Yapı Malzemeleri: Ahşap

1. AHŞAP
CEREN KOÇASLAN
DİLARA KOCA
CEMAL UMUT KILIÇ

2. Ahşap
Her çağda ve her toplumda yaygın olarak kullanılan ahşap, her amaca
yanıt veren, doğal bir yapı malzemesidir. Özellikle cam, tuğla, taş ve
metale kıyasla, kolay şekil verilebilirliği işlenebilirliği ile en kullanışlı yapı
malzemesidir.

3. Ahşabın Tarihçesi
Ahşabın yapı malzemesi olarak kullanılmaya başlaması tarihi, beton ve çeliğe
oranla çok daha eskidir. Ahşap,ilkçağ insanının barınma gereksinimlerini
karşılamak amacıyla kullandığı doğal bir yapı malzemesi olmuştur.
Ağaç kavuklarında başlayan barınma macerası daha sonra saz, kamış gibi
malzemelerle destek bulmuş, en sonunda da ahşap yığma ve karkas sistemine
geçilmiştir. Ahşap, zaman içinde kullanım biçimleri ve tekniğinde ciddi boyutlarda
değişim göstermemesiyle de ilginç bir malzeme olarak diğerlerinden ayrılır.
Örneğin ahşap çatı kuruluşunda ilk defa “Frigya'da”kullanılmış olan teknikler ile
bu günkü geleneksel teknikler birbirine çok benzer.

4. Ahşabın Anadolu'daki ilk örnekleri deyince akla ilk gelen Ege
Bölgesi'ndeki Dorik tapınaklarıyla, İÖ. 600-200 yıları arsında kayalara
oyulan basit odalardan oluşan Güneybatı Anadolu'daki “Likaya
Mezarları” olur.
Ahşabın yapılarda taşıyıcı iskelet malzemesi olarak kullanılmasındaki
en temel gelişme, 20.yüzyılın başlarına rastlar.I. Dünya Savaşı öncesi
ve savaş yıllarında değerli bir silah hammaddesi olan çeliğin yapı
alanından çekilmesi, ahşap malzemenin farklı fonksiyonlardaki
yapılarda ve daha rasyonel olarak kullanılması zorunluluğunu
beraberinde getirir.
Endüstri Devrimi sonrasında malzeme teknolojisindeki gelişmelere
paralel olarak mimari anlayış belirli ölçüde özgürlük kazanır. Gelişen
ekonominin ve teknik imkanların etkisiyle doğal ahşap yeniden
yorumlanarak, ahşaptan yeni kompozit ürünler elde edilmeye başlanır.
Endüstrinin gelişimiyle yeni boyutlar kazanan ahşap malzemenin
kullanım alanı genişlemiş ve esneklik kazanmıştır

7. Ahşabın yapı malzemesi olarak kullanımındaki ikinci büyük
aşama, II. Dünya Savaşı ve onu izleyen yıllarda olmuş. Savaş
sanayi kollarında geliştirilmiş olan sıcağa ve rutubete dayanıklı
yapay reçine tutkalları ahşap yapılarda da uygulanmaya
başlanmış. Varılan sonuçlar o kadar dikkat çekicidir ki,
gelişmeler, o dönemin pek çok yazarı tarafından yeni bir
Rönesans olarak nitelendirilir. Plastik esaslı tutkalların
geliştirilmesi ile tutkallı lamine konstrüksiyonları ortaya çıkmış,
bu da mimaride ahşap kullanımın çok değişik boyutlara
ulaşmasını sağlamıştır.

8. Ahşabın Üretim Aşaması
1.Tomruk seçimi;tomruklar freze kesim yapılarak çeşitli ebatlarda
boyutlandırılır.
2.Kurutma

9. 3.Laminasyon;kurutma sonrası ağaçlar lamine
edlicerek preslenir ve plok profillere dönüştürülür.
4.Kalibrasyon

10. 5.Renklendirme;ahşabı dış etkenlere karşı koruma altına alır.

11. Neden Ahşap(Ahşabın Özellikleri)
Ahşap sağlıklıdır:toz çekmez, mekandaki rutubeti emip, salarak bir tür nem
düzenleyici görevi görür.
Ahşap ısının transferini engelleyen, havayla dolu hücreleri sayesinde
alternatifi olan malzemelerden daha yüksek ısı yalıtımı sağlar.
Ahşap ekonomiktir: İnşaat malzemesi olarak ahşabın ömrü 80 ila 100 yıl
olarak öngörülmekle birlikte ortaçağdan kalan birçok ahşap bina bu
sürelerin çok üzerine çıkılabildiğini göstermektedir.
Ahşap rakipsiz teknik özelliklere sahiptir: Malzemeler, sıcaklığın artmasıyla
genleşirler. Genişleme malzemelerin gücünde azalmaya neden olur. Çelik
binalarda kullanıldığında, ısıdaki artmanın bir sonucu olarak genleşir ve
göçer. Ahşap ısıya karşı neredeyse hiç genleşmez. Tam tersine;ısının
etkisiyle, kurur ve güç kazanır.
Ahşap ses izolasyonunda üstündür.

12. Ahşap çevre dostudur: Ahşap, üretiminde atık gaz olarak saf Oksijen
salınan tek yapı malzemesidir.
Ahşap kaynağı yenilenebilen tek yapı malzemesidir
Depremde zarar görmez. Yıkılsa bile içinde yaşayanlara zarar vermez.
Ahşabın yangına karşı direnci yüksektir
İşçiliği kolaydır, önemli alet ve makinelere ihtiyaç göstermez. Sonuç olarak
imalat çabuk yapılır.
Kimyasal maddelerin bir çoğundan zarar görmez.
Temizliği çok kolaydır. Yüzey kir tutmaz, yağmur yağdıkça kendini temizler.
Ahşap yüksek bir taşıma gücüne sahiptir;1 kilogram ahşap, 1 kilogram
beton ya da çelikten fazla yük taşır. Ahşap ile 250 metrelik açıklar kolonsuz
geçilebilmektedir.

13. •Nerelerde kullanılır?
•Kullanımında dikkat edilmesi gereken unsurlar
•Uygulanması

14. 1-Yapılacak işin durumuna göre ahşap cinsinin belirlenmesi.
2-İş bitikten sonra ahşap bakımının yapılması.Bu genel kuralları
örneklendirelim : çürütme riski taşıyan yerlere (dış cephe ) kayın ,meşe
,kestane gibi doğal dayanımı yüksek ahşap tercih edilmeli.
3-Ahşabı sudan ve ahşabı tahrip eden canlılara karşı koruma önlemleri
alınması . (ahşap koruyucu kullanılması, ahşabın boyaması yapılması )
Ahşabın cinslerine göre doğal ömürleri vardır .Bu doğal dayanım ömürleri
iyi tercih yapmalı.(ahşabı seçerken)

15. 4- Ahşap kuru tutulmalı.Ahşap da nem oranı % 20 altında tutulmalı bu oran
artması veya azalması ile doğru orantılı çürüme olur.Nem artıkça ahşap şişer ve
kullanırken zorluklara neden olabilir.Ahşap ne kadar kuru ise ömrü o kadar uzun
olur. Örneğin ; Mısır piramitlerinde akça ağaçtan yapılmış tabutlar kullanılmış,
oysa akça ağaç dayanıklı üstün bir ahşap değildir. Ama Mısır da iklimin sıcak ve
rutubetsiz olması ahşabı korumuş ve günümüze kadar getirmiştir. Ahşabı kuru
tutma faaliyetinde en önemli şey boyamadır.Fakat boyama işleminde dikkat
etmemiz gereken etmen kullanılan boyanın su buharını geçirgen özelliğe sahip
olmasıdır. Biraz daha açarsak ahşap dış cephede yağmur v.s. etmenle ıslandığını
ve bu suyun ahşap çatlağından özüne işlediğinde , bu suyun güneşli havada
buharlaşıp çıkması gerekir .Eğer kullandığımız boya bu buharı salmazsa; ahşabın
içinde böceklerin, mantarların gelişmesine fırsat doğuracak , ahşabın
bozulmasını hızlandıracaktır. Sonuç : nefes alan boya ve macun kullanmalıyız. )
Ahşabı kuru tutmak için de geniş saçaklar, su basman seviyesine kadar
duvarların taştan yapılması gibi önlemler alınmıştır.
5- Teknoloji olağan üstü gelişti , çok üstün özelliklere sahip boyalar , vernikler
,ahşap koruyucuları geliştirilmiş … önemli olan doğru malzemeyi seçmek örnek:
parke zemine seçerken aşınmaya karşı dayanıklılığı artıran ürünü kullanmalı. Dış
cepheye seçerken ise güneşe dayanan ürün özelliği aranacaktır.

16. 6- Ahşap da sıva duvar gibi bakıma muhtaçtır. Nasıl evimizin duvarı 3-5 yılda
bir tekrar , tekrar boyayarak hem güzelleştiriyoruz hem de yeniliyorsak .
Ahşabımızı da gerektirdiği aralıklarda tekrar , tekrar bakımının yapılması
şarttır . Sonuç : işimize göre uygun ahşabın seçilmesi. Uygun malzeme ile
korunması .Su ,nem ve rutubetten korunması için önlemler alınması.
Periyodik aralıklarla bakımının sağlanması. Ahşabımızın yüz yıllar boyunca
sağlam kalmasına yeter.

17.  Kullanıldığı Alanlar:
Ahşap Doğrama: Ahşap doğramalar genellikle yapı malzemesi
olarak kullanılır. Bunlar; kapı, pencere, yer döşemesi, dolap ve raf
olabilir.Kapı doğramaları: Bir yapıya girişi ve bölmeler arası geçişi
sağlayan yapı türüdür. Hareket biçimine göre kapılar, tek kanatlı, çift
kanatlı, sürme kapılar, döner kapılar ve akordeon kapı olarak çeşitlere
ayrılır..

18.  Osb, Türkçe'de "Yönlendirilmiş Yongalevha" anlamına gelmektedir.
Osb, Yüksek Mukavemetli Neme Dayanıklı Levha'dır.(Yonga:ağaç
parçacıkları) Yüksek yük taşıma kabiliyeti, ortam koşullarına bağlı
olarak, boyut ve şeklinde değişiklik olmaması ve temiz bitişlerin
etkileyici görünümü OSB levhayı inşaat endüstrisinde ve dekoratif
amaçlı kullanımlarda ideal bir ahşap malzeme yapmıştır.
Çatı kaplamaları,, yer döşemesi, kombine ve tek uygulamalarda.
,her türlü iç dekorasyon işinde ve ambalaj sanayinde.
Mağaza, dükkan yapımı ve dekorasyonunda. Baraka ve prefabrik
yapıların iç bölmelerinde.
Depo, sahne, spor salonu, okul gibi mekanlarda. Sıra, masa yapımı gibi
marangozluk uygulamalarında.
Neme dayanıklı, düz ve izoleli satıhların yapımında. Taşıyıcı zeminler,
duvar ve ara bölme yapılarında. Duvar kaplamalarında.

19.  Ahşap Taşıyıcı Elemanlar: Yapıya açıklık geçmek için kullanılan kirişler,
kafes kiriş, kutu kesitli veya tutkallı lamine kiriş elemanları ve
kabukları bu guruptadır. Ahşap günümüzde taşıyıcı eleman olarak
karkas duvar ve çatı kuruluşunda geleneksel yapı sistemlerine benzer
yöntemlerle uygulanmaktadır. Kullanılan ağaç türleri genellikle çam,
köknar, ladin, kayın, meşe ve kestanedir.Yapıdaki uygulaması geçme,
çivi, bulon veya tutkal gibi elemanlar kullanılarak yapılır.
 Ahşap Pano Elemanları: Hazır duvar, döşeme ve çatı panoları şeklinde
yapıya giren bu tür elemanlarda genellikle suni ahşap kullanılmaktadır.
Dolu, boşluklu ve petek sistem adı bilinen ahşap pano sistemler, yapı
fiziği açısından her türlü gereksinmeyi karşılayan, günümüzün gelişmiş
yapı malzemeleridir

20. Havuz kenarı
Mutfak dolapları

21. Ahşap Çiçeklik
Bahçe Mobilyaları
Şarap kavı

22. Merdivenler
Şömine

23. Masif parke
ahşabın kimyasal yapısına herhangi bir müdahalede bulunulmadan
doğal yapısı korunan ahşap yer kaplama malzemesidir. (örneğin: dolma bahçe
sarayı, topkapı sarayında hala ozaman döşenen parkeler yerinde tarihe meydan
okuyor.
Lamine parke,
genellikle iki ya da üç katman olarak üretilen parke çeşididir.
Alt katmanlarda genellikle düşük değerdeki herhangi bir ağaç ya da kontrplak
kullanılmaktadır.
Laminat parkede arada MDF kullanılır,doğal parke değildir. Lamine parkede
ise aradaki malzeme % 100 ağaçtır. Lamine parke, laminat parkeden bu yüzden
daha pahalıdır.
Laminat “sıkıştırılmış talaş üzerine reçine emdirilmiş kağıt baskıdır”. Parke
olarak değil, parke alt başlığında kullanılan güzel görünüşlü bir kaplama
malzemesidir.

24. AĞACIN (KERESTENİN) KURUTULMASI
Ağaçlar, ormanından kesildikten sonra veya kereste haline
getirildikten sonra kurutulmalıdır. Eğer ağaç kurutulmazsa iki
sakıncası vardır. Biri ağacın çürümesi diğeri ise çalışmasıdır.
Kurutma işlemi, ağaç bünyesindeki suyu uzaklaştırma işlemidir. Bu
işlem mutlaka kontrollü yapılmalıdır. Aksi takdirde kerestede
çarpılmalara, bozulmalara, çatlamalara neden olabilir. Kurutma iki
türlü yapılır; 1. Tabi Kurutma 2. Suni Kurutma
1. Tabii Kurutma; Genellikle iki şekilde yapılır.
a. Tabii hava şartlarında üstü kapalı alanlarda kurutma
b. Vantilatörlerle kurutma
Tabii kurutmanın sakıncaları
· Kurutma süresi uzundur.
· İstenilen rutubet derecesine kadar kurutulamaması.
· Kurutmanın uzun süre olmasından dolayı mantar ve böcek
zararlarına uğraması.
· Kurutmanın uzun süre almasından dolayı sermayenin bağlı
kalması, ticari açıdan ekonomik olmaması .
Tabii kurutmanın yararları
· Büyük bir tesise ihtiyaç göstermez,
· Ağaç tabii rengini muhafaza eder,
· Kullanım alanında rutubet alışverişi yapmamasından dolayı,
eşyada veya elemanda deformasyon olmaması.

25. Kurutma odasında kurutma
Kurutma kanalında kurutma
Yüksek frekansla kurutma
Radyasyonla kurutma
Vakumla kurutma
Kimyasal kurutma
Çözücü buharla kurutma
Bunlardan en yaygın
kurutma metodları, kurutma
odası ve kurutma kanalıdır.
Basit ve kullanılabilir
olması yönünden tercih
edilmektedir.
Suni Kurutma Metotları2-Suni Kurutma; Suni kurutma, kereste istifi çevresinden sıcak
hava dolaştırılmasıyla kereste bünyesindeki suyun sıcak hava yardımıyla uzaklaştırılması
işlemidir. Değişik metotlarla yapılır.
Suni Kurutmanın Faydaları
Kurutma süresi çok kısadır.
Bu nedenle mantar ve böcek zararlarına uğramaz.
.Daha kuru kereste elde edilir.
Suni kurutmanın sakıncaları
Ayrı bir tesis gerektirir.
Kerestede renk değişikliği görülebilir.
Kullanıldığı yerde ortam nemine yakın rutubet olacaktır. Bu da eşyanın ve elemanın rahat
çalışmasını engelleyecektir.