BARAYTI NG WIKA

2. SAN MATIAS NATIONAL HIGH SCHOOL
KOMUNIKASYON AT PANANALIKSIK SA WIKA AT KULTURANG PILIPINO
WEEK3- MODYUL 3 BARAYTI NG WIKA
GNG. JANETTE M. PANGAN
Guro

3. • ALIMPUYOK
• ANLUWAGE
• AWANGAN
• HIDHID
• HUDHOD
• NAPANGILAKAN
• SALAKAT
• AMOY O SINGAWA NG KANING NASUSUNOG
• KARPINTERO
• WALANG HANGGAN
• MARAMOT
• IHAPLOS
• NAKOLEKTA
• PAG-KRUS NG MGA BINTI
Makikita sa ibaba ang ilang salitang Filipino na patay na o
unti-unti nang nawawala dahil hindi na nagagamit.

4. PAANO KAYA MAIIWASANG
MAMAMATAY ANG WIKA?

5. Ayon kay PAZ, HERNANDEZ at PENEYRA (2003)
• Hindi mamamatay ang isang wika hangga’t may mga
gumagamit pa rin ng mga ito bilang kanilang unang
wika.
• Habang ginagamit pa sa pamilya, sa pang-araw-araw
na gawain at pakikihalubilo sa kapwa. kapag ganito
ang sitwasyon mananatiling buhay ang wika.

6. HOMOGENOUS NA WIKA
MAGKAPAREHO NG KULTURA O KALIKASAN MAGKA-URI O
MAGKAKABAGAY.
* HALIMBAWA NITO KUNG NAKATIRA KA SA MAGKAIBANG
LUGAR KUNG SAAN ANG WIKA NA INYONG GINAGAMIT AY
MAGKAPAREHO AT NAUUNAWAAN ANG WIKA NG BAWAT ISA.

7. HETEROGENOUS NA WIKA
•MULA SA SALITANG HETEROS = MAGKAIBA GENOS =URI O
LAHI .
•ANG HETEROGENEOUS NA WIKAAY WIKANG IBA-IBAAYON
SA LUGAR, GRUPO, AT PANGANGAILANGAN NG PAGGAMIT
NITO.

8. HETEROGENOUS NA WIKA
• AYON KAY PAZ 2003)
NAGKAKAROON NG PAGKAKAIBA-IBA SANHI NG IBA’T IBANG SALIK PANLIPUNAN TULAD NG:
 EDAD
HANAPBUHAY / TRABAHO
ANTAS NG PINAG-ARALAN
KASARIAN
KALAGAYANG PANLIPUNAN
REHIYON O LUGAR
PANGKAT ETNIKO NA KINABIBILANGAN

10. ANG ATING WIKAAY MAY IBA’T IBANG BARAYTI. ITO AY SANHI
NG PAGKAKAIBA NG URI NG LIPUNAN NAATING
GINAGALAWAN, HEOGRAPIYA, ANTAS NG EDUKASYON,
OKUPASYON, EDAD AT KASARIAN AT URI NG PANGKAT ETNIKO
NAATING KINABIBILANGAN. DAHIL SA PAGKAKAROON NG
HETEROGENOUS NA WIKA TAYO AY NAGKAKAROON NG IBA’T
IBANG BARYASYON NITO, AT DITO NAG-UGAT
ANG BARAYTI NG WIKA.

11. GENESIS 11:1-9
TORE NI BABEL
•AYON SA PANINIWALA DITO
NAGSIMULA ANG
PAGKAKAROON NG IBA-IBANG
WIKA.

12. Ayon kay PAZ, et. Al 2003)
Ang dahilan kung bakit nagkakaroon ng iba’t ibang uri o barayti
ng wika ay dahil sa DIVERGENCE.
- di pagkakaisa o may sariling kakanyahan.

13. DAYALEK
•ITO AY BARAYTI NG WIKANG GINAGAMIT NG PARTIKULAR NA
PANGKAT NG MGA TAO MULA SA ISANG PARTICULAR NA LUGAR
TULAD NG LALAWIGAN, REHIYON O BAYAN.
• MAAARING GUMAGAMIT ANG MGA TAO NG ISANG WIKANG
KATULAD NG SA IBA PANG LUGAR SUBALIT NAIIBA NG PUNTO O
TONO.

14. DAYALEK
•MAY MAGKAIBANG KATAWAGAN PARA SA IISANG
KAHULUGAN
•IBAANG GAMIT NA SALITA PARA SA ISANG BAGAY
•MAGKAKAIBAANG PAGBUO NG MGA PANGUNGUSAP NA
SIYANG NAGPAPAIBA SA DAYALEK NG LUGAR.

15. HALIMBAWA:
TAGALOG
TAGALOG SA MORONG
TAGALOG SA MAYNILA
TAGALOG SA BISAYA
“MAGKAIN TAYO SA MALL”
“ KUMAIN TAYO SA MALL”
Mapapansing pinapalitan ang panlapaing um ng mag.

17. IDYOLEK
•SA BARAYTING ITO LUMULUTANG ANGA KAKAYAHANG
NATATANGI NG TAONG NAGSASALITA.
•NAKIKITA ITO SA ESTILO O PARAAN NG PAGGAMIT NG WIKA
KUNG SAAN HIGIT SIYANG KOMPORTABLENG MAGPAHAYAG.

19. IDYOLEK
MIKE ENRIQUEZ GAS ABELGAS

20. SOSYOLEK
•ITO AY BARAYTI NG WIKANG NAKABATAY SA KATAYUAN O
ANTAS PANLIPUNAN O DIMENSIYONG SOSYAL NG MGA
TAONG GUMAGAMIT NG WIKA.

21. GAY LINGO/ SWARD SPEAK
•ISANG HALIMBAWA NG GRUPONG NAIS MAPANATILI ANG KANILANG
PAGKAKAKILANLAN. KAYA NAMAN BINABAGO NILAANG TUNOG O
KAHULUGAN NG SALITA.
•ANG UNANG INTENSION SA PAGGAMIT NILA SA WIKANG ITO AY PARA
MAGKAROON SILA NG SIKRETONG LENGGUWAHENG HINDI
MAIIINTINDIHAN NG MGA TAONG HINDI KABILANG SA KANILA.

22. GAY LINGO/ SWARD SPEAK
HALIMBAWA:
CHURCHILL- SOSYAL
INDIANA JONES- HINDI SUMIPOT
BIGALOU – MALAKI
GIVENCHY – PAHINGI
JULI ANDREWS- MAHULI

23. GAY LINGO/ SWARD SPEAK
HALIMBAWA: TSONA ( TRUE STATE OF THE NATION ADDRESS)
LACIERDA: CHAROT
JOEY SALGADO: IMBEY ANG FEZ NI SECRETARUSH DAHIL TRULALU ANG SPLUK NI VP. PERO ANG
SONA NG PANGULO, CHAKA EVER SA MADLANG PIPOL DAHIL HINDI TRULALU.
COMMISIONNER RUFFY BIAZON: BONGGACIOUS ANG TARAYAN NALOKAAQUI

25. COÑO /COÑOTIC/ CONYOSPEAK
•NABIBILANG DIN SA BARAYTING SOSYOLEK ANG WIKA NG MGA “ COÑO ISANG
BARYABT NG “TAGLISH”
•SA TAGLISH AY MAY ILANG SALITANG INGLES NA INIHAHALO SA FILIPINO KAYA’T
MASASABING MAY CODE SWITCHING NA NANGYAYARI.
•KARANIWANG MARIRINIG ITO SA MGA KABATAANG MAY KAYAAT NAG-AARAL SA
MGA EKSLUSIBONG PAARALAN.
•ANG GANITONG URI NG PAGSASALITA AY KARANIWANG IPINAGTATAAS NG KILAY
NG MARAMI.

26. COÑO /COÑOTIC/ CONYOSPEAK
• HALIMBAWA:
KAIBIGAN 1: LET’S MAKE KAIN NA!
KAIBIGAN 2: WAIT LANG. I’M CALLING ANNA PA.
KAIBIGAN 1: COME ON NA. WE’LL GONNA MAKE PILA PA. IT’S SO
HABA NA NAMAN FOR SURE.
KAIBIGAN 2: I KNOW RIGHT. SIGE, GO AHEAD NA.

28. JEJEMON/ JEJE SPEAK
• BARAYTI NG SOSYOLEK NA PARA SA MGA “JOLOGS”
• SINASABING ANG SALITANG JEJEMON AY NAGMULA SA PINAGHALONG “JEJEJE” NA ISANG
PARAAN NG PAGBABAYBAY NG “HEHEHE” NA MULA SA SALITANG HAPON NA “POKEMON”
• ANG JEJE SPEAK AY NAKABATAY RIN SA MGA WIKANG INGLES AT FILIPINO SUBALIT ISINUSULAT
NANG MAY PINAGHALO-HALONG NUMERO, MGA SIMBOLO AT MAY MAGKASAMANG MALALAKI AT
MALILIIT NA TITIK KAYA’T MAHIRAP BASAHIN O INTINDIHIN LLALO NA NANG HINDI PAMILYAR SA
TINATAWAG NA “JEJE TYPING”.

29. JEJEMON/ JEJE SPEAK
HALIMBAWA:
 3ow ph0w, mUsZtAh nA phow kaOw?
aQcKuHh iT2h
iMiszqcKyuH
MuZtaH

31. JEJEMON

32. JARGON
•ANG MGA TANGING BOKABULARYO NG ISANG PARTICULAR NA PANGKAT NG
ISANG PROPESYON, PARTICULAR NA TRABAHO O GAWAIN NG TAO.
HALIMBAWA:
GURO- LESSON PLAN, SF1, SF2, SF5, RPMS, CLASS RECORD, FORM 137,
FORM 138
ABUGADO- EXHIBIT, APPEAL, COMPLAINANT

33. ETNOLEK
• ITO AY BARAYTI NG WIKA MULA SA ETNOLINGWISTIKONG GRUPO.
• ANG SALITANG ETNOLEK AY NAGMULA SA SALITANG DIALEK.
• TAGLAY NITO ANG MGA SALITANG NAGIGING BAHAGI NG PAGKAKAKILANLAN NG ISANG PANGKAT-ETNIKO.

34. ETNOLEK
HALIMBAWA:
ANG VAKKUL NA TUMUTUKOY SA GAMIT NG MGA IVATAN NA PANAKIP SA ULO SA INIT MAN O SA ULAN.
ANG BULANON NAANG IBIG SABIHIN AY FULL MOON.
ANG KALIPAY NAANG IBIG SABIHIN AY TUWA O LIGAYA.
ANG PALANGGA NAANG IBIG SABIHIN AY MAHAL O MINAMAHAL.
ANG PAGGAMIT NG MGA IBALOY NG SH SA SIMULA, GITNAAT DULO NG SALITA TULAD NG SHUWA
(DALAWA) SADSHAK ( KALIGAYAHAN) PENSHEN ( HAWAK)

35. EKOLEK
• BARAYTI ITO NG WIKA NA KARANIWANG NABUBUO AT SINASALITA SA LOOB NG BAHAY. TAGLAY NITO ANG KAIMPORMALAN SA
PAGGAMIT NG WIKA SUBALIT NAUUNAWAAN NG MGA GUMAGAMIT NITO.
HALIMBAWA:
MAMITA
LOLAGETS
PAPSY
DRE
TOL

36. REGISTER
•ITO AY ANG BARAYTI NG WIKA KUNG SAAN NAIAANGKOP NG ISANG
NAGSASALITA ANG URI NG WIKANG GINAGAMIT NIYA SA SITWASYON
AT SA KAUSAP.
•NAGAGAMIT NG NAGSASALITA ANG PORMAL NA TONO NG
PANANALITA KUNG KAUSAP NIYAAY ISANG TAONG MAY MATAAS NA
KATUNGKULAN O KAPANGYARIHAN, NAKATATANDA O HINDI NIYA
MASYADONG KAKILALA.

37. REGISTER
•PORMAL NA WIKA RIN ANG GINAGAMIT SA MGA PORMAL NA
PAGDIRIWANG O PANGYAYARI TULAD NG PAGSIMBA O PAGSAMBA, SA
MGA SEMINAR O PAGPUPULONG, SA MGA TALUMPATI, SA KORTE, SA
PAARALAN AT IBA PA.
•DI-PORMAL NA PARAAN NG PAGSASALITA AY NAGAGAMIT NAMAN
KAPAG ANG KAUSAP AY MGA KAIBIGAN, MALALAPIT NA KAPAMILYA,
MGA KAKLASE, O KASING-EDAD AT MATATAGAL NANG KAKILALA.

38. REGISTER
HALIMBAWA:
“HINDI AKO MAKAKASAMA, WALAAKONG DATUNG BES”
“HINDI PO AKO MAKAKASAMA DAHIL WALA PO AKONG PERA”

39. PIDGIN AT CREOLE
• ANG PIDGIN AY UMUSBONG NA BAGONG WIKA O TINATAWAG SA INGLES NA “ NOBODY’S NATIVE
LANGUAGE” O KATUTUBONG WIKANG DI PAG-AARI NINUMAN.
• NANGYARI ITO DAHIL MAY DALAWANG TAONG NAGTATATANGKANG MAG-USAP SUBALIT PAREHO
SILANG MAY MAGKAIBANG UNANG WIKA KAYA’T DI MAGKAINTINDIHAN DAHIL HINDI NILAALAM
ANG WIKA NG ISA’T ISA.

40. PIDGIN AT CREOLE
HALIMBAWA:
ESPANYOL ZAMBAOANGA KATUTUBONG WIKA
MAKESHIFT LANGUAGE
PIDGIN
CREOLE

41. MGA AKTIBIDAD NA GAGAWIN SA MDYUL 3
1. TUKLASIN
2. GAWAIN 1 AT 2
3. TAYAHIN 1
4. MALAYANG GAWAIN 1,2 AT 3
PERFORMANCE TASK #3
GUMAWA NG DISYUNARYO ukol sa IBA’T IBANG BARAYTI NG WIKA.
1. 50 Salita na dialek na may katumbas na kahulugan sa Filipino.
2. 50 Salita na sosyolek na may katumbas na kahulugan sa Filipino
-25 NA SALITA SA GAYLINGO NA MAY KATUMBAS NA KAHULUGAN SA FILIPINO.
-25 NA SALITA SA JEJEMON NA MAY KATUMBAS NA KAHULUGAN SA FILIPINO.
1. 50 Salita na Ekolek/KOLOKYAL na may katumbas na kahulugan sa Filipino