane bezpośrednio;
. nalezy pomnozyć te same Strony, jezeli mamy do dyspozycji jeden kurs
bezpośredni i jeden pośredni.
Przypadek

1

Jezeli mamy dwa kursy walutowe U/X i U/ry (,,wspólna waluta'' jest w obu
kursach walutą bazową), to obliczając kurs krzyżovły,dzielimy przez nową
walutę bazową (kupno kwotowanej :sprzedaż bazowej/sprzedaż kwotowanej: kupno bazowej):

XN

=

U/Y:UX

lub

Y'X

=

U/X:U|(.

Przykład 1.4
USD/CHF = 7,6Ż30 lI,6Ż40

USD'/PLN =

3,7 880 13,7

890

PLN/CHF = I,6Ż30 : 3,] 89011,6Ż40

:

3,7BB0

= 0,4ŻB3l0,4ŻB7

Przypadek 2

Jezeli mamy dwa kursy walutowe X/U i Y/U (,,wspólna waluta'' jest w obu
kursach walutą kwotowaną), to obliczając kurs krzyżovły, dzielimy przez nową
walutę kwotowaną (kupno bazowej : sprzedaż kwotowanej l sprzedaż bazowej
: kupno kwotowanej):
:

X/Y
I4

=

X/U:

Y/U

lub

Y/X

=

Y/U:X/U.

Przykład 1.5
CAD/USD = 0,8950 / 0,8953
ri
lN
)-

ł
n

GBP/USD = 1,44301L,4560
CAD/GBP = 0,8950 : 1,4560/0,8953 : 1,4430
= 0,614710,6Ż04

Przypadek 3

Jeślimamy dwa kursy walutowe X/U i U/Y (,,wspólna waluta'' jest w jednym
kursie walutą kwotowaną, a w drugim kursie walutą bazową), to obliczając kurs
krzyżowy, mnozymy kursy kupna i kursy sprzedaĄ (kupno bazowej x kupno
kwo towan ej l spr ze daż b azowej x spr ze daż kwo towanej )
:

X/Y

=

X/U UAr

lub

YIU

= 1./(XlU

U'D.

Prrykład 1.6
GBP/USD = I,643011,6560
u
ą
t-

USD/PLN = 3,7880/3,7890
GBP/PLN = 7,6430 '3,78801I,6560 ' 3,7890 = 6,ŻŻ3716,Ż746

1.4. Dewaluacja i rewaluacja
Kursy walutowe podlegają nieustannym zmianom, które przyjmują postać apre-

cjacji lub deprecjacji. Wzmocnienie się waluty krajowej na skutek działania
rynku nazywamy aprecjacją, natomiast oslabienie się kursu waluty krajowej
nazywamy deprecjacją. Aprecjacja i deprecjacja są zjawiskami rynkowymi.
Dewaluacja

u

ą

urzędowe obnźenie waluĘu krajowej względem walut
obcych (ptaci się więcej jednostek waluĘ krajowej za
jednostkę waluĘ obcej, waluta krajowa oslabia się).

Rewaluacja

urzędowe podniesienie waluty krajowej względem walut obcych (waluta krajowa umacnia się).

Rewaluacja i dewaluacja są decyzjami urzędowymi i mogą być dokonane
przez odpowiednie organy państwa. Skutkiem deprecjacji moze być dewaluacja,
a aprecjacji - rewaluacja.
15

Wielkość aprecjacji (deprecjacji) dla waluty bazowej wyraża się w formule:
St

-so.
S6

Wielkośćaprecjacji (deprecjacji) dla waluty kwotowanej wyraża się w formule:
so

-

s1,

S1

gdzie: s6 - poczQtkowa wartośćwaluty (bazowej w walucie kwotowanej);
- aktualna wartośćwaluty (bazowej w walucie kwotowanej).

s1

Przyklad I.7
Kurs GBP/PLN zmienił się z poziomu 6,356] do 6,45]3' określaprecjacjęl
/deprecjację funta szterlinga i złotego.
Apr ecjacja / deprecj

acj

a funta szterlinga

sr-s0

s6

Apr ecjacja / deprecj

acj

so-s1
S1

.

=

6,45i_3:9t567

= 0,015g = r,5g%o.

6,3567

a złotego
=

:

6,3567

:

-6,4513

6.4573

=

-0,0155 = -7,55Vo.

kursu GBP'PLN spowodował:

deprecjację złotego o L,557a,
aprecjację funta o 7,58%0.

Przyklad

od

1.8

1999 r. do Ż00Ż r. cęna usługi w zakładzie kosmetycznym w Splicie wzrosła
ze 100 kun do 175 kun' W tym Samym czasie kurs USD/HRK zmienił z 7,65

do ],Ż5. o ile zmienil się koszt analizowanej usługi w okresie 1999-Ż00Ż,

wyrażony w dolarach amerykańskich?
o Cena usługi w dolarach w 1999 r. 700:7,65 = 13,07 USD.
. Cena usługi w dolarach w Ż00Ż r. I75 :7,25 = Ż4,14 USD.
. W rezultacie cena usługi wzrosła o:
(Ż4,14 _ 13,07) : 13,07 = 0,846977 B = 84,7

%o.

Na ten wzrost składa się aprecjacja kuny chorwackiej o 5,52vo oraz podniesienie ceny doby hotelowej o 75%:

-,sr 7,65 -7,25 =0,05517=5,5Żvo,
7,25
51
-=
Pr-Po 175 - 100 0,75 757o.
=
=
100
P,,

so

1

.5. Rodzaie transakcii walutowych

Transakcje walutowe dzielimy na dwa podstawowe rodzaje:
o transakcje spot,
. transakcje terminowe.
Transakcje spot to inaczej transakcje kasowe, biezące, natychmiastowe,
dostawcze. Termin Spot oznacza dostawę w ciągu 2 dni roboczych (transakcja
zawartaw poniedzialek jest tozIiczana w środę).obowiązuje zasada kompensacji walońw (rozliczenie przez obie strony transakcji w tym Samym dniu).
Jeżeli następuje zmiana mieiiąca, to dostawa powinna nastąpió następnego dnia
(a więc o jeden dzień wcześniej).

Transakcje spol

kontrakty wymiany jednej waluĘ na drugą, dla których
termin roz|tczęniawynosi 2 dni robocze.

Transakcje
terminowe

kontrakĘ doĘczące wymiany jednej waluty na drugą

w pewnym terminie w przyszłości.

ZawierĄąctransakcj ę natychmiastową' określamy cenę transakcj i dla dwudniowego teńinu rea|izacji (data spot). oznacza to termin, kiedy Środki muszą
być dostarczone na wskazany rachunek bankowy. Dzień rozliczenia musi być

dniem roboczym w obydwu krajach, których walut dotyczy transakcja. Do
terminu realizacji nie są Zatemwliczane świętapaństwowe oraz inne dni wolne

odpracy,np.w.eekendy.WartoprzytyffIzatwaĘć,żewniektórychkrajach
azjatyckich banki nie pracują w piątki, które są dniem roboczym w krajach
europejskich i Amerycó, a pracują w soboty, kiedy banki europejskie i amery-

1

t

tans|ió nie pracują. Ef"kt"- tego jest dodatkowe wydłuzenie terminu dostawy,
poniewaz dniem rozllczenia nie moze być ani piątek' ani sobota'
Transakcje natychmiastowe tworzą największy i najważniejszy rynek na
śrr-iecie. Są to trans akcje rzeczywiste. CharakterynĄą się wysokim stopniem
efektywności. Rynek spol jest uwazany zaryneko niemal doskonałej konkurenze względu na:
"ji . jednorodnośćproduktu,
. strukturę i skład uczestników rynku (dużaliczba kupujących i sprzeda-

.

jących),

łatwy dostęp do rynku dla kazdego typu podmiotów,
. przćjrzystość rynku (informacje kształtujące kursy walut są powszechnie
dostępne).
Transakcje terminowe to kontrakty dotyczące wymiany jednej waluty na
jrugą w pewnym terminie w przyszłoŚci. Są to zarówno transakcje rzeczywiste,
się takie
lrk I ipet.,taryjne (gry finansówe)' W momencie za'wierania precyzuje
dostawy oraz kwota. Transakcje
elemełĘ, jak"ierminówy kurs wymiany, data
ierminorve Zostaną szerzej omówione w dalszej częściksiązki'
T7

'

1.6. Organizacia rynku walutowego
Na rynku walutowym 90o/o operacji odb1rva się między bankami, a jedynie I0%
doĘczy klientów indyrvidualnych. Duza zmienność kursów walutowych powoduje, że podawane przez dealera kursy Są wazne Ęlko w momencie zakwotowania. Zmiennośćrynku, ilośĆoraz ,,ciężar gatunkowy'' transakcji wymaga od
dealerów szybkiej reakcji oraz jasnościw porozumiewaniu się między sobą.
Pozwalają na to systemy dealingowe' Najczęściej są to systemy Reutersa i
Bloomberga.
Brokerzy pozostają w stałym kontakcie z bankami. Poszukują najlepszych
ofert cenowych. Doprowadzają do zawierania transakcji między bankami. Dostarczają uczestnikom rynku na tlieząco cen transakryjnych, z których Za'wsze
mozna skorzystać. Są pośrednikami w transakcjach, nie mogą zajmować pozycji,
zarabiają dzięki opłatom naliczanym od wartości kvot transakcji dokonanych
za ich pośrednictwem. Podtrzymują płynność
rynku.
Rynek walutowy dzialabezprzerwy' Otwarcie rynku w Europie zbiega się
Z porą zamknięcia rynków azjatyckich. Zamknięcie rynku w Europie zbiega się
z kolei otwarciem notowań amerykańskich. Zamknięcie rynku amerykańskiego
to otwarcie rynku w Australii, następnie w Aąi itd. Linia zmiany daĘ biegnie,
najogóIniej, wzdłlż1B0. południka. Dzień kończą Hawaje (Wyspy Midway),
a rozpoczynają Wyspy Tonga, konkretnie giełda w Nowej Zeland1i.
Standardowa kwota na rynku międzynarodowym wynosi 10 mln USD
(w Polsce 5 mln), w przypadku innych kwot dokonuje się specy{ikacji kwoty
w momencie pytania o cenę.
Jezeli cena została podana (nastąpiło lovotowanie) i pytający o cenę decyduje się zawrzeĆ transakcję, to podający cenę nie moze jej już zmieniĆ Strona
pytająca o cenę nie powinna korzystać z błędu osoby kwotującej, tylko nvrócić
uwagę kontrahentowi, że podaje cenę daleko odbiegającą od poziomu rynku.
Kwotujący powinien ZawSZę podać dwie ceny - kupna i sprzedaży (bidloffer).
Podstawowymi elementami transakcji walutowej są:
o data transakcji,

.

uczestnicy,

o waluty,
o kurs walutowy.
o kwota transakcji,
o data rozliczenia,
. instrukcje platnicze.
W kazdym duzym banku komercyjnym funkcjonuje departament zajmujący
się dokonylvaniem transakcji międzybankowych, w tym także międzynarodowych. Dzieli się on na trzy Segmenty:
I. Dealing room (f|ont office), który zajmuje się zawieraniem transakcji
finansowych. Jest często podzielony na mniejsze dzialy zajmljące się jednym
rodzajem transakcji. Są to najczęściejdziały rynku pienięZnego' kapitalowego,
walutowego, klienta insĘtucjonalnego, instrumentów pochodnych.
1B

Yo

))-

d
ł.
i

h
)-

e
i,
h

Y

v

J
t,

)

Ż. Middle ffice, który zajmuje się przeprowadzaniem analiz, świadczy
pomoc prawną dealerom z dealing roomu.
3. Back ffice (operacyjno-księgowy), który odpowiedzialny jest za caly
proces operacyjny i księgowy oraz kontrolny.
Po zavłarciu transakcji walutowej przez dealera jest sporządzana nota
transakcyj na, która zavłier a:

o datg,

c rodzaj,
o
o

naz}łłQkontrahenta,

ndzlvQ walut,
o kurs wymiany,
. kwotę transakcji.
o instrukcje płatnicze,
o datg rozliczenia,
o kierunek transakcji (kupno/sprzedaż),
. informacje dodatkowe.
Notowania większościwalut na rynku podawane są względem dolara. Doninująca rola dolara wynika z faktu, ze jest on podstawową walutą rozliczefl
:randlu zagranicznego i inwestycji na rynkach finansowych, chociaz pozycja ta
'est zagrożona, CoTaz częściejwystępuje euro. Pewne pary walut posiadają swoje
rmowne nazNy, np."

GBP/USD - cable,
USD/CHF - dollar-swissy.

Y

W latach pięćdziesiątych i sześćdziesiąĘchnawet największe rynki finan-

.orve Wielkiej Brytanii' Stanów Zjednoczonych czy Szwajcarii podlegały rząJowemu systemowi kontroli, który zapobiegał swobodnemu przepływowi kapi_
:elu w skali międzynarodowej. Inwestorzy zaczęli poszukiwać sposobów omija-

ria Ęch ograniczeń. Poza zasięgiem rządów rozwinęły się eurorynki. Rozpo:zeły one dziaIalnośĆna początku lat sześćdziesiątych' Wtedy to inwestorzy
:aczęli lokować depozyty w wartości określonej w dolarach amerykańskich
,ą bankach w Londynie lub innych bankach poza Stanami Zjednoczonymi.
tsanki te były często oddziałami banków amerykańskich' Banki zaczęly wyko:zrstywać te depozyty do udzielania krótkoterminowych poĄczekpozyczkobior-

W praktyce podstawowym celem eurorynków jest lokażacja banku poza krajem pochodzenia waluĘ, w której zalviera się transakcję.
)o głównych deponentów należaly banki centralne krajów komunisĘcznych'
sraje te utrzymywały aktywa dolarowe w celu prowadzenia interesów z krajami
-echodnimi. Jednocześnie nie chciały Ęch pieniędzy lokować w Stanach Zjed]t]CZoĘCh, poniewaz obawiały się zamrożenia depozytów przezwladze Stanów
:Dm Z różnych krajów.

Ziednoczonych w momencie kryzysu między Wschodem a Zachodem. Pod
!'Dniec lat sześćdziesiąĘch rynki te romvijaIy się także głównie dzięki temu, że
:onvalały unikać kontroli i regulacji finansowych Ze Stlony Stanów Zjednoczo:''ch. Przyczynił się do tego m'in. przepis Q, który wprowadził ograniczenie
1,9

wysokoŚci Stopy procentowej, jaką bank mógł oferowaÓ, aby zachęcić do lokowania depozytów. Banki amerykańskie muszą ltrzymywaĆ określoną stopę
rezer:w na zabezpieczenie depozytów w Stanach Zjednoczonych. Nie mają takiego obowiązkll na eurorynkach1.
Rozmiar eurorynków powiększył się znacznie po 1973 r. Wzrost cen ropy
naftowej w tym czasie spowodował wzrost dochodów dolarowych krajów OPEC.
Kraje te nie byty w stanie ich rozsądnie wydać. ,,Petrodolary'' ulokowane zostały
jako depozyĘ na eurorynkach. Następnie banki wprowadzily je do obiegu
poprzez udzielenie pozyczek krajom rozwijającym się lub importującym ropę'
które były Zmuszone sfinansować deficyt na rachunku obrotów bieżących.
opr1cz transakcji w dolarach amerykańskich z biegiem czasu zaczęto przeptowadzaĆ transakcje w funtach szterlingach, jenach japońskich i markach
niemieckich. W mviązkl z Ęm :udzial dolara zacząl się zmniejszać. Zasięg
terytorialny eurorynków stopniowo się zwiększał. Najpierw ograniczal się do
Londynu i stolic państw zachodnioeuropejskich. Następnie eurorynki dotarły
na Bahamy i Kajmany. W latach dziewięćdziesiąĘch rozciągnęły się na rozwijające się centra azjaĘckie: Hongkong, Singapur, Bahrajn. Obecnie eurorynki
funkcjonują efektywnie przez Ż4 godziny na dobę.
Bez wzgędu na siedzibę inwestor moze na bieżąco analizowaĆ sytuację

w Nowym Jorku, obserwować reakcje na rynkach finansowych w Hongkongu,
dokonywać zakupu waluty obcej we Frankfurcie i płacić za pośrednictwem
banku w Londynie - wszystko to przy nieduzym wysiłku i nieduĄch opóŹ-

nieniach czasowych.
Eurorynki dzielimy na:
. eurorynek pieniężny - jest to rynek eurowalut, glównie dolara,
. eurorynek kapitalowy - jest to głównie rynek euroobligacji.
Eurowalutą (nie mylić z euro) można narvłaĆ każdą walutę narodową
danego kraju poza jego granicami. Na przyklad eurozłoĘ to zIoĘ poza granicami Polski, a eurodolar to dolar amerykański poza granicami Stanów Zjednoczonych. Rynek eurodolarowy jest to rynek wierzytelności dolarowych poza
granicami Stanów Zjednoczonych. Rynek eurowalut będzie natomiast rynkiem
wierzytelnoŚci w walutach wymienialnych poza granicami ich pochodzenia.
Centrum rynku eurowalutowego jest Londyn. Inne wazne ośrodki w Europie to Paryż. Frankfurt nad Menem, Zlrych, Amsterdam' Luksemburg. oŚrodki
funkcjonująCe poza Europą na^"rvane są ośrodkamioJfshore. Nalezą do nich
m.in. Bahamy, Kajmany, Hongkong, Singapur. Na tym rynku funkcjonuje prawo
popytu i podaĘ. W ramach tego prawa kształtuje się oprocentowanie depozytów i kredytów eurowalutowych. Bazową stopą procentową jest LIBOR (London Interbank Offered Rate) dla depozytów dziennych, miesięcznych, trzymiesięcznych, sześciomiesięcznych i rocznych. operacje na tych rynkach są
prowadzone w duzych jednostkach.
1

R.E. Caves, J.A. Frankel, R.W. Jones, Handel i finanse międ4narodowe, PWE, Warszawa

1998, s. 543.

20

lopę
ta-

Rynek euroobligacji nie podlega kontroli krajowych wladz walutowych.
Na Ęm rynku zaciąga się pozyczki euroobligacyjne. Róznica pomiędzy euroobligacjami a zwykłymi obligacjami polega na tym, ze euroobligacje są roz-

fti

prowadzane przez konsorcja bankowe, denominowanę Są w róznych eurowalutach, a emisja ma zasięg międzynarodowy. Poza tym nie różnią się one od
zwyklych obligacji. Euroobligacja jest to papier wartościowy wystawiony na
okaziciela. Stanowi zobowiązanie emitenta do zapłaty posiadaczowi kwoĘ określonejw euroobligacjiwraz z odsetkami na warunkach określonych w emisji.
Istnieje pierwotny i wtórny rynek euroobligacji. Na rynku pierwotnym dokonuje
się emisji nowych euroobligacji. Na rynku wtórnym dokonuje się obrotu euro_
obligacjami przed terminem ich wykupu. Rynek ma zasięg międzynarodoouy.
Jest to spowodowane jego charakterem i infrastrukturą. Dzisiaj rynek ten
obejmuje cały świat.Na tym rynku zaciągaIy kredyty równiez niektóre kraje
Europy Srodkowej i Wschodniej, w tym Polska.
Rynek euroobligacji jest trwałym elementem międzynarodowego rynku
kredytowego. Jest elastyczny w Swym dzialaniu, szybko dostosowuje się do
warunków funkcjonowania gospodarki światowej.

łę

Zadania do samodzielnego rozwaązania

pv
;C.

rly
gu
)9'
:h.

,e-

ch
ęg

do

rly
)z-

]U'

)m

jź-

Ną
ni-

'dZA

)m

'o-

lki
ch
VO

ryrJl-

y-

Są

1.1. Jesteśdealerem walutowym i Twój klient prosi cię o podanie kursu qpol
USD/JPY. Na podstawie wcześniejszej rozmowy przypLlszczasz, że chodzi mtl
o sprzedaż jenów. Które z podanych kwotowań byłoby dla Ciebie najbardziej
zyskowne? Które notowanie byłoby najkorzystniejsze dla Twojego klienta?

o 10Ż,10lŻ0,
o I0Ż,Ż0l35,
o 70Ż,15lŻ5,

.

70Ż,15130.

1.2. Bank ,'Alaska'' kwotuje następujące kursy walut:

.

USD/AUD

= 1,3300/10,

o EURiCHF = I,55Ż0l30,
o GBP/USD = 1,6570180,

. SEIilPY

= 14,7050190.

a) Klient chce kupić dolary australijskie. Jaki kurs będzie obowiąąnvał dla tej
transakcji?

b) Po jakim kursie bank sprzedaje euro?
c) Ile bank zaplaci klientowi za1' mlnjenów?
d) Ile bankzaplaci za 500000 franków szwajcarskich?
1.3. Na podstawie ponizszych danych oblicz, po jakim kursie eksporter brytyjski

powinien sprzedać franki szwajcarskie za
wa

o GBP/USD = 1,5400/05,
o USD/CHF = 1,333714Ż.

flnĘ:

Ż1

1.4. Bank ,'China'' kwotuje następujące kursy walut:

.
.
.

USD/AUD = 7,3400110,
USD/CHF = I,3Ż20l30,
GBP/USD = 1,6880/90.

a) Jaki jest kurs krzyżowy dolara australijskiego przry zakupie jednego franka
snvajcarskiego z punktu widzenia uczestnika rynku?
b) Jakijest kurs krzyżowy franka szwajcarskiego pr7ł sprzedaży jednego funta
z punktu widzenia uczestnika rynku?
tabeli podane są kursy wymiany GBPruSD i USD/CAD kwotowane
przez różne banki. Zamietzasz sprzedać funty, aby kupić dolary kanadyjskie.
1.5.

w

Bank

GBP/USD

USD/CAD

A

1.6853/63

1,4058/98

B

1'ó855/65

r,4059169

C

I.685Ż164

r,40601'70

D

1.6856/66

7,4057 t67

E

1.6854/68

r.4056t66

a) W którym banku i po jakim kursie wymienisz funĘ na dolary amerykańskie?
b) w którym banku i po jakim kursie wymienisz dolary amerykańskie i kupisz
dolary australijskie?
c) Podai kurs krzyzowy obliczony z najkorzystniejszych dla Ciebie kursów.
1.6. W tabeli podano kursy wymiany cHF/sEK i SEIVJPY kwotowane przez
rózne banki. Zamierzasz sprzedać franki szwajcarskie, aby kupić jeny.
Bank

CHF/SEK

SEK/JPY

A

5.8247157

14.1074198

B

5.8Ż46158

1.4.7074195

C

5'8Ż45l56

14;7070190

D

5,8Ż48159

14.7073195

E

5,8Ż49160

14;70'7518s

a) W którym banku i po jakim wymienisz franki na korony?
b) W którym banku i po jakim kursie wymienisz korony na jeny?
c) Podaj kurs krzyzowy obliczony z najkorzystniejszych dla Ciebie kursów.

I.7. Jeżei dzisiaj jest czwartek,
a) Ż0 marca,

b)

ŻŻ

19 marca,

15 marca, to kiedy wypada data spot?

c) 18 marca,
d) 17 marca.

ka
,ta

1.8. oblicz w kazdym przypadku kwotę dolarów płaconą lub otrzymaną przez
uczestnika rynku za podane nizej kwoty walut obcych, wykorzystując zakwotorvane kursy walut. Walutą bazonłąjest dolar amerykański' Kupujemy odpowiednią kwotę jenów i funtów oraz sprzedajemy odpowiednią kwotę euro i zloĘch'
Waluta

Kwota

Kurs walutowy

JPY

100 000 000

118,1800-118,3700

EUR

6 000 000

1,0206-1,0218

GBP

I 000 00i)

0,6533-0,6544

PLN

ne

l0 000 000

4,1380-4'2Ż16

1.9. Kiedy ponoszone jest największe ryzyko dostawy w przypadku transakcji
rvalutowej, która zostałazawarta na datę walu$ spot?

e?
sZ

a) w dniu rozliczenia,
b) w dniu zawarcia transakcji,
c) dzień po zawarciu transakcji,
d) każdego dnia takie Samo.

eZ

1.10. otrzymałeś
dwustronne kursy dolara amerykańskiego lub euro wobec
walut kwotowanych podane przez pięctu dealerów na rynku. Jako uzytkownik
rynku musisz v,ybrać najlepszy dostępny kurs'

a) EUR/USD - od którego dealera kupiłbyś
1000 dolarów?
Dealer

I

r,0206126

Deaier 2

Dealer

7,0207127

r,0205128

3

Dealer'{

Dealer 5

1,0208/30

I,0Ż04l32

prowizja 10

prowizja lVa

EUR

b) EUR/GBP - któremu dealerowi sprzedałbyśeuro?
Dealer l
0'ó401/15

Dealer 2

Dealer

0,6407118

0,6402t16

prowizja

3

7o/a

llealer

'1

Dealer 5

0,6398/13

0.6401116

prowizja 20 GBP

c) USD/JPY _ któremu dealerowi sprzedałbyśdolary?
Dealer
I

1

1

8,18/38

Dealer 2

Dealer 3

Dealer

18.10/30

t18.72133

r18,07140

1

4

Dealer

5

t18,r7 t37

z-)

d) EUR/CHF - od którego dealera kupiłbyśeuro?
1

Dealer 2

Dealer 3

Dealer

4

Dealer 5

1,4685193

1,4689t99

r,4686t92

1,4687 t97

1,4699105

Dealer

Dealer

Dealer

1.11. Inni dealerzy kwotują obecnie EUR/USD.
Dealer

1

1,0201t16

Dealer 2

Dealer

1,0208/18

r,020q19

3

4

1,021,011,'7

5

I,0Ż09l17

Na rynku pojawiło się zlecenie kupna 400 mln EUR. Który z kursów waluto-

wych zakwotowałbyśinnym uczestnikom rynku?

a) 7,0206177,
b) l,0Ż07l1'8,
c) I,0Ż091IB,
d) 1,0Żnfi7.

1.12. Banki kwotują następujące kursy

EUR/USD oraz GBP/USD.

Chcesz

sprzedać funty szterlingi i kupić ęfio Za pośrednictwem dolara amerykańskiego.
Bank

GBPruSD

EUR^lSD

A

1,5288-1,5315

1,1980-1,2250

B

r,5290-1,531'7

1',1960*I,Ż2Ż0

C

1.,5292-1,5319

1"Ż01'0_I,2Ż70

D

1.,5294-1,5321,

1.,r990-r,2260

a) Któremu bankowi sprzedałbyśfunty szterlingt za dolary? Jaki jest kurs
walutowy tej transakcji?

b) Któremu bankowi sprzedałbyśdolary za euro? Po jakim kursie?
c) Ile wynosi kurs GBP/EUR dla tych transakcji?
1.13. Bieżące kursy natychmiastowe wynoszą:
o GBP/USD I,530Ż-7,5309,

.

USD/PLN

3,7 480-3,7 496.

Po jakim kursie można sprzedać zlotę za funty szterlingi?

a) 2,7095,
b) 5,740Ż,
c) 6,46Ż8,
d) 2,7589.

1.14. Dostałeś
kwotowania kursu EUR/CHF od pięciu banków. Która cena
jest najlepsza, jeżeli chcesz kupić franki snvajcarskie?
Ż4

a) 1,4686-7,4699,
b) 1,4684-1 ,4697,
c) I,468Ż_I,4695,
d) r,4687-r,4698,
e) 1,4680-1,4696.
1.15. Kurs średni USD/DKK = J,577J, a kurs średni AUD/USD = 0,5530. Ile
wynosi kurs średni DKIVAUD?

a) 0,Ż386,

b)

)_

13,70Ż9,

c) 4,1905,
d) 0,0730.

w

tabeli przedstawiono zmianę wartości kursu euro w koronach srvłędzkoronach czeskich. oblicz bieżący kurs korony czeskiej i szwedzkiej
w relacji do euro na koniec okresu.
1.16.

kich

i

Kurs

Kurs

Zmiana

początkowy

na koniec okresu

EUR/SEK

q,0Ó87

aprecjacja 1,117c

EUR/CZK

Ż9.80'.73

deprecjacja 3,Ż0vo

!.17. Przedsiębiorca chce wymienić 5 000 000 CHF na korony czeskie (CZK).
Ile otrzyma koron, jezeli kwotowanie banku, do którego się zgłosił, jest naStępujące: CZJĆJC}{F = 0,047Ż10,0498?

1.18. Kwotowania banków są następujące:
Kurs

Bank A

Bank B

Bank C

Bank D

CZWHUF

7,8809-7,8829

7,8815-7,8825

7,8815-7,8830

'/,8810_7,8BŻ2

DKK/HUF

3Ż'5212-32'5Ż32

ł? 5)l5_1) śa]5

32'5Ż16*32,5Ż30

1) 5? ){t_17

5

735

Twoim zadaniem jest wymiana koron czeskich na forinty, a następnie forintów
na korony duńskie. Które kwotowania wybierzesz dla tych transakcji? Ile koron
duńskich uzyskasz za 1 koronę czeską, jeżelt zrealinljesz transakcje po najkorzystniejszych kursach?
1.19. Po jakim kursie eksporter bryĘjski powinien kupić euro zafunty, mając
do dyspozycji następujące kursy:

a) GBPĄJSD = 1,6000/05'
b) USD/EUR = 0,683714Ż?

Ż5

I.20. Bteżące kursy naĘchmiastowe wynoszą: GBP/USD = I,530Ż-1,5309 oraz
USD/PLN = 3,7BB0-3,7890. Po jakim kursie można sprzedać funty szterlingi
za złotel

I.2I. Masz podane cztery kursy GBP/USD. Który kurs jest najlepszą ceną
kupna GBP przez klienta?
a) 1,6Ż63173,

b) 7,6Ż65115,
c) 7,6Ż71'18I,
d) 7,6Ż66176'

L.22. Przeanalizuj zmianę kursu walutowego na podstawie danych w tabeli.
Oblicz kurs dolara w jenach i forintach na koniec badanego okresu. Oblicz
kurs krzyzowy jena w forintach na początek i koniec okresu.

Kurs

Kurs początkowy

Procent zmlany
waluĘ bazowej
na koniec okresu

USD/JPY

r02,32

deprecjacja 1,557o

USD/HUF

220,10

aprecjac1a Ż,ŻŻ7o

1.23. Tabela kursowa przedstawia notowania wybranych walut w powiązaniu
ze złotym. określw kolumnie ,,notowanie" todzaj notowania (bezpoŚrednie
lub pośrednie) oraz wykonaj następujące obliczenia.
a) Ile zloĘch potrzebujesz la zaktlp 18 000 jednostek następujących walut:

o SEK,
o HUF,

.
.

CZK,
CHF?
b) Ile jednostek następujących walut obcych otrzymasz ze sprzedaĘ
złoĘch:
o JPY,
o CAD,

.
.

NOK,
CZK?
c) oblicz następujące kursy krzyzowe:
. AUDICZK,
. CHF/GBP,
. SEK/DKK,
o I{UFICZK,
o EUR/JPY,
. USD/NOK,
. USD/AUD,
Ż6

1600

TZ

gi

.
.

NOIgSEK,
CZWJPY.
Waluta

K.uj

Notowanie

Kurs kupna

Kurs sprzedaĄ

Australia

1

AUD

0.3717

0,3792

Czechy

I CZK

6,9589

1 0.9'7)

Dania

1

DKK

0.6063

0,6185

Estonia

l EEK

0,2880

0 )q3R

3,1771

3,5473

Japonia

I

OO

JPY

Kanada
ti.

)z

1

CAD

7 R550

Ż,9IŻ6

Norwegia

1

NOK

1,7816

7,8179

Szwajcaria

1

CHF

2,9212

Ż,9802

Szwecja

1

SEK

1,9566

1,,9964

Strefa euro

1

EUR

4,5031

L ALI

Stany Zjednoczone

I USD

3,8560

I

r,7754

1,,811,2

6,6772

6,6821

Węg'y

1OO

Wielka Brvtania

1

HUF

GBP

qlrR

d) Masz 100 CAD. Przeprowadź kolejne wymiany walut według podanego
schematu:

CAD

-+

JPY

-+

NOK

-+

HUF

-+

DKK + AUD

-+

GBP

)

CZK.

Wskaz, ile będziesz miał jednostek poszczególnych walut po każdej wymianie.
IIę CZKuZySkaSZ zkażdego Zaangażowanego w wymianę dolara kanadyjskiego?

USD Za euro. Ile otrzyma euro,
którego się zgłosił,jest następujące:

1,24. Przedsiębiorca chce sprzedać 100 000

jeżeli kwotowanie banku,
EURruSD = 1,64341I,6494?

do

1.25. W tabeli podano kursy GBP/USD oraz USD/AUD, kwotowane przez
rózne banki. Twoje zadanie to wymiana funtów na USD, a następnie USD na
AUD. Wskaz najkorzystniejsze kursy' Ile AUD otrzymasz z 7 GBP, reahzqąc
transakcje po najkorzystniejszych kursach? A ile po najmniej korzystnych?
Bank

GBP/USD

USD/AUD

A

1,6853/63

1,3458/98

1,68s5/65

1,3459169

1,685Ż164

r,3460170

1'6B56/ó6

1,3451161

1'6854/ólJ

r,3456166

B

C
D

E

27

1.26. Wskaż najkorzystniejsze kursy dla następujących transakcji: wymiana
HUF na EUR, wymiana EUR na DKK oraz wymiana DKK na SEK. Ile SEK
otrzymasz z każdego HUF' realizując transakcje po najkorzystniejszych kursach? A ile po najmniej korzystnych?
Bank

1OO

A

0,3910t20
n tq75/15

B

C
D

0,391sl30
0,39Ż0l30

DKK/EUR

DKK/SEK

33s/50
0,1340/s0
0,134s/55
0,1350/60

HUF/EUR

1,Ż115lŻ5

0,1

1,2120130

1,2IŻ5l35
1,2120135

1.27, Przedsiębiorca chce wymienić 100000 koron szwedzkich (SEK) na funĘ
(GBP). Ile otrzyma funtów, jeżeli kwotowanie jest następujące:

GBP/SEK =

13,4050190?

2000 r. cena skoku na bangi w Sztokholmie wynosiła 350 SEK, a pod
koniec Ż003 r.450 SEK. oblicz, o ilę zmieniła się cena skoku wyrażona w euro'
jezeli w Ęm samym okresie kurs euro w koronach szwedzkich umocnił się
z poziomu 7,Ż030 w 2000 r. do 9,3020 w 2003 r.?

1.28.

w

1.29. Kwotowania banków są następujące:
Bank

Kurs

A

Bank B

Bank C

Bank D

CZKIPLN

0,1265 0,1310

0,1Ż67_0,1312

0,1256-0,1305

0,1260-0,13 15

DKK/PLN

0,5220-0,5360

0'5225_0,53ó5

0.5215-0,5350

0,5230-0,5355

Twoim zadaniemjest sprzedaz koron czeskich zazłote i kupno koron duńskich
za złote. Które kwotowania wbierzesz dla tych transakcji? Ile koron duńskich
uzyskasz za 1 koronę czeską,jeżelizrealizujesz transakcje po najkorzystniejszych
kursach?

Odpowiedzi
Dla dęalera: 10Ż,10; dla klienta: 10Ż,20.
a) 1'3300; b) 1,5530; c) 67985,59 SEK; d) 3Ż1.957,50.
GBP/CHF = 2,0553.
a) CHF/AUD =1,0L44; b) GBP/CHF =Ż,2315.
a) bank D: 1,6856; b) bank C:1.,4060; c) GBP/CAD =Ż,3699.
a) bank E: 5,8Ż49; b) bank E: 14,7075; c) CHF/JPY = 85,6697.
I.7. 19 marca (poniedziałek).
1.8. Kupno JPY: 846166,86; kupno GBP: 7530690,34; sprzedaż EUR:
5 B71 990,61; sprzedaż PLN: 2 368770,14.
1.1.
1.2.
1.3.
1.4.
1.5.
1.6.

ŻB

ta

K
r-

1.9. W dniu rozliczenia.
1.10. a) dealer 1; b) dealer 1 lub 5; c) dealer 1; d) dealer
1.11. Aby kupił od nas 1,0Ż17.
I.IŻ. a) bank D: 7,5Ż94; b) bank B: 1,Ż2Ż0; c) 1,Ż536.
1.13. GBP/PLN = 5,735Ż15,7403.
1.14. d) I,4687.
1.15. a) 0,2386.
1.16.

EUR/SEK

= 9,1.984;

EURICZK

= 28,8830.

= 7,BB15;
= 1.,0939.
= 5,7964.

HUF/DKK

= 3Ż,5ŻŻ0; CZIVDKK = 0,Ż4Ż3.

1.17. 100 401606,4.

I.l8. CZWHUF
1.19. GBP/EUR
1.20. GBP/PLN

3.

I.21. 1.6Ż73.
1.22. Na koniec okresu: USD/JPY = 100,73; USD/HUF = ŻŻ4,98. Kurs krzyżowy JPY/HUF: na początek okresu Ż,1511; na koniec okresu 2,2335.
I.23. a) SEK: 9 016,Ż3; HUF: 15Ż,39; CZK: Ż536,Ż1; CHF: 53 643,60'
b) JPY: 45,10; CAD: 549,34; NoK: Ż850,56: CZK:1'1'134,Ż4.
c) AUD|CZK = 18,3515119,0939; CHF/GBP = 0,437Ż10,4483; SEK{DKK =
=0,8099/0,8430; HUFICZK=0,1Ż3510,IŻ85; E'UR7JPY = IŻ6,96113Ż,1'4;
USDNOK = 6,869811,L513; USD/AUD = 1,43331I,4916; NOIVSEK =
= 0,892410,9291,; CZKIJPY = 3,912U4,1328.
d) 8 048,37 JPY; 498,58 NoK; 151'4Ż,55 HUF; 434,67 DKK; 91,96 AUD;38,66
GBP; 1196,34 CZK. Za 1 CAD uzyskamy 17,96 CZK.
t.24.60628,1'07Ż EUR'
1.25. Najkorzystniejsze: 1'6856; 7,3460; GBP/AUD = Ż,2688.
Najmniej korzystne: 1,685Ż; L,3456; GBP/AUD = I,Ż676.
1.26. Najkorzystniejsze: 0,39Ż5;0,1350; 7,2125; HUF/SEK = 0,0353.
Najmniej korzystne: 0,3910; 0,1360; 1,2115; HUF/SEK = 0,0348.
1.27. 1451,68 GBP.
1.28. -0,447o.
t.29. 0,1Ż67; 0'5350; CZWDI<K = 0,Ż368'

2.

Pozycja walutowa
l pozycja plynności

Każda transakcja, w której pojawiają się instrumenĘ denominowane w walutach
obcych, wiąze się z ekspozycją na ryzyko walutowe. Najczęściej występuje ono
w postaci:
o ryzyka transakcyjnego - związanego z transakcjami handlowymi przeprowadzanymi z udzialem walut obcych,
o ryryka przeliczenia - związanego z ryzykiem zmiany wartościaktywów
i pasyłvów w wyniku zmian kursów walutowych.
Pojęcie ryZyka walutowego nieodłącznie związane jest z pojęciem pozycji
walutowej, ryzyko walutowe pojawia się bowiem w chwili ,,zajęcia pozycji" przez
uczestnika rynku. Dla dealera walutowego oz7^Iacza to kupno lub sprzedaż określonej kwoty walu{ zagranicznej w celu spekulacji, dla eksportera - podpisanie
kontraktu handlowego na dostawę produktu za granicę, dla kredytobiorcy - wzięcie kredytu w walucie zagranicznej z myśIąo wykorzystaniu go na terenie kraju.
Pozycja walutowa

to zestawienie wierzytelności i zobowiązań dowolnego podmiotu w walutach obcych bez
względu na termin rcalizacji.

Pozycja walutowa
zamknięta (domknięta)

występuje w przypadku, gdy sumy wplyłvów
i wypływów w dane.j walucie równoważą się.

Pozycja walutowa otwarta

występuje

dfuga Iongl

występuje wtedy' gdy suma wplywów w danej
walucie obcej przewyższa sumę wszystkich wypi1vów w tej walucie.


występuje wtedy, gdy suma $rypływów w danej

krótka (short)

30

w przypadku,

gdy sumy wpłpvów
i wypływów w danej walucie nie rownowazą S1ę.

walucie obcej przevłyższa Sumę wszystkich
wplyvów w tej walucie.

Pozycja walutowa otwarta długa (Iong) oznacza większe wpł1vy waluty
i gtaficznie może być przedstawiona następująco:

bazowej niż jej !ypły!ry

Aktywa

Pasyrva

Waluty obce na rachunku bankowym, składniki kapitału denominowane
walutach obcych i nalezności w walutach obcych Bvorzą dlugą pozycję walutową. Najogólniej mozna powiedzieĆ, że pozycja ta powstaje w momencie zakupu walut obcych.
Zysk dewizowy powstaje więc w przypadku, gdy kurs walut obcych rośnie.
Natomiast inwestor nalazony jest na stratę dewizową w przypadku spadku
kursu waluty obcej.
WartośćakĘwów dewizowych w wyrazeniu złotowym wzrasta wtaz ze
rvzrostem wartości kursu waluty obcej w stosunku do waluty krajowej, czyli gdy
kurs waluty krajowej spada.
Pozycja walutowa otwarta krótka khort) występuje wtedy' gdy suma wypłyłvów waluty bazowej przewyższa Sumę wszystkich wplyłvów w tej walucie.
rr'

I

Aktwva

Z

Paswva

Szeroko rozumiane zobowiązania w walutach obcych' tj' sprzedaż walut,
i innych zobowiązań, import itd', tworzą krótką pozrycję

zaciąganie kredytów
rva1utową.

Zysk devłĄzo*y powstaje w przypadku spadku kursu waluty obcej, ponieiaz nasze zobowiązania w walucie krajowej zmniejszĄą się. Natomiast in,estor natażony jest na stratę dewizową w przypadku wzrostu kursu waluty
obcej - taka zmiana kursu powoduje zmniejszenie zobowiązań w walucie
krajowej.

Przyklad 2.'1.
Bank zakupił 1 mln CHF, płacąc Ż,8070 PLN za 1 CHF. Załóżmy, ze nie ma
innych zobowiązafi i nalezności w CHF. Wartośćkontraktu wynosi 2,8070 mln
CHF. Jaki będzie zYsk/strata dewizowa w wyniku wzrostu kursu CHF/PLN do
poziomu 2,9070, a następnie spadku do 2,8060? określZysldstlatę dewizową
po każdej zmianie kursu i na koniec dnia.
31

1. W wyniku zakupu 1 mln CHF bank ma pozycję otwartą długą'
2. W wyniku wzrostu kursu do poziomu Ż,90]0 (wzrost kursu CHF/PLN
_ osłabienie waluty krajowej) bank uzyska zysk dewizowy w wysokości:
1 mln x (Ż,9070 _Ż,8070) = 100 000.

Zysk dewizowy = 100 000 PLN.
3. W wyniku spadku kursu do poziomu 2,8060 (spadek kursu CHF/PLN
- umocnienie waluty krajowej) bank poniesie stratę dewizową w wysokości:
1 mln x (2,8060 - 2,9070) =

-

101 000

PLN.

Strata dewizowa = 101000 PLN.
4. Na zamknięcie dnia bank ponosi stratę dewizową w wysokości:
1 mln x (2,8060

- 2,8070)

=

-

1000

PLN.

otwarta pozycja walutowa jest miarą ry7ryka walutowego. Jeżeli pozycja
waIutowa jest zamknięta, ryzyko walutowe teoretycznie nie występuje, choó
powinno się brać pod uwagę rlwnież lcwestię dopasowania okresów zapadalnościposzczególnych pozycji aktylvów i pas1'rvów. Z tego względu podstawową
zasadą, która umozliwia redukcję bądź wykluczenie ryzyka walutowego, jest
domykanie pozycji walutowej poprzez zawieranie transakcji przeciwstawnych,
zamykających pozycję wa1utową.
Uczestnik rynku walutowego ma Ęle pozycji walutowych, w ilu walutach
ma wierzytelności i zobowiązania, które informują o ryzyku zwlązanym z poszczególnymi walutami. Aby określićcałkowite ryzyko danego podmiotu, wplo_
wadza się pojęcie pozycji walutowej globalnej i maksymalnej'
Pozycja maksymalna to suma wartości bezwzględnych pozycji walutowych
długich i krótkich. Zaklada się przy Ęm, że nie nalezy saldować pozycji długich
i krótkich w poszczególnych walutach' poniewaz zmiany kursów mogą mieć
charakter dwukierunkowy. Bez względu na kierunek transakcji naleĘ ograniczaĆ pozycje otwarte.
Porycja globalna to rilżnica sumy porycji długich i sumy pozycji krótkich.
W tym przypadku zal:waża się' ze ryzyko banku, który ma pozryCję krótką
w euro i równą co do wartości pozycję długą w dolarach, jest znacznie mniejsze
do ryzyka banku mającego dwie pozycje krótkie (w dolarach i euro). W takim
razie sumowanie wartościberwzględnych nie daje właściwejinformacji o poziomie ryZryka - naleĄ brać pod uwagę kierunek transakcji. Za'wsze można
sprzedać ,,długiego dolara'' i pokryć ,,krótkie euro''' domykając w ten sposób
pozycję.

Pozycja walutowa

maksymalna

Suma wartości benvzględnych wszystkich
pozycji długich i krótkich w walutach obcych.

3Ż

Pozycja walutowa
globalna

różnica sum pozycji długich i krótkich.

Ąktualna pozycja
walutowa (kurs średni)

średnia ważona wszystkich transakcji kupna

Pozycja plynności

zestawięnie nalezności i zobowiązań w walutach obcych na najbliższe Ż4 godziny.

i

sprzedaży określonej waluty. Pozwala
określićkurs waluty, przy którym będziemy
osiągać zysk lub ponosić stratę przy otwartej
pozycji walutowej.

Dla zwiększenia bezpieczeństwa przyjmuje się w odniesieniu do podmiotów
iinansowych następujące limity:
. otwarta pozycja walutowa (długa lub krótka) względem jednej waluty
nie powinna przekraczać 157o funduszy własnych;
. pozycja globalna (długa lub krótka) nie powinna przekraczaĆ 307a fun-

.

duszy własnych;

pozycja maksymalna względem wszystkich walut obcych nie powinna
przekr aczać 40% funduszy wlasnych.

Przyklad 2.2
Realizujemy jednoczeŚnie następujące transakcje:
:) kupujemy 2 mln USD po 3,8128;
b) sprzedajemy 5 mln USD po 3,8138;
;) kupujemy 3,5 mln USD po 3,8102.
określpozycję walutową oraz mozliwości osiągnięcia zysku lub straty dewizowej.
W wyniku przeprowadzonych transakcji pojawiają Się następujące przeplwvy walutowe:
USD
+ 2

-

000 000

5 000 000

+ 3 -500 000

Razem

PLN

Kurs

'7

6Ż5 600

Razem

-

7 62.5 600

+ 2 000

000

3.8128

3 000

000

3,8

i38

+

l9069(XX)

+ 11

,ł43 400

+ 500

000

3.8 102

-

13 335 700

1

892 300

-

1. W wyniku przeprowadzonych transakcji zajęliśmy pozycję długą w wy.okości -189Ż300 PLN (500000 USD).
2. obliczarny kurs śreclni:.500000 USDxK = 1B92300.
Sredni kurs pozycji długiej wynosi: K = 1892300:500000 =3,7846 PLN za
1 USD.
3. Jeżeli porównamy średnikurs z aktualnym kursem rynkowym, mozemy
stratę na handlu daną walutą:
.prawdzić, czy osiągnęliśmyzysk, czy ponieśliśmy
o jeżeli sprzedamy 500000 USD po kursie większym niż 3,7846 (np.
3,B110), to osiągamy zysk:
-)

-J

.

(3,8110-3,7846) 500000 USD =0,0Ż64 500000 USD = 13200 PLN;
jeżeli Sprzedamy 500 000

USD po kursie niższym niż 3,7846 (np.3,7t46),

to ponosimy Stratę:
(3,71.46-3,7846) '500000

USD

=

-0,07 '500000 USD = -35000 PLN'

Zadania do samodziel nego rozw,ązanaa
1
2.1. Sprzedałeś mln EUR po kursie 4,5938,5 mln EUR po kursie 4,5968
i 2 mln po kursie 4,5955.Ile wynosi przeciętny kurs, zgodnie z którym zająleś
pozycję? Zalóżm:y, ze kurs EUR/PLN jest kwotowany obecnie na poziomie
ą,60Żz.Ile wynosi zysk lub strata, jezeli po takim kursie zamkniesz pozrycję
z poprzedniego dnia?

2.Ż, Deaer dokonał następujących transakcji dolar-euro w ciągu dnia:
. kupił 15 mln USD po kursie 0,7989;
. kupił 35 mln USD po kursie 0,7055;
. Sprzedał Ż5 mln USD po kursie 0,7111:.
. sprzedał 5 mln USD po kursie 0,7088.
Przypuśćmy, że rynek na koniec dnia lovotuje 0,7050/60. Jaki zysk lub stratę
osiągnie dealer na koniec dnia?
2.3. Bank zawarI transakcję spot sprzedazy I0 mln EUR za funĘ szterlingi.
Jednocześnie zawar| transakcję terminową 1-miesięczną zakupu 10 mln EUR
za funĘ szterlingi. Zaklad'ając, że wcześniejnie zawierał transakcji tymi walutami, określ pozycję walutową i płynnoŚci w euro i funtach szterlingach.
2.4. BankXCV ma długie pozycje walutowe:w USD 1000, w CHF B00, w SEK
7O0, otaz krótkie: w CZK 950' w EUR 150, w GBP 200. Jaka jest pozycja
walutowa globalna i maksymalna tego banku?
2.5. Bank zawarł następujące transakcje: kupno 100000 USD na rynku bieżącym po kursie 3,8990 i sprzedaż 100000 EUR po kursie 4,610Ż. Na koniec
dnia kursy walutowe kształtowały się następująco: USD/PLN = 3,909Ż,
EUR/PLN = 4,4998. określZysldstlatę dewizową. oblicz pozycję walutową
globalną i maksymalną.
2.6. Bank za.wart następujące transakcje: sprzedaż 250000 USD na rynku bieżącym po kursie 3,7990 i kupno 300000 EUR po kursie 4,611Ż. Na koniec
dnia kursy walutowe kształtowały się następująco: USD/PLN = 3,809Ż,
EUR/PLN = 4,3998. okręślzysk/stratę dewizową. oblicz pozycję walutową
globalną i maksymalną.

34

.
'

2.7. Bankkupił 1 mln CHF, placącŻ,B4s3 PLN za 1 CHF. Bank nie ma innych
Zobowiązań w CHF. Wiadomo. ze:
. kurs walutowy CHF wzrasta do Ż,9345;
. na zamknięcie dnia kurs ustala się na poziomie Ż,8390.
określ zysk/stratę po każde1 zmianie kursu i na koniec dnia'

2.8. Bank ,,ABG Credit'' z siedzlbą w Londynie zawarl następujące transakcje

walutowe:

]
3
)

':

.
.

sprzedal 100 000 GBP według lovotowania spot GBP^JSD = 1,443011,4460;
kupił 100 000 GBP w transakcji terminowej 90-dniowej według kwotowania
fonłard GBP/USD = I,4Ż3011,4Ż60'
określ pozycję walutową i pozycję płynnościdla banku ,,ABG Credit''.

2.9. Bank ,,Swiss Credit'' z siedzibą w Lozannie przeprowadził następujące
transakcje walutowe:
. kupił 1 mln EUR według kwotowania spol EUR/CHF = 1,5548;
. sprzedał 500 000 EUR według kwotowania spot EUR/CHF = I,55ŻB;
. sprzedał Ż mln USD według kwotowania spot USD/CHF = 1,3103'
określpo7ryCję walutową ipozycję płynnościorazpozycję globalną i maksymalną. określ zysk lub stratę dewizową, jeżeli na koniec dnia kursy walutowe
zostały zakwotowane następująco:
o EUR/CHF = 1,5538,

.

.
'
.
L

USD/CHF =

2.10. Bank
transakcje:

1,3108.

,,POLSKA'' SA z siedzibą w Warszawie zrealizował następujące

.
.
.

kupił 1 mln SEK za EUR według kwotowania spol EUR/SEK = 9'1113;
sprzedał Ż mln SEK za USD wedlug kwotowania spot USD/SEK = 7,Ż330;
kupił 1 mln USD za zlote według łrvotowania spor USD/PLN = 3,7820.
Qkreśl pozycję walutową globalną i maksymalną dla kazdej waluty. określzysk
lub stratę dewizową' jezeli dolar ulegl deprecjacji w stosunku do złotego o Ż,47o,
a korona szwedzka umocniła się (uległa aprecjacji) o 1,5%o w stosunku do euro

i

Ż,3%o

w stosunku do dolara.

Odpowiedzi
2.1. Średni kurs: 4,5961. Strata: 48 B00.
2.2. Strata dewizowa: 1254500.
2.3. Pozycja walutowa zamknięta; pozycja płynności
otwarta - krótka w euro
i długa w funtach.
2.4. Pozycja globalna: IŻ00; pozycja maksymalna: 3800'
2.5. Zysk dewizowy na USD: I0Ż0; na EUR: 11040. Pozycja globalna: 71'1Ż0;
pozycja maksymalna: 850 920.
35

Pozycja
2.6. Strata dewizowa na USD: Ż550; strata dewizowa na EUR: 63 4Ż0.
: Ż 333 170'
globalna: 433 610 pozy cja maksymalna
sq 200; druga zmiana: strata 95 500; na konięc dnia:
2.7. Pięrwsza zmiana:
'y't
strata 6300.
_
2.8. Pozycjawalutowa zamknięta. Pozycja płynnościw ]JSD długa 144300.
krótka
2.9. Pozyćja walutowa (płynności)w EUR: dluga 778400; w USD:
3 399 000; globaln a: _ t 84Ż Ż00. Łącznie strata
Ż 6Ż0 60ó. P ozy cja maksymaln a:
dewizowa 2500.

3.

Bilans platniczy

3.1. Definicja bilansu pfatniczego
Bilans platniczy to syntetyczne zestawienie wszystkich platności,które zostaly
zrealizowane między rezydentami krajo*ymi a zagranicąw określonym czasie,
najczęściej w ciągu jednego roku.

Bilans płatniczy

które
Syntetyczne zestawienie wszystkich płatności,
zo st ały zr e a|izow ane mi ę dzy r ezy dentami kr aj owymi
a zagranicąw określonym czasie, najczęściej w ciągu
.jednego roku.

Rezydent

osoba fizyczta mająca miejsce zamieszkania w kraju
bądŹ osoba prawna mająca siedzibę w kraju, np.
przedstawicielstwa dyplomaĘczne.

Nierezydent

osoby fizyczne niemające miejsca zamieszkania
w kraju oraz osoby prawne ni eposiad aj ące siedz|by
na terenie kraju.

Rachunek bieżący

obejmuje niefinansowe elemenĘ transakcji.

Rachunek
kapitałowy

obejmuię finansowe elementy transakcji.

Bilans bieżący
(bilans rachunków

stanowi sumę bilansów dóbr i uslug powiększoną
o bilans transakcji jednostronnych. Może być dodatni lub ujemny; rzadko mozliwa jest sytuacj a, żeby
byl równy zeru.

bieżących)

Bilans podstawowy

tworzony przez s;.tmę bilansów rachunków bieżą'
cych zwiększoną o bilans ruchu kapitalu dlugoterminowego. W rzeczywistości przy konstrukcji bilan_
su podstawowego Występują duze trudnościw rozdzielęniu kapitałów długo- i krótkoterminowych.

37

Bilans obrotów
(płynności)

obejmuje z jednej Strony eksport i usługi udzielone,
transfery jednostronne, ruchy kapitałów długoterminowych, zmiany kredytów udzielonych zagranicy
oraz błędy i opuszczenia, a z drugiej strony zobowiązania wobec zagranicy oraz zmiany w ręzerwach
oficjalnych.

Bilans płatniczy rejestruje transakcje osób i instytucji identyfikowanych
państwem, dla którego konstruujemy bilans. Są to rezydenci, a głównym
kryterium wyodrębnienia tej grupy jest pobyt. Są to przede wszystkim obywatele
przeb1łvający stale na terenie danego kraju oraz instytucje i organizacje mające
tam stałe siedziby.
Pewne wątpliwoŚci mogą się pojawiać w odniesieniu do takich grup, jak
turyści,dyplomaci, osoby pracujące za granicą czy instytucje międąvnarodowe.
I tak, instytucje międzynarodowe, których członkami są rządy lub organizacje
oficjalne, nie są uznawane za rezydentów kraju, w którym znajduje się ich
siedziba, i transakcje z nimi Są traktowane jako zagraniczne i rvliczane do
bilansu.
Bilans moze być sporządzany dla równych okresórł': miesięcznie. kwartalnie, rocznie (bilans ro:Zny jest obowiązkowvm dokumentem dla krajów czlonkowskich Międzynarodowego Funduszu Walutorr'ego). Bi1ans zestawiany jest
przede wszystkim w walucie krajolvej. a1e moze bi'ć sporządzanl' także lv walucie
kraju, z którym obroty handlowe są przervazajace. 1ub kraju. którego walutę
wykorzystuje się do porównań (przede wsąVstkim USD).
Transakcje występujące w bilansie płatniczym mozna analizolr'ać na podstawie wielu kryteriów. Przede wszystkim wyrózniamy więc:
o transakcje odpłatne (kupno i sprzedaż towarów i usług lr- zamian za
element finansowy, zamiana towarów i usług na inne towan'lub uslugi,
uymiana jednego elementu finansowego na drugi) i nieodpłatne (nieodpłatne nabycie lub dostarczenie towaru lub usługi, nieodpłatne otrzymanie lub przekazanie elementu finansowego);
. transakcje autonomiczne (wynikające z dzialalnościgospodarczej, niezaIeżne od stanu bilansu płatniczego) i wyrównawcze (zmianv stanu
oficjalnych rezerw państwowych i te pozyczki zagraniczne, którvch celem
jest poprawa równowagi płatniczej).

z

3.2. Konstrukcja bilansu
Bilans sporządzany jest na zasadzie podwójnego zapisu, tzn. każda transakcja
ekonomiczna ma dwa zapisy o tej samej wielkości:
o debetowy,
o kredytołvy.
38

Po stronie ,,winien'' księgowane są te elementy transakcji zagranicznych,
które powodują powiększ€nie rzeczowych lub finanso*ych aktywów kraju, np'
ivartośćtowarów importowanych, nalezności z tytułu eksportu towarów lub
usług.

Po stronie ma ,,ma'' księgowane są te elemenĘ transakcji zagranicznych,
które powodują zmniejszenie finansowych lub rzeczowych aktywów kraju (wartośćtowarów eksportowych, zobowiązania z Ętułu importu towarów i usług).
Pewne transikcje ze swej natury powinny mieć tylko jeden zapis - debetowy lub kredytowy, np. przekazanie lub przyjęcie darólł', pomocy humanitarnej,
dotacji czy reparacji wojennych' Takie operacje traktuje się jako wyjątkowe
i dokonuje się zapisu po drugiej stronie dla utrzymania równowagi w księgorvaniu.

Mozemy więc uznać, że z formalnego (rachunkowego) punktu widzenia
bilans jest zawsze zrównoważony (strona ,,winien'' jest równa stronie ,,ffi&'')'
ie oznacza to jednak równowagi w sensie ekonomicznym.
W ramach bilansu płatniczego transakcje rejestrowane Są na dwóch podstawowych rachunkach:
. rachunku bieżącym,
o rachunku kapitałowym'
Rachunek bieżący obejmuje pozafinansowe elementy transakcji zagranicznvch, a więc przede wszystkim wartośćtowarów i usług. Określanesą one jako
zasoby rzeczowe. Rachunek bieżący obejmuje równiez transfery nieodpłatne.
Charakterysrycznącechą rachunku biezącego jest zasada. ze elementy transakcji. które go tworzą, wchodzą do bilansu w pełnej wartości.
Rachunek bieżący obejmuje siedem grup:
o towaĘ - wartośćeksportu i importu na podstarvic statystyki celnej,
w momencie przekraczania towaru przez granice:
o wysyłka towarów - obejmuje transakcje usługolve. takie jak frachĘ,
ubezpieczenia i inne;
o inne usługi transportowe - prze'o4' pasazerów, usługi portowe' cZaIterowanie statków;
C podrlŻe zagraniczne - wartośćtolvarów i usług sprzedawanych w kraju
cudzoziemcom oraz wydatki polskich turystów za granicą;'
. dochody z inwestycji zagranicznych _ dochody z tytułu własnościzagranicznych akĘwów finansowych:
o inne towary, uslugi i dochody - pozycja zbiorcza, która obejmuje transakcje niemiesZCZąCe się w pozostałych grupach;
o transfery nieodpłatne - prywatne (transfery emigrantów) i rządowe
(składki na Tzecz organizacji międzynarodowych, renty i emerytury i inne).

Rachunek kapitałowy obejmuje finansowe elementy transakcji zagranicznvch. W przeciwieństwie do transakcji rachunku biezącego, elementy finansowe
nie są ujmowane w bilansie w pełnej wartości,lecz wykazuje się Ęlko zmiany ich
Stanu - spadek nalezności zagranicznych lub wzrost zobowiązań zagranicznych.
39

Tabęla _].1. Bilans platniczr Polski rr latach 1995_]00l
'r'szczcgólnienie
]

ł nłcgLlrx

iTo*ar.r: saldo
I
]

I

T'u3n;

11pf11q z ck:portu

Towan: ulplaty zd rmp.)rt
Uslugi: saldo

lUslupi: qnlm
I_ Irnsl)r)rtowc
1
|
I

eoOrOZe zrgraniczne

l Pozostale

UstLrgi: urptrty
Trrnsportoue
t'o.lniże zagranicznc
I
I

.5

I

Dochodr: saldo
Docht .Jv: w plyvy
I Drrchody: rwplaty
I r tvm zaplrcone
I
I

J

I
I

j

I

Transfeq hieżące: salrlo
Rzadowe

i
l
I
I
I

Por,,rtul"

Tran"fery hieżące: wpJ1ł1
IRzą.Jowc
Pozosrulc
I

Transfcll
I Rr".lo*"
t,,2*t"le
I
J

biężace: w!D]łh

ieskla11likouane obrot} bieźace: Jaldo
|
B. RACHUEK KĄPlTAIowY I FllANsowY
I
Obrot] kapitalowe
I

I

C)brotr finansoup

rn*""t1.i" bezpośrednie: saldo
Pol.ki. inwe.rrc;e bczporrcdnir ul granira
I
Zagrrniczne inwe'rycie hczpocreLJrrie u Lrrju
I

Inwestrcie portfclose: saldo
Polskie inwestvcje polt1tlowe za granicą (aktywa)
Udziałowe

Dłużnc

Zagtaniczne inwęstycje poltfelowę w kraju (pasywa)
Udzialowe
Dłużne
Pozostałe inwestYcje: saldo
Polskie nalcżności za granicą (akt}va)
Kredyty udzielone powyżej l roku
W1'korzystanie

ulaczlrlr.

Wykorzystanie
spłaty
Inne należności
Grltówka' rachunki bieżące i lokat'y
Pozostate na]eżności
Polskie zobowiązania wobec zagranicy (paswa)
KredYty otżymanc porłryżejl roku
Wykorzystanie
Spłaty
w tym zapłacone
Krcdyl) olrzvmane d,, I roku ulqcznie
Wykorzystanic
spłaty
Innc zobowiązania
Rachunki bieżącc i depozytv
Pozosta1c zobowiązania
Pochodn€ instrumenty finansowe: saldo

c. sALDo BŁĘDów
Razem od A do C

I

oPUsZcZEŃ

D' PoZYCJE FINANSUJĄCE
olicjalne akĘva IęZeNowę
Klędyty Z MFw

Exceptional financing

40

.r24

929

1048

2221
73

i8.15

2148

1713
695

I rs:,r I
| :i.rs |
| ł:9 l
I :rooi
I sqr I

0
695
6011

I
I

:2''
lnłx

r:zł

L,rl
I llłs

j
|
|
I

w'nbp.pi

I

ll]6ź{

102

1219
0

1219
ó375

:rss

.1708

-rsoo

90
4ó18
2711

;r-s

I

l_lł

t9
I7

56
19Ż

302

-266

1283

689
- 955

q-17

599
681

6532

-872

ló36

1195

287

?1i

362

-22

trt

55
33

16

;;i

-5

r87
ló5

|

|

I

UI

l

stq

i

)7iil

-50.1

|

88|

4ilI

341
e02
e02

|

|

I

{ri

0l
720

98ts
ests
8432
1,100

|

l
I

1

I

I
I

I

|

I

17I

I

h7h{)

|

eb4
85

I

1

sa7
s12

I

i

960
qnu

I

I

r)l

rr
-"I
'

4!lń

38Ż_]
.r'ł2.1

-3b28

I

l
I
]

|

I

el

)l

I

)

8211
ś{l

slsl

12

ll5

82.5

I

sl0
4lo

|

21so

l

I

2:5q

I

usI

|8s

I

T3

I

711

{o)

|
I

r)oi

I

6{)e

I

4e8

l

-44e

I

101
564 l
2488
|

-t{r4-r

.r04r

-r(rl1

I

I

I

nl

1l

6-1s2

-ltl

hr7.+

s67

131
'll,l l

J00
:698

I
blrI

s:nl
361

fi87 |
5937
59.17

r)s

.rJ9s
2980

l

2981

692a

-h7

beos

"l:
rirr

-ri82 I

I-t7ts
ssoo
rn ] 211
lhrr I
lll

e

r u.

I
:o l

rin

te.i

Lr

.i

]

i^u

I

;.

Iq-<

]-lłl

rrr-.

r-

'L.-

l

s-i

-u-e
l

I
|

J6:

i.rlr /

--'-.

i-:lr
.]9Ą

|

rrll

i

ń-

16-

I

1ł7

t2l
tls5

|

3ł9o l

rl

1215

I

tihT
5srr
7l8il

I

I

|

7Jh4

l

erl

'7J4

'..]
-:l
:oq |
:9ó5
ó-b ]
t'-o ]
'

.r,

'r
-.'

I

I
I

.ł]3
.ł13

|

I

|

16

:r j

:

]

I

]l2

:_:_.

nP

^

|
I

:rl

' -rlv4

u:.

r!:

I -::.

.,1

oss

533

run

l

|

4ol

D4

-:9:o

ari*I ; il.v I r-:<r,
l51o I :'u'
ri
13 l
jj-

1i't;

)644

I t(Jhh
-:on
l10| t17)

:n;n

..1

-roe8

380

I

-br

lt.l

t

i

I
I

11

--;st.'

.,t

t;l

r-5

I t-t-

lńń9

i

'r':l

-.r-

uI

i

-7r0

17

.ils
.1618

tre

'llt
655e

I

784

|

r8e

_1!?ó
)94t
T'DI 8lq

e08
82

I

-.,0

153
I

il:

]

se5

|

496e

t531
248

1

121

_ 126
1170
233

]h')
re.ro

|

sqqs
rosqr

l0erq

36
3077

Ż76E

|
:Lo I
r81l I
l7b I
57 I
'ł]l |
3980 |
7ó60 l
l3i
7647 I
8ló9 l
1ll I
s:oj I
llse

|
|
I
-161
513u I
1691 I
- r;u ]
rr I
8e I
1824 ]
eir |
srr I
łols
21ó8 i
-iJil I
:r,-r ]
175 |

I

304t

tiizl

l.lel

2roq

t'l
I -80 I

4864
90
1774

-Ż7

).

1132
1171

-l

spłaty

Krcdvr udzlrlone do I rolu

ZIódlo: danc NBP,

I tqa- | tqqs I tq,rq I 2o0u I Juul
4309 l ó84l l_ | 155.1
-9952 I -7t66
- I 1320 l_ r:z:o |- lł.lzq r.u68 | r167s
2',7229 | .ltltztl | :nrą,J
28255 | 10275
38549
| ł:xł,l| łuu:s 41423 I 4r gs(l
,213
I rłe
_s76
305 |
I
I rqr 3383 3124 | -488 | -16.11 168ó |
:,'u.r
.r2qs
I ronz 935 1089 I 975 I 1)4 3sr)5 I 3qx8
I rr; 435 590 I rros I ob5 iJ68 I t0r*
8ró
920
I lró* 2013 2015 | :rlł: I t90q 182 r l| 20.10
,nt 3.s96 3,11 9 l ątlt | 4929
191 I 49(t1
I 4-)/ 570 'ł08 s:r| 5,łb 644 Óo4
I
I 769 I Stl
| gt7
|
625
6'/9 I
9t)1 I
'tt
I -;;. 356 455 I srs I 7es 7se I -8e6
I tu:x 1480 1139 | :nły | ]877 :24H I )65)
I rnsr 1836 1894 | .r:ls I )6r) -1U07 I lsJrś
l tn:łl 828
889
2999
I słł 1002 1150 I ::r li lobl 168| l| r5]ó
l r9łr rcl1
)7A
I z:u 73 101 | +r:l t2 r;u i 198ó
Icqh

1995

I 5310 | 1371
I tqrz -8179
| :zs;s 24153
I zl;'n 32632

BIEżACY

I

|

|

t)l

-_lłl

I

376J

_]2.l l
Jż.l

I

I

11u

I

I -nl
0

Rachunek kapitatowy dzieli się na kapitały oraz rezerry walutowe. Kapitały dodatkowo dzieiimy dodatkowo na krótko- i długoterminowe; jako specjalne kategorie traktuje się transakcje kapitałowe banków centralnych i banków
komerryjnych. Do przepł1łvów kapitałowych zaIiczamy równiez inwestycje bezpośrednie i portfelowe.

3.3. Równowaga bilansu platniczego
Jak wspomniarro, z rachunkowego punktu widzenia bilans platniczy jest zawsze
równowazony - dzieje się tak w wyniku stosowania zasady podwójnego zapisu.
Dzięki temu salda obrotów rachunku bieżącego i kapitałowego Są Ze sobą ściśle
porviązane. Saldo obrotów bieżących powinno być równe saldu obrotów kapitalowych skorygowanych o zmianę stanu rezervr.
Deficyt budzetowy oznacza Sytuację' gdy obroĘ kapitałowe nie są w stanie
zrównowazyć obrotów bieżących. Funkcję tę przejmują rezerwy walutowe.
Zmniejszenie stanu rezerw walutowych jest najprostszą metodą oceny rozmiaru
deficytu. Inną moze być odwołanie się do wspomnianego wcześniej podziału
transakcji na autonomiczne iwyrównawcze. Wielkość transakcji wyrównawczych
..uqvznacza wielkośćdeficytu bilansu płatniczego.

Zadania do samodziel nego rozwaązanaa
3.1. Które z poniŻszych elementów transakcji zostaną zaksięgowane po stronie
,,winien'', a które po stronie ,,ma'' w bilansie płatniczym:
a) Przedsiębiorstwo ,,Szynka'' Sp. z o.o. wyeksportowało wyroby wędliniarskie.
b) Polska Akcja Humanitarna przekazala pomoce szkolne do szkół w lraku.
c) Niemiecki Czerwony Krzyż przekazalpowodzianom w Polsce sprzęt AGD.
d) Przedsiębiorstwo ,,Malwa'' przekazało zapłatę za importowane artykuły
chemii gospodarczej.
e) Polski student otrzymał stypendium od firmy francuskiej.

3,2. Jeżelt saldo rachunku bieżącego bilansu płatniczego wyniosło - 100 mld
USD, a rachunku kapitałowego i finansowego 75 mld USD, to jak zmieni się

poziom rezerw walutowych kraju? Jak na Stan rezerw wpłynie fakt zaciągnięcia
w MFW kredytu na finansowanie deficytu w wysokości 30 mld USD?

3.3. Jezeli saldo rachunku biezącego wyniosło 30 mld USD, a saldo rachunku
kapitałowego -50 mld, to jak wplynie to na stan rezerw walutowych kraju?
3.4. określ,CZy w wyniku następujących transakcji powstaje należność,czy
zobowiązanie w bilansi e platniczym:.
a) Bank ,,Polski Kredyt'' zaciągnąI kredyt długoterminowy w Bank of London.
41

V
b) Bank Spółdzielczy udzielił kredytu inwesĘcyjnego firmie ,,ABS'' z siedzibą
we Frankfurcie.

c) Przedsiębiorstwo ,,Big Fish" wyeksportowało na Węgry 5000 ton śledzi.
d) Przedsiębiorstwo ,,MAKS'' Sp. z o.o. zakupiło w Szwecji sprzęt chłodniczy.
3.5. Przyporządkuj poszczególne transakcje do poszczególnych grup w ramach
rachunku biezącego:
a) Turysta niemiecki kupił podczas pobytu w Polsce gipsowego krasnala.
b) obywatel polski otrzyrnaI odszkodowanie za placę przymusową w czasie

c)

wojny.

Przedsiębiorstwo X pobrało odsetki od lokaty bankowej w Szwajcarii.
Pan Kowalski otrzymalwynagrodzenie od firmy portugalskiej za korzystanie
d)
z patentu, który był jego własnoŚcią.
e) Przedsiębiorstwo ,,Polska Wełna'' wypłacilo dyłvidendę zagranicznym akcjonariuszom.
f) Pani Kowalska otrzymala pieniądze od syna w Ameryce.
3.ó. Uzupełnij brakujące pozycje w bilansie płatniczym kraju X. określwielkość
deficytu/nadwyzki bilansu płatniczego.
A. RĄCHUNEK BIEZĄ(X
Towary: saldo
Towary: wpl1łł1' z eksportu
Towary: rłyplaĘ za import

Usługi: saIdo
Usługi: wplyrły
Usługi: wypłaty
Dochody: saldo
Transfery bieżące: saldo

Translcry biezqce: wplyĘ
Transfery bieżące: wypłaty
Niesklasyfikowane obroty bieżące: saldo

r530
3l-5t)

2345
1

250

2670
3900
4100
1200

B' RACHUNEK KAPITAŁołY
I FINANSOIIY

3200

obroty kapitałowe

3700

Obroty finansowe

C. sALDo BŁĘDÓw I oPUSZCZEŃ

Razem od A do C
D. PoZYCJE FINANSUJĄCE
Rezerwy oficjalne
Kredyry z MFW
Exceptional .t'inanc ing

s40

i)

500

Odpowiedzi
3.1. a) ma; b) ma; c) winien; d) ma; e) winien.
3.2, Zmniejszenie rezetw o 25 mld; z kredytem MFw zwiększenie o 5 mld'
4Ż

3.3. Zmniejszenie rezerw o 20 mld.
d)
3.4. a) zobowiązanie; b) na|eżnośÓ; c) należność; zobowiązanie'
b) transfery nieodplatne; c) dochody z inwestycji
3.5. aj podróżó rugruni"rn"'

zagranilznych; d) inne towary' usługi i dochody; e) dochody z inwestycji zagranicznych; f) transfery nieodpłatne.

4.

SDR - jednostka rozrachunkowa
Międzynarodowego
Funduszu Walutowego

4.1. Wprowadzenie SDR
Kryzys Światowy lat trzydziesĘch oraz wybuch drugie1 wojny śrł'iatouej uzmysłowiływielu politykom i ekonomistom potrzebę skoordynowania iłysiłków
i stworzenia ram organizacyjnych, które umozliwiałyby reagowanie na pojawiające się okresowe trudnoŚci lub lokalne zaburzenia, tak aby nie rr'płrrvaly one
na gospodarkę światową.
W wyniku rozmów prowadzonych na temat międzynarodorr'ej instytucji
finansowej powstały dwa plany ogłoszone 7 kwietnia 7943 r.:
1. Plan brytyjski' opracowany przez J.M. Keynesa we współpracv z ekspertami Ministerstwa Skarbu, zakladal utworzenie międzynarodorł ego banku,
który udzielałby kredytów państwom członkowskim w wysokości 75-r ich przeciętnego importu i eksportu w latach 1936_1'939. Kredyt ten mial br'ć realizowany w jednostce pienięznej ,,bankor''.
Ż. Plan amerykański, opracowany przez H'D. White'a i H. Iortenthaua,
proponował utworzenie funduszu w lsvocie 5 mld dolarów. któn powstałby
z wniesionych częŚci rezerw walutowych państw członkowskich.
Po konsultacjach na Konferencji Narodów Zjednoczonvch u' sprarr'ie Pieniądza i Finansów (w Bretoon Woods w lipcu 1944 r.') zdecl'dolłano o utworzeniu dwóch instytucji:
. Międzynarodowego Funduszu Walutowego,
. Międzynarodowego Banku odbudowy i Ronł'oju.
System ten przetrwal bez zmian do końca lat sześćdziesiąn'ch. Pierwsza
poprawka modyfikująca zalożenta i rozwiązania zgłoszona została rr' 1966 r.
i uwzględniala potrzebę uzupełniania istniejących rezenr' poprzez Snvorzenie
dodatkowych środków. 28 lipca 1969 r. pierwsza popralr-ka rr'eszła w zycie.
W ramach tej poprawki członkowie MFW uzgodnili unł'orzenie rr'łasnego środ_
ka rezetwowego pod nazwą specjalne prawo kred1.towe (ciągnienia). ang. special
drawing right - SDR. Dokonano dwóch emisji subskrypcji SDR, które osiągnęły
wartośćŻ7,4 mld SDR. w 1991 r. została Zaploponowana nowa subskrypcja
(special one-time allocation) na kwotę 42,87 mld SDR.
44

SDR mogą być uzywane w rozliczeniach między państwami i MFW oraz
między państwami i 15 instytucjami powiązanymi z MFW. Są jednostką rozrachunkową MFW i stanowią punkt odniesienia w rozliczeniach organizacji
międzynarodowych.

Wartość SDR w różnych okresach określana byla w rózny sposób. Początkowo wartość1 SDR wynosiła 1/35 uncji złota, czyli ok. 1 USD
(do rozpadu systemu z Bretton Woods, pomimo dwukrotnej dewaluacji do1ara na początku lat siedemdziesiątych). W latach 1974-19B0 wartość
SDR opierała się na koszyku 16 walut. od 1981 r. określanabyła codziennie
na podstawie koszyka 5 walut państw o najwyższym eksporcie dóbr i uslug
(dolar amerykański, marka niemiecka, jen japoński' funt szterling, frank fran_
cuski).
Koszyk walutowy moze być rewidowany w okresach pięcioletnich.
W związku z wprowadzeniem euro frank francuski i marka niemiecka zostały
zastąpione w koszyku wspólną walutą europejską. W chwili obecnej koszyk
tworzą więc cztery waluty. Koszyk SDR od 1 stycznia 2001 r' kształtuje się
następująco:
Waluta

Udzial w koszyku

ET]R

0,427

JPY

70q

GBP

0.0971

USD

0.587

Analizując konstrukcję koszyka SDR, naleąv nvrócić uwagę' że ,udzial
w koszyku'' nie ma charakteru procentoĄ,ego. Nalezy interpretować go jako
,,fizyczną" ilośćwaluty' która twolz'v koszyk.

4.2. Kalkulacja WartoŚci sDR
WartośćSDR moze być obliczona w dowolnej walucie, którą naz1łva się
walutą odniesienia' Warunkiem jest znajomośćkursów walutowych pomiędzy walutą odniesienia a walutami tworzącymi koszyk. W przykładzie 4.1
obok udziałów podane są kursy walutowe waluĘ z koszyka w USD. USD
jest więc walutą odniesienia. Nalezy zwrócić uwagę' ze kursy podane są
w notowaniu bezpoŚrednim, tzn. podano ilośćwaluĘ odniesienia,któraprzypada na 1 jednostkę waluty z koszyka. Oczy'rruiście określenie, z jakim notowaniem mamy do czynienia' wymaga podstawowej znajomości krrrsów walutowych.
45

)

Przyklad 4.1
Waluta

Udzial

Kurs walutowy
(waluta odniesienia USD)

EUR

0,4Ż"7

1,1234

JPY

70q

0,0091

GBP

0,0971

1,44Ż7

I]SD

0,587

1.0000

Możliwe jest równiez

lĘcie

notowań odwrotnych (pośrednich), czyli okreś-

lenia ilościwaluty z koszyka przydającej na 1 jednostkę waluty odniesienia.
W przykładzie 4'Ż walutą odniesienia jest PLN, a kursy podano w notowaniu
pośrednim.

Przyklad 4.2
Waluta

Udzial

Kurs walutowy
(waluta odniesienia PLN)

EUR

0,42'7

0,Żz38

JPY

Ż0,9

28,98

GBP

0,0971

0,166'7

USD

0,587

0,2591

W praktyce zanvyczą notowania EUR, JPY oraz USD podaje Się w notowaniu bezpośrednim, natomiast GBP - w pośrednim.
Obliczenie wartości SDR polega na określeniu wartościjednostek walutowych tworzących koszyk. Będziemy więc obliczać ekwiwalentv poszczególnych
walut tworząrych koszyk w walucie odniesienia, tzn. jeżeli wiem'. ze do koszyka
wchodzi Ż0,9 jenów, nalezy obliczyć,jaka jest ich wartośćw walucie odniesienia,
według kursów na dany dzięń. OkreŚlenie wartości SDR mozna więc podzielić
na dwa etapy:
o etaP I: obliczenie elaviwalentów dla poszczególnych $'alut w walucie
odniesienia,
o etaP II: sumowanie ekwiwalentów.
Ekwiwalent obliczamy w za|eżnośCiod przyjętej metody kwotowania (bezpośrednie albo pośrednie). Jeżeli mamy do czynienia Z notowaniem bezpośrednim(ilośćwaluĘ odniesienia przypadająca na jednostkę waluĘ koszykowej), nalezy przemnozyć ldzial w koszyku przez kurs walutowy:
ekwiwalent = udzial x kurs,
46

czyhj
Waluta

Udzial

Kurs walutowy

EUR

0,1Ż7

1.1Ż34

0,4Ż7 1,1234

.TPY

70q

0,0091

20,9 0,0091

GBP

0,0971

1.44Ż7

0,0971 I,44Ż1 = 0,1401

USD

0,587

1.0000

0,587. 1,0000 = 0,587

Ekwiwalent w walucie
odniesienia
'_ 0,479'7

-

0,1902

Jeżell kursy walutowe Zostały podane w notowaniu pośrednim, na7e4
Zastosować następujący wzór:

ekwiwalent

=

udztal

kurs'

a wlęc:

Waluta

Ildz.ial

Kurs walutowy

EUR

0,427

0.Ż238

JPY

tno

28,98

20,9128,98 = 0,7212

GBP

0,0971

0,166'7

0,097U0,1661 = 0,-s825

USD

0,587

0,2591

n 5x7,1 t75q1 = 1 2655

Ekwiwalcnt w walucie
odniesienia
0,42710,2Ż38

_

1'9080

Niezaleznie od przyjętego Sposobu, ekwiwalent w walucie odniesienia jest
dla nas informacją, ile kosztuje w waiucie odniesienia dana ilośćjednostek
waluty koszykowej (udział). odwołując się do przykładu 4.1, ekrviwalent euro
w walucie odniesienia wynosi 0,479], CZłIi 0,42'/ jednostek euro kosztuje (według danego kursu) 0,4797 UsD.
Następnie Sumujemy otrzymane ekwiwalenĘ, uzyskując następujące wyniki:
Waiuta

Udzial

Kurs walutowy

Eloviwalent w walucie
odniesienia

EUR

0,4Ż'7

1.1231

0,427 1,1Ż34 = 0,4797

JPY

20.9

0,0091

20,9 0,0091 :0,1902

GBP

0,0971

1,1421

0,0971 1,4427 = 0,I40I

USD

0,587

1,0000

0,587'1,0000 = 0,587

ISDR=

1,3970

USD

47

)

Dla podanych kursów walutowych wartoŚć 1 SDR to 1,3970 USD.
Waluta

Udzial

Kurs walutowY

Ekwiwalent w walucie
odniesienia

EUR

0.421

0,2238

0'4Ż110'2238 = 1'9080

JPY

70q

28.98

20.9/28,98 = 0.7212

GBP

0,0971

0.166'7

0.091 110,166'7 = 0'5825

USD

0,587

n rSql

0.-i87/0,25qi = 2,2655

tSDR=

5,4772

PLN

Dla podanych kursów walutowych wartość1 SDR to 5.4772 Pt'N-

Zadania do samodzielnego rozwaązan a
4.1. Ile rlolarów kanadyjskich trzeba zapłacić Za 1 SDR. jeze1i kurs;' walutowe
Są następujące: NLG/USD = 0,3823; CAD/USD = 0'6400; GBP,''USD = 1,4005;

USD/PLN :3,]857 JPY/USD

=0,0091;

USD/EUR

= 0,8'ł26'

4.2. Ile franków szwajcarskich trzeba zaplaciĆ za 1 SDR, jeżeli 1 CHF kosztuje:
0,217I USD, 0,0919 GBP, 15,1972 JPY i 0,3981 EUR?
4.3. Ile SDR trzeba zapIaciĆ za koronę smvedzkąna dziefi 28 listopada 2002 r',
jezeli kursy walut kształtowały Się następująco: SEK/USD = 0,1316;

CAD/USD = 0,6410; GBP/USD = I,4405; USD/EUR
100 JPY/USD = 0,9201; USD/PLN = 3,8Ż73?
4.4.

= 0,8426:

Kursy walut kształtują Się następująco: EUR/USD

= 1,0112;

GBP/USD = 1,578Ż; USD/JPY = 1Ż3,36; PLN/HUF = 62,30: USD/PLN
= 4.0111. oblicz wartość1 SDR w HUF.
4.5.


GBP/USD = I,5'7BŻ; USD/JPY = 123,36;
= 4,0111. oblicz wartość1 SDR w JPY.
4.6.

PLN/HUF

=

= 1,0112;

62,30: USD/PLN


GBP/USD = 1,5JB2; USD/JPY = IŻ3,36 PLN/HUF
= 4,011l. oblicz wartość1 SDR w GBP.
4B

=

=

=

= 1,0112;

62'30; USD/PLN

=

4.7. obItcz wartość1 SDR w PLN.
Waluta

Udział w koszyku

Kurs w stosunku do

waluĘ odniesienia (PLN)

4.8. oblicz Wartość1 SDR w USD.
Waluta

Udział w koszyku

Kurs w stosunku do
waluty odniesienia (USD)

EUR

0'4Ż'7

0,8Ó54

JPY

20,9

12Ż,73

GBP

0,0971

0,6755

USD

0,587

1

4.9. ob]ricz wartość1 SDR w USD.
Kurs w stosunku do
waluty odniesienia (USD)

Waluta

Udział w koszyku

EUR

0,4Ż7

JPY

)rl q

123.89

GBP

0.0q71

1.1E87

USD

0,587

1.

r889

4.10. oblicz wartoŚć 1 SDR w PLN.
Waluta

Udzial w koszyku

Kurs w stosunku do
waluty odniesienia (PLN)

EUR

0,4Ż'7

0.219Ż

JPY

70q

0.0356

GBP

0,0971

0,14'7'7

USD

0,587

3,e842

49

*/

4.11. Oblicz EUR/SDR.
Kurs w stosunku do

Waluta

Udział w koszyku

EUR

0,4Ż7

JPY

)r) q

126,36

GBP

0,0971

1,4581

I]SD

0,587

waluĘ odniesienia (EUR)

1,1

703

4.12. oblicz wartośĆ 1 SDR w GBP, wiedząc, że: 100 JPY/PLN = 3,6893;
GBP/PLN = 6,JJ1Ż.
Waluta

I]dział w koszvku

Kurs w stosunku do
waluĘ odniesienia (GBP)

EUR

0.421

0,675Ż

JPY

70q

GBP

0,097t]

I

USD

0.587

1,7010

SDR w dolarach
australijskich (AUD) i w dolarach kanadyjskich (CAD) oraz kurs JPY/SDR.
Uwaga: w podanych poniżej kwotowaniach występują notowania bezpośrednie
i pośrednie.
4.13. Znając następujące kursy walutowe, oblicz wartość1

Waluta

lOO.TPY

GBP

0,s428

USD

1,0815

EUR

0,7931

PLN

3,6872

AUD

1,3049

CAD

0,8261

4.14. oblicz wartość100 SDR w koronach szwedzkich (SEK) oraz oblicz, IIe
wynosi kurs PLN/SEK, jeżeli 1 SDR = 5,7318 PLN.
50

Waluta

Udział w koszyku

Kurs w stosunku do
waluty odniesienia (SEK)

ET]R

0,4Ż'7

9,0696

JPY

?nq

GBP

0,0971

I]SD

0,587

1

3,8889

13,1

1

10

7,'7170

4.15. oblicz wartość1 SDR w forintach węgierskich (HUF)' jeżeli:
100 HUF/EUR = 0,3949;100 HUF/USD = 0,4558; 100 HUF/GBP = 0,2683;

JPY/HUF

= 0,Ż0Ż9.

4.1ó. oblicz wartośĆ1 SDR w dolarach kanadyjskich (CAD)' jezeli wiadomo,
że: PLN/USD = 0,38Ż3; CAD/USD = 0,6400; GBP/USD = I,4455;

USD/E'UR

= 0,84Ż6;

USD/JPY = 123,56.

4.17. obliczwartość1 SDR w jenach (JPY)' Ile wynosi kurs

PLN/JPY, jeżeli PLN/USD = 0,Ż507?
Waluta

Udział w koszyku

EUR

70q

GBP

0,0971

USD

0,587

Kurs w stosunku do
waluty odniesienia (JPY)

0,4Ż'7

JPY

EUR/GBP oraz

52.310'l
1

18,3286
109,83

(CZK), Znając następujące
kursy walutowe: SEK/DKK = 0,8251; DKK/GBP = 0,09Ż4; EUR/USD =
= 7,7944; USD/SEK = 7,5Ż56; DKIICZK = 4,37IB; 100 JPY/GBP = 0,5255.
4.18. oblicz wartość1 SDR w koronach czeskich

4.L9. Ile wynosi kurs JPY/GBP i EUR/JPY?
Kurs w stosunku do

Waluta

Udział w koszyku

F,T]R

0,4Ż'7

JPY

70q

GBP

0.0971

11,9442

USD

0,587

0,1424

r,'aluty odniesienia

(NOK)

0.r27'/

1

SDR = 10,5110 NOK

51

4.20.

I|e wynosi kurs SDR/AUD, jeżeli: AUD/USD

EUR/AUD
NOK/AUD

1,6494;

=
= 0,Ż00]?

NOK/GBP

= 0,0836;

100

JPY/NOK

Odpowiedzi
4.1. SDR/CAD = Ż,Ż1'B8.
4.2. SDR/CHF = 6,285Ż.
4.3. SDR/SEK = 10,8359.
4.4. SDRiHUF = 335,Ż0Ż4.
4.5. SDR/JPY = 1.65,475I.
4.6. SDR/GBP = 1.,1765.
4.7. SDR/PLN = 5,6544.
4.8. SDR/USD = 1,3944.
4.9. SDRruSD = 1,4080.
4.10. SDR/PLN = 5,6881.
4.11. EUR/SDR = 0,8095.
4.12. SDR/GBP = 0,8444.
4.13. SDR/AUD = Ż,037Ż; SDR/CAD = I,8897; JPY/SDR = 0,0064'
4.14. I00 SDRiSEK = 1 118'05; PLNiSEK = 0,5IŻ7.
4.15. SDR/HUF = 315,51.
4.16. SDR/CAD = Ż,Ż438.
4.17. SDR/JPY = 156,01; EUR/GBP = 0,6490; PLN/JPY = Ż7,5344.
4.18. SDR/CZK = 39,0Ż68'
4.19. JPY/GBP = 0,0069; EUR/JPY = 99,84.
4.20. SDR/AUD = I,9799.

= 0,76Ż8;
= 6,5089;

5.

Euro

5.1. Wprowadzenie euro
r. rozpoczę|a funkcjonowanie Unia Gospodarcza i Walutowa
(Economic and Monetary Union - EMU), będąca ukoronowaniem
- UGw
długiego procesu integracji gospodarczej, zapoczątkowanej w latach pięćdziesiątych XX wieku. Początkowo do UGW przystąpiło 11 państw członkowskich
- w.szystkie z wyjątkiem Wielkiej Brytanii i Danii, które skorzystały z klauzuli
opt-out, oraz Szwecji i Grecji, które nie spełniły tzw. kryteriów zbieznoŚci
(konwergencji), czyli nie osiągnęły wymaganego poziomu wskaźników ekonomicznychl. Spośród tych krajów Grecja uzyskała mozliwośćczłonkostwa
w UGW od 1stycznia 2001 r. obecnie zatern do streĘ euro naleąv 12 krajów
czlonkowskich Unii Europejskiej.
od 1 sĘcznia Ż0OŻ r. banknoty i monety euro zastąpiły znane banknoty
monety walut narodowych 12 państw Unii Europejskiej' Niemieckie marki,
i
francuskie franki, austriackie szylingi, greckie drachmr'oraz rr'alun'pozostałych
państw Unii Gospodarczej i Walutowej definit1łłnie straciir'Status prawnego
środka platniczego.
Za kluczowy element UGw nalezv uznaĆ rrspólna jednostkę walutową
euro', podzieloną na 100 centórv. Euro jest jednostką kreolvaną przez Earopejski System Banków Centralnvch (ESBC). którr, skiada się z Europejskiego
Banku Centralnego (EBC) oraz bankórr' centralnych krajów, które utworzyły
UGw. System ten przejąl w pelni dorychczasowe uprawnienia narodowych
banków centralnych w zakresie emisji pieniądza oraz ksztaltowania polityki
pienięznej' w tym ustalania poziomu stóp procentowych (początkowo 3%). Za
istotne naezy uznaĆ, ze wprowadzając euro, EBC nie ustalił poządanego, z punktu widzenia gospoclarki, a przede wszystkim wymiany międzynarodowej, poziomu kursu walutowego. Tym samym nie jest zobowiązany do przeprowadzania
1 sĘcznia 7999

] Szczególowe informacje na temat UGW można znaleźĆ w książce: B. Bernaś, B. Ryszawska-Grzeszczak, P' Kowalik, A. Pictrzak, IJnia Eurclpejska na prełomie ty'siqcleci, Wyższa Szkoła
Zarządzania i Finansów, Wrocław 2002.
2 Nazwa euro po raz pier'wszy pojawiła sig w traktacie z Maastricht'

53

[-

interwencji na rynkach walutowych w przypadku zmian kursu wykraczających
poza ustalone widełki wahań.
Wprowadzenie wspólnej jednostki pienięznej zostało poprzedzone ustale_
niem nieodwołalnych kursów wymiany (kursy szĘwne) pomiędzy euro a walutami krajów członkowskich (tabela 5.1). Kursy zostały Wrażone do za pomocą
6 cyfr, do których nie wlicza się początkowego Zera. Euro zastąpiło funkcjonu_
jącą wcześniej jednostkę rozrachunkową - ECU (European Currency Unit)
w stosunku 1:1.
Tabela 5.1. Kursy wymiany walut narodowych na euro
1

euro (EUR)

=

73,7

603 szylinga austriackiego (ATS)

(BEF) i luksemburskiego (LUF)

40,3399 franka belgijskiego
5,945'73

marki fińskiej (FIM)

6,55957 franka francuskiego

(FRF)

166'386 pesety hiszpańskiej (ESP)

(NLG)

Ż,2037I guldena holenderskiego

0,787564 funta irlandzkiego (IEP)
1,95583 marki niemieckiej

(DEI)

200,482 escudo portugalskieeo

(PTE)

1936,21 lira włoskiego (ITL)
340,J50 drachmy greckiej

(GRD)

Zródlo; Komisja Europejska'

o tym, CZy evro będzie odgrywać Znaczącą rolę w skali międzynarodowej,
decyduje wiele czynników doĘczących obszaru tej waluĘ. Spośród nich jako
kluczowe wymienia się najczęściej
o rozmiar i potencjał gospodarczy,
. Silę i stabilnośćgospodarczą'
o udział w międzynarodowej wymianie handlowej i produkcji światowej,
o odporność na zewnętrzne kryzysy,
. brak ograniczeń dewizowych,
o wielkośći płynność
rynku kapitałowego.
Biorąc pod uwagę powyzsze czynniki, można stwierdzić, Ze euro jest obok
dolara amerykańskiego drugą walutą, która moze mieĆ znaczenie międzynarodowe. Jednakze same rozmiary danego obszaru gospodarczego i jego udzial
w gospodarce światowejnie gwarantują jeszcze walucie tego obszaru sukcesu
w skali międzynarodowej; Są wprawdzie warunkiem koniecznym tego Sukcesu,
ale nie Wstarczającym. Powodzenie Zalezy od tego, CZy waluta ta będzie mogła
w skali międzynarodowej odgrywać rolę waluty transakcyjnej, inwesĘcyjnej
:

i rezerwowej.

54

5.2. Przeliczanie walut narodowych na euro
Jak wspomniano, kursy walutowe zostały określone Za pomocą 6 cyfr (bez
początkowego zera). Nie mogą więc być zaokrąglane i mogą przyjmować wyłącznie postać:
1

EUR

= 6,55957

FRF'

czyli w postaci ogólnej:
1

EUR

=

X jednostek waluty narodowej.

oznacza to, ze nie mozna ich zapis1łvać w postaci:
1

jednostka waluty narodowej

=

X jednostek EUR.

W celu przeliczenia określonej ilościjednostek waluĘ narodowej nalezy podzieliĆ liczbę jednostek waluĘ narodowej przez kurs euro w danej walucie
(6-cyfrowy), czyli:
ckwiwalent w euro X jednostek walury
gdzie

A

=

X iednostek
tuffi.

walury A

A jest walutą jednego z krajów członkowskich UGW.

Uwaga: nie wolno przeliczać walut narodowych na euro' mnożąc liczbę
jednostek waluĘ narodowej przez kurs odwrotny (czyli waluty narodowej w euro).

Przykład 5.1
1

EUR

= 2,Ż0371

NLG. Ile wynosi wartość3550'00 guldenów w euro?
3550

1610.91916

2,20311,

EUR.

otrzymany wynik naleĘ zaokrąglić do najblizszej jednostki pienięznej
do 2 mieisc po przecinku). Zatem 3550 guldenów = 1610,92 euro.
Przeliczenta tego nie wolno dokonać następująco:

3550.0,453780,

gdzte

0,453780 =

1

,rrUr.

5.3. Przeliczanie euro na waluty narodowe
W celu przeliczenia euro na waluty narodowe nalezy przemnozyĆ llczbę jednostek ęuro przez kurs euro w walucie narodowej (kurs 6-cyfrowy):

euro
wwalucieA

ekwiwalent

X jednostek euro
'

kurs
x wwalucleAL
euro

,

-

gdzie

A

jest walutą jednego z krajów członkowskich

UGW.

Przyklad 5.2
1

EUR

= 13,]603 ATS. Ile wynosi wartość1500 euro w szylingach austriackich?

1500 13,7603 = 20 640,45 ATS.

otrzymany wynik naeży zaoktąglić do najblizej jednostki pienięznej (do

2 miejsc po przecinku).

5.4. Przeliczanie kursów
pomiędzy Walutami krajów UGW
W przypadkl przeliczania wartości walut narodowych pomiędzy sobą nalezy

obowiązkowo Zastosować metodę kursu krzyzowego' przy czym obliczenia wykonujemy * O::* etapach.

Przyklad
1

EUR

5.3

= 1,95583

DEM;

1

EUR

w markach?

Etap

1

3so ooo

= 1936,27

rrl = ,#=

ITL' Jaka jest wartość 350

180,7599

000 lirów

EUR.

Otrzymany wynik nalezy zaokrągliĆ do 3 miejsc po przecinku. cąvli:
350 000

Etap 2
180,760

EUR

ITL =

180.760

= 180,760' 1,95583

EUR.

DEM

= 353,5358

DEM.

czyli (po zaokrągleniu do najmniejszej jednostki):
350000 ITL = 353.54

DEM.

5.5' Przeliczanie kursów pomiędzy Walutami
krajów UGW a innymi walutami

Do ustalenia kursów pomiędzy walutami krajów członkowskich UGW a walutami krajów spoza UGW można zastosować dwie metody:
1) metodę kursu krzyzowego'
2) przeliczenie za pośrednictwem euro.
.56

5.5.1. Metoda kursu krzyzowego
Metoda kursu krzyzowego zostala omówiona w rozdziale 1. Polega ona na
odpowiednim podzieleniu dwóch kursów ,,na krzyż" przez siebie. Kolejność
dzielenia za|ezy od tego, czy waluta wspólna w obu notowaniach jest walutą
bazową, czy kwotowaną.

Przyklad 5.4

1 EUR = 1,95583 DEM; 1 EUR = I,79I2 USD. Ile otrzymamy marek niemieckich, wymieniając 10000 USD? Ile otrzymamy dolarów, wymieniając 10000

DEM?

Wymiana dolarów na marki:
kurs krzyzowy

r.9.5-583

USD/DE, =
,,rn,

= 1,641899.

Wymieniając 10000 USD na DEM, otrzymamy:
10 000 ' I,641899 = 16 418,99

DEM.

Wymiana marek na dolary:
kurs krzyzowy

DEM/USD

=

*
1.95583

= 0,609051.

Wymieniając 10000 DE'M na USD, otrzymamy:

10000 0,609051 = 6090,51 USD.
5.5.2. Przeliczenie za pośrednictwem euro
Przyklad 5.5

1 EUR = 1,95583 DEM; 1 EUR = 7,1912 USD. Ile otrzymamy marek niemieckich, wymieniając 10000 USD? Ile otrz'vmamy dolarów, wymieniając

10000DEM?

Wymiana dolarów na marki:

1) wymiana USD na EUR:

:* 12 = 8394,895903
1,1e

EUR;

2) przeliczenie EUR na DEM: 8394,895903'1,95583

= 16418,99

EUR.

Wymiana marek na dolary:

I)

przeliczenie

DEM

na

EUR:

#g
1,95593

= 5112,918812

EUR;

2) wymiana EUR na USD: 5112,918812'7,791Ż = 6090,51 USD.
Kraje nienależące do Unii Gospodarczo-Walutowej powinny stosować się
do powyzszych zasad przeliczania kursów walutowych. W związku z tym w zasadzie nie powinno się stosować w oficjalnych kwotowaniach zapisu, w klórym
5'7

euro byłoby walutą kwotowaną, czyli np. CHF/EUR. Kursy powinny być kwotowane w postaci: 1 EUR = X jednostek walutowych. Taki sposób kwotowania
przyjęto równiez w Polsce, przy czym kurs euro kwotowany jest na ogólnych
zasadach, czyli do czterech miejsc po przecinku, a do przeliczeń pomiędzy
walutami krajów UGw a PLN stosuje się przeliczenie za poŚrednictwem euro'
przedstawione w przykładzie 5.5.

Zadania do samodzielnego rozwaązanaa
5.1. Przedsiębiorca włoski ma zobowiązaniana podstawie kontraktu zawartego
w 1998 r., które będą spłacone w 2004 r. Ile euro musi przeznaczyĆna spłatę
zobowiązań w wysokości 300 mln lirów włoskich?

5.2, oblicz równowartość 1 mln EUR w:
a) frankach francuskich,
b) markach niemieckich,
c) escudo portugalskich,
d) funtach irlandzkich.
5.3. oblicz równowartość 300000 następujących walut w euro:
a) peset hiszpańskich,
b) drachm greckich,
c) franków belgijskich'
d) marek fińskich.
5.4. Dokonaj przeliczenia 50000 SEK za pośrednictwem euro na następujące
waluty:

a) franki francuskie,
b) szylingi austriackie,
c) guldeny holenderskie,
d) liry włoskie,
wiedząc, że kurs euro wynosi

EUR/SEK

5.5. Wyraź następujące kwoty
= 4.5670:

a) 1500 FRF,
b) 3255 rTL,
c) 345 DEM,
d) 121Ż3 PTE,
e) 231Ż5 GRD,
f) 1s60 FrM.
g) 3000 ATS.
-58

w

= 9,00ŻŻ19,1372.

złotych, wiedząc,

z. rJ.,

EUR/PLN

=

TI

Odpowiedzi
5.1.
5.2.
5.3.
5.4.
5.5.

154,94

a)
a)
a)
a)

EUR.

6559 570 FRF; b) 1955 830 DEM; c) Ż00 482 000
1803,04; b) 8804,11; c)7436,81.; d) 50456,38.

PTE; d) 787 564 IEP.

35918,44;b) 75347,71'; c) IŻ066,92; d) 1060Ż49,47.
998,6Ż;b) 7,34; c) 770,3Ż; d) Ż64,07; e) Ż96,37; f) 1'1'45,78; g) 95Ż,09.

h,h

T

6.

Transakcje terminowe
orazswapy kursowe

6.1. Transakcje terminowe
Rozrózniamy dwa glówne rodzaje rynków' gdzie mozna dokonywać obrotu
aktyłvami i instrumentami finansowymi:
o rynek natychmiastowy (spol)' ZiYanY także rynkiem kasow1'm lub bieżącYffit

o rynek terminowv-.
W przypadku transakcji na n'nku spor dostarr-a n alutr' nastepuje w ciągu
dwóch dni roboczych od dnia zawarcia transakcji.
Kontrakty terminowe odznaczĄą się dłuzsnm terminem rozliczenia, liczonym od daty spot, charakteryStyczne jest więc ustalenie lr'sn'stkich para-

metrów transakcji w dniu jej zawarcia, mimo że jej rozliczenie (dostawa) nastąpi
dopiero w pewnym terminie w przyszłości.Tym Samym transakcje te wiążą się
z większym ryzykiem niż transakcje Ępu spot.
Zawieranie kontraktów terminowych zapoczątkowano na n'nkach towarowych. Pierwsze kontrakty terminowe zostały zawarte na dostarve kukurydzy na
Giełdzie Towarowej w Chicago w 1851 r.

Kontrakt terminowy forward to transakcja, w której Stronv uzgadniają
dostawę określonej ilości aktywów w określonym momencię-przyszłości. Cena
jest ustalana najczęściej w momencie zawierania umowy. Moz.e bi,'ć uzgodniona
w momencie dostawy.
Kontrakt terminowy foruard moze być zawarĘ na różne instrumenty bazowe. Mogą to być m.in. metale, surowce energetyczne, Stopv procentowe
- FRA, kursy wymiany walut' Kontrakty te nie występują w obrocie giełdowym.
W związku z Ęm nie mają określonych standardów oraz powszechnie przyjęfch
warunków obrotu. W dniu rozliczenia kontraktu występuje dostawa i płatność,
natomiast w dniu zawierania transakcji uzgadniane są następujace warunki:

.

cena.

.

jakość,

o ilość,

o data rozltczenia.
60

.
.

miejsce dostawy,
dodatkowe,w zależnościod przedmiotu dostawy.
Kontrakt terminowy /otward char akteryzuje się n astępuj ącymi cechami:
o jest wiążący dla obu stron'
o jest negocjowany w odniesieniu do wielkości kontraktu, miejsca dostawy,
daty dostavy,
o jest dostosowany do potrzeb stron.
Kontrakty terminowe futures Są umową między stronami, która dotyczy
transferów konkretnych aktywów w ściśle
określonymterminie w przyszłości.
Kontrakt posiada standardową specyfikację.
Przedmiotem kontraktów futures mogą być:

a) towary:
o metale,

.
.
.

artykuly spozywcze,
roślinyoleiste'
Surowce energeĘczne;
b) instrumenty finansowe:
o ceny obli-qacji,
. indeks) ekcji,
o stoPY procentowe,
o kursy wymiany walut.
Wspólnymi cechami kontraktów ftłtures na towary i instrumenty finan_

Sowe Są:

o standaryzacja,

o występowanie w obrocie giełdowym'
o publikowanie cen kontraktów,
o kompensowanie zobowiązafi i należności
poprzez izby clearingowe (rozrachunkowe).
obrót kontraktami typu ftttures odbrłł'aslę na rłvspecjalizowanych giełdach. Do najważniejszych światowych giełd. na których obraca się kontraktami
futures, należąl:
. Giełda Kupiecka w Chicago - Chicago Mercantile Exchange (CME)'
. Giełda Towarowa w Chicago - Chicago Board of Trade (CBOT)'
o Giełda Towarowa w Nowym Jorku - Commodities Exchange of New

.

York (COMEX),

Nowojorska Gielda Towarowa

MEX),

-

New York Mercantile Exchange (NY-

o Nowojorska Giełda Kaury, Cukru i Kakao _ New York Coffee Sugar
Cocoa Exchange (NYCSCE),
. Londyńska Giełda Metali - London Metal Exchange (LME)'
] Reuters, InstrumenĘ pochodne. Wptowadzenie, tłum. M. Ferlak, Dom Wydawniczy ABC,
oficyna Ekonomiczna, Kraków 2001, s.

,16.

6I

Finanse międzynarodowe zbiór zadań

Finanse międzynarodowe zbiór zadań

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (8)

Similar to Finanse międzynarodowe zbiór zadań

Similar to Finanse międzynarodowe zbiór zadań (9)

Finanse międzynarodowe zbiór zadań