SlideShare a Scribd company logo

Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi

•Download as PPTX, PDF•
•
Prof.Dr. İbrahim USLU
Prof.Dr. İbrahim USLU

Radyoaktif kaynakların kullanım yerleri Denetimsiz radyoaktif kaynakların insan ve çevre etkileri Hurda metallerde bulunması olası radyoaktif maddeler Goiana radyasyon kazası UAEA’nın düzenlediği konferanslar ve davranış ilkeleri dökümanı Sınır kapılarımızın güvenliği Sonuç Not: 2003 yılında Hacettepe Çevre Mühendisliği Bölümünde verdiğim bir seminer, Prof.Dr. İbrahim USLU

Environment
1 of 193
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°1 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi Doç.Dr. İbrahim USLU Eski Daire Başkanı Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Not: 2003 yılında Hacettepe Çevre Mühendisliği Bölümünde verdiğim bir seminer, Prof.Dr. İbrahim USLU
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°2 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İçindekiler  Radyoaktif kaynakların kullanım yerleri  Denetimsiz radyoaktif kaynakların insan ve çevre etkileri  Hurda metallerde bulunması olası radyoaktif maddeler  Goiana radyasyon kazası  UAEA’nın düzenlediği konferanslar ve davranış ilkeleri dökümanı  Sınır kapılarımızın güvenliği  Sonuç
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°3 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°4 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Relative Risks of Cancer Mortality Type of cancer Relative risk at 1 Gy for males Relative risk at 1 Gy for females M/F ratio Leukaemia 4.96 4.92 1.00 Oesophagus 1.19 2.99 0.40 * Stomach 1.15 1.36 0.85 Colon 1.45 1.67 0.87 Lung 1.26 1.86 0.68 * Multiple myeloma 5.29 2.32 2.28
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°5 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Absolute risks of cancer mortality - Excess deaths per 104 per Gy per year Type of cancer Absolute risk for males Absolute risk for females M/F ratio Leukaemia 3.14 1.80 1.74 * Oesophagus 0.3 0.4 0.75 Stomach 2.01 2.18 0.92 Colon 0.6 0.5 1.18 Lung 1.07 1.47 0.73 Multiple myeloma 0.23 0.21 1.10
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°6 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Noncancer Stochastic Effects of Radiation  A statistically significant increase with radiation dose has been shown for:  Stroke  Heart Disease  Respiratory Diseases  Digestive Diseases Shimizu T et al, Radiation Research, 1999; 152:374-389
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°7 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Probability of Stochastic Effects Fatal cancer 5.0 % per Sv Non-fatal cancer 1.0 % per Sv Severe hereditary 1.3 % per Sv effects Total 7.3 % per Sv Including a DDREF of 2, ICRP 60 (1990)
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°8 / 000 Definition of Low Doses 200 mSv or 0.1 mSv/min could be considered the upper limit for low dose exposure
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°9 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Occupational Radiation Sources Man-made sources Average annual effective dose (mSv) Nuclear Fuel Cycle 1.8 Industrial uses of radiation 0.5 Defence activities 0.2 Medical uses of radiation 0.3 Education/veterinary 0.1 Enhanced natural sources Air travel 3.0 Mining 2.7 Minarel processing 1.0 Radon Cigarette smoking Excessive sunlight
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°10 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Damage to DNA may be caused by either a direct or indirect attack
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°11 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Although the DNA may be damaged within a fraction of a second, it may take years or decades before an adverse health effect occurs, if it occurs at all.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°12 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Outcomes After Cell Exposure REPAIRED CELL NECROSIS OR APOPTOSIS TRANSFORMED DNA DAMAGE TO DNA
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°13 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tyroid cancer incidence in Belarus  Tyroid cancer is very rare in children. The massive rise in the incidence of this cancer in Ukraine and Belarus fallowing the Chernabyl accident means that each such cancer is radiation induced  Approximately 108 double strand breaks cause one tyroid cancer
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°14 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği DNA Damage Repair  Ionising radiation induces a broad range of cellular DNA damage which can contribute to gene and chromosomal mutation  Mammalian cells have developed DNA repair mechanisms to correct damaged DNA  Each cell in the human body sustains 5x103 - 104 DNA damage events per hour, the vast majority of which are correctly repaired.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°15 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°16 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Variation of Cancer Incidence with time following the Atomic Bombs
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°17 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Risk of Mental Retardation after Irradiation of the Developing Foetus From the assessment of 1599 children irradiated in utero in Hiroshima or Nagasaki • no risk during 0 - 8 weeks post conception • increased risk of mental retardation after 8 weeks • highest risk during the 8 - 15 week period • risk of approximately 0.04% per mSv Otake and Schull. Br. J. Radiol. 1984, 57:409-414
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°18 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Probability of a Fatal Cancer 1 mSv 1 in 20,000 5 mSv 1 in 4,000 10 mSv 1 in 2,000 20 mSv 1 in 1,000 Including a DDREF of 2, ICRP 60 (1990)
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°19 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Risk coefficients for Cancer induction by Age and Sex
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°20 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear Dose Response curve for Solid Tumours
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°21 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği But, what happens at the low-dose end of the graph, below 100 mSv?
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°22 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Examples of Dose-Response Relationships Dose Response (e.g., Cancer Fatality or Cataract Induction) Linear, no threshold Linear, threshold Curvilinear
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°23 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT Theory  Regulations to limit environmental and occupational exposures to radiation are base on the assumption that Any Dose of radiation, no matter how or small might cause cancer
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°24 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear No-Treshold Theory (LNT) All exposure to radiation, even at low levels, carries some risk, and that the risk is proportional to the exposure.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°25 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT MODEL The LNT model is based on the premise that a single alteration in a DNA chain could lead to cancer and a single gamma ray might cause such an alteration. If a single track through a single nucleus- the lowest possible radiation dose-can cause cancer, then any exposure to radiation is hazardous.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°26 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT Theory  LNT theory is simple  LNT Derived risk estimates are conservative  LNT theory offers a reasonable middle ground among alternative theories
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°27 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği The scientific debate on LNT The LNT hypothesis is not supported by all radiobiologists and radiation protection experts, and a number of attempts have been carried out to prove or to disprove it. At the extremes, one side believes in the existence of scientific proofs for a dose threshold or even radiation hormesis, while the other extreme considers that the LNT hypothesis underestimates risks.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°28 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği The Existence of Health Effects from Doses of <100 mSv is very controversial “ estimates of risk should be limited to individuals receiving a dose of at least 50 mSv in one year or a lifetime dose of at least 100 mSv in addition to natural background. Below these doses, risk estimates should not be used ...” Health Physics Society, 1996
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°29 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği But the others claim that Background radiation has already been calculated to cause some 4-5 percent of Britain's cancer deaths. Similar rates occur in the United States and other countries. The ICRP does not use background radiation as a criterion for acceptable radiological practices. WHY?
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°30 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear non-threshold hypothesis (Last remarks)  The “precautionary principle” is the basis for the latest ICRP recommendations  Fits data  Accepted by most regulatory bodies  Conservative  Basis of current regulations
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°31 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Environmental Protection ICRP 60 states that, “the standard of environmental control needed to protect man to the degree currently thought desirable will ensure that other species are not put at risk”. The ICRP 60 concept: “if man is adequately protected then other living things are also likely to be sufficiently protected”. The basis for the ICRP concept “protected is man, protected are biota” is primarily a high radiosensitivity of man (mammals in general), (mammals are protected against ionising radiations, then more radio- resistant components are also protected).
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°32 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Dose Limits to environment ICRP 60 views, the minimum exposure dose for man is 1 mSv/y for critical groups of the population. It may be said that in the environment with all conditions suitable for human life at a dose of 1 mSv/y, similar doses to biota. According to UNSCEAR: these dose rates for plants 4 Gy/y, animals 4 Gy/y, disturbances in the reproductive cycle 0,4 – 1 Gy/y. In the US suggested permissible dose rates: terrestrial plants – 4 Gy/y, terrestrial animals – 0,4 Gy/y. So, allowance for real conservatism in dose limits to biota increases by a factor of 10-100.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°33 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon, enerjinin parçacık ya da elektromanyetik dalga ile yayılmasıdır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°34 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon, yaşamın her safhasında vardır.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°35 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon yapısına göre iki gruba ayrılır Elektromanyetik (İyonlaştırıcı olmayan) Radyasyon İyonlaştırıcı Radyasyonu
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°36 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Günlük yaşantımızın her anında EM dalgalara maruz kalmaktayız
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°37 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Atom Proton ve nötrondan oluşan çekirdek Electronlar Örnek - Neon-20
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°38 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları  1-Doğal Radyasyon  Uzayda (Kozmik ışınlar)  Güneşte (UV Işınlar)  Doğal Radyo”aktif Elementlerde (U238, K40...)  2-Yapay Radyasyon  X-ışınları, yüksek enerjili elektronlar  Yapay Radyoaktif Elementler
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°39 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı Radyasyon Türleri  Alfa parçacıkları  Beta parçacıkları   -ışınları ve X-ışınları
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°40 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Atomun Çekirdeğinden Yayınlanan Alfa Radyasyona Bir Örnek
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°41 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Beta bozunumuna bir örnek
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°42 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Maddeden Yayınlanan İyonlaştırıcı Radyasyonuna Bir Örnek
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°43 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği X-ışını Elde Etme Yöntemi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°44 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Yarı Ömür 0 200 400 600 800 1000 1200 1 Yarı Ömür 2 Yarı Ömür 3 Yarı Ömür 4 Yarı Ömür Aktivite Radyoaktif maddenin yarı yarıya azalması için gereken zaman
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°45 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radiation Detection Scintillation Detectors Radiation Sodium-Iodide Crystal Photocathode Optical Window - Measuring Device Light Photomultiplier Tube Anode
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°46 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon çeşitleri Alfa 0 -1b- 4 2a ++ 0 0 Beta Gama ve X-ışınları Nötron Kağıt Plastik Kurşun Beton 1 0n
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°47 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Varlığı Nasıl Anlaşılır? Radyasyon detektörleri ile radyasyonun varlığı anlaşılır Radyasyon türü ve enerjisine göre geliştirilmiş hassas detektörler vardır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°48 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Dedektörün Çalışma İlkesi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°49 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Eskiden Seramik Malzemesi olarak,  Tıbbi teşhis ve vücut organlarının çalışma, fonksiyonlarının belirlenmesinde,  Bazı kanser çeşitlerinin tedavisinde,  Tıbbi malzemelerinin sterilizasyonunda,  Endüstride kalite kontrol amacıyla, İyonlaştırıcı Radyasyonun Kullanıldığı Alanlardan Bazıları
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°50 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kırmızı Antik Seramikler (Red Glazed Ceramics)
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°51 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı radyasyonun biyolojik etkileri uzun zamandır bilinmektedir  1895, radyasyon yanıkları (Curie ailesi)  1905, kanser  1920, kalıtımsal bozukluklar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°52 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Çekirdek Hücre Kromozomlar XX XX Radyasyon enerjisinin hücre tarafından soğurulması İyonlaşma ve uyarılma  DNA zincirinde kırılmalar  Kimyasal toksinlerin üremesi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°53 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Meydana Getirdiği İyonlaşma  Hücre içerisindeki su molekülü ile etkileşir  Parçalanan su (H+) ve (OH)- radikalleri oluşur  (OH)- radikali organik molekülün bir e- çekerek alır  Organik molekül indirekt parçalanır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°54 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tüm kaynaklardan maruz kalınan ortalama küresel doz 2.69 mSv/yıl  Doğal kaynaklar 2.38 mSv/yıl  Yapay kaynaklar 0.31 mSv/yıl %96.6 tıbbi ışınlamalar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°55 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Biyolojik Etkilerin Sınıflandırılması Biyolojik Etkiler Somatik (Bedensel) etkiler Kalıtımsal Etkiler Erken Etkiler (Akut Işınlama Etkileri) Gecikmiş Etkiler (Kronik Işınlama Etkileri) Akut Radyasyon Sendromları (Ars) Bölgesel Radyasyon Hasarları (Brh) Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°56 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Kromozama Verdiği Hasar Deterministik Etkiler  Hücre ölümüne neden olur  Etki eşik dozu yüksektir  Belirtisiz safha genellikle kısadır  Doz yüksek olduğunda etki kesindir  Etkinin şiddeti doz ile artar  Doz hızının etkiler üzerinde büyük bir tesiri vardır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°57 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Doz doz % etki Onarım yok:küçük bir doz büyük bir zarara neden olur Hücre onarımı halen mümkün Hemen hemen tüm hücreler ölür Determinstik Doz Tepki Eğrisi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°58 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Kromozama Verdiği Hasar Stokastik Etkiler  Kanser ve kalıtımsal etkilerdir  Belli bir eşik dozu yoktur  Meydana gelme olasılığı doz ile artar  Şiddet derecesi doz ile artmaz  Doz hızının risk üzerine küçük bir etkisi olabilir  Kanser için birkaç yıllık, kalıtımsal etkiler için ise daha uzun sürebilecek bir gizli dönem mevcuttur
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°59 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Stokastik Doz-tepki Eğrisi Doğal düzey Radyasyon Dozu
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°60 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Hasarlarına Etki Eden Faktörler  Radyasyonun özellikleri (Radyasyonun Çeşidi ve Enerjisi)  Doz Hızı  Doza Maruz Kalış Süresi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°61 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON HASARLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 2.Hedefin özellikleri  Hücre, doku ve organların Radyasyon Duyarlılığı(RD)  Radyasyona maruz kalınan bölge ve bu bölgenin büyüklüğü (Bölge Hasar )  Kişisel özellikler (Kişisel duyarlılık ve direnç, yaş,cinsiyet, sağlık durumu) Yüksek RD Orta RD Düşük RD Kemik iliği Dalak Timus bezi Lenf modülleri Gonadlar Göz merceği Lenfositler Deri Mezoderm organlar (Akciğer,karaciğer vb) Kaslar Kemikler Sinir sistemi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°62 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Saç Kaybı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°63 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Erken Cilt Etkileri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°64 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Geç Cilt Etkileri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°65 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Korunmasında Temel İlkeler  Uygulamaların gerekliliği  Uygulamalarda etkinlik  Doz sınırlarının uygulanması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°66 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Doz Sınırları Radyasyon Çalışanları Toplum üyesi kişiler Etkin Doz Sınırı Ardışık 5 yılın ortalaması 20 mSv 1 mSv Herhangi bir yılda 50 mSv 5 mSv Yıllık Eşdeğer Organ Dozu Sınırı Göz Merceği 150 mSv 15 mSv Deri 500 mSv 50 mSv Eller ve ayaklar 500 mSv 50 mSv Hamile bir radyasyon çalışanının abdomen Eşdeğer dozu Hamileliğin bildirilmesinden sonra 2 mSv
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°67 / 000 Radyasyon Korunmasının Hedefi Doku hasarına sebep olan deterministik etkileri önlemek Stokastik etkilerin meydana gelme olasılıklarını kabul edilebilir düzeylerde sınırlandırmak
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°68 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Zaman  Uzaklık  Zırhlama Radyasyondan Korunma Yöntemleri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°69 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Zaman  Bir radyasyon kaynağından alınan radyasyon dozu kaynak yakınında bulunma süresiyle doğru orantılıdır  Kaynak yakınında çalışma sürelerinin azaltılmasıyla alınan radyasyon dozu da aynı oranda azalmış olacaktır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°70 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Uzaklık Radyasyon kaynağına yaklaştıkça maruz kalınacak radyasyon şiddeti artar Radyasyon dozu kaynağa olan mesafenin karesiyle ters orantılı olarak değişir (ters kareler kanunu)
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°71 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Ölçülen doz şiddeti 1 m de 400 µSv / saat Beklenen doz şiddeti 2 m de 100 µSv / saat 10 m de 4 µSv / saat 20 m de 1 µSv / saat
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°72 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Zırhlama  Radyasyon kaynağı ile kişi arasına havadan daha yoğun bir maddenin konulmasıyla radyasyon şiddeti azaltılabilir  Zırhlama materyalinin seçiminde; Radyasyonun tipi Radyasyonun enerjisi Malzemenin yoğunluğu önemlidir
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°73 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°74 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Korunmasının Temelindeki Varsayım  Radyasyonun zararlı etkilerinin olamayacağını söyleyebileceğimiz bir değer olmamasıdır.  Düşük seviyeler bile belki zarar riski taşımaktadır.  Korunma yöntemleriyle, radyasyon dozları mümkün olabildiğince düşük düzeyde tutulmalıdır.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°75 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Aktivite Birimi Bir radyoaktif izotopun birim zamanda parçalanma sayısını belirten birimdir Bq = 1 parçalanma / saniye Ci = 3.7 10 10 parçalanma / saniye
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°76 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Işınlama Birimi Birim hava içinden geçen radyasyonun meydana getirdiği iyonizasyonun ölçülmesidir Röntgen ( R ) = 2.58 10 -4 Coulomb / kg
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°77 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Absorblanmış Doz Belli bir hacim veya kütledeki maddenin maruz kaldığı enerji miktarıdır 1 rad =100 erg / gr Gy = 1 Joule / kg ( Gray )
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°78 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Eşdeğer Doz İyonlaştırıcı radyasyonun tipine ve enerjisine bağlı bir ağırlıkla organ veya dokuda soğurulan dozdur Sievert ( Sv ) = 1 Joule / kg Rem = 10 -2 Joule / kg
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°79 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’NDA RADYASYONDAN KORUNMA RADYASYON TÜRÜ X Işını AMAÇ Minimum doz ile maksimum kalitede tanısal görüntü elde etmek
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°80 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA  Temel korunma prensipleri *Zaman *Mesafe *Paravanlama
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°81 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  KONVANSİYONEL RADYOGRAFİ
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°82 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  FLOROSKOPİ
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°83 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  ŞANLIURFA’da, psikolojik sorunları bulunan ve son zamanlarda aşırı zayıflayan 39 yaşındaki Muhittin Gültekin'in, çekilen röntgen filminde midesinde onlarca çivi bulunduğu belirlendi. Doktorları bile şaşırtan Gültekin’in midesindeki çiviler operasyonla çıkartılacak.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°84 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°85 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  ANJİOGRAFİ
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°86 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°87 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  MAMMOGRAFİ
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°88 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Hasta açısından-1 (Temel prensipler)  Gereksiz incelemelerden kaçınmak  Tekrar grafilerinin sayısını azaltmak  Radyografi tekniğini iyi seçmek  Uygun imaj güçlendirici ekran kullanmak  Hasta pozisyonunu iyi seçmek  Çekim protokollerinin oluşturulması  Hastanın bilgilendirilmesi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°89 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Çevre açısından  Radyasyonla çalışan cihazların bulunduğu odaların duvarları, kapı ve pencerelerinde kurşun kaplama Cihazın yeri iş yükü ışının penetrasyon gücü  Hastaların çekim odasına giriş ve çıkış kontrolü
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°90 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Personel açısından  Kalite güvenliği (QA)  Her odada kurşun önlük  Tekniker çekim odasının ayrılması veya Bariyer, kurşun perde,kurşun önlük  Çekim protokollerinin oluşturulması  Personelin alınan doz yönünden izlemi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°91 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA  Çalışanların her birinin aldığı doz film dozimetrileri ile izlenmektedir  Çalışanların her birinin izlem formu vardır. RGK yönergesi doğrultusunda sağlık taramaları yapılmakta ve kayıtları tutulmaktadır.  Çalışanlar kendi konusunda eğitim almış uzman kişilerdir.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°92 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Etkileri Hastaya olan etkiler Personele olan etkiler Çevreye olan etkiler Doz Azaltıcı Önlemler Ekipman Operatöre bağlı faktörler Personelin korunması Takip Eğitim
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°93 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma Ekipman Mesafe Zaman Korunma cihazları Doz takibi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°94 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma Bireysel korunma gereçleri Kurşun önlük (kişiye özel) Tiroid boyunluğu Kursun gözlük ? Kurşun eldiven ?
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°95 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°96 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği NÜKLEER TIP  Tanı ve tedavi amaçlı açık radyoaktif kaynak  Yapay ve doğal radyoaktif elementler  Işınlama - Kontaminasyon
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°97 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tc-99m Yarı ömrü 6 saat Enerjisi 140 keV Gama ışınımı görüntüleme için uygun Partiküler Işınımı yok Yarı ömrü kısa İnternal radyasyon dozu düşük Dekontaminasyon ve atık işlemleri kolay
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°98 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Alanlar  Radyofarmasi laboratuvarı  Görüntüleme odaları  Radyoaktif enjeksiyon odası  Radyoaktif hasta bekletme yeri  Radyoaktif hasta tuvaleti  Radyoaktif atık bekletme yeri  Radyoaktif tedavi odası  Sıvı radyoaktif atık tankları
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°99 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Cihazlar  Doz kalibratörü  Gama kameralar  Gama counter  Alan ölçüm cihazları  Uptake cihazı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°100 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°101 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Bulaş Radyasyon korunma görevlisi Ölçüm cihazı Plastik eldiven Bulaş temizleyici Alan ölçümleri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°102 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Atıkları Çözeltiler Plastik enjektörler Enjektör iğneleri Cam şişeler Kanlar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°103 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Çevre açısından korunma  Tasarım ve teknik önlem  Radyoaktif madde kayıt ve depolama  Hasta eğitimi  Hasta izlemi ve kontrolü  Radyoaktif bulaş kontrolü
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°104 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Hasta açısından korunma  Kalite kontrol  Işınlamanın gerekliliği  Uygun fiziksel ve klinik faktörlerin doğrulanması  Eğitimli ve yeter sayıda personel  Kayıt  Eğitim  Çekim protokolleri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°105 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Çalışan açısından korunma  Korunma prensiplerinin uygulanması  Çalışma pratiği  Koruyucu giysi  Kişisel dozimetri  Doz takibi ve kayıt  Hizmet içi eğitim  Sağlık izlemi  İç radyasyon tehlikeleri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°106 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RIA Yönteminde Kullanılan Radyoizotoplar İZOTOP YARILANMA ÖMRÜ IŞIMA TİPİ SPESİFİK AKTİVİTE (mCi/mol) 125I 60 gün  2200 131I 8.1 gün -  16100 3H 12.3 yıl  29 14C 5760 yıl  6062 32P 14.3 gün  9120
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°107 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Sağlık Üzerine Zararlı Etkileri Söz Konusudur
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°108 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Madem böyle bir risk söz konusu  Kimler risk ile karşı karşıyadır ?.. Hastalar Çalışanlar Çevre
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°109 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir?  Analiz Malzemeleri •Radyoizotop seçimi ve miktarı •Ambalaj ve Depolama •Kullanım kolaylığı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°110 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir?-1  Laboratuvar Fiziksel Altyapısı -Radyasyon işareti olan ayrı bir bölüm -Lisans -Plastik kaplama -Özel havalandırma -Cihazların laboratuvar dışına çıkartılmaması -Özel depolama -Özel Atık kabı -Özel radyoaktif lavabo
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°111 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir? -2  Çalışanlar -Alana özel önlük, plastik eldiven -Dozimetre kullanımı -Tek kullanımlık malzeme -Hiçbir şey yenilmemeli, içilmemeli -Düzenli eğitim
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°112 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir? -3 Atıkların kontrolü -Radyoaktif atık işaretli torba -Özel korumalı kutuda biriktirilmeli -Ayrı alanda depolanmalı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°113 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Önlemlerin Etkinliğinin Kontrolü Sağlık Sorunu Radyoaktivite Atık toplama ve koruma Alanı kontrolü Çalışan eğitimi Fiziksel alt yapı Malzeme Atık standardı Radyasyon Güvenliği Kurulu
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°114 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Onkolojisi  İyonize radyasyon kullanarak maliyn ve belirlenmiş endikasyonlarda beniyn tümörlü hastaların tedavisi, ve tedavi sonrası izleminin yapıldığı klinik birimdir
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°115 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  AMAÇ: Tümör dokusuna maksimum doz verirken, normal dokuyu maksimum ölçüde korumak
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°116 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Aygıtlar ve Enerjileri  Lineer Hızlandırıcı (LİNAK)  Theratron (Co-60)  Mikroselektron
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°117 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Lineer Hızlandırıcı (LİNAK) -Yüksek enerjili X ışınları 4MV-40 MV -Elektronlar 6-20 MeV  Theratron (Co-60) 1.25 MV
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°118 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Lineer Hızlandırıcı (LİNAK) Derin yerleşimli tümörlerin tedavisi -Cilt koruyucu etki Yüzeyel tümörlerin tedavisi -Cilt tümörleri -Lenfatik alanlar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°119 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°120 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Theratron (Co-60) Derin yerleşimli tümörlerin tedavisi Palyatif hastaların tedavisi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°121 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°122 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Mikroselektron  Jinekolojik tümörler  Baş-boyun tümörleri  Ürolojik tümörler  Meme tümörleri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°123 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Simülatör  Görüntüleme amaçlı kullanılır  Tedavi alanları ve parametreleri taklit edilir  Düşük enerjili X ışınları kullanılır
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°124 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyondan Korunma Personelin korunması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°125 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Hasta set-up’larının hızlandırılması  Tedavi odasında kalınan sürenin kısaltılması  Aygıt kafasında aktif kaynak lokalizasyonundan uzaklaşılması  Radyasyon ölçer taşınması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°126 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Hastanın korunması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°127 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Simülasyon işlemi sırasında skopi işleminin mümkün olduğunca az yapılması  Normal dokuların maksimum ölçüde korunması  Hastanın tedavi odasında gereksiz kalışlarının önlenmesi
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°128 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Çevre korunması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°129 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Zırhlama Tedavi odalarının yapılandırılması  Kaynak değişimleri TAEK standartlarına uyulması
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°130 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON ve ÇALIŞANLARLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER Dağınık ! RR ve E Tedavi Mües. Hk. Kn. ve Nzm. 1937 TAEK Kanunu 1982 Radyasyon Güvenliği Tüzüğü 1982 İş Kanunu 1971 İSİGT, ATİT, PARPAT – 1973 ... Toplanmış ! Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği 1991 - 2000 Tıbbi Atıkların Kontrol Yönetmeliği 1993 ÖİG Radyoaktif Atıklara İlişkin Yönetmelik 2000 Lisans Yönetmeliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°131 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tıbbi Radyasyondan Kimler Etkileniyor?  Çalışanlar  Hastalar  Toplum  Hasta yakınları  Çevre - atıklar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°132 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Hasta ve Topluma karşı Yükümlülük  AYDINLATILMIŞ ONAM  Hasta Hakları Yönetmeliği 1998  Bali Bildirgesi, DTB 1995  Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 1960  Hekimlik Meslek Etiği Kuralları 1998  TOPLUMSAL YÜKÜMLÜLÜK  Çevre Kanunu 1983 Kirletme yasağı ve çevrenin korunması yükümlülüğü
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°133 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Korumanın Temel İlkeleri  Etmene yönelik önlemler  Etmen – çalışan/birey ilişkisine yönelik önlemler  Çalışana yönelik önlemler  Diğer  İzlem  Eğitim  Kayıt – değerlendirme - girişim
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°134 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON VE ÇALIŞAN SAĞLIĞINA İLİŞKİN TEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°135 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kim korunmalı?  Bütün çalışanlar  Öncelik ? “Radyasyonla çalışanlar...”  Denetimli – gözetimli alan çalışanları  Üreme çağındaki kadın çalışanlar  Önceden etkilenimi olanlar  İzlem sırasında bulgu (!) saptananlar  Akut yüksek doz etkilenimi yaşayanlar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°136 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tıbbi yükümlülük ve süreçler İşe giriş bakısı  İzlem  Periyodik bakı  Etkilenim izlemi  Kayıtlar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°137 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Teknik yükümlülük ve süreçler Lisans  Atık sistemleri  Görevlendirmeler  Sınırlara uyum için gerekli TÜM önlemler Doz ölçümleri Olağandışı Durum Planları Alanların ayrımı Uyarı sistemleri (etiket, vb) Bakım - onarım (kk, denetim, kurum onayı) Hastaların (!) taburcu dozları Kayıtlar
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°138 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Çalışanın statüsü koruma yönünden farklılık yaratır mı?  Kuramsal olarak:  Hayır!  Uygulama:  Memur  İşçi – sözleşmeli personel
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°139 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°140 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Binlerce Radyoaktif Kaynak Tıpta ve Endüstri Kullanılmaktadır. Tıpta teşhis ve tedavide Gıda ışınlama ve sterilizasyonda Petrol arama çalışmalarında
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°141 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bilgisayarlı Tomografi cihazı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°142 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoterapi tedavileri
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°143 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif kaynaklar:  Çok fazla sayıda ve dünyanın her tarafına yayılmıştır.  Bir çoğu denetimsiz bir şekilde çevreye bırakılmıştır.  Bazıları oldukça güçlüdür.  Çok iyi idare edilenlerin de güvenliği iyi sağlanamamaktadır!  Teröristler tarafından kullanılabilir.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°144 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Binlerce radyoaktif kaynak işe yaramadığında veya kullanım süreleri bittiğinde gelişigüzel çevreye atılabilmektedir
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°145 / 000 Radyoaktif kaynakların uluslararası tehdit boyutunda en önemli olanı Sr-90 içeren elektrik üretecidir
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°146 / 000 Eski SSCB ülkelerinde: 40,000 den 150,000 Ci ye kadar Sr-90!! kullanılmıştır
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°147 / 000 Eski Sovyet ülkelerinde çok fazla sayıda Sr-90 radyasyon kaynaklı elekrik üreteçleri kullanılıyordu
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°148 / 000 ABD tarafından da Alaska da radyoaktif kaynak kullanan elektrik üreteçleri kullanılmaktadır
Normal Su Seviyesi Yakın zamanda Gürcistan’da terkedilmiş bu radyoaktif kaynaklardan biri tesadüfen bulunmuştur
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°150 / 000 Tacikistan’da da terkedilmiş bir hükümet binasında benzeri radyoaktif kaynaklardan ele geçirilmiştir
Tamamen emniyetsiz Bu radyoaktif kaynaklar rahatlıkla halk veya teroristler tarafından ele geçirilebilir
Bu kaynaklardan bazılarında kaynak koruma kabı içinde radyoaktif kaynağın olmadığı görülmüştür
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°153 / 000 Beyaz Rusya’da (Belarus) benzeri radyoaktif kaynaklar terkedilmiş bir şekilde ele geçirilmiştir
Radyoaktif kaynaklar Moldova’da da ele geçirilmiştir Terkedilmiş olarak
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°155 / 000 Çoğu kamyonlarla taşınmıştır 8 adet Gama (Cs-137) radyoaktif Kaynaklı kamyon, Kazakistan, 1974
3500 Ci of Kamyonlara monte edilmiş radyoaktif
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°157 / 000 Güvensiz Kaynağı ele geçirmek bazen çok kolaydır
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°158 / 000 Kabından çıkarılıp istenilen yere dökülebilirler 18
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°159 / 000 Bu radyoaktif kaynaklar teroristler tarafından dinamitle dahi patlatılabilirler
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°160 / 000 = + Böylece bir şehir, ve binlerce insan metro vb. alanların kirlenmesiyle etkilenebilir Panik ve korku yaratılır
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°161 / 000 Goiana’da (Brezilya) radyasyon kazası
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°162 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Goiânia Kazası  Ce-137 radyoaktif kaynak Hastanede kullanılmaktaydı  Hurda toplayıcılar çaldı ve çelik hurdalığa götürdü.  Kapsül içindeki CsCl radyoaktif kaynak döküldü ve çevreye dağıldı, koca şehir kirlendi.  14 kişi yüksek doz aldı; 4 kişi 4 hafta içinde öldü.  112 000 kişi ölçüldü; 249 kişide radyoaktivite bulaşığı saptandı.  85 evde yüksek oranda radyoaktivite saptandı;  yüzlerce ev radyoaktiviteden etkilendi.  >5000 m3 of radyoaktif atık oluştu.
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°163 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°164 / 000 Radyoaktivite Sembolü
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°165 / 000
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°166 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Endüstriyel Radyografi cihazı Radiography Camera Unit Actual Source 2mm x 2mm
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°167 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kazadan sonra ikinci gün
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°168 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 28 gün sonra
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°169 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 5 ay sonra
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°170 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Cost for months of treatment in France > $100,000
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°171 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°172 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kazadan 11 ay sonra
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°173 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS Curie Institute, Paris
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°174 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°175 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°176 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°177 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°178 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Buenos Aires December 2000 Dijon September 1998 Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) Konferansları
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°179 / 000
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°180 / 000
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°181 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği UAEA’nın Yayınları ve Davranış ilkeleri dökümanı
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°182 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Terkedilmiş radyoaktif kaynakların bulunması ve toplanması anlaşmaları Örnek: Üçlü ortak işbirliği (Tripartite Initiative) (Rusya-ABD-UAEA)
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°183 / 000 Gürcistan’da radyoaktif kaynak araması
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°184 / 000 Bulunan kaynak Kaza
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°185 / 000 Radyoaktif kaynak apartmanın bahçesinde bulundu
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°186 / 000 Sınır kapılarımızın etkinliğini artırmalıyız
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°187 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Sınır kapılarımızda panel detektörler Çeşitli radyasyon ölçüm cihazları
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°188 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 1. Radyasyon ölçüm cihazları 2. Radyasyon doz hızını ve izotopun cinsini bulabilen cihazlar
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°189 / 000 Radyoaktif kaynakların taşınmasını daha sıkı denetlemeliyiz
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°190 / 000 “Davranış İlkeleri” (Code of Conduct) dökümanının ilkelerine uymalıyız
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°191 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Sonuç  Nükleer ve radyoaktif maddelerin faydalı kullanımının yanında kötü amaçla kullanımı da söz konusu,  Nükleer ve radyoaktif maddelerin emniyeti ve güvenliğinin sağlanması son derece önemli,  Ülkemizin tüm kurumları bu konuda işbirliği ile çalışmak zorunda,  Sınır kapılarımızdaki denetimlerin etkinliğini artırılmalı,  Hassas bölgeler, metrolar ve benzeri kritik yerlerin güvenliği son derece önemli,  Başbakanlık kriz merkezi ve TAEK kriz merkezi çeşitli tatbikatlar yapmalı,  İlgili kurum elemanları şimdiden ölçüm cıhazları almalı,  İlgili Kurumlar TAEK’den nükleer ve radyoaktif maddelerin yasa dışı trafiği ve olası kazalar da alınacak tedbirler konusunda eğitim almalı.
RSGD 17 September 2002 Diapositive N°192 / 000 Fazla tepki Sorumluluk
TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°193 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Teşekkürler

Recommended

Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi
Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin ÖnemiRadyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi
Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin ÖnemiProf.Dr. İbrahim USLU
 
38
3838
38acan16
 
Jeofizik Seminerleri
Jeofizik SeminerleriJeofizik Seminerleri
Jeofizik SeminerleriAli Osman Öncel
 
Fizik master-radyobiyoloji 1
Fizik master-radyobiyoloji 1Fizik master-radyobiyoloji 1
Fizik master-radyobiyoloji 1nebulaneutron
 
USG OPTİMUM KULLANIMI
USG OPTİMUM KULLANIMIUSG OPTİMUM KULLANIMI
USG OPTİMUM KULLANIMIwww.tipfakultesi. org
 
46-261-1-PB (1)
46-261-1-PB (1)46-261-1-PB (1)
46-261-1-PB (1)Caglar Goek
 
PET & MRI
PET & MRI PET & MRI
PET & MRI Özgün Özalay
 
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]Glmser
 

Recommended

Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi
Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin ÖnemiRadyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi
Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin ÖnemiProf.Dr. İbrahim USLU
 
38
3838
38acan16
 
Jeofizik Seminerleri
Jeofizik SeminerleriJeofizik Seminerleri
Jeofizik SeminerleriAli Osman Öncel
 
Fizik master-radyobiyoloji 1
Fizik master-radyobiyoloji 1Fizik master-radyobiyoloji 1
Fizik master-radyobiyoloji 1nebulaneutron
 
USG OPTİMUM KULLANIMI
USG OPTİMUM KULLANIMIUSG OPTİMUM KULLANIMI
USG OPTİMUM KULLANIMIwww.tipfakultesi. org
 
46-261-1-PB (1)
46-261-1-PB (1)46-261-1-PB (1)
46-261-1-PB (1)Caglar Goek
 
PET & MRI
PET & MRI PET & MRI
PET & MRI Özgün Özalay
 
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]
Nükleer enerji santralinin yapı ve risklerinin araştırılması [fizik]Glmser
 
Kastamonu
KastamonuKastamonu
KastamonuProf.Dr. İbrahim USLU
 
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin TarihiTarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin TarihiProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış YakıtlarNükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış YakıtlarProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nükleer tıp
Nükleer tıpNükleer tıp
Nükleer tıpProf.Dr. İbrahim USLU
 
Katılar ve Sıvılar
Katılar ve SıvılarKatılar ve Sıvılar
Katılar ve SıvılarProf.Dr. İbrahim USLU
 
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİ
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİTarihten günümüze NANOTEKNOLOJİ
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nasıl sağlıklı yaşarız, lise
Nasıl sağlıklı yaşarız, liseNasıl sağlıklı yaşarız, lise
Nasıl sağlıklı yaşarız, liseProf.Dr. İbrahim USLU
 
Termik Analiz Yöntemleri
Termik Analiz YöntemleriTermik Analiz Yöntemleri
Termik Analiz YöntemleriProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nanoteknoloji ve sağlık
Nanoteknoloji ve sağlıkNanoteknoloji ve sağlık
Nanoteknoloji ve sağlıkProf.Dr. İbrahim USLU
 
Yüzey gerilimi ve Kılcallık
Yüzey gerilimi ve KılcallıkYüzey gerilimi ve Kılcallık
Yüzey gerilimi ve KılcallıkProf.Dr. İbrahim USLU
 
Ozmoz ve kolloitler
Ozmoz ve kolloitlerOzmoz ve kolloitler
Ozmoz ve kolloitlerProf.Dr. İbrahim USLU
 
Kısırlaştırma
KısırlaştırmaKısırlaştırma
KısırlaştırmaProf.Dr. İbrahim USLU
 
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Prof.Dr. İbrahim USLU
 
Gazi yarışma sunum
Gazi yarışma sunumGazi yarışma sunum
Gazi yarışma sunumProf.Dr. İbrahim USLU
 
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımlarıMucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımlarıProf.Dr. İbrahim USLU
 
Image J programı kullanımı
Image J programı kullanımıImage J programı kullanımı
Image J programı kullanımıProf.Dr. İbrahim USLU
 
Tem sunum
Tem sunumTem sunum
Tem sunumProf.Dr. İbrahim USLU
 
Taramalı Elektron Mikroskobu
Taramalı Elektron MikroskobuTaramalı Elektron Mikroskobu
Taramalı Elektron MikroskobuProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...Prof.Dr. İbrahim USLU
 
X-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron SpektroskopisiX-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron SpektroskopisiProf.Dr. İbrahim USLU
 

More Related Content

More from Prof.Dr. İbrahim USLU

Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin TarihiTarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin TarihiProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış YakıtlarNükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış YakıtlarProf.Dr. İbrahim USLU
 
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Prof.Dr. İbrahim USLU
 
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımlarıMucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımlarıProf.Dr. İbrahim USLU
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...Prof.Dr. İbrahim USLU
 
X-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron SpektroskopisiX-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron SpektroskopisiProf.Dr. İbrahim USLU
 

More from Prof.Dr. İbrahim USLU (20)

Kastamonu
KastamonuKastamonu
Kastamonu
 
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin TarihiTarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
Tarihte İlk Kütüphaneler ve Kütüphanelerin Tarihi
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış YakıtlarNükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar
 
Nükleer tıp
Nükleer tıpNükleer tıp
Nükleer tıp
 
Katılar ve Sıvılar
Katılar ve SıvılarKatılar ve Sıvılar
Katılar ve Sıvılar
 
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİ
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİTarihten günümüze NANOTEKNOLOJİ
Tarihten günümüze NANOTEKNOLOJİ
 
Nasıl sağlıklı yaşarız, lise
Nasıl sağlıklı yaşarız, liseNasıl sağlıklı yaşarız, lise
Nasıl sağlıklı yaşarız, lise
 
Termik Analiz Yöntemleri
Termik Analiz YöntemleriTermik Analiz Yöntemleri
Termik Analiz Yöntemleri
 
Nanoteknoloji ve sağlık
Nanoteknoloji ve sağlıkNanoteknoloji ve sağlık
Nanoteknoloji ve sağlık
 
Yüzey gerilimi ve Kılcallık
Yüzey gerilimi ve KılcallıkYüzey gerilimi ve Kılcallık
Yüzey gerilimi ve Kılcallık
 
Ozmoz ve kolloitler
Ozmoz ve kolloitlerOzmoz ve kolloitler
Ozmoz ve kolloitler
 
Kısırlaştırma
KısırlaştırmaKısırlaştırma
Kısırlaştırma
 
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
Eğitimden Kültüre, Üretimden Gelişmişliğe Kimyanın Yeri
 
Gazi yarışma sunum
Gazi yarışma sunumGazi yarışma sunum
Gazi yarışma sunum
 
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımlarıMucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
Mucizevi materyal; Grafenler ve Nanobiyoteknolojik kullanımları
 
Image J programı kullanımı
Image J programı kullanımıImage J programı kullanımı
Image J programı kullanımı
 
Tem sunum
Tem sunumTem sunum
Tem sunum
 
Taramalı Elektron Mikroskobu
Taramalı Elektron MikroskobuTaramalı Elektron Mikroskobu
Taramalı Elektron Mikroskobu
 
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
Nükleer Reaktörler Tipleri, Yakıt Çevrimi ve Kullanılmış Yakıtlar, Ülkemizdek...
 
X-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron SpektroskopisiX-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
X-ışını Fotoelektron Spektroskopisi
 

Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi

  • 1. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°1 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Kaynakların Emniyet ve Güvenliğinin Önemi Doç.Dr. İbrahim USLU Eski Daire Başkanı Radyasyon Sağlığı ve Güvenliği Dairesi Türkiye Atom Enerjisi Kurumu Not: 2003 yılında Hacettepe Çevre Mühendisliği Bölümünde verdiğim bir seminer, Prof.Dr. İbrahim USLU
  • 2. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°2 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İçindekiler  Radyoaktif kaynakların kullanım yerleri  Denetimsiz radyoaktif kaynakların insan ve çevre etkileri  Hurda metallerde bulunması olası radyoaktif maddeler  Goiana radyasyon kazası  UAEA’nın düzenlediği konferanslar ve davranış ilkeleri dökümanı  Sınır kapılarımızın güvenliği  Sonuç
  • 3. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°3 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 4. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°4 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Relative Risks of Cancer Mortality Type of cancer Relative risk at 1 Gy for males Relative risk at 1 Gy for females M/F ratio Leukaemia 4.96 4.92 1.00 Oesophagus 1.19 2.99 0.40 * Stomach 1.15 1.36 0.85 Colon 1.45 1.67 0.87 Lung 1.26 1.86 0.68 * Multiple myeloma 5.29 2.32 2.28
  • 5. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°5 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Absolute risks of cancer mortality - Excess deaths per 104 per Gy per year Type of cancer Absolute risk for males Absolute risk for females M/F ratio Leukaemia 3.14 1.80 1.74 * Oesophagus 0.3 0.4 0.75 Stomach 2.01 2.18 0.92 Colon 0.6 0.5 1.18 Lung 1.07 1.47 0.73 Multiple myeloma 0.23 0.21 1.10
  • 6. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°6 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Noncancer Stochastic Effects of Radiation  A statistically significant increase with radiation dose has been shown for:  Stroke  Heart Disease  Respiratory Diseases  Digestive Diseases Shimizu T et al, Radiation Research, 1999; 152:374-389
  • 7. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°7 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Probability of Stochastic Effects Fatal cancer 5.0 % per Sv Non-fatal cancer 1.0 % per Sv Severe hereditary 1.3 % per Sv effects Total 7.3 % per Sv Including a DDREF of 2, ICRP 60 (1990)
  • 8. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°8 / 000 Definition of Low Doses 200 mSv or 0.1 mSv/min could be considered the upper limit for low dose exposure
  • 9. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°9 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Occupational Radiation Sources Man-made sources Average annual effective dose (mSv) Nuclear Fuel Cycle 1.8 Industrial uses of radiation 0.5 Defence activities 0.2 Medical uses of radiation 0.3 Education/veterinary 0.1 Enhanced natural sources Air travel 3.0 Mining 2.7 Minarel processing 1.0 Radon Cigarette smoking Excessive sunlight
  • 10. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°10 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Damage to DNA may be caused by either a direct or indirect attack
  • 11. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°11 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Although the DNA may be damaged within a fraction of a second, it may take years or decades before an adverse health effect occurs, if it occurs at all.
  • 12. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°12 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Outcomes After Cell Exposure REPAIRED CELL NECROSIS OR APOPTOSIS TRANSFORMED DNA DAMAGE TO DNA
  • 13. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°13 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tyroid cancer incidence in Belarus  Tyroid cancer is very rare in children. The massive rise in the incidence of this cancer in Ukraine and Belarus fallowing the Chernabyl accident means that each such cancer is radiation induced  Approximately 108 double strand breaks cause one tyroid cancer
  • 14. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°14 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği DNA Damage Repair  Ionising radiation induces a broad range of cellular DNA damage which can contribute to gene and chromosomal mutation  Mammalian cells have developed DNA repair mechanisms to correct damaged DNA  Each cell in the human body sustains 5x103 - 104 DNA damage events per hour, the vast majority of which are correctly repaired.
  • 15. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°15 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 16. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°16 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Variation of Cancer Incidence with time following the Atomic Bombs
  • 17. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°17 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Risk of Mental Retardation after Irradiation of the Developing Foetus From the assessment of 1599 children irradiated in utero in Hiroshima or Nagasaki • no risk during 0 - 8 weeks post conception • increased risk of mental retardation after 8 weeks • highest risk during the 8 - 15 week period • risk of approximately 0.04% per mSv Otake and Schull. Br. J. Radiol. 1984, 57:409-414
  • 18. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°18 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Probability of a Fatal Cancer 1 mSv 1 in 20,000 5 mSv 1 in 4,000 10 mSv 1 in 2,000 20 mSv 1 in 1,000 Including a DDREF of 2, ICRP 60 (1990)
  • 19. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°19 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Risk coefficients for Cancer induction by Age and Sex
  • 20. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°20 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear Dose Response curve for Solid Tumours
  • 21. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°21 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği But, what happens at the low-dose end of the graph, below 100 mSv?
  • 22. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°22 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Examples of Dose-Response Relationships Dose Response (e.g., Cancer Fatality or Cataract Induction) Linear, no threshold Linear, threshold Curvilinear
  • 23. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°23 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT Theory  Regulations to limit environmental and occupational exposures to radiation are base on the assumption that Any Dose of radiation, no matter how or small might cause cancer
  • 24. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°24 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear No-Treshold Theory (LNT) All exposure to radiation, even at low levels, carries some risk, and that the risk is proportional to the exposure.
  • 25. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°25 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT MODEL The LNT model is based on the premise that a single alteration in a DNA chain could lead to cancer and a single gamma ray might cause such an alteration. If a single track through a single nucleus- the lowest possible radiation dose-can cause cancer, then any exposure to radiation is hazardous.
  • 26. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°26 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği LNT Theory  LNT theory is simple  LNT Derived risk estimates are conservative  LNT theory offers a reasonable middle ground among alternative theories
  • 27. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°27 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği The scientific debate on LNT The LNT hypothesis is not supported by all radiobiologists and radiation protection experts, and a number of attempts have been carried out to prove or to disprove it. At the extremes, one side believes in the existence of scientific proofs for a dose threshold or even radiation hormesis, while the other extreme considers that the LNT hypothesis underestimates risks.
  • 28. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°28 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği The Existence of Health Effects from Doses of <100 mSv is very controversial “ estimates of risk should be limited to individuals receiving a dose of at least 50 mSv in one year or a lifetime dose of at least 100 mSv in addition to natural background. Below these doses, risk estimates should not be used ...” Health Physics Society, 1996
  • 29. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°29 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği But the others claim that Background radiation has already been calculated to cause some 4-5 percent of Britain's cancer deaths. Similar rates occur in the United States and other countries. The ICRP does not use background radiation as a criterion for acceptable radiological practices. WHY?
  • 30. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°30 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Linear non-threshold hypothesis (Last remarks)  The “precautionary principle” is the basis for the latest ICRP recommendations  Fits data  Accepted by most regulatory bodies  Conservative  Basis of current regulations
  • 31. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°31 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Environmental Protection ICRP 60 states that, “the standard of environmental control needed to protect man to the degree currently thought desirable will ensure that other species are not put at risk”. The ICRP 60 concept: “if man is adequately protected then other living things are also likely to be sufficiently protected”. The basis for the ICRP concept “protected is man, protected are biota” is primarily a high radiosensitivity of man (mammals in general), (mammals are protected against ionising radiations, then more radio- resistant components are also protected).
  • 32. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°32 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Dose Limits to environment ICRP 60 views, the minimum exposure dose for man is 1 mSv/y for critical groups of the population. It may be said that in the environment with all conditions suitable for human life at a dose of 1 mSv/y, similar doses to biota. According to UNSCEAR: these dose rates for plants 4 Gy/y, animals 4 Gy/y, disturbances in the reproductive cycle 0,4 – 1 Gy/y. In the US suggested permissible dose rates: terrestrial plants – 4 Gy/y, terrestrial animals – 0,4 Gy/y. So, allowance for real conservatism in dose limits to biota increases by a factor of 10-100.
  • 33. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°33 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon, enerjinin parçacık ya da elektromanyetik dalga ile yayılmasıdır
  • 34. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°34 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon, yaşamın her safhasında vardır.
  • 35. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°35 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon yapısına göre iki gruba ayrılır Elektromanyetik (İyonlaştırıcı olmayan) Radyasyon İyonlaştırıcı Radyasyonu
  • 36. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°36 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Günlük yaşantımızın her anında EM dalgalara maruz kalmaktayız
  • 37. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°37 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Atom Proton ve nötrondan oluşan çekirdek Electronlar Örnek - Neon-20
  • 38. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°38 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı Radyasyon Kaynakları  1-Doğal Radyasyon  Uzayda (Kozmik ışınlar)  Güneşte (UV Işınlar)  Doğal Radyo”aktif Elementlerde (U238, K40...)  2-Yapay Radyasyon  X-ışınları, yüksek enerjili elektronlar  Yapay Radyoaktif Elementler
  • 39. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°39 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı Radyasyon Türleri  Alfa parçacıkları  Beta parçacıkları   -ışınları ve X-ışınları
  • 40. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°40 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Atomun Çekirdeğinden Yayınlanan Alfa Radyasyona Bir Örnek
  • 41. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°41 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Beta bozunumuna bir örnek
  • 42. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°42 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Maddeden Yayınlanan İyonlaştırıcı Radyasyonuna Bir Örnek
  • 43. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°43 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği X-ışını Elde Etme Yöntemi
  • 44. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°44 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Yarı Ömür 0 200 400 600 800 1000 1200 1 Yarı Ömür 2 Yarı Ömür 3 Yarı Ömür 4 Yarı Ömür Aktivite Radyoaktif maddenin yarı yarıya azalması için gereken zaman
  • 45. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°45 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radiation Detection Scintillation Detectors Radiation Sodium-Iodide Crystal Photocathode Optical Window - Measuring Device Light Photomultiplier Tube Anode
  • 46. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°46 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon çeşitleri Alfa 0 -1b- 4 2a ++ 0 0 Beta Gama ve X-ışınları Nötron Kağıt Plastik Kurşun Beton 1 0n
  • 47. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°47 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Varlığı Nasıl Anlaşılır? Radyasyon detektörleri ile radyasyonun varlığı anlaşılır Radyasyon türü ve enerjisine göre geliştirilmiş hassas detektörler vardır
  • 48. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°48 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Dedektörün Çalışma İlkesi
  • 49. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°49 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Eskiden Seramik Malzemesi olarak,  Tıbbi teşhis ve vücut organlarının çalışma, fonksiyonlarının belirlenmesinde,  Bazı kanser çeşitlerinin tedavisinde,  Tıbbi malzemelerinin sterilizasyonunda,  Endüstride kalite kontrol amacıyla, İyonlaştırıcı Radyasyonun Kullanıldığı Alanlardan Bazıları
  • 50. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°50 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kırmızı Antik Seramikler (Red Glazed Ceramics)
  • 51. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°51 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği İyonlaştırıcı radyasyonun biyolojik etkileri uzun zamandır bilinmektedir  1895, radyasyon yanıkları (Curie ailesi)  1905, kanser  1920, kalıtımsal bozukluklar
  • 52. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°52 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Çekirdek Hücre Kromozomlar XX XX Radyasyon enerjisinin hücre tarafından soğurulması İyonlaşma ve uyarılma  DNA zincirinde kırılmalar  Kimyasal toksinlerin üremesi
  • 53. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°53 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Meydana Getirdiği İyonlaşma  Hücre içerisindeki su molekülü ile etkileşir  Parçalanan su (H+) ve (OH)- radikalleri oluşur  (OH)- radikali organik molekülün bir e- çekerek alır  Organik molekül indirekt parçalanır
  • 54. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°54 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tüm kaynaklardan maruz kalınan ortalama küresel doz 2.69 mSv/yıl  Doğal kaynaklar 2.38 mSv/yıl  Yapay kaynaklar 0.31 mSv/yıl %96.6 tıbbi ışınlamalar
  • 55. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°55 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Biyolojik Etkilerin Sınıflandırılması Biyolojik Etkiler Somatik (Bedensel) etkiler Kalıtımsal Etkiler Erken Etkiler (Akut Işınlama Etkileri) Gecikmiş Etkiler (Kronik Işınlama Etkileri) Akut Radyasyon Sendromları (Ars) Bölgesel Radyasyon Hasarları (Brh) Deterministik Etkiler Stokastik Etkiler
  • 56. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°56 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Kromozama Verdiği Hasar Deterministik Etkiler  Hücre ölümüne neden olur  Etki eşik dozu yüksektir  Belirtisiz safha genellikle kısadır  Doz yüksek olduğunda etki kesindir  Etkinin şiddeti doz ile artar  Doz hızının etkiler üzerinde büyük bir tesiri vardır
  • 57. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°57 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Doz doz % etki Onarım yok:küçük bir doz büyük bir zarara neden olur Hücre onarımı halen mümkün Hemen hemen tüm hücreler ölür Determinstik Doz Tepki Eğrisi
  • 58. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°58 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Kromozama Verdiği Hasar Stokastik Etkiler  Kanser ve kalıtımsal etkilerdir  Belli bir eşik dozu yoktur  Meydana gelme olasılığı doz ile artar  Şiddet derecesi doz ile artmaz  Doz hızının risk üzerine küçük bir etkisi olabilir  Kanser için birkaç yıllık, kalıtımsal etkiler için ise daha uzun sürebilecek bir gizli dönem mevcuttur
  • 59. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°59 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Stokastik Doz-tepki Eğrisi Doğal düzey Radyasyon Dozu
  • 60. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°60 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Hasarlarına Etki Eden Faktörler  Radyasyonun özellikleri (Radyasyonun Çeşidi ve Enerjisi)  Doz Hızı  Doza Maruz Kalış Süresi
  • 61. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°61 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON HASARLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER 2.Hedefin özellikleri  Hücre, doku ve organların Radyasyon Duyarlılığı(RD)  Radyasyona maruz kalınan bölge ve bu bölgenin büyüklüğü (Bölge Hasar )  Kişisel özellikler (Kişisel duyarlılık ve direnç, yaş,cinsiyet, sağlık durumu) Yüksek RD Orta RD Düşük RD Kemik iliği Dalak Timus bezi Lenf modülleri Gonadlar Göz merceği Lenfositler Deri Mezoderm organlar (Akciğer,karaciğer vb) Kaslar Kemikler Sinir sistemi
  • 62. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°62 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Saç Kaybı
  • 63. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°63 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Erken Cilt Etkileri
  • 64. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°64 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Geç Cilt Etkileri
  • 65. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°65 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Korunmasında Temel İlkeler  Uygulamaların gerekliliği  Uygulamalarda etkinlik  Doz sınırlarının uygulanması
  • 66. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°66 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Doz Sınırları Radyasyon Çalışanları Toplum üyesi kişiler Etkin Doz Sınırı Ardışık 5 yılın ortalaması 20 mSv 1 mSv Herhangi bir yılda 50 mSv 5 mSv Yıllık Eşdeğer Organ Dozu Sınırı Göz Merceği 150 mSv 15 mSv Deri 500 mSv 50 mSv Eller ve ayaklar 500 mSv 50 mSv Hamile bir radyasyon çalışanının abdomen Eşdeğer dozu Hamileliğin bildirilmesinden sonra 2 mSv
  • 67. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°67 / 000 Radyasyon Korunmasının Hedefi Doku hasarına sebep olan deterministik etkileri önlemek Stokastik etkilerin meydana gelme olasılıklarını kabul edilebilir düzeylerde sınırlandırmak
  • 68. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°68 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Zaman  Uzaklık  Zırhlama Radyasyondan Korunma Yöntemleri
  • 69. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°69 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Zaman  Bir radyasyon kaynağından alınan radyasyon dozu kaynak yakınında bulunma süresiyle doğru orantılıdır  Kaynak yakınında çalışma sürelerinin azaltılmasıyla alınan radyasyon dozu da aynı oranda azalmış olacaktır
  • 70. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°70 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Uzaklık Radyasyon kaynağına yaklaştıkça maruz kalınacak radyasyon şiddeti artar Radyasyon dozu kaynağa olan mesafenin karesiyle ters orantılı olarak değişir (ters kareler kanunu)
  • 71. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°71 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Ölçülen doz şiddeti 1 m de 400 µSv / saat Beklenen doz şiddeti 2 m de 100 µSv / saat 10 m de 4 µSv / saat 20 m de 1 µSv / saat
  • 72. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°72 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Zırhlama  Radyasyon kaynağı ile kişi arasına havadan daha yoğun bir maddenin konulmasıyla radyasyon şiddeti azaltılabilir  Zırhlama materyalinin seçiminde; Radyasyonun tipi Radyasyonun enerjisi Malzemenin yoğunluğu önemlidir
  • 73. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°73 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 74. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°74 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Korunmasının Temelindeki Varsayım  Radyasyonun zararlı etkilerinin olamayacağını söyleyebileceğimiz bir değer olmamasıdır.  Düşük seviyeler bile belki zarar riski taşımaktadır.  Korunma yöntemleriyle, radyasyon dozları mümkün olabildiğince düşük düzeyde tutulmalıdır.
  • 75. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°75 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Aktivite Birimi Bir radyoaktif izotopun birim zamanda parçalanma sayısını belirten birimdir Bq = 1 parçalanma / saniye Ci = 3.7 10 10 parçalanma / saniye
  • 76. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°76 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Işınlama Birimi Birim hava içinden geçen radyasyonun meydana getirdiği iyonizasyonun ölçülmesidir Röntgen ( R ) = 2.58 10 -4 Coulomb / kg
  • 77. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°77 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Absorblanmış Doz Belli bir hacim veya kütledeki maddenin maruz kaldığı enerji miktarıdır 1 rad =100 erg / gr Gy = 1 Joule / kg ( Gray )
  • 78. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°78 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Eşdeğer Doz İyonlaştırıcı radyasyonun tipine ve enerjisine bağlı bir ağırlıkla organ veya dokuda soğurulan dozdur Sievert ( Sv ) = 1 Joule / kg Rem = 10 -2 Joule / kg
  • 79. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°79 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’NDA RADYASYONDAN KORUNMA RADYASYON TÜRÜ X Işını AMAÇ Minimum doz ile maksimum kalitede tanısal görüntü elde etmek
  • 80. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°80 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA  Temel korunma prensipleri *Zaman *Mesafe *Paravanlama
  • 81. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°81 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  KONVANSİYONEL RADYOGRAFİ
  • 82. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°82 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  FLOROSKOPİ
  • 83. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°83 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  ŞANLIURFA’da, psikolojik sorunları bulunan ve son zamanlarda aşırı zayıflayan 39 yaşındaki Muhittin Gültekin'in, çekilen röntgen filminde midesinde onlarca çivi bulunduğu belirlendi. Doktorları bile şaşırtan Gültekin’in midesindeki çiviler operasyonla çıkartılacak.
  • 84. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°84 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 85. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°85 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  ANJİOGRAFİ
  • 86. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°86 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  BİLGİSAYARLI TOMOGRAFİ
  • 87. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°87 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA HANGİ CİHAZLARDA ?  MAMMOGRAFİ
  • 88. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°88 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Hasta açısından-1 (Temel prensipler)  Gereksiz incelemelerden kaçınmak  Tekrar grafilerinin sayısını azaltmak  Radyografi tekniğini iyi seçmek  Uygun imaj güçlendirici ekran kullanmak  Hasta pozisyonunu iyi seçmek  Çekim protokollerinin oluşturulması  Hastanın bilgilendirilmesi
  • 89. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°89 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Çevre açısından  Radyasyonla çalışan cihazların bulunduğu odaların duvarları, kapı ve pencerelerinde kurşun kaplama Cihazın yeri iş yükü ışının penetrasyon gücü  Hastaların çekim odasına giriş ve çıkış kontrolü
  • 90. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°90 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA TEKNİKLERİ Personel açısından  Kalite güvenliği (QA)  Her odada kurşun önlük  Tekniker çekim odasının ayrılması veya Bariyer, kurşun perde,kurşun önlük  Çekim protokollerinin oluşturulması  Personelin alınan doz yönünden izlemi
  • 91. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°91 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYODİAGNOSTİK AD’DA RADYASYONDAN KORUNMA  Çalışanların her birinin aldığı doz film dozimetrileri ile izlenmektedir  Çalışanların her birinin izlem formu vardır. RGK yönergesi doğrultusunda sağlık taramaları yapılmakta ve kayıtları tutulmaktadır.  Çalışanlar kendi konusunda eğitim almış uzman kişilerdir.
  • 92. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°92 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Etkileri Hastaya olan etkiler Personele olan etkiler Çevreye olan etkiler Doz Azaltıcı Önlemler Ekipman Operatöre bağlı faktörler Personelin korunması Takip Eğitim
  • 93. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°93 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma Ekipman Mesafe Zaman Korunma cihazları Doz takibi
  • 94. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°94 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma Bireysel korunma gereçleri Kurşun önlük (kişiye özel) Tiroid boyunluğu Kursun gözlük ? Kurşun eldiven ?
  • 95. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°95 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kardiyolojide Radyasyon Güvenliği Işından Korunma
  • 96. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°96 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği NÜKLEER TIP  Tanı ve tedavi amaçlı açık radyoaktif kaynak  Yapay ve doğal radyoaktif elementler  Işınlama - Kontaminasyon
  • 97. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°97 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tc-99m Yarı ömrü 6 saat Enerjisi 140 keV Gama ışınımı görüntüleme için uygun Partiküler Işınımı yok Yarı ömrü kısa İnternal radyasyon dozu düşük Dekontaminasyon ve atık işlemleri kolay
  • 98. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°98 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Alanlar  Radyofarmasi laboratuvarı  Görüntüleme odaları  Radyoaktif enjeksiyon odası  Radyoaktif hasta bekletme yeri  Radyoaktif hasta tuvaleti  Radyoaktif atık bekletme yeri  Radyoaktif tedavi odası  Sıvı radyoaktif atık tankları
  • 99. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°99 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Cihazlar  Doz kalibratörü  Gama kameralar  Gama counter  Alan ölçüm cihazları  Uptake cihazı
  • 100. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°100 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 101. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°101 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif Bulaş Radyasyon korunma görevlisi Ölçüm cihazı Plastik eldiven Bulaş temizleyici Alan ölçümleri
  • 102. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°102 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Atıkları Çözeltiler Plastik enjektörler Enjektör iğneleri Cam şişeler Kanlar
  • 103. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°103 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Çevre açısından korunma  Tasarım ve teknik önlem  Radyoaktif madde kayıt ve depolama  Hasta eğitimi  Hasta izlemi ve kontrolü  Radyoaktif bulaş kontrolü
  • 104. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°104 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Hasta açısından korunma  Kalite kontrol  Işınlamanın gerekliliği  Uygun fiziksel ve klinik faktörlerin doğrulanması  Eğitimli ve yeter sayıda personel  Kayıt  Eğitim  Çekim protokolleri
  • 105. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°105 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Nükleer Tıp Çalışan açısından korunma  Korunma prensiplerinin uygulanması  Çalışma pratiği  Koruyucu giysi  Kişisel dozimetri  Doz takibi ve kayıt  Hizmet içi eğitim  Sağlık izlemi  İç radyasyon tehlikeleri
  • 106. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°106 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RIA Yönteminde Kullanılan Radyoizotoplar İZOTOP YARILANMA ÖMRÜ IŞIMA TİPİ SPESİFİK AKTİVİTE (mCi/mol) 125I 60 gün  2200 131I 8.1 gün -  16100 3H 12.3 yıl  29 14C 5760 yıl  6062 32P 14.3 gün  9120
  • 107. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°107 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyonun Sağlık Üzerine Zararlı Etkileri Söz Konusudur
  • 108. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°108 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Madem böyle bir risk söz konusu  Kimler risk ile karşı karşıyadır ?.. Hastalar Çalışanlar Çevre
  • 109. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°109 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir?  Analiz Malzemeleri •Radyoizotop seçimi ve miktarı •Ambalaj ve Depolama •Kullanım kolaylığı
  • 110. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°110 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir?-1  Laboratuvar Fiziksel Altyapısı -Radyasyon işareti olan ayrı bir bölüm -Lisans -Plastik kaplama -Özel havalandırma -Cihazların laboratuvar dışına çıkartılmaması -Özel depolama -Özel Atık kabı -Özel radyoaktif lavabo
  • 111. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°111 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir? -2  Çalışanlar -Alana özel önlük, plastik eldiven -Dozimetre kullanımı -Tek kullanımlık malzeme -Hiçbir şey yenilmemeli, içilmemeli -Düzenli eğitim
  • 112. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°112 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bu risk nasıl sınırlanır, nasıl önlenir? -3 Atıkların kontrolü -Radyoaktif atık işaretli torba -Özel korumalı kutuda biriktirilmeli -Ayrı alanda depolanmalı
  • 113. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°113 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Önlemlerin Etkinliğinin Kontrolü Sağlık Sorunu Radyoaktivite Atık toplama ve koruma Alanı kontrolü Çalışan eğitimi Fiziksel alt yapı Malzeme Atık standardı Radyasyon Güvenliği Kurulu
  • 114. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°114 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyon Onkolojisi  İyonize radyasyon kullanarak maliyn ve belirlenmiş endikasyonlarda beniyn tümörlü hastaların tedavisi, ve tedavi sonrası izleminin yapıldığı klinik birimdir
  • 115. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°115 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  AMAÇ: Tümör dokusuna maksimum doz verirken, normal dokuyu maksimum ölçüde korumak
  • 116. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°116 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kullanılan Aygıtlar ve Enerjileri  Lineer Hızlandırıcı (LİNAK)  Theratron (Co-60)  Mikroselektron
  • 117. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°117 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Lineer Hızlandırıcı (LİNAK) -Yüksek enerjili X ışınları 4MV-40 MV -Elektronlar 6-20 MeV  Theratron (Co-60) 1.25 MV
  • 118. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°118 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Lineer Hızlandırıcı (LİNAK) Derin yerleşimli tümörlerin tedavisi -Cilt koruyucu etki Yüzeyel tümörlerin tedavisi -Cilt tümörleri -Lenfatik alanlar
  • 119. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°119 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 120. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°120 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Theratron (Co-60) Derin yerleşimli tümörlerin tedavisi Palyatif hastaların tedavisi
  • 121. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°121 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 122. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°122 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Mikroselektron  Jinekolojik tümörler  Baş-boyun tümörleri  Ürolojik tümörler  Meme tümörleri
  • 123. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°123 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Simülatör  Görüntüleme amaçlı kullanılır  Tedavi alanları ve parametreleri taklit edilir  Düşük enerjili X ışınları kullanılır
  • 124. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°124 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyasyondan Korunma Personelin korunması
  • 125. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°125 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Hasta set-up’larının hızlandırılması  Tedavi odasında kalınan sürenin kısaltılması  Aygıt kafasında aktif kaynak lokalizasyonundan uzaklaşılması  Radyasyon ölçer taşınması
  • 126. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°126 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Hastanın korunması
  • 127. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°127 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Simülasyon işlemi sırasında skopi işleminin mümkün olduğunca az yapılması  Normal dokuların maksimum ölçüde korunması  Hastanın tedavi odasında gereksiz kalışlarının önlenmesi
  • 128. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°128 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Çevre korunması
  • 129. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°129 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği  Zırhlama Tedavi odalarının yapılandırılması  Kaynak değişimleri TAEK standartlarına uyulması
  • 130. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°130 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON ve ÇALIŞANLARLA İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER Dağınık ! RR ve E Tedavi Mües. Hk. Kn. ve Nzm. 1937 TAEK Kanunu 1982 Radyasyon Güvenliği Tüzüğü 1982 İş Kanunu 1971 İSİGT, ATİT, PARPAT – 1973 ... Toplanmış ! Radyasyon Güvenliği Yönetmeliği 1991 - 2000 Tıbbi Atıkların Kontrol Yönetmeliği 1993 ÖİG Radyoaktif Atıklara İlişkin Yönetmelik 2000 Lisans Yönetmeliği
  • 131. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°131 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tıbbi Radyasyondan Kimler Etkileniyor?  Çalışanlar  Hastalar  Toplum  Hasta yakınları  Çevre - atıklar
  • 132. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°132 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Hasta ve Topluma karşı Yükümlülük  AYDINLATILMIŞ ONAM  Hasta Hakları Yönetmeliği 1998  Bali Bildirgesi, DTB 1995  Tıbbi Deontoloji Tüzüğü 1960  Hekimlik Meslek Etiği Kuralları 1998  TOPLUMSAL YÜKÜMLÜLÜK  Çevre Kanunu 1983 Kirletme yasağı ve çevrenin korunması yükümlülüğü
  • 133. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°133 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Korumanın Temel İlkeleri  Etmene yönelik önlemler  Etmen – çalışan/birey ilişkisine yönelik önlemler  Çalışana yönelik önlemler  Diğer  İzlem  Eğitim  Kayıt – değerlendirme - girişim
  • 134. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°134 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği RADYASYON VE ÇALIŞAN SAĞLIĞINA İLİŞKİN TEMEL YÜKÜMLÜLÜKLER
  • 135. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°135 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kim korunmalı?  Bütün çalışanlar  Öncelik ? “Radyasyonla çalışanlar...”  Denetimli – gözetimli alan çalışanları  Üreme çağındaki kadın çalışanlar  Önceden etkilenimi olanlar  İzlem sırasında bulgu (!) saptananlar  Akut yüksek doz etkilenimi yaşayanlar
  • 136. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°136 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Tıbbi yükümlülük ve süreçler İşe giriş bakısı  İzlem  Periyodik bakı  Etkilenim izlemi  Kayıtlar
  • 137. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°137 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Teknik yükümlülük ve süreçler Lisans  Atık sistemleri  Görevlendirmeler  Sınırlara uyum için gerekli TÜM önlemler Doz ölçümleri Olağandışı Durum Planları Alanların ayrımı Uyarı sistemleri (etiket, vb) Bakım - onarım (kk, denetim, kurum onayı) Hastaların (!) taburcu dozları Kayıtlar
  • 138. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°138 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Çalışanın statüsü koruma yönünden farklılık yaratır mı?  Kuramsal olarak:  Hayır!  Uygulama:  Memur  İşçi – sözleşmeli personel
  • 139. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°139 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 140. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°140 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Binlerce Radyoaktif Kaynak Tıpta ve Endüstri Kullanılmaktadır. Tıpta teşhis ve tedavide Gıda ışınlama ve sterilizasyonda Petrol arama çalışmalarında
  • 141. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°141 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Bilgisayarlı Tomografi cihazı
  • 142. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°142 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoterapi tedavileri
  • 143. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°143 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Radyoaktif kaynaklar:  Çok fazla sayıda ve dünyanın her tarafına yayılmıştır.  Bir çoğu denetimsiz bir şekilde çevreye bırakılmıştır.  Bazıları oldukça güçlüdür.  Çok iyi idare edilenlerin de güvenliği iyi sağlanamamaktadır!  Teröristler tarafından kullanılabilir.
  • 144. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°144 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Binlerce radyoaktif kaynak işe yaramadığında veya kullanım süreleri bittiğinde gelişigüzel çevreye atılabilmektedir
  • 145. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°145 / 000 Radyoaktif kaynakların uluslararası tehdit boyutunda en önemli olanı Sr-90 içeren elektrik üretecidir
  • 146. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°146 / 000 Eski SSCB ülkelerinde: 40,000 den 150,000 Ci ye kadar Sr-90!! kullanılmıştır
  • 147. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°147 / 000 Eski Sovyet ülkelerinde çok fazla sayıda Sr-90 radyasyon kaynaklı elekrik üreteçleri kullanılıyordu
  • 148. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°148 / 000 ABD tarafından da Alaska da radyoaktif kaynak kullanan elektrik üreteçleri kullanılmaktadır
  • 149. Normal Su Seviyesi Yakın zamanda Gürcistan’da terkedilmiş bu radyoaktif kaynaklardan biri tesadüfen bulunmuştur
  • 150. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°150 / 000 Tacikistan’da da terkedilmiş bir hükümet binasında benzeri radyoaktif kaynaklardan ele geçirilmiştir
  • 151. Tamamen emniyetsiz Bu radyoaktif kaynaklar rahatlıkla halk veya teroristler tarafından ele geçirilebilir
  • 152. Bu kaynaklardan bazılarında kaynak koruma kabı içinde radyoaktif kaynağın olmadığı görülmüştür
  • 153. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°153 / 000 Beyaz Rusya’da (Belarus) benzeri radyoaktif kaynaklar terkedilmiş bir şekilde ele geçirilmiştir
  • 154. Radyoaktif kaynaklar Moldova’da da ele geçirilmiştir Terkedilmiş olarak
  • 155. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°155 / 000 Çoğu kamyonlarla taşınmıştır 8 adet Gama (Cs-137) radyoaktif Kaynaklı kamyon, Kazakistan, 1974
  • 156. 3500 Ci of Kamyonlara monte edilmiş radyoaktif
  • 157. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°157 / 000 Güvensiz Kaynağı ele geçirmek bazen çok kolaydır
  • 158. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°158 / 000 Kabından çıkarılıp istenilen yere dökülebilirler 18
  • 159. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°159 / 000 Bu radyoaktif kaynaklar teroristler tarafından dinamitle dahi patlatılabilirler
  • 160. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°160 / 000 = + Böylece bir şehir, ve binlerce insan metro vb. alanların kirlenmesiyle etkilenebilir Panik ve korku yaratılır
  • 161. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°161 / 000 Goiana’da (Brezilya) radyasyon kazası
  • 162. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°162 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Goiânia Kazası  Ce-137 radyoaktif kaynak Hastanede kullanılmaktaydı  Hurda toplayıcılar çaldı ve çelik hurdalığa götürdü.  Kapsül içindeki CsCl radyoaktif kaynak döküldü ve çevreye dağıldı, koca şehir kirlendi.  14 kişi yüksek doz aldı; 4 kişi 4 hafta içinde öldü.  112 000 kişi ölçüldü; 249 kişide radyoaktivite bulaşığı saptandı.  85 evde yüksek oranda radyoaktivite saptandı;  yüzlerce ev radyoaktiviteden etkilendi.  >5000 m3 of radyoaktif atık oluştu.
  • 163. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°163 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 164. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°164 / 000 Radyoaktivite Sembolü
  • 165. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°165 / 000
  • 166. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°166 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Endüstriyel Radyografi cihazı Radiography Camera Unit Actual Source 2mm x 2mm
  • 167. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°167 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kazadan sonra ikinci gün
  • 168. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°168 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 28 gün sonra
  • 169. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°169 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 5 ay sonra
  • 170. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°170 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Cost for months of treatment in France > $100,000
  • 171. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°171 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 172. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°172 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Kazadan 11 ay sonra
  • 173. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°173 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS Curie Institute, Paris
  • 174. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°174 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
  • 175. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°175 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
  • 176. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°176 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Patient 4 TS
  • 177. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°177 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği
  • 178. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°178 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Buenos Aires December 2000 Dijon September 1998 Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (UAEA) Konferansları
  • 179. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°179 / 000
  • 180. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°180 / 000
  • 181. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°181 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği UAEA’nın Yayınları ve Davranış ilkeleri dökümanı
  • 182. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°182 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Terkedilmiş radyoaktif kaynakların bulunması ve toplanması anlaşmaları Örnek: Üçlü ortak işbirliği (Tripartite Initiative) (Rusya-ABD-UAEA)
  • 183. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°183 / 000 Gürcistan’da radyoaktif kaynak araması
  • 184. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°184 / 000 Bulunan kaynak Kaza
  • 185. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°185 / 000 Radyoaktif kaynak apartmanın bahçesinde bulundu
  • 186. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°186 / 000 Sınır kapılarımızın etkinliğini artırmalıyız
  • 187. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°187 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Sınır kapılarımızda panel detektörler Çeşitli radyasyon ölçüm cihazları
  • 188. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°188 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği 1. Radyasyon ölçüm cihazları 2. Radyasyon doz hızını ve izotopun cinsini bulabilen cihazlar
  • 189. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°189 / 000 Radyoaktif kaynakların taşınmasını daha sıkı denetlemeliyiz
  • 190. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°190 / 000 “Davranış İlkeleri” (Code of Conduct) dökümanının ilkelerine uymalıyız
  • 191. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°191 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Sonuç  Nükleer ve radyoaktif maddelerin faydalı kullanımının yanında kötü amaçla kullanımı da söz konusu,  Nükleer ve radyoaktif maddelerin emniyeti ve güvenliğinin sağlanması son derece önemli,  Ülkemizin tüm kurumları bu konuda işbirliği ile çalışmak zorunda,  Sınır kapılarımızdaki denetimlerin etkinliğini artırılmalı,  Hassas bölgeler, metrolar ve benzeri kritik yerlerin güvenliği son derece önemli,  Başbakanlık kriz merkezi ve TAEK kriz merkezi çeşitli tatbikatlar yapmalı,  İlgili kurum elemanları şimdiden ölçüm cıhazları almalı,  İlgili Kurumlar TAEK’den nükleer ve radyoaktif maddelerin yasa dışı trafiği ve olası kazalar da alınacak tedbirler konusunda eğitim almalı.
  • 192. RSGD 17 September 2002 Diapositive N°192 / 000 Fazla tepki Sorumluluk
  • 193. TAEK - RSGD 06 Kasım 2003 Slide N°193 Doç.Dr. Ibrahim USLU Hacettepe Çevre Mühendisliği Teşekkürler

Editor's Notes

  1. 30
  2. 33
  3. 34
  4. 35
  5. 36
  6. 37
  7. 38
  8. 39
  9. 40
  10. 41
  11. 42
  12. 43
  13. 44
  14. 45
  15. 46
  16. 47
  17. 48
  18. 49
  19. 51
  20. 52
  21. 53
  22. 54
  23. 55
  24. 56
  25. 57
  26. 58
  27. 59
  28. 60
  29. 61
  30. 62
  31. 63
  32. 64
  33. 65
  34. 66
  35. 67
  36. 68
  37. 69
  38. 70
  39. 71
  40. 72
  41. 73
  42. 74
  43. 75
  44. 76
  45. 77
  46. 78
  47. 79
  48. 80
  49. 81
  50. 82
  51. 85
  52. 86
  53. 87
  54. 88
  55. 89
  56. 90
  57. 91
  58. 92
  59. 93
  60. 94
  61. 95
  62. 96
  63. 97
  64. 98
  65. 99
  66. 100
  67. 101
  68. 102
  69. 103
  70. 104
  71. 105
  72. 106
  73. 107
  74. 108
  75. 109
  76. 110
  77. 111
  78. 112
  79. 113
  80. 114
  81. 115
  82. 116
  83. 117
  84. 118
  85. 119
  86. 120
  87. 121
  88. 122
  89. 123
  90. 124
  91. 125
  92. 126
  93. 127
  94. 128
  95. 129
  96. 130
  97. 131
  98. 132
  99. 133
  100. 134
  101. 135
  102. 136
  103. 137
  104. 138
  105. 139