SlideShare a Scribd company logo
1 of 41
Ditare Kimi VII
Irena Kotobelli
Mars 2015
Nr Tema Parashikimi Ndërtimi i njohurive Përforcimi
1 Dukuritw kimike Pwmbledhje e strukturuar Veprimtari praktike
/hartw koncepti
Insert
2 Pwrzierjet
homogjene dhe
heterogjene
Parashikim nga termat
paraprakw
Mwsimdhwnia e
ndwrsjelltw
Organizues grafik i
analogjisw
3 Ndwrtimi i atomit
,modeli i
Radhwrfordit
Diskutimi i njohurive
paraparke
Veprimtari e leximit tw
drejtuar /tabela e
pyetjve
Alfabeti i njw
pasnjwshwm
4 Numri atomik ,numri
i masws ,izotopwt
Pwrmbledhje e strukturuar Ditar dy pjeswsh Pwrvijimi i koncepteve
5 Elemntwt kimikw
,simbolet kimikw
Rrjet diskutimi Mardhwniet pyetje
pergjigje
Shkrimi i shpejtw/ punw
nw grupe
6 Metalet dhe jometalet Pwrmbledhje e strukturuar Ditar dy pjeswsh Dy tw sakta njw e gabuar
7 Masa molekulare dhe
masa molare
Diskutojmw sw bashku Shpjegim dhe
veprimtari e drejtuar
Organizues grafik i
analogjisw
8 Shkrimi i formulave
kimike
Rendit /grupo/emwrto Shpjegim i drejtuar Veprimtari praktike
9 Njehsime me molin
dhe formulat kimike
Diskutimi i njohurive
paraprake
Grupet e ekspertwve Pwrvijimi i koncepteve
10 Barazimet kimike
,ligji i ruajtjes sw
masws
Imagjinatw e drejtuar Lexim pwrmbledhje
nw dyshe
Shkrimi i shpejtw
11 Rekasionet kimike
dhe llojet e tyre
Diskutojmw sw bashku Mardhwnie pyetje
pwrgjigje
Punw nw grupe/hartw
koncepti
12 Njehsime
stekiometrike me anw
tw barazimeve
kimikw
Hartw semantike Veprimtari dhe
shpjegim i drejtuar
Reflekto
/reflekto/reflekto.
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema :Dukuritw kimike
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojnw se ç’wshtw vetia kimike e substancws.
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw njw dukuri kimke.
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw njw dukuri fizike .
Tw bwjnw dallimin midis njw dukurie fizike dhe njw dukurie kimke.
Tw sjellin sa mw shumw shwmbuj tw dukurive fizike dhe dukurive kimke.
KONCEPTET KRYESORE : vetia kimike e substancws, dukuri kimke , dukuri fizike.
,
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritwe nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Pwmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Veprimtari praktike /hartw
koncepti
Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Insert Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme, fleta formati, lapustin me ngjyra
PARASHIKIMI : 5’
Pwrmbledhje e strukturuar
Mwsuesi :
Prezanton para nxwnwsve temwn e mwsimit tw ditws ‘Dukuritw kimike ‘ .
Me anw tw dy tre fjalive nw mwnyrw tw pwrmbledhur pwrcakton se ku do tw synojw gjatw
zhvillimit tw mwsimit.
Me anw tw pyetjeve sjell nw kujtesw :
o Ç’wshtw kimia
o Si ka evoluar shkenca e kimisw.
o A wshtw e rwndwsishme studimi i saj.
o Ku gjen zbatimi nw jetwn e pwrditwshme .
o Ç’pwrfaqwso lwnda.
o Si e gjejmw atw nw natyrw .
o Ku ndryshojnw lwndwt nga njwra tjetra.
o A mund tw shndwrrohet lwnda.
o Ç’farw pwrfaqwson njw ndryshim fizik.
o A mund tw sillni disa shwmbuj tw shndwrrimeve tw ndryshme fizike.
Merr me kujdes mndimet e nxwnwsve
Synon nw njw aktivizim sa mw tw madh tw nxwnwsve
Kwrkon nga ata vwmwndje dhe pwrgjegjwsi tw plotw .
Mwsuesi : Mw pas kalohet nw fazwn ndertimit te njohuruve:
Ndwrtimi i njohurive
Veprimtari praktike /Hartw koncepti
Mwsuesi :
Organizon nxwnwsit nw dyshe . .
Secilws dyshe ju jep fletw pune tw pwrgatitura mw parw.
Kwrkon nga secila dyshe plotwsimin e fletws sw punws , duke lexuar tekstin dhe duke u
mbwshtetur nw ato qw u thanw nw fazwn e parashikimit.
Çdo fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw .
Fleta e punws e paplotwsur!
Kujdes ! Mund qw ajo qw paraqitet nw fletw pune tw shkruhet nw dwrraswn e zezw dhe
nxwnwsit tw punojne nw mwnyre individuale pwr plotwsimin e saj
Udhwzohen nxwnwsit pwr tw punuar me tekstin
Julihet nw dispozicion njw kohw pwr rreth 10’
Pasi diskutojnw me njwri tjetrin ,kryejnw plotwsimin e tabelws
Nw fund fleta e punws do tw ketw njw pamje tw tillw
lwnda
Gjwndjet e lwndws
Lendw tw
njwjta
Lendw tw
ndryshme
njwjta
Shndwrrimet
e lwndws
Dukuri kimike
Dukuri fizike
Fleta e punws e plotwsur!
E lwngwt
E gaztw E ngurtw
Televizori ,karrikja ,
divani Dera,tavolina ,banka
Gota,shishja,xhami
Lwnda nuk e ndryshon Lwnda e ndryshon
pwrbwrjen e saj pwrbwrjen e saj
Ç’do ndryshim paraqitet me reaksion kimik
R → P
reaktant produkte
lwnda
Gjwndjet e lwndws
Lendw tw
njwjta
Lendw tw
ndryshme
njwjta
Shndwrrimet
e lwndws
Dukuri kimikeDukuri fizike
Copwtimi i njw cope hekuri
Pwrpunimi i drurit
Tretja e mjaltit
………………………etj.
Djegia e bakrit :bakwr +oksigjen→oksid bakri
Djegia e drurit: dru +oksigjen→dioksid karboni+uje
Hekuri +lagwshti +oksigjen→ndryshk
………………………..etj.
Pwrforcimi
INSERT
Mwsuesi duhet :
T’ju jap mundwsinw nxwnwsve tw pwrforcojnw njohuritw e marra.
Pwr tw realizuar kwtw mwsuesirealizon teknikwn ‘insert
Kjo detyrw do tw realizohet me ndihmwn e njw tabele mdihmwse.
Tabela do tw ketw formw tw tillw ,ku nxwnwsit pwr njw kohw prej 5’do
tw plotwsojnw me (+),(-) mundwsinw qw ka lwnda pwr t’ju shndwrruar proçeseve tw
ndryshme,dhe duke i analizuar kwto dukuri tw pwrcaktojnw nwse janw kimike apo fizike .
Objekt/send Njw
lwndw
Disa
lwndw
Djegie Tretje
(ujw )
Shkrirje Copwtim Dukuri
kimike
Dukuri
fizike
Druri + + - - + + +
Gjalpi
Bakri
Vera
Uji
letra
qumwsht
Kujdes !plotwsimi i tabelws do tw filloj me komandwn e mwsuesit dhe do tw ndwrpritet
gjithashtu me komandwn e mwsuesit.
Nw fund dwgjohen dhe analizohen disa prej punimeve tw nxwnwsve
Vlerwsohet, kujtesa, saktwsia, mprehtwsa nw shkrimet e tyre.
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Pwrzierjet homogjene dhe heterogjene
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
tw identifikojnw njw substancw tw pastwr nga njw substancw jo tw pastwr
tw dinw tw dallojnw substancat e thjeshta nga ato tw pwrbwra
tw pwrshkruajnw karakteristikat e njw pwrzierjeje
tw dallojnw njw pwrzierje homogjene nga njw pwrzierje heterogjene
KONCEPTET KRYESORE :
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Parashikim nga termat
paraprakw
Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Mwsimdhwnia e ndwrsjelltw Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Organizues grafik i analogjisw Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,fleta formati,oriz qumwsht ,fasule, vaj ulliri, kupshore porcelani ,vaj
misri ,gota qelqi,thupwr qelqi ,kripq ose sheqer
PARASHIKIMI : 5’
Parashikimi me termat paraprakw
Mwsuesi duhet :
Tw synoj qw nw kwtw fazw tw ngacmoj imagjinatwn e nxwnwsve nw lidhje me
temwn qw do tw studjohet.
T’ju jap nxwnwsve disa fjalw dhe tw kwrkoj prej tyre qw tw hedhin nw letwr njw
tregim ku tw pwrdorin kwto shprehje.
T’ju lwrw nxwnwsve kohwn e nevojshme pwr tw punuar.
Fjalwt e dhwna janw
o Pwrzierje
o Stomak
o limonsoda
o shkollw
o thjeshtw
Pasi marrin kohwn e nevojshme, disa nga nxwnwsit paraqesin punwt mw tw mira.
Mwsuesi thekson :
Nw krijimet tuaja ju kishit disa fjalw kyçe, qw kanw lidhje me mwsimin e ditws , si mw tw
rwndwsishmen do tw veçonim fjalwn pwrzierje
Mwsuesi vazhdon :
Dimw qw lwnda wshtw nw bazw tw tw gjithw trupave dhe objekteve qw na rrethojnw.
Nwnnjwsia mw e vogwl e lwndws wshtw substanca, e cila mund tw shfaqet nw dy forma,
nw formwn e substancave tw pastra dhe jo tw pastra
Substaancat e pastra grupohen nw tw thjeshta, ku bwjnw pjesw jometalet dhe metalet ndwrsa
nw substancat e pwrbwra bwjnw pjesw tw gjitha pwrbrjet e tjera kimke
Janw pikwrisht substancat jo tw pastra ato qw pwrfaqwsojnw pwrzierje, me tw cilat do
njihemi mw tej nw ndwrtimin e njohurive
Ndwrtimi i njohurive
Mwsimdhwnia e ndwrsjelltw
Mwsuesi :
Organizon nxwnwsit nw grupe .
Çdo grup do tw ketw 4 nxwnws.
Çdo grup duhet tw ketw mbi tavolinw mjetet e punws.
Nje nxwnws duhet tw luajw rolin e liderit.
Lideri i çdo grupi duhet tw kwtw detyrw .
Tw pwrmbledhw konceptet kryesore
Tw lexojw me zw tw lartw tw gjitha
pwrgjigjet
T’ju bwj pyetje shokwve tw vet dhe tw marrw
pwrgjigjet e tyre
Secilit grup do t’i jepet njw situatw problemore pwr tu zgjidhur si psh :
Gr 1 Merret pak sheqer ,hidhet nw ujw ,pwrzihet ,ç’farw do tw formohet ?
Gr 2 Dy kupshore pocelani njwra ka fasule ,tjetra oriz, pwrzihen sw bashku .ç’farw do tw
vihet re .
Gr 3 Nw njw gotw qumwsht ,hedhim njw gotw me ujw ,ç’farw do tw vwmw re ?
Gr 4 Nw njw gotw do tw pwrziejmw vaj misri me vaj ulliri ,ç’farw do tw formohet
Mwsuesi duhet:
T’ju japi mundwsinw nxwnwsve tw lexojnw tekstin pwr rreth 5-7’
Eshtw detyrw e liderit qw tw menaxhojw punwn brwnda grupit ,tw informojw,tw drejtojw tw japi
sqarimet e duhura
Lideri i grupit derjton shokwt e grupit nw kryerjen e eksperimentit
Lideri i grupit eshtw duhet tw marrw pwrgjigjet e shokwve brwnda grupit dhe bashkw me ata tw
arrij nw pwrfundimet kryesore
Mwsuesi thekson:
Tw gjitha mendimet dhe konkluzionet tuaja hidhen nw tabelw
Grupi i parw Grupi i dytw Grupi i tretw Grupi i katwrt
-Ndodh njw dukuri fizike
-Formohet njw pwrzierje
homogjene
-Sheqer + ujw→p.homogjene
Nuk dallohet me sy tw lirw
-Ndodh njw dukuri fizike
-Formohet njw pwrzierje
heterogjene
fasule+oriz→p,heterogjen
Dallohet me sy tw lirw
-Ndodh njw dukuri fizike
--Formohet njw pwrzierje
homogjene
qumwsht+ujw
→p.homogjene
Nuk dallohet me sy tw lirw
-Ndodh njw dukuri fizike
-Formohet njw pwrzierje
homogjene
vaj misri +vaj ulliri
→p.homogjene
Nuk dallohet me sy tw lirw
Konkluzion !
Kur pwrziejmw substance tw ndryshme pwr tw formuar pwrierje homogjene ose hetrogjene ,nuk
ndodh asnjw bashkwveprim kimik pra aubstancat i ruajnw vetitw etyre
PWRFORCIMI 10’
Organizuesi grafik
Tw gjitha konceptet e mwsuara gjatw gjithw mwsimit do tw
organizohen nw njw hartw tw thjeshtw nw formwn e njw organizuesit grafik :
Lwnda
metalet
substanca tw thjeshta
substance
jometalet
substanca jo tw pastra substanca tw pastra
dy ose mw shumw sub tw pastra nuk mund tw ndahen mw tej
(pwrzierje )
substanca tw pwrbwra acidet
bazat
pwrzierje hetrogjene kripwrat
janw pwrzierje qw mund tw oksidet
dallohen me sy tw lirw
perzierje homogjene
janw pwrzierje qw nuk mund tw dallohen
me sy tw lirw
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Ndwrtimi i atomit ,modeli i Radhwrfordit
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
tw pwrkufizojnw atomin si grimcw.
tw tregojnw cilat janw grimat pwrbwrwse tw atomit dhe ti pwrshkruajnw ato
tw pwrshkruajnw modeline atomit sipas Radhwrfordit
KONCEPTET KRYESORE : atom,protone ,neutron,elektrone.berthama
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Diskutimi i njohurive
paraparke
Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Veprimtari e leximit tw
drejtuar /tabela e pyetjve
Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Alfabeti i njw pasnjwshwm Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati,
PARASHIKIMI : 5’
Diskutimi i njohurive paraprake
Mwsuesi pyet :.
Ç’pwrfaqwson lwnda.
Nw sa gjwndje fizike shfaqet ajo.
Nw sa forma e gjejmw lwndwn nw natyrw.
Ku lwnda wshtw e pastwr.
Kur lwnda wshtw e papastwr.
Ç’janw substancat e pastra ,shwmbuj.
Ç’janw substancat e papastra ,shwmbuj.
Po vetw substancat nga se pwrbwhen ?
Mwsuesi duhet :
Pasi tw dwgjojw me kujdes tw gjitha mendimet e nxwnwsve tw thesojw faktin qw deri tani
dihet qw :
materia lwnda substanca atome ?
Mwsuesi:vazhdohet mw tej nw fazwn e ndwrtimit tw njohurive
Ndwrtimi i njohurive
Veprimtari lexim i drejtuar /tabela e pyetjeve
Mwsuesi duhet :
duhet tw intrigojw imagjinatwn e nxwnwsve duke shtruar para tyre pyetjen:
Ç’farw pyetjesh ju lindin duke pwrmwndur fjalwn ’atom’
Të gjitha pyetjet e hartuara nga nxënësit shwnohen në një kënd të klasës
dhe përfaqsojnë atë që quhet tabela e pyetjeve.
Kjo tabelë mund të plotësohet në vazhdimësi gjatë mësimit ose edhe në
orët në vazhdim.
Disa nga pyetjet e formuluara nga nxwnwsit paraqiten nw tabelwn e pyetjeve
Tabela e pyetjeve
Ç’wshtw atomi
Si wshtw i ndwrtuar
Kush e zbuloi
A ka masw
A mund ta shikojmw me sy ,po me mikroskop
Ka lidhje me fizikwn
............................... etj
Mësuesi thekson:
Këtyre dhe pyetjeve të tjera do t’ju përgjigjemi gjatë studimit të atomit
Në mësimin e sotëm do t’ju jepet përgjigje vetëm tre pyetjeve të para me anë të
leximit të drejtuar
Mwsuesi duhet:
Tworganizoj nxwnwsit nw grupe pune me tre katwr nxwnws secili grup
Tw ndaj mwsimin nw tre paragrafw kryesore.
Pwr çdo paragraf do tw jetw pwrgjegjws njw grup pune
Gr i parw Gr i dytw Gr i tretw
Çwshtw atomi Si eshtw i ndwrtuar Kush e zbuloi
Rekomandon nxwnwsit tw lexonw nw heshtje ,secili grup paragrafin pwrkatws
Nxwnwwsit punojnw me kujdes dhe diskutojnw me njwri tjtrin pwr rreth 10’
Mwsuesi duke vwzhguar me kujdes punwn e grupeve ,orienton dhe jep ndihmeswn e tij tek secili
grup pwrfaqwsues
Pwrfaqwsues tw ndryshwm nga secili grup duke plotwsuar mendimin e njwri tjetrit japin
pwrgjigjet e tyre nw tabelw
Nw fund tabela do tw ketw njw pamje tw tillw
Çwshtw atomi Kush e zbuloi Si eshtw i ndwrtuar
Grimca me e vogwl e lwndws
Subtanca tw thjeshta,atome tw njwjtw
Psh bakri , atome bakri
Hekuri ,atome hekuri
Zinku ,atome zinku
Substnca tw pwrbwra ,atome twndryshwm
Psh uji ,atome hidrogjen +oksigjen
Sheqeri ,atome hidrogjen,oksigjen,karbon
Kripa e gjellws,natrium +klor
Demokriti (filozof grek )
I pari qw pwrmwndi atomin
(kjo ishte pozitive )
Atom ≈ i pandashwm
I gabuar sepse atomi wshtw i
ndashwm
Shekulli XIX
Atomi grimcw e pwrbwrw
Grimcat janw
Protonet (+)
Elktronet(-)
Neutronet (pa ngarkesw )
Radhwrfordi ,fizikant anglez dha
modelin e atomit
Nw qwndwr: bwrthama ku vendosen
protonet dhe neutronet
rreth bwrthamws : nw orbita rrethore
vendosen elktronet m ngarkew negative
kujdes !
bwrthama e atomit shumw e vogwl
ndaj pwrmasav tw atomit
atomi elktroasnjanws
Pwrforcimi
Alfabeti i njwpasnjwshw
Mwsuesi:
Pwr tw pwrforcuar njohuritw e reja zbaton teknikwn e alfabetit tw njwpasnjwshwm .
Pwr tw realizuar kwtw tekinkw,mwsuesi pwrgatit pwr secilin nxwnws disa fleta pune ,nw tw
cilat janw tw vendosura nw mwnyrw tw njwpasnjwshme shkronjat e alfabetit.
Secilit nxwnws i jepet njw kopje e alafabetit tw njwpasnjwshwm e paplotwsuar.
Kwrkohet nga seccili nxwwns qw tw shkruajnw njw term,njw fjalw,njw emwr, sipas shkronjave
tw alfabetit..
Pasi secili plotwson ,e kwmben alfabetin me shokun ngjitur dhe ky veprim pwrswritet disa herw
zinxhir pwr rreth 5’
A
atom
B
Bwrthamw
Ç O
oksigjen
P
Protone,pozitiv
Pandashwm
D
Dukuri fizike
Dukuri
kimike
E
Elktron
Eksperiment
R
Radhwrfordi
T U
Ujw
K L
Gj DH S
Substanca tw
thjeshta
Sub tw
pwrbwra
M
Modeli i
atomit
N
Neutrone ,asnjanws
Ngarkesw
J
Sh
Shkencwwtar
Shkencw
Z V
Vogwl
G
Grimcw
H F
Fizikw
Lwnda : Kimi
Klasa : VII 4
Tema :Numri atomik ,numri i masws ,izotopwt
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojw numrin atomik
Tw pwrshkruajnw ç’farw tw dhwnash jep numri atomic
Tw pwrkufizojnw elmentin kimik
Tw pwrcaktojnw numrin e masws si shuma e protoneve dhe neutroneve
Tw pwrkufizojnw izotopwt
KONCEPTET KRYESORE :numri atomik.numri masws ,izotop,element kimik.
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Pwrmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Ditar dy pjeswsh Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi pwrvijimi i koncepteve Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati,
PARASHIKIMI : 5’
Pwrmbledhje e strukturuar
Mwsuesi :
Njeh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws. .
Citon shkurtimisht momentet kryesore tw mwsimit tw ditws
Paraqet para tyre disa nga objektivat kryesore.
Kwrkon vwmwndje dhe pwrgjegjwsi gjatw zhvillimit tw orws sw mwsimit.
Insiston nw faktin se wshtw njw temw e rwndwsishme duhet shumw kujdes nga ana etyre
Ndwrtimi i njohurive
Ditar dy pjeswsh
Mësuesi duhet :
Tw organizoj nxwnwsit nw grupe pune qw mund tw jenw nw dyshe ose mw shumw
Tw pwrgatisi fleta pune për nxënësit sipas grupeve pwrkatwse .
Ç’do fletë do tw ketw një pyetje, pwr tw cilwm kwrkohet komenti nga ana e nxënësit.
Nxënësit plotësojnë kolonën komente me njohuritë e marra nga teksti.
Fletat e punës të përgatitura për nxënësitdo tw jenw si më posht .
Pyetja Komenti i nxënësve
Numri atomik
Pyetja Komenti i nxënësve
Numri i masws
Pyetja Komenti i nxënësve
Izotopwt
Mendimet e nxënësve nga grupe të ndryshëm pasi diskuohen dhe përpunohen më tej paraqiten në
dërrasën e zezë në formë të tillë.
Një rol të rëndësishëm në përmbledhjen e materialit ka sigurisht mësuesi
Gr i parw
Pyetja Komenti i nxënësve
Numri atomik
Atomi wshtw elktroasnjanws
Nw qwndwr bwrthama protonet (+)
neutronet (pa ngarkesw)
nw periferi nwpwr orbita lwvizin elktronet (-)
kujdes ! numri i protoneve = nr e neutroneve
Numri i protoneve qw ndodhet nw bwrthamw quhet ndryshe
numri atomik dhe shwnohet me Z
Z, jep tw dhwna pwr :
 Numrin e protoneve
 Numrin e elktroneve
 Ngarkeswn pozitive tw bwrthamws
Psh   19Z K  19protone nw bwrthamw (+19)
19elktrone nwpwr orbita (-19)
19r rn p n e 
 
Bashkwsia e atomeve me Z tw barabartw pwrfaqwson njw elment kimik
  11Z Na  11r rn p n e 
  (bashkwsia e atomev Na ,formojnw elementin )
  6Z C  6r rn p n e 
  (bashkwsia e atomev C ,formojnw elementin )
  8Z O  8r rn p n e 
  (bashkwsia e atomev O ,formojnw elementin )
  17Z Cl  17r rn p n e 
  (bashkwsia e atomev Cl ,formojnw elementin )
Pyetja Komenti i nxënësve
Numri i masws Shuma e numrit tw protoneve dhe neutroneve qw ndodhn nw bwrthamw jep
numrin e masws dhe shwnohet meA
Duke shwnuar :
A numri i masws
Z numri atomik
N numri i neutroneve marrim qw, A=Z+N
Psh Mg. 12protone dhe 12 neutrone A=?
  12Z Mg  A=Z+N=12+12=24
N=12
Gr i tretw Mwsuesi synon mw shumw nw ndihmswn ndaj kwtij grupi
Pyetja Komenti i nxënësve
Izotopwt Atomet qw kanw numw atomik, Z tw njwjtw por numwr mase tw ndryshwm
(pra numwr neutronesh tw ndryshwm ) janw izotopw
Skematikisht izotopwt paraqiten kwshtu A
Z
X
Psh hidrogjenit i njihen tre izotope
1
1H 2
1H 3
1H
A =Z+N A =Z+N A =Z+N
N=A-Z N=A-Z N=A-Z
N=1-1=0 N=2-1=1 N=3-1=2
Pwrforcimi
PËRVIJIMI I KONCEPTEVE
Mësuesi duhet :
Tw theksoj faktin që është e rëndësishme kryejnw lidhjen midis A,Z,N
Për këtë realizohet një detyrë të thjeshtë. Plotwsoni tabelwn
Elementi Simboli A Z N Nr i protoneve Nr i
neutroneve
Nr i elktroneve A
Z
X
ALUMINI 13 14
P 31 15
SQUFUR 16 16
Na 23
11Na
Vlerwsimi i nxwnwsve mbwshtetet nw faktin ,sa u aktivizuan nw orwn e mwsimit ,sat w
saktw dhe tw shkathwt ishin nw punimin dhe argumentimin edetyrave.
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Elemntwt kimikw ,simbolet kimikw
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojnw elementin kimik
Tw pwrkufizojnw simbolin kimik
Tw shkruajnw simbolet dhe tw tregojnw kuptimin e tyre
KONCEPTET KRYESORE :
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Rrjet diskutimi Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Mardhwniet pyetje pergjigje Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Shkrimi i shpejtw punw nw
grupe
Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Rrjeti i diskutimit
Mwsuesi :
Shtron para nxwnwsve pyetjen
A ka rwndwsi njohja e simboleve tw elementwve kimikw ?
Organizon me nxwnwsit njw diskutim tw gjwrw rreth kwsaj pyetje
Nxwnws tw ndryshwm mbrojnw mwndimin pro/kundwr
Tw gjitha mendimet etyre hidhen nw tabelw
Wshtw e rwndwsishme tw argumentojnw mendimin etyre
Çdo objekt ka njw emwr Mw mirw fjalwt ,alumin,hekur ,baker
Wshtw mw lehtw tw komunikosh Nuk ngatwrrohemi me shkurtimet
Wshtw mw lehtw t’i gjesh
I njeh mw mirw
Lehtwson veprimet ………..etj
A ka rwndwsi njohja e simboleve
tw elementwve kimikw ?
Jo nuk ka rwndwsiPo,ka rwndwsi !
KONKLUZION !
Ndwrtimi i njohurive
Mardhwnie pyetje pwrgjigje
Mwsuesi
Organizon nxwnwsit nw dyshe
Orienton ata drejt leximit tw temws sw re pwr njw kohw rreth 10’
Mwsuesi :
Pasi ju lw nw dispozicion kohwn e nevojshme diskuton me nxwnwsit me pyetje pwrgjigje
Mwsuesi pyet
Ç’pwrfaqwson njw element kimik?
Nxënësi: Bashkwsia e atomeve me Z tw barabartw pwrfaqwson njw elment kimik
Listoni sa mw shumw lloje tw ndryshme elementwsh kimikw?
Nxënësi: Me rradhw nxwnws tw ndryshwm listojnw lloje tw ndryshme elementwsh
Hidrogjen ,klor,natrium,oksigjen,hekur,……
Si gjenden nw natyrw kwto elemente ?
Nxënësi:
janw nw gjwndje tw lirw ose tw lidhur me elemente tw tjerw
a)tw lirw ,hekuri,bakri,hidrogjen
b)te lidhur ,uji klorur hidrogjeni ,kripa e gjellws,okside tw ndryshm
janw nw gjwndje tw ndryshme ,twngurtw ,tw lwngwt,yw gaztw
Si shwnohen elementwt kimikw
Me anw tw simboleve qw paraqesin formwn e shkurtuar tw elementit kimik
Bercelius : ipari shkencwtar qw propozoi simbolet kimikw
Çdo simbol kimik wshtw gwrma e parw e emrit nw gjuhwn latine
hidrogjen H
bakwr Cu
karbon C
klor Cl
Pwrforcimi
Shkrimi i shpejtw /Punw nw grupe
Mwsuesi :
Njeh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws.
Organizon klaswn nw grupe me nga tre katwr nxwnws secili .
Orienton nxwnwsit qw pa ndalur dorwn tw shkruajnw sa mw shumw elemente kimikw.
Veprmtaria do tw zhvillohet nw formwn e njw loje. .
Kujdes !shkrimi fillon me komandwn e mwsuesit dhe ndwrpritet me komandwn e tij
Fiton lojwn grupi qw do tw shwnojw mw shumw simbole tw elementwve tw ndryshwm kimikw.
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Metalet dhe jometalet
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojw metalet dhe jometalet
Tw identifikojw pozicionin e metaleve dhe jometaleve nw SP
Tw pwrshkruajw vetitw fizike tw metaleve dhe jometaleve
Tw tregojw karakterin e tretwsirws ujore tw njw oksidi bazik
Tw tregojw karakterin etretwsirws ujore tw njw oksidi acid
KONCEPTET KRYESORE : metal ,jometal,oksid bazik,oksid acid,veti fizike,veti kimike .
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Pwrmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Ditar dy pjeswsh Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Dy tw sakta njw e gabuar Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Pwrmbledhje e strukturuar
Mwsuesi duhet :
tw njoh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws.
tw realizoj lidhjen e informacionit tw marrw nw mwsimet e kaluar me temwn pwrkatwse r.
tw citoj shkurtimisht momentet kryesore tw mwsimit.
tw paraqes disa nga objektivat kryesore.
tw kwrkoj vwmwndje dhe pwrgjegjwsi gjatw zhvillimit tw orws sw mwsimit.
Ndwrtimi i njohurive
Ditar Dy Pjeswsh
Mwsuesi duhet :
Ne mbeshtetje te tekstit jepni komentin tuaj ne lidhje me metalet dhe jometalet .
Mund tw punoni nw mwnyrw individuale ose nw dyshe.
Jepen nxwnwsve disa fleta pune tw pwrgatitura mw parw ,tw cilat pwrmbajnw pyetjet kryesore
nw lidhje me mwsimin.
Ç’do fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw .
Metalet
Veti fiziko kimike
KOMENTI I NXWNWSVE
Jometalet
Veti fizike kimike
KOMENTI I NXWNWSVE
Ju jepet mundwsia nxwnwsve tw lexojnw mwsimin pwr tw bwrw komentet e duhura nw
mwnyrw individuale ose nw dyshe.
Lihet nw dispozicion tw tyre koha e duhur.
Vwzhgohet me kujdes puna e gjithwsecilit.
Komentet e tyre lexohen dhe interpretohen nga nxwnws tw ndryshwm ,mw pas hidhen nw
tabelen e mwposhtwme sw bashku me ndihmwn e mwsuesit.
KONCEPTI KOMENTI I NXWNWSVE
Metalet
Janw elmentw me pak elktrone nw shtreswn e jashtme
Kanw 1-3 elektrone
Jnaw tw pozicionuar nw gr IA,IIA,IIIA, tw SP
Vetitw fizike
janw tw ngurtw,(pwrjashtim ,bwn zhiva )
kanw shkwlqim metalik (ngjyre te argjendte )
shkrijnw nw temperatura tw ulwta
kanw dwndwsi mw tw vogwl se uji
formojnw rrjeta kristalore
pwrcjellin mirw nxehtwsinw dhe elektricitetin
petwzohen dhe telwzohen lehtw
pwrmwndim : alumin ,bakwr ,krom,natrium,kalium,kalçium,etj
Vetitw kimike
Jane shume aktive.
-veprimi me O2
Alumin +oksiggjen →oksid alumini
Zink +oksigjen→oksid zinku
Hekur +oksigjen→oksid hekuri
Oksidet e tyre + ujin → baza
Oksidet e meta leve (bazike ) janw tw ngurtw
KONCEPTI KOMENTI I NXWNWSVE
Janw elmentw me shumw elktrone nw shtreswn e jashtme
Jometalet Kanw 5-7 elektrone
Jnaw tw pozicionuar nw gr IVA,VA, VIA,VIIA w SP
Vetitw fizike
janw tw ngurtw, tw lwngwt,tw gaztw.
Nuk kanw shkwlqim metalik
Thwrrmohen nga shtypjet ose goditjet
Nuk e pwrcjellin mirw nxehtwsinw dhe elektricitetin
Nuk petwzohen dhe telwzohen lehtw
Nw natyrw janw nw trajtw pwrbwrjesh, pwrveç azotit dhe oksigjen
pwrmwndim : squfur ,karbon ,klori,bromi,fosfor,azot,etj
Vetitw kimike
Jane shume aktive.
-veprimi me O2
squfur +oksigjen →oksid squfuri
azot +oksigjen→oksid azoti
fosforr +oksigjen→oksidfosfori
hidrogjen +oksigjen→oksidi i hidrogjenit
Oksidet e tyre + ujin → acide
Oksidet e jometa leve (acide) janw tw gaztw pwrveç:
Oksidit tw fosforit dhe ujit
PWRFORCIMI 10’
Dy tw sakta dhe nje e gabuar
Kwrkohet qw nga nxwnws tw ndryshwm tw listojnw tre karakteristika pwr metalet ose jometalet
Duke theksuar faktin se njw nga kwto karakteristika do tw jetw e gabuar
Eshte detyrw e nxwnwsve tw tjerw tw gjejnw gabimin e shokut.
Psh
Mwsuesi thotw : metalet
 jane tw ngurtw
 kanw katwr elktrone nw shtreswn e jashtwme
 formojnw okside bazike
Kristi plotwson :
Wshtw e vwrtetw qw metalet janw tw ngurtw dhe formojnw okside bazike por nuk mund tw
kenw mw shumw se tre elektrone .
Ky veprim do tw pwrswritet disa herw nga nxwnws tw ndryshwm .
VLERWSIMI
Nxwnwsit vlerwsohet :
Punwn e bwrw nw grupe ose edhe nw mwnyrw individuale gjatw percaktimit tw vetive tw
metaleve dhe jometaleve
Aftwsine argumentuese tw vetive tw metaleve dhe jometaleve
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Masa molekulare dhe masa molare
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojnw mol/molekulwn
Tw pwrkufizojnw dhe tw gjejnw maswn molare
Tw pwrkufizojnw dhe tw gjejnw maswn molekulare
Tw tregojnw dallimin midis masws molare dhe masws molekulare
KONCEPTET KRYESORE : masa molare ,masa molekulare ,mol/atom ,mol/molekulw
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Diskutojmw sw bashku Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Shpjegim dhe veprimtari e
drejtuar
Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Organizues grafik i analogjisw Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Diskutojmë së bashku
Mësuesi pyet nxwnwsit:
Ku wshtw pwrqwndruar e gjithw masa e atomit
Ç’pwrfaqwson njw mol , po mol/atomi,mol/molekula .
A ka lidhje midis masws dhe molit.
Nxwnwsit pwrgjigjen:
Masa e gjithw atomit wshtw e pwrqwndruar nw bwrthamw, sepse aty janw tw vendosur protonet
dhe neutronet
Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023
grimca(atome ,molekula ,ose jone) wshtw moli
Pra: Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023
atome pwrfaqwson mol/atomin
Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023
molekula pwrfaqwson mol/molekulwn
Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023
jone pwrfaqwson mol/jonin
Masa e njw mol /atomi e shprehur nw gram shpreh maswn molare atomike qw wshtw e barabartw
me maswn atomike tw krahasuar psh:
1 mol/at O 16gr/mol
1 mol/at K 39gr/mol
2 mol/at Al 2x27gr/mol
Masa e njw mol/molekule e shprehur nw gram shpreh
‘maswn molare tw njw molekule’ ,
Ajo wshte e barabartw me shumwn e masave atomike tw krahasuara tw atomeve nw njw
molekulw
Ndwrtimi i njohurive
Shpjegim dhe veprimtari e drejturar
Mwsuesi pyet :
Sa wshtw masa molare e 2 4H SO ?
H1
Analizojmw
1 mol/molekulw 2 4H SO
6.02 x1023
molekula
2mol/at H, 1mol/at S, 4mol/at O
2N atome, 1Natom, 4Natome
7mol/atome gjithsej
7N atome gjithsej
H2
Gjejmw maswn molare.
Nw SP gjejmw masat atomike tw krahasuara tw elmentwve pwrbwrws tw 2 4H SO
1 /ArH gr mol
32 /ArS gr mol
16 /ArO gr mol
2 4
2 4H SOMr ArH ArS ArO  
2 1 / 1 32 / 4 16 /gr mol gr mol gr mol     
= 98 /gr mol
Mwsuesi :
Organizon nxwnwsit nw dyshe
Ju lw detyrw :
--Analizoni kwto pwrbwrje
2 2 4, , ,HCl CaCl Na SO
2 3 45 ,3H S H PO
--Llogarisni masat molare tw pwrbwrjeve tw mwposhtwme
Ju jep kohw pwr tw zgjidhuri sipas shwmbullit tw mwsipwrm detyrwn e dhwnw
Ndjek me kujdes punwn e çdo dysheje,orienton,sugjeron,dhe ndihmon nwse e shikon tw
nevojshme 10-15 minuta
Pas 10-15’nxwnws w ndryshwm paraqesin nw dwrrasw ushtrimin e dhwnw
Kalohet nw fazwn e pwrforcimit
Pwrforcimi
Organizues grafik.
Mwsuesi :
Organizon nxwnwsit nw grupe nw dyshe .
Secila dyshe nw tabak tw bardhw, duke hedhur idetw kryesore tw mwsimit modelon njw skemw
tw thjeshtw nw formwn e nje organizuesi grafikw
Në qëndër të tabakut vendoset fjala masa dhe rreth saj fjalët që lidhen me të.
Kujdes ! Rreth çdo fjale, shprehje apo fraze të zgjedhur
në lidhje me fjalën kryesore shkruhen dhe fjale të tjera që lidhen me të.
Shpreh maswn e njw mol/atomi apo njw mol/molecule
tw shprehur nw gram/mol
masa molekulare shreh maswn e njw atomi apo molecule nw krahasim me njwsinw karbonike
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
AtomMolekulw
Masa
Mol/molekul
w
Mol/atom
Masa molekulare tw
krahasuar (Ar )
Masa molekulare
tw krahasuar (Mr)
)
Masa molare (M)
Tema : Shkrimi i formulave kimike
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw identifikojnw acidet ,bazat ,kripwrat dhe oksidet
Tw pekufizojnw ç’janw acidet ,bazat ,kripwrat dhe oksidet
Tw shkruajnw formulat kimike kur jepet valenca
Tw pwrcaktojnw valencat kur jepej formulat kimike
KONCEPTET KRYESORE : acide ,baza ,kripwra,baza .
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Rendit /grupo/emwrto Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Shpjegim i drejtuar Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Veprimtari praktike Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Rendit /grupo/emwrto
Mwsuesi pyet nxwnwsit :
Si i kemi klasifikuar substancat ?
Nxwnwsi: Nw substance tw pastra dhe tw pwrziera.
Mwsuesi
Kush bwn pjesw nw substancat e pwrziera.
Nxwnwsi : Pwrzierjet homogjene dhe heterogjene .
Mwsuesi
Po substancat e pastra.
Nxwnwsit :
Substancat e pastra i grupojmw nw tw thjeshta dhe tw pwrbwra.
Nw substancat e thjeshta kemi mwsuar metalet dhe jometalet .
Nw grupin e substancave tw pwrbwra bwjnw pjesw acidet,bazat kriwrat dhe oksidet.
Mwsuesi thekson:
Gjatw kwtij viti mwsimor janw pwrmwndur njw numwr i madh substancash tw thjeshta dhe
gjithashtu janw trajtuar edhe njw swrw pwrbwrjesh kimike.
Pwr tw risjellw nw kujtesw njohuritw e marra ,mwsuesi pwrgatit disa fleta pune.
Nw kwto fleta pune jepet njw detyrw pwr nxwnwsit .
Ç’do fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw
Janw dhwnw kwto pwrbwrje kimike :
2 3 4 2 2 2 2 3 2 5 3, , , , , , , , ( ) , , ,Na O KF H PO SO K S CO MgO CaCl Al OH PO NaCl AlCl ,
2 7 2 3 2 4 2 2 3, , , , , , , , ( ) , , , .HCl NaOH KI Cl O CaO Al S H SO KOH Ca OH HI FeO Al O
Identifikoni dhe gruponi kwto pwrbwrje kimikenw varwsi tw karakteristikave sipas tabelws:
Acide H-X Baza M-OH Kripwra Me -X Okside Mx
Oy
Pwr tw realizuar kwtw detyrw :
Klasa ndahet nw grupe me nga katwr nxwnws.
Secili grup pwrpiqet tw grupojw pwrbwrjet e mwsipwrme sipas karakteristikave qw ato shfaq
Ju lihet nxwnwsve 5’ kohw tw punojnw dhe diskutojnw brwnda grupit.
Ajo qw ata paraqesin wshtw si mw poshtw .
Pwr rreth 5’mwsuesi bashkw me nxwnwsit pwrmbledh konceptet mbi acidet ,bazat, kripwrat dhe
acidet .
Ndwrtimi i njohurive
Shpjegim i drejtuar
Mwsuesi shpjegon :
Pwrbwrje kimike
ACIDE
HCl,H2SO4,HJ,H3PO4
BAZA
NaOH,Ca(OH)2,Al(OH)3 KOH
okside jomet
SO2,CO2,P2O5,Cl207
Okside met
Na2O,MgO,CaO,FeO,Al2O3
Kripwra
KF,K2S,CaCl2,NaCl,AlCl3,KI,
Shwmbull 1 : Si shkruhet oksidi i aluminit
H1 Shkruajmw simbolet e elementwve
Al O
H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat
III II
Al O
H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter
2 3
III II
Al O
Mwsuesi realizon njw veprimtari me nxwnwsit :
Detyrw:
Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e oksideve te mwposhtwm
oksid natriumi(I)
oksid fosfori (V)
oksid squfuri (IV)
oksid kalciumi (II)
Shembulli 2 Shkruani formulwn e klorurit tw kalciumit :
H1 Shkruajmw simbolet e elementwve
Ca Cl
H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat
II I
Ca Cl
H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter
2
II I
Ca Cl
Detyrw:
Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e oksideve te mwposhtwm
Klorur natriumi (I)
Sulfur alumini (III,II)
Jodur alumini (III)
Shembull 3 Shkruani formulwn e hidroksidit tw aluminit kur dimw qw bazat kanw grupin
OH dhe ky grup wshtw me valencwn I.
H1 Shkruajmw simbolet e elementwve
Ca OH
H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat
( )II I
Ca OH
H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter
1 2( )II I
Ca OH
Detyrw:
Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e bazave te mwposhtwm
hidroksidi i natriumit (I)
hidroksidi i kaliumit (I)
hidroksidi i aluminit (III)
hidroksidi i zinku (II)
Shembull 4 Shkruani formulen e acidit klorhidrik
H1 Shkruajmw simbolet e elementwve
H Cl
H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat
I I
H Cl
H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter
1 1
I I
H Cl
Detyrw:
Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e acideve te mwposhtwm
acid fluorhidrik (I,I)
acid bromhidrik (I,I)
Pwrforcimi
Veprimtari praktike
Mwsuesi synon :
Nw pwrfshirjen e nxwnwsve nw vwprimtari tw ndryshme me qwllim pwr tw reflektuar mw tej
mbi njohuritw e marra nw klaswn e gjatw mesimit tw ditws
Si mw tw rwndwsishme konsiderohen zbatimet praktike
Jepen nw lidhje me kwto disa ushtrime
 Shkruani formulat kimike tw pwrbwrjeve tw mwposhtwme
Oksid hekuri ,hidroksid alumini(III),oksid klori(V),etj
 Emwrtoni pwrbwrjet
2 3 2 2, , , , , ( ) ,FeO CO Cl O MgO K O Mg OH KOH
 Gjeni valencat nw pwrbwrjet e mwposhtwme
2 5 2 2 2 3 2, , , , , , ,Cl O Na O CaO HCl H O HJ Al S Na S
Orientohen nxwnwwsit qw tw punojnwnw nw mwnyrw tw pavarur nga njwri tjetri nw zgjidhjen
e ushtrimeve tw sapo dhwna.
Ju lihet nw dispozicion 10’kohw gjatw tw cilws mwsuesi vwzhgon punwn e secilit.
Nw tabelw, tre nxwnws duke u plotwsuar nga shokwt dhe sigurisht nga mwsuesi, shkruajnw
zgjidhjet pwrkatwse.
ushtrimi 1 ushtrimi 2 ushtrimi 3
shkrimi i emwrtimi i gjetja e
formulave i pwrbwrjeve e valencave
VLERWSIMI
Nxwnwsit vlerwsohen pwr :
Punwn e bwrw nw mwnyrw individuale gjatw shkrimit dhe emwrtimit tw oksideve dhe bazave
Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw realizimit tw ushtrimeve
Sa tw aftw janw ata tw lidhin njohuritw e kaluara me ato tw marra nw mesimin e ditws
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Njehsime me molin dhe formulat kimike
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw shkruajnw njw formulw kimike kur wshtw dhwnw nr i grimcave tw njw pwrbwrje.
Tw gjejnw nr e grimcave qw ka nw sasi tw ndryshme pwrbwrjesh.
Tw kryejnw lidhjen midis n,m.M,pwr njw sasi tw dhwnw substance .
KONCEPTET KRYESORE : valencw .formulw kimike .mol.
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Diskutimi i njohurive
paraprake
Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Grupet e ekspertwve Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Pwrvijimi i koncepteve Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Diskutimi i njohurive paraprake :
Mwsuesi pyet:
Cila wshtw grimca me e vogwl e lwndws.
Nga cilwt atome janw tw pwrbwra substancat e thjeshta.
Nga cilat atome janw tw pwrbwra substancat e pwrbwra.
Sa atome ndodhen nw 1mol/atom.
Sa molekula ndodhen nw 1 mol/molekulw .
Mwsuesi
Pwr tw rikujtuar njohuritw e marra mbi molin ju kwrkoj nxwnwsve tw anlizojnw pwrbwrjet:
3K - Emri 5Cl2 - Emri
- Mol/molekula -Mol/molekula
- Sa molekula -Sa molekula
- Mol/atome -Mol/atome
-Sa atome -Sa atome
- Ar =? - Ar =?
Mwsuesi pwrgatit disa fleta pune qw pwrmbajnw ushtrime tw ndryshme.
Ndwrtimi i njohurive
Grupet e ekspertwve
Mësuesi duhet :
Të relizojë një veprimtari me të ndryshuar vendet.
Ndan klaswn nw grupe me nga tre nxwnws secili grup
Brwnda çdo grupi numëron nga 1 tek 3, ku çdo numër i korrespondon një eksperti
Eksperti me numwr 1wshtw pwrgjegjws pwr ushtrimn 1, eksperti 2 pwr ushtrimin 2, e kwshtu
me rradhw
Ushtrimet pwr secilin ekspert janw .
USHTRIMI 1:
Tw shkruhet formula kimike e oksidit tw squfurit kur dihet qw nw njw mol tw tij ka 6.02x1023
atome squfur dhe 18.06 x 1023
atome oksigjen
USHTRIMI 2
Sa gram azot ndodhen nw 24.08 x1023
molekula azot
USHTRIMI 3
Jepen 37.4 gr amonjak (NH3).Gjeni sa mol/molekula, dhe sa molekula do tw ndodhen nw kwtw
sasi tw dhwnw amonjaku .
Nw kwtw moment nw tavolinën e parë duhet tw mblidhen vetëm 1 shat; në të dytën vetëm 2-
shat; dhe në të tretën vetëm 3-shat
Secili grup duhet të jetë përgjegjës për pyetjen e tij.
Diskutohet në grup pwr zgjidhjen e secilit ushtrim dhe më pas secili ekspert do tw kthehet nw
grupin bazw
Pwrfaqwsues tw ekspertwve shkruajnw nw tabele zgjidhjet pwrkatese psh, eksperti me numrin 1
jep pergjigjen e ekspertit 3 etj
Pas punws sw secilit grup tabela duhet tw ketw njw pamje tw tillw :
USHTRIMI 1:
Tw dhwnat:
SXOY
6.02x1023
atome squfur
18.06 x 1023
atome oksigjen
ZGJIDHJE
Dimw qw 23
1 /
6.02 10
mol at
at
Gjejmw sa mol/atome squfur:
23 23
1 / /
6.02 10 6.02 10
1 /
mol atS xmol at
atome x
x mol atS


 
Gjejmwsa mol/atome oksigjen:
USHTRIMI 2:
Tw dhwnat:
m =?(N2)
24.08x1023
molekula azot
ZGJIDHJE
Dimw qw: 23
1 /
6.02 10
mol mol
x mol
Gjejmw sa mol/molekula N2
2 2
23 23
1 / /
6.02 10 24.08 10
mol molN xmol molN
x mol x mol

24 / 4x mol molekulaN mole 
Gjejmw maswn nw gram tw azotit
USHTRIMI 3:
Tw dhwnat:
m =37.4 gr NH3
-Sa mole pra n =?, Sa molekula NH3
-Sa mol/atom, sa atome
ZGJIDHJE
Dimw qw:
3
3
37.4
2.2
17 /
grNHm
n molNH
M gr mol
  
Gjejmw sa molekula :
2.2 mole NH3 2.2x6.02x1023
molekula
2.2Nmolekula
Gjejmw sa mol/ atome :
23 23
1 / /
6.02 10 18.06 10
3 /
mol atO ymol atO
at x at
y mol atO


 
X YS O X=1, Y=3
SO3
m
n m n M
M
   
2 24 28 / 112m molN gr mol grN  
1mol NH3 1mol/at N dhe 3mol/at H
2.2mol NH3 X Y
X=2.2mol/at ; Y=6.6mol/at
Gjejmw sa atome :
2.2 mol/mol NH3 2.2mol/at N ; 6.6mol/at H
2.2Natome 6.6Natom
Pwrforcimi
Pwrvijimi i koncepteve.
Mësuesi duhet :
Tw theksoj faktin që është e rëndësishme për nxënësin që të mund tw lidhin koncepte tw
ndryshme tw marra deri tani.
Për këtë ju kwrkohet nxwnwsve nw mwnyrw individuale ose nw grupe tw plotwsojnw tabela tw
pwrgatitura mw parw nga mwsuesi.
Ç’do tabelw do tw ketw njw pamje tw tillw.
Nr i grimcave Mol/atom Mol/molekulw Formulw kimike m n
6.02x1023 atome C
6.02x1023
atome O
24.08x1023
atome Cl
12.04x1023
atome P
30.1x1023
atome O
VLERWSIMI
Nxwnwsit vlerwsohen pwr :
Punwn e bwrw nw mwnyrw individuale gjatw shkrimit dhe emwrtimit tw oksideve dhe bazave
Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw realizimit tw ushtrimeve
Sa tw aftw janw ata tw lidhin njohuritw e kaluara me ato tw marra nw mesimin e ditws
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Barazimet kimike ,ligji i ruajtjes sw masws
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw pwrkufizojnw reaksionet kimike.
Tw tregojnw elementwt kryesorw tw njw reaksioni kimik.
Tw shkruajnw reaksionin kimik nw formwn e njw barazimi kimik.
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw me anw tw shwmbujve ligjin e ruajtjes sw masws.
KONCEPTET KRYESORE :reaksion kimik,barazim kimik,ligji i ruajtjes sw masws .
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Imagjinatw e drejtuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Lexim pwrmbledhje nw dyshe Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Shkrimi i shpejtw Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP
PARASHIKIMI : 5’
Imagjinatw e drejtuar
Mwsuesi :
Duke patur parsysh qw tema e mwsimit tw ditws mbwshtetet nw njohuritw e marra nga nxwnwsit
nw mwsimet e kaluara mwsuesi duhet tw ngacmojw sa tw jetw e mundur imagjinatwn e tyre
Pwr tw realizuar kwtw ai ju thotw nxwnwsve
Ç’farw pyetjeje dalin para tyre ?
A duhet fwmija tw mjekohet menjwherw,pse?
Ç’farw mund tw ndodhw n.q.s fwmija nuk merr ndihmwn e duhur
Nxwnwsit dikutojnw tw lirw me jwri tjetrin ,kwmbejnw mendimet e tyre dhe pwrpiqen qw
tw arrijnw nw njw konkluzion tw vetwm
Mwsuesi vetwm ndjek me kujdes debatin e tyre .
Pyeta pwrfundimtare , pse ndodhi e gjtha kjo!?
Pwrgjigja /konkluzioni
Wshtw fundjavw, ju dhe familja juaj keni menduar tw kaloni sa mw kwndshw
kwtw ditw duke shkuar pwr piknik .Gjithshka wshtw shume e bukur.Tw gjithw janw
tw gwzuar dhe tw qetw deri nw momentin kur njw fwmijw aty pranw dwmton
kwmbwn me njw gozhdw tw ndryshkur
Gjithka ndodhi si pasojw e gozhdws sw ndryshkur !
Ndyshkja e gozhdws apo edhe e hekurishteve tw tjera janw dukuri kimike
Ndwrtimi i njohurive
Lexim pwrmbledhje nw dyshe
Mwsuesi ,nw vazhdimwsi tw fazws sw parw pyet:
 Çjanw dukuritw kimike ,po ato fizike.
 A mund tw rendisni disa dukuri tw tjera kimike.
 Si paraqitet njw dukuri kimike nga ana kimike
Mwsuesi:
 Duke synuar nw marrjen e pwrgjigjeve pwr pyetjet e realizuara mw sipwr,dhe pyetjeve tw tjera
qw mund tw dalin realizon teknikwn, ‘lexim pwrmbledhje nw dyshe ‘.
 Pwr kwtw arsye mMwsimi do tw ndahet nw paragrafw, ku nxwnwsit nw dyshe, njwri bwn
pyetjen, tjetri pwrmbledh me fjalet e veta.
 Paragrafwt pwrkatws janw tre
Dukuritw kimike .
Reaksioni kimik
Barazimi kimik
Ligji i ruajtjes sw masws
 Pwr secilin paragraf , aktivizohen disa dyshe.
PARAGRAFI I PARE ( dukuritw kimike )
Nx 1 Ç’janw dukuritw kimike .
Nx 2 Dukuritw kimike janw dukuri,gjatw tw cilave lwndandryhson edhe pwrbwrjen edhe formwn esaj .
Nx 3 Po dukuritw fizike
Nx 4 Janw shndwrrime gjatw tw cilave lwnda ndryshon vetwm formwn e saj,jo pwrbwrjen
Nx 5 A mund tw sillni shwmbuj tw dukurive kimike, po tw dukurive fizike .
 Nxwnwsit me rradhw, sjellin shwmbuj tw ndryshwm qw paraqiten nw tabelw .
 Aktivizohen edhe nxwnws nga dyshe tw tjera
 Gjithshka paraqitet nw tabelw
Dukuritw kimike Dukuritw fizike
Lwnda ndryshon vetitw fizike dhe Lwnda ndryshon vetem vetitw fizike
Vetitw kimike
Ndryshkja e hekurit - shndwrrimi i ujit :nw twmpwratura tw larta :
Hekur +ujw →ndryshk ujw i ngurtw →ujw tw lwngwt →avuj uji (gaz)
Pwrfitimi i ujt -copwtimi i njw metali
Hidrogjen +oksigjen→ujw -pwrzierja e ujit me vaj
Oksidimi i metaleve -pwrpunimi i drurit
Bakwr +oksigjen→oksid bakri -……………etj
PARAGRAFI I DYTE ( reaksionet kimike )
Nx 6 Ç’janw reaksionet kimike
Nx 7 Njw dukuri apo shndwrrim kimik paraqitet nga ana kimike me anw tw njw reaksioni kimik, pra
njw reaksion kimik paraqet njw dukuri kimike me anw tw simboleve dhe
formulave kimike
Nx 8 Si wshtw i ndwrtuar njw reaksion kimik
Nx 9 Nw njw reaksion kimik kemi :
R  P
Substancat fillestare substancat pwrfundimtare
Substancat niswtore substancat qw pwrftohen
Subsatancat qw marrin pjesw nw reaksion
Produktet
Reaktantwt
Psh: 2Mg O MgO 
2 2 2H O H O 
2 2 2 3H O SO H SO 
PARAGRAFI I TRETE ( barazimi kimik)
Nx 10 Ç’wshtw njw baraim kimik, ku ndryshon ai nga reaksioni kimik.
Nx 11
Njw barazim kimik paraqet njw dukuri kimike por nw ndryshim nga reaksioni kimik numri i mol atomeve
nw tw dyja anwt e barazimit wshtw i barabartw.
Nx 12 Si tw shkruajmw njw barazim kimik.
Wshtw e rwndwsishme qw kwtu mwsuesi tw japi fort ndihmeswn e tij .
Mwsuesi
Pwr tw shkruar njw barazim kimik kalojmw nw kwto hapa pune.
shkruhen simbolet kimike nw tw djathtw dhe tw majtw tw barazimit.
2 2 2H O H O 
2 2 2 3Cl O Cl O 
barazohet numri mol atomeve tw substancave niswtore dhe produkteveduke vendosur
para formulave dhe simboleve kimikw numra qwquhen ndryshe ,koefiçentw.
2 2 22 2H O H O 
2 2 2 32 3 2Cl O Cl O 
hiqet shenja e shigjetws dhe vendoset shenja e barazimit.
2 2 22 2H O H O 
2 2 2 32 3 2Cl O Cl O 
PARAGRAFI I katwrt ( ligji i ruajtjes sw masws )
Nx 13 Ç’farw thotw ligji i ruajtjes sw masws.
Nx 14
Nw njw reaksion kimik masa e substancave qw hyjnw nw reaksionw wshtw e barabaartw me
maswn e substancave qw do tw dalin nga reaksioni.
Nx 15 Si ta kuptojmw kwtw ?
Ndwrhyn pwrswri mwsuesi !
Le tw analizojmwbarazimin kimik tw bashkwveprimit tw magnezit me oksigjen pwr tw formuar oksid
magnezi
Shkruhet nw tabelw barazimi kimik
22 2Mg O MgO 
Analizojmw :
22 2Mg O MgO 
2 mole Mg 2 mol Mg
2 x 24gr Mg 2 x 24gr Mg
2 mol/atome O 2 mol/atome O
2 x16 gr O 2 x16gr O
Pra :sasia nw gramw e substancave qw kanw marrwpjesw nw reaksion wshtw e barabartw me
sasinw e substancave qw do tw pwrftohen
Jepet njw barazim tjetwr dhe analizohet nga vetw nxwnwsit
Kalohet nw fazwn e pwrforcimit
Pwrforcimi
SHKRIMI I SHPEJTW
Mësuesi:
Ju jepet mundësia nxënësve të shkruajnë pa ndalur dorën për rreth tre minuta reakisone tw
ndryshme kimike ose barazime kimikw
Orientohen nxënësit qe nuk ka rëndësi se çfarw reaksionesh ata shkruajnw , por rëndësi ka fakti
që të shkruajnë ç’farë ka ngelur në memorien e tyre nga mësim i ditës.
Kujdes !shkrimi fillon me komandën e mësuesit dhe ndërpritet me komandë gjithashtu
Në fund nxwnws tw ndryshwm shkruajnw nw dwrrasw reaksioneose barazime tw ndryshme
kimikw dëgjohen disa prej shkrimeve
Vlerësohet, kujtesa, saktësia, shkathtwsia në shkrimin e reaksioneve kimikw
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema Rekasionet kimike dhe llojet e tyre
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw listojnw tw gjitha llojet e reaksioneve kimikw .
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e bashkimit .
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e shpwrbwrjes .
Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e zwvwndwsimit.
Tw argumentojnw me anw tw reaksioneve kimike tw gjitha llojet e reaksioneve.
KONCEPTET KRYESORE : Reaksione bashkimi,reaksione shpwrbwrje ,reaksione zvwndwsimi.
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Diskutojmw sw bashku Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Mardhwnie pyetje pwrgjigje Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Punw nw grupe/hartw koncepti Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP, lapustina me ngjyra.
PARASHIKIMI : 5’
Diskutojmw sw bashku
Mwsuesi :
Prezanton para nxwnwsve temwn e mwsimit tw ditws .
 ‘reaksionet kimikw dhe llojet etyre ‘ .
Nw mwnyrw tw pwrmbledhur, me anw tw disa fjalive pwrcakton se ku do tw synojw gjatw
zhvillimit tw kwtij mwsimi.
Kwrkon nga ata vwmwndje dhe pwrgjegjwsi tw plotw.
Ju jep detyrw qw duke shfrtwwzuar njohuritw e marra, tw shkruajnw disa reaksione tw ndryshme
kimike .
Thekson faktin se nxwnwsit mund tw punojnw nw mwnyrw individuale ose nw dyshe.
Lihet nw dispozicion tw tyre njw kohw prej 5’.
 Dis anga reaksionet e paraqitura nga nxwnwsit do tw ishin .
2Mg O MgO 
2 2Na O Na O 
2 2 2H O H O 
2 2S O SO 
………………………….etj
Diskuton bashkw me nxwnwsit nw lidhje me punwn e tyre
Kwrkon nga ata:
tw analizojnw njw reaksionin kimik.
tw tregojnw elementwt kryesorw tw njw reaksioni kimik .
tw interpretojw njw reaksion kimik
tw tegojnw se ku ndryshon njw reaksion kimik nga njw barazim kimik.
Ndwrtimi i njohurive
Mardhwnie pyetje pwrgjigje
Mwsuesi:
 Synon nw dhwnien e temws sw re duke diskutuar bashkw me nxwnwsit
 Ndan tabelwn nw tre pjesw
 Nw secilwn prej tyre shkruan njw ose dy reaksione kimikw.
 Nw kwtw moment tabela duhet tw ketw njw pamje tw tillw.
2Ca O CaO 
2 2 3N H NH 
2 2 2 3H O SO H SO 
3 2CaCO CaO CO 
2HgO Hg O 
  22
Cu OH CuO H O 
2 2Zn HCl ZnCl H   
2 2Fe CuCl FeCl Cu  
2NaOH HCl NaCl H O  
Mwsuesi:
 Ç’farw janw paraqitur nw tabelw.
Nxwnwsi :
 Reaksione tw ndryshme kimikw.
Mwsuesi :
 Aktivizon nxwnws tw ndryshwm pwr tw lexuar dhe interpretuar secilin prej tyre ,dhe mw pas
vazhdon dhe pyet:
 Ç’farw vini re ,a ndryshojnw kwto reaksione nga njwri tjetri,a kanw ngjashmwri midis tyre
Nxwnwsit :
 Po janw tw ndryshwm, sepse gjatw zhvillimit tw tyre pwrftohen substanca tw ndryshme.
 Vwmw re se reaksionet brwnda njw ndarje nw tabelw , nw dukje duken njwlloj me njwri tjetrin.
 Disa nga kwto reksione ne i kemi mwsuar nw mwsimet e kaluara.
 Meqwnwse tema e mwsimit wshtw llojet e reaksioneve ,duhet tw jenw tipe tw ndryshme
reaksionesh
Mwsuesi:
-Vlerwson tw gjitha mendimet e nxwnwsve dhe thekson :
Tre grupet e reaksioneve kimikw tw paraqitura nw tabelw pwrfaqwsojnw tre
lloj reaksionesh kimikw
Reaksion bashkimi.
Reaksion shpwrbwrje
Reaksion zvwndwsimi
Pwrforcimi
Punw nw grupe / hartw koncepti
Mwsuesi:
Ndan nxwnwsit nw grupe.
Çdo grup duhet tw ketw 3-4 nxwnws.
Ç’do grup do tw pajiset me fleta pune ,do tw shkruaj me njw lloj lapustini ,dhe do tw marri nw
studim vetwm njw grup reaksioni.
Gr i parw reksionet e bashkimit (laps tw kuq)
Gr i dytw reksionet e shpwrbwrjes (laps blu )
Gr i tretw reksionet e zvwndwsimit (laps portokalli)
Nxwnwsit duhet tw punojnw me tekstin pwr njw kohw tw shkurtwr prej 5-10’
Tw gjitha mendimet e tyre duhet tw hidhen nw fletat e tyre tw punws me lapustinat pwrkatws.
Pasi diskutojnw , tre pwrfaqwsues nga secili grup nen drejtimin e mwsuesit paraqesin punwn e
e tyre .
Nw fund tw orws tabela e nisur nga mwsuesi nw fazwn e ndwrtimit tw nohurive duhet tw ketw
njw pamje tw tillw.
Reaksione bashkimi
(Grupi i parw )
Reaksione shpwrbwrje
( Grupi i dytw )
Reaksione zvwndwsimi
(Grupi i tretw)
Quhen ato reaksione gjatw tw cilave
molekulat e substancave tw thjeshta
ose tw pwrbwra formojnw molekula
tw njw substance tw vetme
Psh : 2C O CO 
2 2 3N Cl NCl 
2 2 2 3H O CO H CO 
Nw mwnyrw skematike
A B C 
Dy substanca bashkohen nw njw tw
vetme
Quhen ato reaksione gjatw tw cilave
,nga molekulat e njw substance tw vetme
formohen molekula tw dyose mw shumw
substancave tw thjeshta ose tw pwrbwra
Psh: 3 2MgCO MgO CO 
2 2 2H O H O 
2 4 3 2H SO SO H O 
Nw mwnyrw skematike
AB A B 
Njw substancw shpwrbwhet nw dy ose
mw shumw substance tw tjera
Quhen ato reaksione gjatw tw cilave
njw atom ose jon zwvwndosohet nga
njw atom ose jon tjetwr
psh: 2 2Zn HCl ZnCl H   
2 2Fe CuCl FeCl Cu  
2NaOH HCl NaCl H O  
Nw mwnyrw skematike
AB C AC B  
Njw atom ose jon zvwndwsohet nga
njw atom ose jon tjetwr
VLERWSIMI
Ju jepet nxwnwsve njw grup reaksionesh dhe kwrkohet prej tyre tw specifikojnw
secilin prej tyre nw varwsi tw mwnyrws sw ndodhjes sw tyre
Nxwnwsit vlerwsohen pwr
Pwrgjegjwsinw dhe aktivizimin e tyre nw orwn e mwsimit.
Sa tw aftw janw ata tw shkruajnw reaksione tw ndryshme kimikw.
Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw interpretimit tw reaksioneve kimikw.
Aftwsinw e tyre pwr tw ndarw dhe grupuar lloje tw ndryshme tw reaksioneve kimkw.
Lwnda : Kimi
Klasa : VII
Tema : Njehsime stekiometrike me anw tw barazimeve kimikw
Objektivat :
Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw :
Tw ndwrtojnw pwrpjestimet ndwrmjet substancave niswtore dhe pwrfundimtare nw njw barazim
kimik.
Tw kryejnw njehsime stekiometrike me molin nw njw barazim kimik.
Tw kryejnw njehsime stekiometrike me maswn nw njw barazim kimik.
Tw kryejnw njehsime stekiometrike tw pwrbashkwta duke zbatuar lidhjet e molit me maswn.
KONCEPTET KRYESORE : reaksion kimik,barazim kimik ,mol.
Struktura e mwsimit
Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve
Parashikimi Hartw semantike Diskutimi i ideve Punw me klaswn
Ndwrtimi i
njohurive
Veprimtari dhe shpjegim i
drejtuar
Ndwrtimi i shprehive
Studimore
Punw me grupe
Pwrforcimi Reflekto /reflekto/reflekto. Nxitja e diskutimit Punw individuale
MJETET E PUNWS ; Librat ,fleta formati, tabela e SP,lapustina me ngjyra .
PARASHIKIMI : 5’
Hartw semantikw
Mwsuesi duhet:
Tw shkruajw nw tabelw fjalwn ‘barazim kimik’’ .
Tw Realizoj njw bashkwbisedim nw formw pyetje pwrgjigjesh me nxwnwsit nw lidhje me
temwn ,dhe gjithcka e thwnw prej tyre hidhet nw tabelw nw formwwn e njw harte qw quhet
‘harta semantike’
Reaksione zvwndwsimi
Numri moleve i barabartw
Nw tw dyja anwt e barazimit
Reaksion bashkimi
Reaksion shpwrbwrje
reaktant→produkte
sasia nw masw e reaktantwve e barabartw
me sasinw nw masw tw produkteve
Ndwrtimi i njohurive
Barazim kimik
Reaksion
kimik
Veprimtari dhe Shpjegim i drejtuar :
Duke patur parasysh qw nw fazwn e parw tw mwsimit u sollen nw kujtesw njohuritw mbi
barazimin dhe reaksionet kimikw mwsuesi duhet tw synojw nw dhwnien e informacionit tw ri
Shkruhet nw tabelw njw barazim kimik
Ca S CaS 
Mwsuesi pyet:
Ç’farw tw dhwnash na jep ky barazim kimik.
Nxwnwsi :
Ky barazim na tregon bahkwveprimin e kalçiumit me squfur pwr tw formuar kripwn e sulfurit
tw kalçiumit.
Mwsuesi vazhdon:
A mund tw interprtoni kwtw barazim kimik
Nxwnwsi 1 :
Po ,sigurisht !
Duke pasur parasysh barazimin ne shikojmw qw:
Ca + S = CaS
1molCa 1mol S 1 mol CaS interpretim molar
40gr/mol 32gr/mol 72gr/mol interpretim nw masw
Mwsuesi pwr rreth 5’ ju jep mundwsinw nxwnwsve tw tjerw tw realizojnw
interpretime tw ndryshme nw lidhje me njw ose dy barazime tw tjera kimike
Mwsuesi thekson :
Wshtw moment tw kalojmw nw ushtrimet qw bazohen nw njhehsime stekiometrike :
Ushtrimi 1:
Sa gram oksid natriumi do tw pwrftohennga bashkwveprimi i 4,6 gramwve natrium me njw sasi tw
mjaftueshme oksigjeni
ZGJIDHJE:
H1 Shkruajmw reaksionin kimik .
2 2Na O Na O 
H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik.
2 24 2Na O Na O 
H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn .
4Na + 2O = 22Na O MNa=23gr/mol
4,6gr xgr MNa2O=2ArNa +ArO=2x23g+32=62gr/mol
H4 Arsyetojmw duke ndwrtuar pwrpjestimet:
Nga barazimi kimik :
2
2 2 2
4 4 23 4.6 132 4.6
13,2
2 2 62 46
moleNa grNa grNa gr gr
x grNa O
moleNa O grNa O xgrNa O gr
 
    

Ushtrimi 2:
Sa mole oksigjen janw tw nevojshwm pwr tw bashkwvepruar me 2,2 mole squfur pwr tw pwrftuar
trioksidsqufuri
ZGJIDHJE:
H1 Shkruajmw reaksionin kimik .
2 3S O SO 
H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik.
2 32 3 2S O SO 
H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn .
2S + 23O = 32SO
2.2mole xmole
H4 Arsyetojmw duke ndwrtuar pwrpjestimet:
Nga barazimi kimik :
2
2 2
2 2.2 3 2,2
3,3
3 2
moleS moleS mole mole
x moleO
moleO xmoleO mole

   
Ushtrimi 3:
Sa gram sulfur kaliumi do pwrftohen nga bashkwwveprimi i 0.5moleve kalium me njw sasi tw
mjaftueshme squfuri
ZGJIDHJE:
H1 Shkruajmw reaksionin kimik .
2K S K S 
H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik.
22K S K S 
H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn .
2K + S = 2K S
0.5mole xgr
H4 Duke ndwrtuar pwrpjestimet gjej nw fillim sa mole sulfur kaliumi do tw formohen
nga barazimi kimik :
Ndwrtoj pwrpjestimet:
2
2
2 2
0.5 12 0.5
0.25
1 2
moleK molK SmoleK moleK
x moleK S
molK S xmoleK S moleK

   
H5 Gjejmw sasinw nw gram tw sulfurit tw kaliumit.
Duke ditur qw 20.25 110
m grn m n M moleK S
molM
     
227.5x grK S
Pwrforcimi
Reflekto/reflekto/reflekto
Mwsuesi duhet :
Tw synoj nw punimin mw tej tw disa ushtrimeve tw tjera stekiometrike me qwllim pwr tw
reflektuar mw tej mbi njohuritw e marra.
Pwr kwtw qwllim,ndahet klasa nw disa grupe pune me nga 3-4 nxwnws secili grup .
Ç’do grup do tw marri nw shqyrtim zgjidhjen e njw problem tw paraqitur nw tabelw
Jepen katwr ushtrime
Ushtrimi 1 Ushtrimi 2 Ushtrimi 3 Ushtrimi 4
Ju jepet nxwnwsve koha e duhur qw do t’ju duhet pwr tw zgjidhur ushtrimet pwrkatwse.
Orientohen qw tw ndjekin me kujdes tw gjitha hapat e duhur,tw ndwrtojnw saktw raportet dhe tw
pwrcaktojnw saktw masat molare tw substancave .
Kalohet me kujdes nw secilin grup dhe jepet ndihmesa e duhur .
Nw fund paraqiten tw katwr ushtrimet nw tabelw
VLERWSIMI
Mbwshtetet nw faktin se sa nxwnwsit :
U aktivizuan nw orwn e mwsimit.
Vwmwndjen dhe pwrkushtimin e tyre nw mwsim
Aftwsine e tyre nw pwrcaktimin e masave molare
Aftwsine e tyre nw ndwrtimine raporteve
Aftwsine e tyre nw zgjidhjen e ushtrimeve stekiometrike

More Related Content

What's hot

Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdf
Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdfLiber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdf
Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdfShisheShishe
 
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja imePROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime#MesueseAurela Elezaj
 
Familja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteFamilja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteD. Sh
 
Plani i biznesit 2014 librari elektronike
Plani i biznesit 2014 librari elektronikePlani i biznesit 2014 librari elektronike
Plani i biznesit 2014 librari elektronikeEsjona
 
Zhvillimi i teknologjise
Zhvillimi i teknologjiseZhvillimi i teknologjise
Zhvillimi i teknologjiseFialdoMema
 
public school VS private school
public school VS private schoolpublic school VS private school
public school VS private schoolFacebook
 
ADN - Acidi Desoksiribonukleik
ADN - Acidi DesoksiribonukleikADN - Acidi Desoksiribonukleik
ADN - Acidi DesoksiribonukleikErtil EB
 
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimore
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimoreMenaxhimi i klases ne nje ore mesimore
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimoreRiza Haxhiu
 
Universi dhe perberja e tij.
Universi dhe perberja e tij.Universi dhe perberja e tij.
Universi dhe perberja e tij.xitti
 
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshit
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshitSyprina e katërorit dhe drejtkëndëshit
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshitAdelina Fejzulla
 
Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Alush Kryeziu
 
Materialet e riciklueshme
Materialet e riciklueshme Materialet e riciklueshme
Materialet e riciklueshme Diana Lamaj
 

What's hot (20)

Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdf
Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdfLiber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdf
Liber per Kimi 12 (me zgjedhje).pdf
 
Lumi drin
Lumi drinLumi drin
Lumi drin
 
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja imePROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime
PROJEKT ...Pogradeci, vendlindja ime
 
Familja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne viteFamilja shqiptare ne vite
Familja shqiptare ne vite
 
Ngrohja globale
Ngrohja globaleNgrohja globale
Ngrohja globale
 
Plan biznesi
Plan biznesiPlan biznesi
Plan biznesi
 
Plani i biznesit 2014 librari elektronike
Plani i biznesit 2014 librari elektronikePlani i biznesit 2014 librari elektronike
Plani i biznesit 2014 librari elektronike
 
Zhvillimi i teknologjise
Zhvillimi i teknologjiseZhvillimi i teknologjise
Zhvillimi i teknologjise
 
public school VS private school
public school VS private schoolpublic school VS private school
public school VS private school
 
Projekt biologji
Projekt biologjiProjekt biologji
Projekt biologji
 
ADN - Acidi Desoksiribonukleik
ADN - Acidi DesoksiribonukleikADN - Acidi Desoksiribonukleik
ADN - Acidi Desoksiribonukleik
 
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimore
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimoreMenaxhimi i klases ne nje ore mesimore
Menaxhimi i klases ne nje ore mesimore
 
Crregullimet ushqimore
Crregullimet ushqimoreCrregullimet ushqimore
Crregullimet ushqimore
 
Universi dhe perberja e tij.
Universi dhe perberja e tij.Universi dhe perberja e tij.
Universi dhe perberja e tij.
 
Plan biznesi
Plan biznesiPlan biznesi
Plan biznesi
 
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshit
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshitSyprina e katërorit dhe drejtkëndëshit
Syprina e katërorit dhe drejtkëndëshit
 
Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët Mënyra dëftore - kohët
Mënyra dëftore - kohët
 
Materialet e riciklueshme
Materialet e riciklueshme Materialet e riciklueshme
Materialet e riciklueshme
 
Uji eshte jete
Uji eshte jeteUji eshte jete
Uji eshte jete
 
Energjia gjeotermale
Energjia gjeotermaleEnergjia gjeotermale
Energjia gjeotermale
 

Similar to Ditare kimi 7 byirenakotobelli

12 shprehi të të menduarit kritik byirenakotobelli
12 shprehi të të menduarit  kritik byirenakotobelli12 shprehi të të menduarit  kritik byirenakotobelli
12 shprehi të të menduarit kritik byirenakotobelliirena kotobelli
 
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktiviste
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktivisteMësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktiviste
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktivisteValbona Imeraj
 
Modeli i një planifikimi ditor
Modeli i një planifikimi ditor Modeli i një planifikimi ditor
Modeli i një planifikimi ditor Valbona Imeraj
 
Libër mësuesi-fizika-10
Libër mësuesi-fizika-10Libër mësuesi-fizika-10
Libër mësuesi-fizika-10Luan Hykaj
 
Liber mesuesi fizika 6
Liber mesuesi fizika 6Liber mesuesi fizika 6
Liber mesuesi fizika 6Esat Imeraj
 
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.docIlirjanHoxhaj
 
Planifikimi tre mujor
Planifikimi tre mujorPlanifikimi tre mujor
Planifikimi tre mujorVieni Dapaj
 
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2ZuhdiHajzeri
 

Similar to Ditare kimi 7 byirenakotobelli (8)

12 shprehi të të menduarit kritik byirenakotobelli
12 shprehi të të menduarit  kritik byirenakotobelli12 shprehi të të menduarit  kritik byirenakotobelli
12 shprehi të të menduarit kritik byirenakotobelli
 
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktiviste
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktivisteMësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktiviste
Mësimdhënia dhe zbatimi i pikëpamjeve konstruktiviste
 
Modeli i një planifikimi ditor
Modeli i një planifikimi ditor Modeli i një planifikimi ditor
Modeli i një planifikimi ditor
 
Libër mësuesi-fizika-10
Libër mësuesi-fizika-10Libër mësuesi-fizika-10
Libër mësuesi-fizika-10
 
Liber mesuesi fizika 6
Liber mesuesi fizika 6Liber mesuesi fizika 6
Liber mesuesi fizika 6
 
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc
1.-DITURI-NATYRE-4-Plani-mësimor-vjetor.doc
 
Planifikimi tre mujor
Planifikimi tre mujorPlanifikimi tre mujor
Planifikimi tre mujor
 
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2
Metodat e Hulumtimit Shkencor kollekiumi 2
 

More from irena kotobelli

Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme
Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme
Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme irena kotobelli
 
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut irena kotobelli
 
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelli
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelliPLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelli
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelliirena kotobelli
 
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxha
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxhaORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxha
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxhairena kotobelli
 
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallari
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallariORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallari
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallariirena kotobelli
 
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobelli
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobellidetyrë kursi Inspektimi byirenakotobelli
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobelliirena kotobelli
 
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelli
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelliKuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelli
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelliirena kotobelli
 
Ditari ne vite by irenakotobelli
Ditari ne vite by irenakotobelliDitari ne vite by irenakotobelli
Ditari ne vite by irenakotobelliirena kotobelli
 
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelli
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelliPlan individual për fëmijët me AK byirenakotobelli
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelliirena kotobelli
 
Testimi 2015 by irenakotobelli
Testimi 2015 by irenakotobelliTestimi 2015 by irenakotobelli
Testimi 2015 by irenakotobelliirena kotobelli
 
Plani vjetor lëndor byirenakotobelli
Plani vjetor lëndor byirenakotobelliPlani vjetor lëndor byirenakotobelli
Plani vjetor lëndor byirenakotobelliirena kotobelli
 
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelli
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelliRoli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelli
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelliirena kotobelli
 
Ditare kimi 9 byirenakotobelli
Ditare kimi 9 byirenakotobelliDitare kimi 9 byirenakotobelli
Ditare kimi 9 byirenakotobelliirena kotobelli
 
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelli
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelliObjektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelli
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelliirena kotobelli
 
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelli
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelliProjek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelli
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelliirena kotobelli
 
Model pune laboratori / Kimi 11 berthame byirenakotobelli
Model pune laboratori  / Kimi 11 berthame byirenakotobelliModel pune laboratori  / Kimi 11 berthame byirenakotobelli
Model pune laboratori / Kimi 11 berthame byirenakotobelliirena kotobelli
 
Elktrokimia test byirenakotobelli
Elktrokimia  test byirenakotobelliElktrokimia  test byirenakotobelli
Elktrokimia test byirenakotobelliirena kotobelli
 
Kategorizimi dhe klasifikimi byirenakotobelli
Kategorizimi dhe klasifikimi  byirenakotobelliKategorizimi dhe klasifikimi  byirenakotobelli
Kategorizimi dhe klasifikimi byirenakotobelliirena kotobelli
 
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelli
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelliEmpatia sinteza interpretimi byirenakotobelli
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelliirena kotobelli
 
Te lexuarit dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelli
Te lexuarit  dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelliTe lexuarit  dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelli
Te lexuarit dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelliirena kotobelli
 

More from irena kotobelli (20)

Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme
Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme
Zbatime të elktrokimisë në jetën e përditshme
 
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut
Roli i elementeve kimikë në jetën e njeriut
 
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelli
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelliPLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelli
PLANIFIKIMI LËNDOR KURRIKULA E RE byirenakotobelli
 
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxha
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxhaORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxha
ORË MODEL DITURI NATYRE KL 2 bymimozamethoxha
 
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallari
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallariORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallari
ORË MODEL GJUHË SHQIPE by almahamzallari
 
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobelli
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobellidetyrë kursi Inspektimi byirenakotobelli
detyrë kursi Inspektimi byirenakotobelli
 
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelli
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelliKuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelli
Kuptimi i thelle i bashkepunimit te jashtem byirena kotobelli
 
Ditari ne vite by irenakotobelli
Ditari ne vite by irenakotobelliDitari ne vite by irenakotobelli
Ditari ne vite by irenakotobelli
 
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelli
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelliPlan individual për fëmijët me AK byirenakotobelli
Plan individual për fëmijët me AK byirenakotobelli
 
Testimi 2015 by irenakotobelli
Testimi 2015 by irenakotobelliTestimi 2015 by irenakotobelli
Testimi 2015 by irenakotobelli
 
Plani vjetor lëndor byirenakotobelli
Plani vjetor lëndor byirenakotobelliPlani vjetor lëndor byirenakotobelli
Plani vjetor lëndor byirenakotobelli
 
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelli
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelliRoli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelli
Roli i elementeve kimike ne ushqime byirenakotobelli
 
Ditare kimi 9 byirenakotobelli
Ditare kimi 9 byirenakotobelliDitare kimi 9 byirenakotobelli
Ditare kimi 9 byirenakotobelli
 
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelli
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelliObjektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelli
Objektivat kap 3 --Hidrokarburet byirenakotobelli
 
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelli
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelliProjek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelli
Projek kurrikular / Plan aktiviteti me klasen byirenakotobelli
 
Model pune laboratori / Kimi 11 berthame byirenakotobelli
Model pune laboratori  / Kimi 11 berthame byirenakotobelliModel pune laboratori  / Kimi 11 berthame byirenakotobelli
Model pune laboratori / Kimi 11 berthame byirenakotobelli
 
Elktrokimia test byirenakotobelli
Elktrokimia  test byirenakotobelliElktrokimia  test byirenakotobelli
Elktrokimia test byirenakotobelli
 
Kategorizimi dhe klasifikimi byirenakotobelli
Kategorizimi dhe klasifikimi  byirenakotobelliKategorizimi dhe klasifikimi  byirenakotobelli
Kategorizimi dhe klasifikimi byirenakotobelli
 
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelli
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelliEmpatia sinteza interpretimi byirenakotobelli
Empatia sinteza interpretimi byirenakotobelli
 
Te lexuarit dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelli
Te lexuarit  dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelliTe lexuarit  dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelli
Te lexuarit dhe të nxënët nderveprues byirenakotobelli
 

Ditare kimi 7 byirenakotobelli

  • 1. Ditare Kimi VII Irena Kotobelli Mars 2015
  • 2. Nr Tema Parashikimi Ndërtimi i njohurive Përforcimi 1 Dukuritw kimike Pwmbledhje e strukturuar Veprimtari praktike /hartw koncepti Insert 2 Pwrzierjet homogjene dhe heterogjene Parashikim nga termat paraprakw Mwsimdhwnia e ndwrsjelltw Organizues grafik i analogjisw 3 Ndwrtimi i atomit ,modeli i Radhwrfordit Diskutimi i njohurive paraparke Veprimtari e leximit tw drejtuar /tabela e pyetjve Alfabeti i njw pasnjwshwm 4 Numri atomik ,numri i masws ,izotopwt Pwrmbledhje e strukturuar Ditar dy pjeswsh Pwrvijimi i koncepteve 5 Elemntwt kimikw ,simbolet kimikw Rrjet diskutimi Mardhwniet pyetje pergjigje Shkrimi i shpejtw/ punw nw grupe 6 Metalet dhe jometalet Pwrmbledhje e strukturuar Ditar dy pjeswsh Dy tw sakta njw e gabuar 7 Masa molekulare dhe masa molare Diskutojmw sw bashku Shpjegim dhe veprimtari e drejtuar Organizues grafik i analogjisw 8 Shkrimi i formulave kimike Rendit /grupo/emwrto Shpjegim i drejtuar Veprimtari praktike 9 Njehsime me molin dhe formulat kimike Diskutimi i njohurive paraprake Grupet e ekspertwve Pwrvijimi i koncepteve 10 Barazimet kimike ,ligji i ruajtjes sw masws Imagjinatw e drejtuar Lexim pwrmbledhje nw dyshe Shkrimi i shpejtw 11 Rekasionet kimike dhe llojet e tyre Diskutojmw sw bashku Mardhwnie pyetje pwrgjigje Punw nw grupe/hartw koncepti 12 Njehsime stekiometrike me anw tw barazimeve kimikw Hartw semantike Veprimtari dhe shpjegim i drejtuar Reflekto /reflekto/reflekto.
  • 3. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema :Dukuritw kimike Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojnw se ç’wshtw vetia kimike e substancws. Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw njw dukuri kimke. Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw njw dukuri fizike . Tw bwjnw dallimin midis njw dukurie fizike dhe njw dukurie kimke. Tw sjellin sa mw shumw shwmbuj tw dukurive fizike dhe dukurive kimke. KONCEPTET KRYESORE : vetia kimike e substancws, dukuri kimke , dukuri fizike. , Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritwe nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Pwmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Veprimtari praktike /hartw koncepti Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Insert Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme, fleta formati, lapustin me ngjyra PARASHIKIMI : 5’ Pwrmbledhje e strukturuar Mwsuesi : Prezanton para nxwnwsve temwn e mwsimit tw ditws ‘Dukuritw kimike ‘ . Me anw tw dy tre fjalive nw mwnyrw tw pwrmbledhur pwrcakton se ku do tw synojw gjatw zhvillimit tw mwsimit. Me anw tw pyetjeve sjell nw kujtesw : o Ç’wshtw kimia o Si ka evoluar shkenca e kimisw. o A wshtw e rwndwsishme studimi i saj. o Ku gjen zbatimi nw jetwn e pwrditwshme . o Ç’pwrfaqwso lwnda. o Si e gjejmw atw nw natyrw . o Ku ndryshojnw lwndwt nga njwra tjetra. o A mund tw shndwrrohet lwnda. o Ç’farw pwrfaqwson njw ndryshim fizik. o A mund tw sillni disa shwmbuj tw shndwrrimeve tw ndryshme fizike. Merr me kujdes mndimet e nxwnwsve Synon nw njw aktivizim sa mw tw madh tw nxwnwsve Kwrkon nga ata vwmwndje dhe pwrgjegjwsi tw plotw . Mwsuesi : Mw pas kalohet nw fazwn ndertimit te njohuruve:
  • 4. Ndwrtimi i njohurive Veprimtari praktike /Hartw koncepti Mwsuesi : Organizon nxwnwsit nw dyshe . . Secilws dyshe ju jep fletw pune tw pwrgatitura mw parw. Kwrkon nga secila dyshe plotwsimin e fletws sw punws , duke lexuar tekstin dhe duke u mbwshtetur nw ato qw u thanw nw fazwn e parashikimit. Çdo fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw . Fleta e punws e paplotwsur! Kujdes ! Mund qw ajo qw paraqitet nw fletw pune tw shkruhet nw dwrraswn e zezw dhe nxwnwsit tw punojne nw mwnyre individuale pwr plotwsimin e saj Udhwzohen nxwnwsit pwr tw punuar me tekstin Julihet nw dispozicion njw kohw pwr rreth 10’ Pasi diskutojnw me njwri tjetrin ,kryejnw plotwsimin e tabelws Nw fund fleta e punws do tw ketw njw pamje tw tillw lwnda Gjwndjet e lwndws Lendw tw njwjta Lendw tw ndryshme njwjta Shndwrrimet e lwndws Dukuri kimike Dukuri fizike
  • 5. Fleta e punws e plotwsur! E lwngwt E gaztw E ngurtw Televizori ,karrikja , divani Dera,tavolina ,banka Gota,shishja,xhami Lwnda nuk e ndryshon Lwnda e ndryshon pwrbwrjen e saj pwrbwrjen e saj Ç’do ndryshim paraqitet me reaksion kimik R → P reaktant produkte lwnda Gjwndjet e lwndws Lendw tw njwjta Lendw tw ndryshme njwjta Shndwrrimet e lwndws Dukuri kimikeDukuri fizike Copwtimi i njw cope hekuri Pwrpunimi i drurit Tretja e mjaltit ………………………etj. Djegia e bakrit :bakwr +oksigjen→oksid bakri Djegia e drurit: dru +oksigjen→dioksid karboni+uje Hekuri +lagwshti +oksigjen→ndryshk ………………………..etj.
  • 6. Pwrforcimi INSERT Mwsuesi duhet : T’ju jap mundwsinw nxwnwsve tw pwrforcojnw njohuritw e marra. Pwr tw realizuar kwtw mwsuesirealizon teknikwn ‘insert Kjo detyrw do tw realizohet me ndihmwn e njw tabele mdihmwse. Tabela do tw ketw formw tw tillw ,ku nxwnwsit pwr njw kohw prej 5’do tw plotwsojnw me (+),(-) mundwsinw qw ka lwnda pwr t’ju shndwrruar proçeseve tw ndryshme,dhe duke i analizuar kwto dukuri tw pwrcaktojnw nwse janw kimike apo fizike . Objekt/send Njw lwndw Disa lwndw Djegie Tretje (ujw ) Shkrirje Copwtim Dukuri kimike Dukuri fizike Druri + + - - + + + Gjalpi Bakri Vera Uji letra qumwsht Kujdes !plotwsimi i tabelws do tw filloj me komandwn e mwsuesit dhe do tw ndwrpritet gjithashtu me komandwn e mwsuesit. Nw fund dwgjohen dhe analizohen disa prej punimeve tw nxwnwsve Vlerwsohet, kujtesa, saktwsia, mprehtwsa nw shkrimet e tyre.
  • 7. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema : Pwrzierjet homogjene dhe heterogjene Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : tw identifikojnw njw substancw tw pastwr nga njw substancw jo tw pastwr tw dinw tw dallojnw substancat e thjeshta nga ato tw pwrbwra tw pwrshkruajnw karakteristikat e njw pwrzierjeje tw dallojnw njw pwrzierje homogjene nga njw pwrzierje heterogjene KONCEPTET KRYESORE : Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Parashikim nga termat paraprakw Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Mwsimdhwnia e ndwrsjelltw Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Organizues grafik i analogjisw Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,fleta formati,oriz qumwsht ,fasule, vaj ulliri, kupshore porcelani ,vaj misri ,gota qelqi,thupwr qelqi ,kripq ose sheqer PARASHIKIMI : 5’ Parashikimi me termat paraprakw Mwsuesi duhet : Tw synoj qw nw kwtw fazw tw ngacmoj imagjinatwn e nxwnwsve nw lidhje me temwn qw do tw studjohet. T’ju jap nxwnwsve disa fjalw dhe tw kwrkoj prej tyre qw tw hedhin nw letwr njw tregim ku tw pwrdorin kwto shprehje. T’ju lwrw nxwnwsve kohwn e nevojshme pwr tw punuar. Fjalwt e dhwna janw o Pwrzierje o Stomak o limonsoda o shkollw o thjeshtw Pasi marrin kohwn e nevojshme, disa nga nxwnwsit paraqesin punwt mw tw mira. Mwsuesi thekson : Nw krijimet tuaja ju kishit disa fjalw kyçe, qw kanw lidhje me mwsimin e ditws , si mw tw rwndwsishmen do tw veçonim fjalwn pwrzierje Mwsuesi vazhdon : Dimw qw lwnda wshtw nw bazw tw tw gjithw trupave dhe objekteve qw na rrethojnw.
  • 8. Nwnnjwsia mw e vogwl e lwndws wshtw substanca, e cila mund tw shfaqet nw dy forma, nw formwn e substancave tw pastra dhe jo tw pastra Substaancat e pastra grupohen nw tw thjeshta, ku bwjnw pjesw jometalet dhe metalet ndwrsa nw substancat e pwrbwra bwjnw pjesw tw gjitha pwrbrjet e tjera kimke Janw pikwrisht substancat jo tw pastra ato qw pwrfaqwsojnw pwrzierje, me tw cilat do njihemi mw tej nw ndwrtimin e njohurive Ndwrtimi i njohurive Mwsimdhwnia e ndwrsjelltw Mwsuesi : Organizon nxwnwsit nw grupe . Çdo grup do tw ketw 4 nxwnws. Çdo grup duhet tw ketw mbi tavolinw mjetet e punws. Nje nxwnws duhet tw luajw rolin e liderit. Lideri i çdo grupi duhet tw kwtw detyrw . Tw pwrmbledhw konceptet kryesore Tw lexojw me zw tw lartw tw gjitha pwrgjigjet T’ju bwj pyetje shokwve tw vet dhe tw marrw pwrgjigjet e tyre Secilit grup do t’i jepet njw situatw problemore pwr tu zgjidhur si psh : Gr 1 Merret pak sheqer ,hidhet nw ujw ,pwrzihet ,ç’farw do tw formohet ? Gr 2 Dy kupshore pocelani njwra ka fasule ,tjetra oriz, pwrzihen sw bashku .ç’farw do tw vihet re . Gr 3 Nw njw gotw qumwsht ,hedhim njw gotw me ujw ,ç’farw do tw vwmw re ? Gr 4 Nw njw gotw do tw pwrziejmw vaj misri me vaj ulliri ,ç’farw do tw formohet Mwsuesi duhet: T’ju japi mundwsinw nxwnwsve tw lexojnw tekstin pwr rreth 5-7’ Eshtw detyrw e liderit qw tw menaxhojw punwn brwnda grupit ,tw informojw,tw drejtojw tw japi sqarimet e duhura Lideri i grupit derjton shokwt e grupit nw kryerjen e eksperimentit Lideri i grupit eshtw duhet tw marrw pwrgjigjet e shokwve brwnda grupit dhe bashkw me ata tw arrij nw pwrfundimet kryesore Mwsuesi thekson: Tw gjitha mendimet dhe konkluzionet tuaja hidhen nw tabelw
  • 9. Grupi i parw Grupi i dytw Grupi i tretw Grupi i katwrt -Ndodh njw dukuri fizike -Formohet njw pwrzierje homogjene -Sheqer + ujw→p.homogjene Nuk dallohet me sy tw lirw -Ndodh njw dukuri fizike -Formohet njw pwrzierje heterogjene fasule+oriz→p,heterogjen Dallohet me sy tw lirw -Ndodh njw dukuri fizike --Formohet njw pwrzierje homogjene qumwsht+ujw →p.homogjene Nuk dallohet me sy tw lirw -Ndodh njw dukuri fizike -Formohet njw pwrzierje homogjene vaj misri +vaj ulliri →p.homogjene Nuk dallohet me sy tw lirw Konkluzion ! Kur pwrziejmw substance tw ndryshme pwr tw formuar pwrierje homogjene ose hetrogjene ,nuk ndodh asnjw bashkwveprim kimik pra aubstancat i ruajnw vetitw etyre PWRFORCIMI 10’ Organizuesi grafik Tw gjitha konceptet e mwsuara gjatw gjithw mwsimit do tw organizohen nw njw hartw tw thjeshtw nw formwn e njw organizuesit grafik : Lwnda metalet substanca tw thjeshta substance jometalet substanca jo tw pastra substanca tw pastra dy ose mw shumw sub tw pastra nuk mund tw ndahen mw tej (pwrzierje ) substanca tw pwrbwra acidet bazat pwrzierje hetrogjene kripwrat janw pwrzierje qw mund tw oksidet dallohen me sy tw lirw perzierje homogjene janw pwrzierje qw nuk mund tw dallohen me sy tw lirw
  • 10. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema : Ndwrtimi i atomit ,modeli i Radhwrfordit Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : tw pwrkufizojnw atomin si grimcw. tw tregojnw cilat janw grimat pwrbwrwse tw atomit dhe ti pwrshkruajnw ato tw pwrshkruajnw modeline atomit sipas Radhwrfordit KONCEPTET KRYESORE : atom,protone ,neutron,elektrone.berthama Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Diskutimi i njohurive paraparke Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Veprimtari e leximit tw drejtuar /tabela e pyetjve Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Alfabeti i njw pasnjwshwm Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, PARASHIKIMI : 5’ Diskutimi i njohurive paraprake Mwsuesi pyet :. Ç’pwrfaqwson lwnda. Nw sa gjwndje fizike shfaqet ajo. Nw sa forma e gjejmw lwndwn nw natyrw. Ku lwnda wshtw e pastwr. Kur lwnda wshtw e papastwr. Ç’janw substancat e pastra ,shwmbuj. Ç’janw substancat e papastra ,shwmbuj. Po vetw substancat nga se pwrbwhen ? Mwsuesi duhet : Pasi tw dwgjojw me kujdes tw gjitha mendimet e nxwnwsve tw thesojw faktin qw deri tani dihet qw : materia lwnda substanca atome ? Mwsuesi:vazhdohet mw tej nw fazwn e ndwrtimit tw njohurive Ndwrtimi i njohurive Veprimtari lexim i drejtuar /tabela e pyetjeve Mwsuesi duhet :
  • 11. duhet tw intrigojw imagjinatwn e nxwnwsve duke shtruar para tyre pyetjen: Ç’farw pyetjesh ju lindin duke pwrmwndur fjalwn ’atom’ Të gjitha pyetjet e hartuara nga nxënësit shwnohen në një kënd të klasës dhe përfaqsojnë atë që quhet tabela e pyetjeve. Kjo tabelë mund të plotësohet në vazhdimësi gjatë mësimit ose edhe në orët në vazhdim. Disa nga pyetjet e formuluara nga nxwnwsit paraqiten nw tabelwn e pyetjeve Tabela e pyetjeve Ç’wshtw atomi Si wshtw i ndwrtuar Kush e zbuloi A ka masw A mund ta shikojmw me sy ,po me mikroskop Ka lidhje me fizikwn ............................... etj Mësuesi thekson: Këtyre dhe pyetjeve të tjera do t’ju përgjigjemi gjatë studimit të atomit Në mësimin e sotëm do t’ju jepet përgjigje vetëm tre pyetjeve të para me anë të leximit të drejtuar Mwsuesi duhet: Tworganizoj nxwnwsit nw grupe pune me tre katwr nxwnws secili grup Tw ndaj mwsimin nw tre paragrafw kryesore. Pwr çdo paragraf do tw jetw pwrgjegjws njw grup pune Gr i parw Gr i dytw Gr i tretw Çwshtw atomi Si eshtw i ndwrtuar Kush e zbuloi Rekomandon nxwnwsit tw lexonw nw heshtje ,secili grup paragrafin pwrkatws Nxwnwwsit punojnw me kujdes dhe diskutojnw me njwri tjtrin pwr rreth 10’ Mwsuesi duke vwzhguar me kujdes punwn e grupeve ,orienton dhe jep ndihmeswn e tij tek secili grup pwrfaqwsues Pwrfaqwsues tw ndryshwm nga secili grup duke plotwsuar mendimin e njwri tjetrit japin pwrgjigjet e tyre nw tabelw Nw fund tabela do tw ketw njw pamje tw tillw
  • 12. Çwshtw atomi Kush e zbuloi Si eshtw i ndwrtuar Grimca me e vogwl e lwndws Subtanca tw thjeshta,atome tw njwjtw Psh bakri , atome bakri Hekuri ,atome hekuri Zinku ,atome zinku Substnca tw pwrbwra ,atome twndryshwm Psh uji ,atome hidrogjen +oksigjen Sheqeri ,atome hidrogjen,oksigjen,karbon Kripa e gjellws,natrium +klor Demokriti (filozof grek ) I pari qw pwrmwndi atomin (kjo ishte pozitive ) Atom ≈ i pandashwm I gabuar sepse atomi wshtw i ndashwm Shekulli XIX Atomi grimcw e pwrbwrw Grimcat janw Protonet (+) Elktronet(-) Neutronet (pa ngarkesw ) Radhwrfordi ,fizikant anglez dha modelin e atomit Nw qwndwr: bwrthama ku vendosen protonet dhe neutronet rreth bwrthamws : nw orbita rrethore vendosen elktronet m ngarkew negative kujdes ! bwrthama e atomit shumw e vogwl ndaj pwrmasav tw atomit atomi elktroasnjanws Pwrforcimi Alfabeti i njwpasnjwshw Mwsuesi: Pwr tw pwrforcuar njohuritw e reja zbaton teknikwn e alfabetit tw njwpasnjwshwm . Pwr tw realizuar kwtw tekinkw,mwsuesi pwrgatit pwr secilin nxwnws disa fleta pune ,nw tw cilat janw tw vendosura nw mwnyrw tw njwpasnjwshme shkronjat e alfabetit. Secilit nxwnws i jepet njw kopje e alafabetit tw njwpasnjwshwm e paplotwsuar. Kwrkohet nga seccili nxwwns qw tw shkruajnw njw term,njw fjalw,njw emwr, sipas shkronjave tw alfabetit.. Pasi secili plotwson ,e kwmben alfabetin me shokun ngjitur dhe ky veprim pwrswritet disa herw zinxhir pwr rreth 5’ A atom B Bwrthamw Ç O oksigjen P Protone,pozitiv Pandashwm D Dukuri fizike Dukuri kimike E Elktron Eksperiment R Radhwrfordi T U Ujw K L Gj DH S Substanca tw thjeshta Sub tw pwrbwra M Modeli i atomit N Neutrone ,asnjanws Ngarkesw J Sh Shkencwwtar Shkencw Z V Vogwl G Grimcw H F Fizikw
  • 13. Lwnda : Kimi Klasa : VII 4 Tema :Numri atomik ,numri i masws ,izotopwt Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojw numrin atomik Tw pwrshkruajnw ç’farw tw dhwnash jep numri atomic Tw pwrkufizojnw elmentin kimik Tw pwrcaktojnw numrin e masws si shuma e protoneve dhe neutroneve Tw pwrkufizojnw izotopwt KONCEPTET KRYESORE :numri atomik.numri masws ,izotop,element kimik. Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Pwrmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Ditar dy pjeswsh Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi pwrvijimi i koncepteve Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, PARASHIKIMI : 5’ Pwrmbledhje e strukturuar Mwsuesi : Njeh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws. . Citon shkurtimisht momentet kryesore tw mwsimit tw ditws Paraqet para tyre disa nga objektivat kryesore. Kwrkon vwmwndje dhe pwrgjegjwsi gjatw zhvillimit tw orws sw mwsimit. Insiston nw faktin se wshtw njw temw e rwndwsishme duhet shumw kujdes nga ana etyre Ndwrtimi i njohurive Ditar dy pjeswsh Mësuesi duhet : Tw organizoj nxwnwsit nw grupe pune qw mund tw jenw nw dyshe ose mw shumw Tw pwrgatisi fleta pune për nxënësit sipas grupeve pwrkatwse . Ç’do fletë do tw ketw një pyetje, pwr tw cilwm kwrkohet komenti nga ana e nxënësit. Nxënësit plotësojnë kolonën komente me njohuritë e marra nga teksti. Fletat e punës të përgatitura për nxënësitdo tw jenw si më posht . Pyetja Komenti i nxënësve Numri atomik
  • 14. Pyetja Komenti i nxënësve Numri i masws Pyetja Komenti i nxënësve Izotopwt Mendimet e nxënësve nga grupe të ndryshëm pasi diskuohen dhe përpunohen më tej paraqiten në dërrasën e zezë në formë të tillë. Një rol të rëndësishëm në përmbledhjen e materialit ka sigurisht mësuesi Gr i parw Pyetja Komenti i nxënësve Numri atomik Atomi wshtw elktroasnjanws Nw qwndwr bwrthama protonet (+) neutronet (pa ngarkesw) nw periferi nwpwr orbita lwvizin elktronet (-) kujdes ! numri i protoneve = nr e neutroneve Numri i protoneve qw ndodhet nw bwrthamw quhet ndryshe numri atomik dhe shwnohet me Z Z, jep tw dhwna pwr :  Numrin e protoneve  Numrin e elktroneve  Ngarkeswn pozitive tw bwrthamws Psh   19Z K  19protone nw bwrthamw (+19) 19elktrone nwpwr orbita (-19) 19r rn p n e    Bashkwsia e atomeve me Z tw barabartw pwrfaqwson njw elment kimik   11Z Na  11r rn p n e    (bashkwsia e atomev Na ,formojnw elementin )   6Z C  6r rn p n e    (bashkwsia e atomev C ,formojnw elementin )   8Z O  8r rn p n e    (bashkwsia e atomev O ,formojnw elementin )   17Z Cl  17r rn p n e    (bashkwsia e atomev Cl ,formojnw elementin ) Pyetja Komenti i nxënësve
  • 15. Numri i masws Shuma e numrit tw protoneve dhe neutroneve qw ndodhn nw bwrthamw jep numrin e masws dhe shwnohet meA Duke shwnuar : A numri i masws Z numri atomik N numri i neutroneve marrim qw, A=Z+N Psh Mg. 12protone dhe 12 neutrone A=?   12Z Mg  A=Z+N=12+12=24 N=12 Gr i tretw Mwsuesi synon mw shumw nw ndihmswn ndaj kwtij grupi Pyetja Komenti i nxënësve Izotopwt Atomet qw kanw numw atomik, Z tw njwjtw por numwr mase tw ndryshwm (pra numwr neutronesh tw ndryshwm ) janw izotopw Skematikisht izotopwt paraqiten kwshtu A Z X Psh hidrogjenit i njihen tre izotope 1 1H 2 1H 3 1H A =Z+N A =Z+N A =Z+N N=A-Z N=A-Z N=A-Z N=1-1=0 N=2-1=1 N=3-1=2 Pwrforcimi PËRVIJIMI I KONCEPTEVE Mësuesi duhet : Tw theksoj faktin që është e rëndësishme kryejnw lidhjen midis A,Z,N Për këtë realizohet një detyrë të thjeshtë. Plotwsoni tabelwn Elementi Simboli A Z N Nr i protoneve Nr i neutroneve Nr i elktroneve A Z X ALUMINI 13 14 P 31 15 SQUFUR 16 16 Na 23 11Na Vlerwsimi i nxwnwsve mbwshtetet nw faktin ,sa u aktivizuan nw orwn e mwsimit ,sat w saktw dhe tw shkathwt ishin nw punimin dhe argumentimin edetyrave.
  • 16. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema : Elemntwt kimikw ,simbolet kimikw Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojnw elementin kimik Tw pwrkufizojnw simbolin kimik Tw shkruajnw simbolet dhe tw tregojnw kuptimin e tyre KONCEPTET KRYESORE : Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Rrjet diskutimi Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Mardhwniet pyetje pergjigje Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Shkrimi i shpejtw punw nw grupe Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Rrjeti i diskutimit Mwsuesi : Shtron para nxwnwsve pyetjen A ka rwndwsi njohja e simboleve tw elementwve kimikw ? Organizon me nxwnwsit njw diskutim tw gjwrw rreth kwsaj pyetje Nxwnws tw ndryshwm mbrojnw mwndimin pro/kundwr Tw gjitha mendimet etyre hidhen nw tabelw Wshtw e rwndwsishme tw argumentojnw mendimin etyre Çdo objekt ka njw emwr Mw mirw fjalwt ,alumin,hekur ,baker Wshtw mw lehtw tw komunikosh Nuk ngatwrrohemi me shkurtimet Wshtw mw lehtw t’i gjesh I njeh mw mirw Lehtwson veprimet ………..etj A ka rwndwsi njohja e simboleve tw elementwve kimikw ? Jo nuk ka rwndwsiPo,ka rwndwsi !
  • 17. KONKLUZION ! Ndwrtimi i njohurive Mardhwnie pyetje pwrgjigje Mwsuesi Organizon nxwnwsit nw dyshe Orienton ata drejt leximit tw temws sw re pwr njw kohw rreth 10’ Mwsuesi : Pasi ju lw nw dispozicion kohwn e nevojshme diskuton me nxwnwsit me pyetje pwrgjigje Mwsuesi pyet Ç’pwrfaqwson njw element kimik? Nxënësi: Bashkwsia e atomeve me Z tw barabartw pwrfaqwson njw elment kimik Listoni sa mw shumw lloje tw ndryshme elementwsh kimikw? Nxënësi: Me rradhw nxwnws tw ndryshwm listojnw lloje tw ndryshme elementwsh Hidrogjen ,klor,natrium,oksigjen,hekur,…… Si gjenden nw natyrw kwto elemente ? Nxënësi: janw nw gjwndje tw lirw ose tw lidhur me elemente tw tjerw a)tw lirw ,hekuri,bakri,hidrogjen b)te lidhur ,uji klorur hidrogjeni ,kripa e gjellws,okside tw ndryshm janw nw gjwndje tw ndryshme ,twngurtw ,tw lwngwt,yw gaztw Si shwnohen elementwt kimikw Me anw tw simboleve qw paraqesin formwn e shkurtuar tw elementit kimik Bercelius : ipari shkencwtar qw propozoi simbolet kimikw Çdo simbol kimik wshtw gwrma e parw e emrit nw gjuhwn latine hidrogjen H bakwr Cu karbon C klor Cl Pwrforcimi Shkrimi i shpejtw /Punw nw grupe Mwsuesi : Njeh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws. Organizon klaswn nw grupe me nga tre katwr nxwnws secili . Orienton nxwnwsit qw pa ndalur dorwn tw shkruajnw sa mw shumw elemente kimikw. Veprmtaria do tw zhvillohet nw formwn e njw loje. . Kujdes !shkrimi fillon me komandwn e mwsuesit dhe ndwrpritet me komandwn e tij Fiton lojwn grupi qw do tw shwnojw mw shumw simbole tw elementwve tw ndryshwm kimikw.
  • 18. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema : Metalet dhe jometalet Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojw metalet dhe jometalet Tw identifikojw pozicionin e metaleve dhe jometaleve nw SP Tw pwrshkruajw vetitw fizike tw metaleve dhe jometaleve Tw tregojw karakterin e tretwsirws ujore tw njw oksidi bazik Tw tregojw karakterin etretwsirws ujore tw njw oksidi acid KONCEPTET KRYESORE : metal ,jometal,oksid bazik,oksid acid,veti fizike,veti kimike . Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Pwrmbledhje e strukturuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Ditar dy pjeswsh Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Dy tw sakta njw e gabuar Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Pwrmbledhje e strukturuar Mwsuesi duhet : tw njoh nxwnwsit me temwn e mwsimit tw ditws. tw realizoj lidhjen e informacionit tw marrw nw mwsimet e kaluar me temwn pwrkatwse r. tw citoj shkurtimisht momentet kryesore tw mwsimit. tw paraqes disa nga objektivat kryesore. tw kwrkoj vwmwndje dhe pwrgjegjwsi gjatw zhvillimit tw orws sw mwsimit. Ndwrtimi i njohurive Ditar Dy Pjeswsh Mwsuesi duhet : Ne mbeshtetje te tekstit jepni komentin tuaj ne lidhje me metalet dhe jometalet . Mund tw punoni nw mwnyrw individuale ose nw dyshe. Jepen nxwnwsve disa fleta pune tw pwrgatitura mw parw ,tw cilat pwrmbajnw pyetjet kryesore nw lidhje me mwsimin. Ç’do fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw . Metalet Veti fiziko kimike KOMENTI I NXWNWSVE
  • 19. Jometalet Veti fizike kimike KOMENTI I NXWNWSVE Ju jepet mundwsia nxwnwsve tw lexojnw mwsimin pwr tw bwrw komentet e duhura nw mwnyrw individuale ose nw dyshe. Lihet nw dispozicion tw tyre koha e duhur. Vwzhgohet me kujdes puna e gjithwsecilit. Komentet e tyre lexohen dhe interpretohen nga nxwnws tw ndryshwm ,mw pas hidhen nw tabelen e mwposhtwme sw bashku me ndihmwn e mwsuesit. KONCEPTI KOMENTI I NXWNWSVE Metalet Janw elmentw me pak elktrone nw shtreswn e jashtme Kanw 1-3 elektrone Jnaw tw pozicionuar nw gr IA,IIA,IIIA, tw SP Vetitw fizike janw tw ngurtw,(pwrjashtim ,bwn zhiva ) kanw shkwlqim metalik (ngjyre te argjendte ) shkrijnw nw temperatura tw ulwta kanw dwndwsi mw tw vogwl se uji formojnw rrjeta kristalore pwrcjellin mirw nxehtwsinw dhe elektricitetin petwzohen dhe telwzohen lehtw pwrmwndim : alumin ,bakwr ,krom,natrium,kalium,kalçium,etj Vetitw kimike Jane shume aktive. -veprimi me O2 Alumin +oksiggjen →oksid alumini Zink +oksigjen→oksid zinku Hekur +oksigjen→oksid hekuri Oksidet e tyre + ujin → baza Oksidet e meta leve (bazike ) janw tw ngurtw KONCEPTI KOMENTI I NXWNWSVE Janw elmentw me shumw elktrone nw shtreswn e jashtme
  • 20. Jometalet Kanw 5-7 elektrone Jnaw tw pozicionuar nw gr IVA,VA, VIA,VIIA w SP Vetitw fizike janw tw ngurtw, tw lwngwt,tw gaztw. Nuk kanw shkwlqim metalik Thwrrmohen nga shtypjet ose goditjet Nuk e pwrcjellin mirw nxehtwsinw dhe elektricitetin Nuk petwzohen dhe telwzohen lehtw Nw natyrw janw nw trajtw pwrbwrjesh, pwrveç azotit dhe oksigjen pwrmwndim : squfur ,karbon ,klori,bromi,fosfor,azot,etj Vetitw kimike Jane shume aktive. -veprimi me O2 squfur +oksigjen →oksid squfuri azot +oksigjen→oksid azoti fosforr +oksigjen→oksidfosfori hidrogjen +oksigjen→oksidi i hidrogjenit Oksidet e tyre + ujin → acide Oksidet e jometa leve (acide) janw tw gaztw pwrveç: Oksidit tw fosforit dhe ujit PWRFORCIMI 10’ Dy tw sakta dhe nje e gabuar Kwrkohet qw nga nxwnws tw ndryshwm tw listojnw tre karakteristika pwr metalet ose jometalet Duke theksuar faktin se njw nga kwto karakteristika do tw jetw e gabuar Eshte detyrw e nxwnwsve tw tjerw tw gjejnw gabimin e shokut. Psh Mwsuesi thotw : metalet  jane tw ngurtw  kanw katwr elktrone nw shtreswn e jashtwme  formojnw okside bazike Kristi plotwson : Wshtw e vwrtetw qw metalet janw tw ngurtw dhe formojnw okside bazike por nuk mund tw kenw mw shumw se tre elektrone . Ky veprim do tw pwrswritet disa herw nga nxwnws tw ndryshwm . VLERWSIMI Nxwnwsit vlerwsohet : Punwn e bwrw nw grupe ose edhe nw mwnyrw individuale gjatw percaktimit tw vetive tw metaleve dhe jometaleve Aftwsine argumentuese tw vetive tw metaleve dhe jometaleve
  • 21. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema : Masa molekulare dhe masa molare Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojnw mol/molekulwn Tw pwrkufizojnw dhe tw gjejnw maswn molare Tw pwrkufizojnw dhe tw gjejnw maswn molekulare Tw tregojnw dallimin midis masws molare dhe masws molekulare KONCEPTET KRYESORE : masa molare ,masa molekulare ,mol/atom ,mol/molekulw Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Diskutojmw sw bashku Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Shpjegim dhe veprimtari e drejtuar Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Organizues grafik i analogjisw Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Diskutojmë së bashku Mësuesi pyet nxwnwsit: Ku wshtw pwrqwndruar e gjithw masa e atomit Ç’pwrfaqwson njw mol , po mol/atomi,mol/molekula . A ka lidhje midis masws dhe molit. Nxwnwsit pwrgjigjen: Masa e gjithw atomit wshtw e pwrqwndruar nw bwrthamw, sepse aty janw tw vendosur protonet dhe neutronet Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023 grimca(atome ,molekula ,ose jone) wshtw moli Pra: Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023 atome pwrfaqwson mol/atomin Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023 molekula pwrfaqwson mol/molekulwn Sasia e lwndws qw pwrmban 6.02x1023 jone pwrfaqwson mol/jonin Masa e njw mol /atomi e shprehur nw gram shpreh maswn molare atomike qw wshtw e barabartw me maswn atomike tw krahasuar psh: 1 mol/at O 16gr/mol 1 mol/at K 39gr/mol 2 mol/at Al 2x27gr/mol Masa e njw mol/molekule e shprehur nw gram shpreh ‘maswn molare tw njw molekule’ ,
  • 22. Ajo wshte e barabartw me shumwn e masave atomike tw krahasuara tw atomeve nw njw molekulw Ndwrtimi i njohurive Shpjegim dhe veprimtari e drejturar Mwsuesi pyet : Sa wshtw masa molare e 2 4H SO ? H1 Analizojmw 1 mol/molekulw 2 4H SO 6.02 x1023 molekula 2mol/at H, 1mol/at S, 4mol/at O 2N atome, 1Natom, 4Natome 7mol/atome gjithsej 7N atome gjithsej H2 Gjejmw maswn molare. Nw SP gjejmw masat atomike tw krahasuara tw elmentwve pwrbwrws tw 2 4H SO 1 /ArH gr mol 32 /ArS gr mol 16 /ArO gr mol 2 4 2 4H SOMr ArH ArS ArO   2 1 / 1 32 / 4 16 /gr mol gr mol gr mol      = 98 /gr mol Mwsuesi : Organizon nxwnwsit nw dyshe Ju lw detyrw : --Analizoni kwto pwrbwrje 2 2 4, , ,HCl CaCl Na SO 2 3 45 ,3H S H PO --Llogarisni masat molare tw pwrbwrjeve tw mwposhtwme Ju jep kohw pwr tw zgjidhuri sipas shwmbullit tw mwsipwrm detyrwn e dhwnw Ndjek me kujdes punwn e çdo dysheje,orienton,sugjeron,dhe ndihmon nwse e shikon tw nevojshme 10-15 minuta Pas 10-15’nxwnws w ndryshwm paraqesin nw dwrrasw ushtrimin e dhwnw Kalohet nw fazwn e pwrforcimit
  • 23. Pwrforcimi Organizues grafik. Mwsuesi : Organizon nxwnwsit nw grupe nw dyshe . Secila dyshe nw tabak tw bardhw, duke hedhur idetw kryesore tw mwsimit modelon njw skemw tw thjeshtw nw formwn e nje organizuesi grafikw Në qëndër të tabakut vendoset fjala masa dhe rreth saj fjalët që lidhen me të. Kujdes ! Rreth çdo fjale, shprehje apo fraze të zgjedhur në lidhje me fjalën kryesore shkruhen dhe fjale të tjera që lidhen me të. Shpreh maswn e njw mol/atomi apo njw mol/molecule tw shprehur nw gram/mol masa molekulare shreh maswn e njw atomi apo molecule nw krahasim me njwsinw karbonike Lwnda : Kimi Klasa : VII AtomMolekulw Masa Mol/molekul w Mol/atom Masa molekulare tw krahasuar (Ar ) Masa molekulare tw krahasuar (Mr) ) Masa molare (M)
  • 24. Tema : Shkrimi i formulave kimike Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw identifikojnw acidet ,bazat ,kripwrat dhe oksidet Tw pekufizojnw ç’janw acidet ,bazat ,kripwrat dhe oksidet Tw shkruajnw formulat kimike kur jepet valenca Tw pwrcaktojnw valencat kur jepej formulat kimike KONCEPTET KRYESORE : acide ,baza ,kripwra,baza . Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Rendit /grupo/emwrto Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Shpjegim i drejtuar Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Veprimtari praktike Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Rendit /grupo/emwrto Mwsuesi pyet nxwnwsit : Si i kemi klasifikuar substancat ? Nxwnwsi: Nw substance tw pastra dhe tw pwrziera. Mwsuesi Kush bwn pjesw nw substancat e pwrziera. Nxwnwsi : Pwrzierjet homogjene dhe heterogjene . Mwsuesi Po substancat e pastra. Nxwnwsit : Substancat e pastra i grupojmw nw tw thjeshta dhe tw pwrbwra. Nw substancat e thjeshta kemi mwsuar metalet dhe jometalet . Nw grupin e substancave tw pwrbwra bwjnw pjesw acidet,bazat kriwrat dhe oksidet. Mwsuesi thekson: Gjatw kwtij viti mwsimor janw pwrmwndur njw numwr i madh substancash tw thjeshta dhe gjithashtu janw trajtuar edhe njw swrw pwrbwrjesh kimike. Pwr tw risjellw nw kujtesw njohuritw e marra ,mwsuesi pwrgatit disa fleta pune. Nw kwto fleta pune jepet njw detyrw pwr nxwnwsit . Ç’do fletw pune do tw ketw njw pamje tw tillw
  • 25. Janw dhwnw kwto pwrbwrje kimike : 2 3 4 2 2 2 2 3 2 5 3, , , , , , , , ( ) , , ,Na O KF H PO SO K S CO MgO CaCl Al OH PO NaCl AlCl , 2 7 2 3 2 4 2 2 3, , , , , , , , ( ) , , , .HCl NaOH KI Cl O CaO Al S H SO KOH Ca OH HI FeO Al O Identifikoni dhe gruponi kwto pwrbwrje kimikenw varwsi tw karakteristikave sipas tabelws: Acide H-X Baza M-OH Kripwra Me -X Okside Mx Oy Pwr tw realizuar kwtw detyrw : Klasa ndahet nw grupe me nga katwr nxwnws. Secili grup pwrpiqet tw grupojw pwrbwrjet e mwsipwrme sipas karakteristikave qw ato shfaq Ju lihet nxwnwsve 5’ kohw tw punojnw dhe diskutojnw brwnda grupit. Ajo qw ata paraqesin wshtw si mw poshtw . Pwr rreth 5’mwsuesi bashkw me nxwnwsit pwrmbledh konceptet mbi acidet ,bazat, kripwrat dhe acidet . Ndwrtimi i njohurive Shpjegim i drejtuar Mwsuesi shpjegon : Pwrbwrje kimike ACIDE HCl,H2SO4,HJ,H3PO4 BAZA NaOH,Ca(OH)2,Al(OH)3 KOH okside jomet SO2,CO2,P2O5,Cl207 Okside met Na2O,MgO,CaO,FeO,Al2O3 Kripwra KF,K2S,CaCl2,NaCl,AlCl3,KI,
  • 26. Shwmbull 1 : Si shkruhet oksidi i aluminit H1 Shkruajmw simbolet e elementwve Al O H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat III II Al O H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter 2 3 III II Al O Mwsuesi realizon njw veprimtari me nxwnwsit : Detyrw: Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e oksideve te mwposhtwm oksid natriumi(I) oksid fosfori (V) oksid squfuri (IV) oksid kalciumi (II) Shembulli 2 Shkruani formulwn e klorurit tw kalciumit : H1 Shkruajmw simbolet e elementwve Ca Cl H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat II I Ca Cl H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter 2 II I Ca Cl Detyrw: Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e oksideve te mwposhtwm Klorur natriumi (I) Sulfur alumini (III,II) Jodur alumini (III) Shembull 3 Shkruani formulwn e hidroksidit tw aluminit kur dimw qw bazat kanw grupin OH dhe ky grup wshtw me valencwn I. H1 Shkruajmw simbolet e elementwve Ca OH H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat ( )II I Ca OH H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter 1 2( )II I Ca OH Detyrw: Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e bazave te mwposhtwm hidroksidi i natriumit (I) hidroksidi i kaliumit (I) hidroksidi i aluminit (III)
  • 27. hidroksidi i zinku (II) Shembull 4 Shkruani formulen e acidit klorhidrik H1 Shkruajmw simbolet e elementwve H Cl H2 Mbi simbolet e tyre vendsosen valencat I I H Cl H3 Valencat pwr secilin atom janw tregues pwr atomin tjeter 1 1 I I H Cl Detyrw: Nw tw njwjtwn mwnyrw shkruani formulat e acideve te mwposhtwm acid fluorhidrik (I,I) acid bromhidrik (I,I) Pwrforcimi Veprimtari praktike Mwsuesi synon : Nw pwrfshirjen e nxwnwsve nw vwprimtari tw ndryshme me qwllim pwr tw reflektuar mw tej mbi njohuritw e marra nw klaswn e gjatw mesimit tw ditws Si mw tw rwndwsishme konsiderohen zbatimet praktike Jepen nw lidhje me kwto disa ushtrime  Shkruani formulat kimike tw pwrbwrjeve tw mwposhtwme Oksid hekuri ,hidroksid alumini(III),oksid klori(V),etj  Emwrtoni pwrbwrjet 2 3 2 2, , , , , ( ) ,FeO CO Cl O MgO K O Mg OH KOH  Gjeni valencat nw pwrbwrjet e mwposhtwme 2 5 2 2 2 3 2, , , , , , ,Cl O Na O CaO HCl H O HJ Al S Na S Orientohen nxwnwwsit qw tw punojnwnw nw mwnyrw tw pavarur nga njwri tjetri nw zgjidhjen e ushtrimeve tw sapo dhwna. Ju lihet nw dispozicion 10’kohw gjatw tw cilws mwsuesi vwzhgon punwn e secilit. Nw tabelw, tre nxwnws duke u plotwsuar nga shokwt dhe sigurisht nga mwsuesi, shkruajnw zgjidhjet pwrkatwse. ushtrimi 1 ushtrimi 2 ushtrimi 3 shkrimi i emwrtimi i gjetja e formulave i pwrbwrjeve e valencave VLERWSIMI Nxwnwsit vlerwsohen pwr : Punwn e bwrw nw mwnyrw individuale gjatw shkrimit dhe emwrtimit tw oksideve dhe bazave Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw realizimit tw ushtrimeve Sa tw aftw janw ata tw lidhin njohuritw e kaluara me ato tw marra nw mesimin e ditws Lwnda : Kimi
  • 28. Klasa : VII Tema : Njehsime me molin dhe formulat kimike Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw shkruajnw njw formulw kimike kur wshtw dhwnw nr i grimcave tw njw pwrbwrje. Tw gjejnw nr e grimcave qw ka nw sasi tw ndryshme pwrbwrjesh. Tw kryejnw lidhjen midis n,m.M,pwr njw sasi tw dhwnw substance . KONCEPTET KRYESORE : valencw .formulw kimike .mol. Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Diskutimi i njohurive paraprake Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Grupet e ekspertwve Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Pwrvijimi i koncepteve Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Diskutimi i njohurive paraprake : Mwsuesi pyet: Cila wshtw grimca me e vogwl e lwndws. Nga cilwt atome janw tw pwrbwra substancat e thjeshta. Nga cilat atome janw tw pwrbwra substancat e pwrbwra. Sa atome ndodhen nw 1mol/atom. Sa molekula ndodhen nw 1 mol/molekulw . Mwsuesi Pwr tw rikujtuar njohuritw e marra mbi molin ju kwrkoj nxwnwsve tw anlizojnw pwrbwrjet: 3K - Emri 5Cl2 - Emri - Mol/molekula -Mol/molekula - Sa molekula -Sa molekula - Mol/atome -Mol/atome -Sa atome -Sa atome - Ar =? - Ar =? Mwsuesi pwrgatit disa fleta pune qw pwrmbajnw ushtrime tw ndryshme. Ndwrtimi i njohurive Grupet e ekspertwve Mësuesi duhet : Të relizojë një veprimtari me të ndryshuar vendet. Ndan klaswn nw grupe me nga tre nxwnws secili grup Brwnda çdo grupi numëron nga 1 tek 3, ku çdo numër i korrespondon një eksperti
  • 29. Eksperti me numwr 1wshtw pwrgjegjws pwr ushtrimn 1, eksperti 2 pwr ushtrimin 2, e kwshtu me rradhw Ushtrimet pwr secilin ekspert janw . USHTRIMI 1: Tw shkruhet formula kimike e oksidit tw squfurit kur dihet qw nw njw mol tw tij ka 6.02x1023 atome squfur dhe 18.06 x 1023 atome oksigjen USHTRIMI 2 Sa gram azot ndodhen nw 24.08 x1023 molekula azot USHTRIMI 3 Jepen 37.4 gr amonjak (NH3).Gjeni sa mol/molekula, dhe sa molekula do tw ndodhen nw kwtw sasi tw dhwnw amonjaku . Nw kwtw moment nw tavolinën e parë duhet tw mblidhen vetëm 1 shat; në të dytën vetëm 2- shat; dhe në të tretën vetëm 3-shat Secili grup duhet të jetë përgjegjës për pyetjen e tij. Diskutohet në grup pwr zgjidhjen e secilit ushtrim dhe më pas secili ekspert do tw kthehet nw grupin bazw Pwrfaqwsues tw ekspertwve shkruajnw nw tabele zgjidhjet pwrkatese psh, eksperti me numrin 1 jep pergjigjen e ekspertit 3 etj Pas punws sw secilit grup tabela duhet tw ketw njw pamje tw tillw : USHTRIMI 1: Tw dhwnat: SXOY 6.02x1023 atome squfur 18.06 x 1023 atome oksigjen ZGJIDHJE Dimw qw 23 1 / 6.02 10 mol at at Gjejmw sa mol/atome squfur: 23 23 1 / / 6.02 10 6.02 10 1 / mol atS xmol at atome x x mol atS     Gjejmwsa mol/atome oksigjen: USHTRIMI 2: Tw dhwnat: m =?(N2) 24.08x1023 molekula azot ZGJIDHJE Dimw qw: 23 1 / 6.02 10 mol mol x mol Gjejmw sa mol/molekula N2 2 2 23 23 1 / / 6.02 10 24.08 10 mol molN xmol molN x mol x mol  24 / 4x mol molekulaN mole  Gjejmw maswn nw gram tw azotit USHTRIMI 3: Tw dhwnat: m =37.4 gr NH3 -Sa mole pra n =?, Sa molekula NH3 -Sa mol/atom, sa atome ZGJIDHJE Dimw qw: 3 3 37.4 2.2 17 / grNHm n molNH M gr mol    Gjejmw sa molekula : 2.2 mole NH3 2.2x6.02x1023 molekula 2.2Nmolekula Gjejmw sa mol/ atome :
  • 30. 23 23 1 / / 6.02 10 18.06 10 3 / mol atO ymol atO at x at y mol atO     X YS O X=1, Y=3 SO3 m n m n M M     2 24 28 / 112m molN gr mol grN   1mol NH3 1mol/at N dhe 3mol/at H 2.2mol NH3 X Y X=2.2mol/at ; Y=6.6mol/at Gjejmw sa atome : 2.2 mol/mol NH3 2.2mol/at N ; 6.6mol/at H 2.2Natome 6.6Natom Pwrforcimi Pwrvijimi i koncepteve. Mësuesi duhet : Tw theksoj faktin që është e rëndësishme për nxënësin që të mund tw lidhin koncepte tw ndryshme tw marra deri tani. Për këtë ju kwrkohet nxwnwsve nw mwnyrw individuale ose nw grupe tw plotwsojnw tabela tw pwrgatitura mw parw nga mwsuesi. Ç’do tabelw do tw ketw njw pamje tw tillw. Nr i grimcave Mol/atom Mol/molekulw Formulw kimike m n 6.02x1023 atome C 6.02x1023 atome O 24.08x1023 atome Cl 12.04x1023 atome P 30.1x1023 atome O VLERWSIMI Nxwnwsit vlerwsohen pwr : Punwn e bwrw nw mwnyrw individuale gjatw shkrimit dhe emwrtimit tw oksideve dhe bazave Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw realizimit tw ushtrimeve Sa tw aftw janw ata tw lidhin njohuritw e kaluara me ato tw marra nw mesimin e ditws Lwnda : Kimi
  • 31. Klasa : VII Tema : Barazimet kimike ,ligji i ruajtjes sw masws Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw pwrkufizojnw reaksionet kimike. Tw tregojnw elementwt kryesorw tw njw reaksioni kimik. Tw shkruajnw reaksionin kimik nw formwn e njw barazimi kimik. Tw interpretojnw dhe pwrkufizojw me anw tw shwmbujve ligjin e ruajtjes sw masws. KONCEPTET KRYESORE :reaksion kimik,barazim kimik,ligji i ruajtjes sw masws . Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Imagjinatw e drejtuar Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Lexim pwrmbledhje nw dyshe Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Shkrimi i shpejtw Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP PARASHIKIMI : 5’ Imagjinatw e drejtuar Mwsuesi : Duke patur parsysh qw tema e mwsimit tw ditws mbwshtetet nw njohuritw e marra nga nxwnwsit nw mwsimet e kaluara mwsuesi duhet tw ngacmojw sa tw jetw e mundur imagjinatwn e tyre Pwr tw realizuar kwtw ai ju thotw nxwnwsve Ç’farw pyetjeje dalin para tyre ? A duhet fwmija tw mjekohet menjwherw,pse? Ç’farw mund tw ndodhw n.q.s fwmija nuk merr ndihmwn e duhur Nxwnwsit dikutojnw tw lirw me jwri tjetrin ,kwmbejnw mendimet e tyre dhe pwrpiqen qw tw arrijnw nw njw konkluzion tw vetwm Mwsuesi vetwm ndjek me kujdes debatin e tyre . Pyeta pwrfundimtare , pse ndodhi e gjtha kjo!? Pwrgjigja /konkluzioni Wshtw fundjavw, ju dhe familja juaj keni menduar tw kaloni sa mw kwndshw kwtw ditw duke shkuar pwr piknik .Gjithshka wshtw shume e bukur.Tw gjithw janw tw gwzuar dhe tw qetw deri nw momentin kur njw fwmijw aty pranw dwmton kwmbwn me njw gozhdw tw ndryshkur
  • 32. Gjithka ndodhi si pasojw e gozhdws sw ndryshkur ! Ndyshkja e gozhdws apo edhe e hekurishteve tw tjera janw dukuri kimike Ndwrtimi i njohurive Lexim pwrmbledhje nw dyshe Mwsuesi ,nw vazhdimwsi tw fazws sw parw pyet:  Çjanw dukuritw kimike ,po ato fizike.  A mund tw rendisni disa dukuri tw tjera kimike.  Si paraqitet njw dukuri kimike nga ana kimike Mwsuesi:  Duke synuar nw marrjen e pwrgjigjeve pwr pyetjet e realizuara mw sipwr,dhe pyetjeve tw tjera qw mund tw dalin realizon teknikwn, ‘lexim pwrmbledhje nw dyshe ‘.  Pwr kwtw arsye mMwsimi do tw ndahet nw paragrafw, ku nxwnwsit nw dyshe, njwri bwn pyetjen, tjetri pwrmbledh me fjalet e veta.  Paragrafwt pwrkatws janw tre Dukuritw kimike . Reaksioni kimik Barazimi kimik Ligji i ruajtjes sw masws  Pwr secilin paragraf , aktivizohen disa dyshe. PARAGRAFI I PARE ( dukuritw kimike ) Nx 1 Ç’janw dukuritw kimike . Nx 2 Dukuritw kimike janw dukuri,gjatw tw cilave lwndandryhson edhe pwrbwrjen edhe formwn esaj . Nx 3 Po dukuritw fizike Nx 4 Janw shndwrrime gjatw tw cilave lwnda ndryshon vetwm formwn e saj,jo pwrbwrjen Nx 5 A mund tw sillni shwmbuj tw dukurive kimike, po tw dukurive fizike .  Nxwnwsit me rradhw, sjellin shwmbuj tw ndryshwm qw paraqiten nw tabelw .  Aktivizohen edhe nxwnws nga dyshe tw tjera  Gjithshka paraqitet nw tabelw Dukuritw kimike Dukuritw fizike Lwnda ndryshon vetitw fizike dhe Lwnda ndryshon vetem vetitw fizike Vetitw kimike Ndryshkja e hekurit - shndwrrimi i ujit :nw twmpwratura tw larta : Hekur +ujw →ndryshk ujw i ngurtw →ujw tw lwngwt →avuj uji (gaz) Pwrfitimi i ujt -copwtimi i njw metali Hidrogjen +oksigjen→ujw -pwrzierja e ujit me vaj Oksidimi i metaleve -pwrpunimi i drurit Bakwr +oksigjen→oksid bakri -……………etj PARAGRAFI I DYTE ( reaksionet kimike )
  • 33. Nx 6 Ç’janw reaksionet kimike Nx 7 Njw dukuri apo shndwrrim kimik paraqitet nga ana kimike me anw tw njw reaksioni kimik, pra njw reaksion kimik paraqet njw dukuri kimike me anw tw simboleve dhe formulave kimike Nx 8 Si wshtw i ndwrtuar njw reaksion kimik Nx 9 Nw njw reaksion kimik kemi : R  P Substancat fillestare substancat pwrfundimtare Substancat niswtore substancat qw pwrftohen Subsatancat qw marrin pjesw nw reaksion Produktet Reaktantwt Psh: 2Mg O MgO  2 2 2H O H O  2 2 2 3H O SO H SO  PARAGRAFI I TRETE ( barazimi kimik) Nx 10 Ç’wshtw njw baraim kimik, ku ndryshon ai nga reaksioni kimik. Nx 11 Njw barazim kimik paraqet njw dukuri kimike por nw ndryshim nga reaksioni kimik numri i mol atomeve nw tw dyja anwt e barazimit wshtw i barabartw. Nx 12 Si tw shkruajmw njw barazim kimik. Wshtw e rwndwsishme qw kwtu mwsuesi tw japi fort ndihmeswn e tij . Mwsuesi Pwr tw shkruar njw barazim kimik kalojmw nw kwto hapa pune. shkruhen simbolet kimike nw tw djathtw dhe tw majtw tw barazimit. 2 2 2H O H O  2 2 2 3Cl O Cl O  barazohet numri mol atomeve tw substancave niswtore dhe produkteveduke vendosur para formulave dhe simboleve kimikw numra qwquhen ndryshe ,koefiçentw. 2 2 22 2H O H O  2 2 2 32 3 2Cl O Cl O  hiqet shenja e shigjetws dhe vendoset shenja e barazimit. 2 2 22 2H O H O  2 2 2 32 3 2Cl O Cl O  PARAGRAFI I katwrt ( ligji i ruajtjes sw masws ) Nx 13 Ç’farw thotw ligji i ruajtjes sw masws. Nx 14
  • 34. Nw njw reaksion kimik masa e substancave qw hyjnw nw reaksionw wshtw e barabaartw me maswn e substancave qw do tw dalin nga reaksioni. Nx 15 Si ta kuptojmw kwtw ? Ndwrhyn pwrswri mwsuesi ! Le tw analizojmwbarazimin kimik tw bashkwveprimit tw magnezit me oksigjen pwr tw formuar oksid magnezi Shkruhet nw tabelw barazimi kimik 22 2Mg O MgO  Analizojmw : 22 2Mg O MgO  2 mole Mg 2 mol Mg 2 x 24gr Mg 2 x 24gr Mg 2 mol/atome O 2 mol/atome O 2 x16 gr O 2 x16gr O Pra :sasia nw gramw e substancave qw kanw marrwpjesw nw reaksion wshtw e barabartw me sasinw e substancave qw do tw pwrftohen Jepet njw barazim tjetwr dhe analizohet nga vetw nxwnwsit Kalohet nw fazwn e pwrforcimit Pwrforcimi SHKRIMI I SHPEJTW Mësuesi: Ju jepet mundësia nxënësve të shkruajnë pa ndalur dorën për rreth tre minuta reakisone tw ndryshme kimike ose barazime kimikw Orientohen nxënësit qe nuk ka rëndësi se çfarw reaksionesh ata shkruajnw , por rëndësi ka fakti që të shkruajnë ç’farë ka ngelur në memorien e tyre nga mësim i ditës. Kujdes !shkrimi fillon me komandën e mësuesit dhe ndërpritet me komandë gjithashtu Në fund nxwnws tw ndryshwm shkruajnw nw dwrrasw reaksioneose barazime tw ndryshme kimikw dëgjohen disa prej shkrimeve Vlerësohet, kujtesa, saktësia, shkathtwsia në shkrimin e reaksioneve kimikw
  • 35. Lwnda : Kimi Klasa : VII Tema Rekasionet kimike dhe llojet e tyre Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw listojnw tw gjitha llojet e reaksioneve kimikw . Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e bashkimit . Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e shpwrbwrjes . Tw interpretojnw dhe pwrkufizojnw reaksionet e zwvwndwsimit. Tw argumentojnw me anw tw reaksioneve kimike tw gjitha llojet e reaksioneve. KONCEPTET KRYESORE : Reaksione bashkimi,reaksione shpwrbwrje ,reaksione zvwndwsimi. Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Diskutojmw sw bashku Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Mardhwnie pyetje pwrgjigje Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Punw nw grupe/hartw koncepti Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,tabela tw ndryshme,fleta formati, tabela e SP, lapustina me ngjyra. PARASHIKIMI : 5’ Diskutojmw sw bashku Mwsuesi : Prezanton para nxwnwsve temwn e mwsimit tw ditws .  ‘reaksionet kimikw dhe llojet etyre ‘ . Nw mwnyrw tw pwrmbledhur, me anw tw disa fjalive pwrcakton se ku do tw synojw gjatw zhvillimit tw kwtij mwsimi. Kwrkon nga ata vwmwndje dhe pwrgjegjwsi tw plotw. Ju jep detyrw qw duke shfrtwwzuar njohuritw e marra, tw shkruajnw disa reaksione tw ndryshme kimike . Thekson faktin se nxwnwsit mund tw punojnw nw mwnyrw individuale ose nw dyshe. Lihet nw dispozicion tw tyre njw kohw prej 5’.  Dis anga reaksionet e paraqitura nga nxwnwsit do tw ishin . 2Mg O MgO  2 2Na O Na O  2 2 2H O H O  2 2S O SO  ………………………….etj Diskuton bashkw me nxwnwsit nw lidhje me punwn e tyre Kwrkon nga ata:
  • 36. tw analizojnw njw reaksionin kimik. tw tregojnw elementwt kryesorw tw njw reaksioni kimik . tw interpretojw njw reaksion kimik tw tegojnw se ku ndryshon njw reaksion kimik nga njw barazim kimik. Ndwrtimi i njohurive Mardhwnie pyetje pwrgjigje Mwsuesi:  Synon nw dhwnien e temws sw re duke diskutuar bashkw me nxwnwsit  Ndan tabelwn nw tre pjesw  Nw secilwn prej tyre shkruan njw ose dy reaksione kimikw.  Nw kwtw moment tabela duhet tw ketw njw pamje tw tillw. 2Ca O CaO  2 2 3N H NH  2 2 2 3H O SO H SO  3 2CaCO CaO CO  2HgO Hg O    22 Cu OH CuO H O  2 2Zn HCl ZnCl H    2 2Fe CuCl FeCl Cu   2NaOH HCl NaCl H O   Mwsuesi:  Ç’farw janw paraqitur nw tabelw. Nxwnwsi :  Reaksione tw ndryshme kimikw. Mwsuesi :  Aktivizon nxwnws tw ndryshwm pwr tw lexuar dhe interpretuar secilin prej tyre ,dhe mw pas vazhdon dhe pyet:  Ç’farw vini re ,a ndryshojnw kwto reaksione nga njwri tjetri,a kanw ngjashmwri midis tyre Nxwnwsit :  Po janw tw ndryshwm, sepse gjatw zhvillimit tw tyre pwrftohen substanca tw ndryshme.  Vwmw re se reaksionet brwnda njw ndarje nw tabelw , nw dukje duken njwlloj me njwri tjetrin.  Disa nga kwto reksione ne i kemi mwsuar nw mwsimet e kaluara.  Meqwnwse tema e mwsimit wshtw llojet e reaksioneve ,duhet tw jenw tipe tw ndryshme reaksionesh Mwsuesi: -Vlerwson tw gjitha mendimet e nxwnwsve dhe thekson : Tre grupet e reaksioneve kimikw tw paraqitura nw tabelw pwrfaqwsojnw tre lloj reaksionesh kimikw Reaksion bashkimi. Reaksion shpwrbwrje Reaksion zvwndwsimi
  • 37. Pwrforcimi Punw nw grupe / hartw koncepti Mwsuesi: Ndan nxwnwsit nw grupe. Çdo grup duhet tw ketw 3-4 nxwnws. Ç’do grup do tw pajiset me fleta pune ,do tw shkruaj me njw lloj lapustini ,dhe do tw marri nw studim vetwm njw grup reaksioni. Gr i parw reksionet e bashkimit (laps tw kuq) Gr i dytw reksionet e shpwrbwrjes (laps blu ) Gr i tretw reksionet e zvwndwsimit (laps portokalli) Nxwnwsit duhet tw punojnw me tekstin pwr njw kohw tw shkurtwr prej 5-10’ Tw gjitha mendimet e tyre duhet tw hidhen nw fletat e tyre tw punws me lapustinat pwrkatws. Pasi diskutojnw , tre pwrfaqwsues nga secili grup nen drejtimin e mwsuesit paraqesin punwn e e tyre . Nw fund tw orws tabela e nisur nga mwsuesi nw fazwn e ndwrtimit tw nohurive duhet tw ketw njw pamje tw tillw. Reaksione bashkimi (Grupi i parw ) Reaksione shpwrbwrje ( Grupi i dytw ) Reaksione zvwndwsimi (Grupi i tretw) Quhen ato reaksione gjatw tw cilave molekulat e substancave tw thjeshta ose tw pwrbwra formojnw molekula tw njw substance tw vetme Psh : 2C O CO  2 2 3N Cl NCl  2 2 2 3H O CO H CO  Nw mwnyrw skematike A B C  Dy substanca bashkohen nw njw tw vetme Quhen ato reaksione gjatw tw cilave ,nga molekulat e njw substance tw vetme formohen molekula tw dyose mw shumw substancave tw thjeshta ose tw pwrbwra Psh: 3 2MgCO MgO CO  2 2 2H O H O  2 4 3 2H SO SO H O  Nw mwnyrw skematike AB A B  Njw substancw shpwrbwhet nw dy ose mw shumw substance tw tjera Quhen ato reaksione gjatw tw cilave njw atom ose jon zwvwndosohet nga njw atom ose jon tjetwr psh: 2 2Zn HCl ZnCl H    2 2Fe CuCl FeCl Cu   2NaOH HCl NaCl H O   Nw mwnyrw skematike AB C AC B   Njw atom ose jon zvwndwsohet nga njw atom ose jon tjetwr VLERWSIMI Ju jepet nxwnwsve njw grup reaksionesh dhe kwrkohet prej tyre tw specifikojnw secilin prej tyre nw varwsi tw mwnyrws sw ndodhjes sw tyre Nxwnwsit vlerwsohen pwr Pwrgjegjwsinw dhe aktivizimin e tyre nw orwn e mwsimit. Sa tw aftw janw ata tw shkruajnw reaksione tw ndryshme kimikw. Aftwsine argumentuese tw tyre gjatw interpretimit tw reaksioneve kimikw. Aftwsinw e tyre pwr tw ndarw dhe grupuar lloje tw ndryshme tw reaksioneve kimkw. Lwnda : Kimi
  • 38. Klasa : VII Tema : Njehsime stekiometrike me anw tw barazimeve kimikw Objektivat : Nw fund tw orws sw mwsimit nxwnwsit do tw jenw tw aftw : Tw ndwrtojnw pwrpjestimet ndwrmjet substancave niswtore dhe pwrfundimtare nw njw barazim kimik. Tw kryejnw njehsime stekiometrike me molin nw njw barazim kimik. Tw kryejnw njehsime stekiometrike me maswn nw njw barazim kimik. Tw kryejnw njehsime stekiometrike tw pwrbashkwta duke zbatuar lidhjet e molit me maswn. KONCEPTET KRYESORE : reaksion kimik,barazim kimik ,mol. Struktura e mwsimit Fazat e strukturws Strategjite mwsimore Veprimtaritw e nxwnwsve Organizimi i nxwnwsve Parashikimi Hartw semantike Diskutimi i ideve Punw me klaswn Ndwrtimi i njohurive Veprimtari dhe shpjegim i drejtuar Ndwrtimi i shprehive Studimore Punw me grupe Pwrforcimi Reflekto /reflekto/reflekto. Nxitja e diskutimit Punw individuale MJETET E PUNWS ; Librat ,fleta formati, tabela e SP,lapustina me ngjyra . PARASHIKIMI : 5’ Hartw semantikw Mwsuesi duhet: Tw shkruajw nw tabelw fjalwn ‘barazim kimik’’ . Tw Realizoj njw bashkwbisedim nw formw pyetje pwrgjigjesh me nxwnwsit nw lidhje me temwn ,dhe gjithcka e thwnw prej tyre hidhet nw tabelw nw formwwn e njw harte qw quhet ‘harta semantike’ Reaksione zvwndwsimi Numri moleve i barabartw Nw tw dyja anwt e barazimit Reaksion bashkimi Reaksion shpwrbwrje reaktant→produkte sasia nw masw e reaktantwve e barabartw me sasinw nw masw tw produkteve Ndwrtimi i njohurive Barazim kimik Reaksion kimik
  • 39. Veprimtari dhe Shpjegim i drejtuar : Duke patur parasysh qw nw fazwn e parw tw mwsimit u sollen nw kujtesw njohuritw mbi barazimin dhe reaksionet kimikw mwsuesi duhet tw synojw nw dhwnien e informacionit tw ri Shkruhet nw tabelw njw barazim kimik Ca S CaS  Mwsuesi pyet: Ç’farw tw dhwnash na jep ky barazim kimik. Nxwnwsi : Ky barazim na tregon bahkwveprimin e kalçiumit me squfur pwr tw formuar kripwn e sulfurit tw kalçiumit. Mwsuesi vazhdon: A mund tw interprtoni kwtw barazim kimik Nxwnwsi 1 : Po ,sigurisht ! Duke pasur parasysh barazimin ne shikojmw qw: Ca + S = CaS 1molCa 1mol S 1 mol CaS interpretim molar 40gr/mol 32gr/mol 72gr/mol interpretim nw masw Mwsuesi pwr rreth 5’ ju jep mundwsinw nxwnwsve tw tjerw tw realizojnw interpretime tw ndryshme nw lidhje me njw ose dy barazime tw tjera kimike Mwsuesi thekson : Wshtw moment tw kalojmw nw ushtrimet qw bazohen nw njhehsime stekiometrike : Ushtrimi 1: Sa gram oksid natriumi do tw pwrftohennga bashkwveprimi i 4,6 gramwve natrium me njw sasi tw mjaftueshme oksigjeni ZGJIDHJE: H1 Shkruajmw reaksionin kimik . 2 2Na O Na O  H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik. 2 24 2Na O Na O  H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn . 4Na + 2O = 22Na O MNa=23gr/mol 4,6gr xgr MNa2O=2ArNa +ArO=2x23g+32=62gr/mol H4 Arsyetojmw duke ndwrtuar pwrpjestimet: Nga barazimi kimik : 2 2 2 2 4 4 23 4.6 132 4.6 13,2 2 2 62 46 moleNa grNa grNa gr gr x grNa O moleNa O grNa O xgrNa O gr        
  • 40. Ushtrimi 2: Sa mole oksigjen janw tw nevojshwm pwr tw bashkwvepruar me 2,2 mole squfur pwr tw pwrftuar trioksidsqufuri ZGJIDHJE: H1 Shkruajmw reaksionin kimik . 2 3S O SO  H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik. 2 32 3 2S O SO  H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn . 2S + 23O = 32SO 2.2mole xmole H4 Arsyetojmw duke ndwrtuar pwrpjestimet: Nga barazimi kimik : 2 2 2 2 2.2 3 2,2 3,3 3 2 moleS moleS mole mole x moleO moleO xmoleO mole      Ushtrimi 3: Sa gram sulfur kaliumi do pwrftohen nga bashkwwveprimi i 0.5moleve kalium me njw sasi tw mjaftueshme squfuri ZGJIDHJE: H1 Shkruajmw reaksionin kimik . 2K S K S  H2 Kthejmw reaksionin nw barazim kimik. 22K S K S  H3 Pwrcaktojmw tw dhwnat dhe tw panjohurwn . 2K + S = 2K S 0.5mole xgr H4 Duke ndwrtuar pwrpjestimet gjej nw fillim sa mole sulfur kaliumi do tw formohen nga barazimi kimik : Ndwrtoj pwrpjestimet: 2 2 2 2 0.5 12 0.5 0.25 1 2 moleK molK SmoleK moleK x moleK S molK S xmoleK S moleK      H5 Gjejmw sasinw nw gram tw sulfurit tw kaliumit.
  • 41. Duke ditur qw 20.25 110 m grn m n M moleK S molM       227.5x grK S Pwrforcimi Reflekto/reflekto/reflekto Mwsuesi duhet : Tw synoj nw punimin mw tej tw disa ushtrimeve tw tjera stekiometrike me qwllim pwr tw reflektuar mw tej mbi njohuritw e marra. Pwr kwtw qwllim,ndahet klasa nw disa grupe pune me nga 3-4 nxwnws secili grup . Ç’do grup do tw marri nw shqyrtim zgjidhjen e njw problem tw paraqitur nw tabelw Jepen katwr ushtrime Ushtrimi 1 Ushtrimi 2 Ushtrimi 3 Ushtrimi 4 Ju jepet nxwnwsve koha e duhur qw do t’ju duhet pwr tw zgjidhur ushtrimet pwrkatwse. Orientohen qw tw ndjekin me kujdes tw gjitha hapat e duhur,tw ndwrtojnw saktw raportet dhe tw pwrcaktojnw saktw masat molare tw substancave . Kalohet me kujdes nw secilin grup dhe jepet ndihmesa e duhur . Nw fund paraqiten tw katwr ushtrimet nw tabelw VLERWSIMI Mbwshtetet nw faktin se sa nxwnwsit : U aktivizuan nw orwn e mwsimit. Vwmwndjen dhe pwrkushtimin e tyre nw mwsim Aftwsine e tyre nw pwrcaktimin e masave molare Aftwsine e tyre nw ndwrtimine raporteve Aftwsine e tyre nw zgjidhjen e ushtrimeve stekiometrike