Internet servisi - osnovna škola 6r

1. Internet servisi

2. Internet servisi
 Davaoci Internet usluga
(ISP - Internet Service Provider) su
preduzeća ili ustanove koje su
satelitskim putem ili optičkom vezom
povezane s nekoliko glavnih Internet
čvorova u inostranstvu (uglavnom u
smeru Amerike i Evrope) i na taj način
osiguravaju vezu velikog kapaciteta
prema ostalom delu Interneta u svetu.
 Praksa je pokazala da se jedva prate
potrebe sve većeg broja članova Internet
zajednice. Prilikom izbora ISP-a od
značaja je broj usluga koje pruža svojim
korisnicima.
 Svi pružaju uslugu elektronske pošte, ali
ne pružaju svi uslugu FTP-a

3. Internet servisi
 Korisnik preko svog računara na poslu ili kod kuće po uključivanju u
Internet može:
 Razmenjivati elektronsku poštu (e-mail) sa bilo kojim korisnikom Interneta na
bilo kojoj lokaciji na planeti.
 Učestvovati u off-line (indirektno, ne u realnom vremenu) raspravama putem
elektronske pošte s osobama sličnih interesa putem 'mailing list-a' i 'News Group-
a'.
 Učestvovati uživo (u realnom vremenu) u razgovoru s drugom osobom putem
'Internet video telefona' (kao Skype), ili u audio-video konferencijama između
više osoba pomoću za to namenjene programske potpore i opreme.
 Učestvovati u on-line (direktno, u realnom vremenu) raspravama sa većom
grupom osoba koji koriste 'Internet Relay Chat' (IRC) uslugu - pričaonica.
 Preuzimati datoteke bilo koje vrste (Download) s udaljenih računara i dostavljati
datoteke (Upload) na njih uz pomoć FTP (File Transfer Protocol) usluga.
 Čitati kompleksne dokumente koristeći 'Hypertext'. Klikom na ključnu reč ili sliku
na ekranu korisnik automatski odlazi na druge sadržaje unutar iste ili druge
domene.
 Čitati multimedijalne dokumente koji se nalaze na WWW-u (World Wide Web-u)
koji sadrže tekst, grafiku, zvuk, i video
 ...

4. Internet servisi WEB

5. Internet servisi WEB
 WWW (World Wide Web)
 Najnoviji je informacijski servis (usluga) na Internetu. Nakon
pojave 1993. godine danas s više desetina miliona WWW
stranica predstavlja sinonim za Internet.
 Prve dve reči 'World Wide' označavaju svetsku
rasprostranjenost, a poslednja reč 'Web' označava mrežu, u
ovom kontekstu računarsku.
 Obim raznolikih sadržaja na WWW serverima neprekidno raste.
Gotovo sve je moguće pronaći. Od kupovine proizvoda, tehničke
potpore, saveta, naučnih radova, reklama, …, zavisno od namene stranica i
inspiracije njihovog tvorca. Tako ih ima korisnih i nekorisnih, lepih i ružnih,
organizovanih i neorganizovanih.
 Njihova izrada danas je posebna umetnička i programerska
disciplina

6. Internet servisi WEB
 WWW je grafički hipertekstualni način upotrebe Interneta koji
koristi HTTP protokol za prenošenje stranica Web-a i drugih
podataka preko Interneta, u načelu između servera i računara
korisnika
 Web-stranice pišu su u HTML (Hypertext Markup
Language) jeziku, a prepoznaje ih u tu svrhu dizajniran
pretraživač (Internet Explorer, FireFox, Opera ...)
 Servis omogućava hipertekstualne veze između dokumenata i
kombinovano prikazivanje teksta, slika, zvuka i videa, dakle
omogućava integraciju različitih informacijskih sadržaja
 Hipertekst = dokument ili sastav s povezanim tekstualnim
jedinicama.

7. Internet servisi E-MAIL

8. Internet servisi E-MAIL
 Elektronska pošta (E-mail) je mrežni servis koji omogućava
slanje i primanje poruka raznovrsnog sadržaja.
 Ime predstavlja analogiju tradicionalnoj pošti, pri čemu
poštansko sanduče zamenjuju serveri.
 E-pošta se na serevru „čuva” dok je korisnik ne preuzme.
 Ideja da za nekoliko minuta možete dostaviti, tekst, sliku,
zvuk, ili video snimak bilo kojoj osobi na planeti je danas,
zahvaljujući pre svega brzom širenju broja korisnika Interneta
ostvarena i postala realnost poslovne i društvene
komunikacije.
 Uglavnom se koristi za sadržaje veličine do 25MB. U protivnom
treba se služiti - FTP uslugom.
 Cena slanja elektronskog pisma s bilo kakvim multimedijalnim
prilogom bilo kom korisniku Interneta bez obzira na udaljenost
sigurno je manja od slanja pisma klasičnim PTT uslugama.

9. Internet servisi E-MAIL
 Programi za rad sa elektronskom poštom se zasnivaju na
uređivaču teksta za sastavljanje poruka, čijom se primenom
poruka priprema za slanje, mehanizma za slanje i primanje
poruka i čitača primljenih poruka
 Uz poruke se mogu slati i datoteke
 Format poruke: zaglavlje i telo
 Zaglavlje nosi sledeće podatke:
Adresu i ime pošiljaoca, adresu
primaoca, adresu servera preko
kojeg je poruka poslata kao i servera
koji su prosleđivali poruku na njenom
putu do odredišta, datum slanja, ime
programa koji je korišćen za slanje poruke, adresu na koju će se slati odgovor,
po naznaci samog pošiljaoca, prioritet, itd.
 Svaka stavka zaglavlja sastoji se od imena stavke i vrednosti
stavke, razdvojenih dvotačkom

10. Internet servisi E-MAIL
 Telo poruke se može sastojati iz više
delova, u zavisnosti da li se sa tekstom
poruke šalju i datoteke
 Datoteke
 Pošto je protokol elektronske pošte
tekstualan, odnosno svaka poruka se
sastoji samo od znakova engleske
abecede i ograničenog broja znakova
interpunkcije (ASCII), prenos
datoteka je omogućen prevođenjem
binarnog sadržaja u obični tekst
pomoću algoritma Baza 64. Svaka tri
bajta binarnih podataka prevode u
četiri bajta teksta – veličina datoteke
koja se šalje se uvećava za jednu
trećinu (za veće datoteke bolje
koristiti protokole koji su namenjeni
za razmenu datoteka i podržavaju
kompresiju)

11. Internet servisi E-MAIL
 Sigurnost
 Četiri pojave:
 bombardovanje porukama
 spam
 pokušaji preuzimanja ličnih podataka
 prenošenje virusa
 Spam = slanje neželjenih poruka koje služe za reklamiranje
odreženog proizvoda ili usluge. Jeftin vid reklamiranja, šalju se
stotine miliona širom sveta na dnevnom nivou. Dovode do
zagušenja mreže i smetaju primaocima.
 Virus = dolazi u različitim oblicima putem elektornske pošte ali se
korisnik zarazi najčešće zahvaljujući svojoj nepažnji. Poruka koja
sadrži virus je najčešće nemoćna da napravi ikakvu štetu, ukoliko
se nepažljivo otvara...
 Današnji serveri obično imaju ugrađenu antivirusnu i antispam
zaštitu koja sprečava neželjene poruke da uopšte dođu do
sandučeta primaoca.

12. Internet servisi FTP
 Prenos datoteka - FTP (File Transfer Protocol)
 Pre World Wide Web-a FTP je bio jedini način prenosa velikih
datoteka između računara korisnika Interneta. Omogućava
pristup računaru na Internetu (ako je javan ili raspoloživ uz
lozinku), pregled sadržaja na njegovom hard disku,
pronalaženje potrebne datoteke i njeno kopiranje na sopstveni
disk.
 Koristeći programsku podršku za FTP će se zadati radi uspostavljanja
komunikacije adresa poput:
 ftp://ftp.domen.sr
 ftp://racunar.domen.sr
 ftp://×××.×××.×××.×××
 Funkciju prenosa datoteka sve više preuzima WWW, na način da se uz
potvrdu kopiranja odabrane datoteke po potrebi i aktivira pomoćni
program uz WWW pretaživač (GetRight i slični) koji će na sebe preuzeti
zadatak FTP prenosa i po prestanku korišćenja pretraživača.

13. Internet servisi FTP
 Prenos datoteka - FTP (File Transfer Protocol)
 Protokol za prenos datoteka i najčešće korišćen protokol za
prenos podataka između dva računara na mreži
 FTP veza se uspostavlja na zahtev klijentskog računara prema
serverskom računaru
 Klijentski računar mora da poseduje program koji implementira
FTP protokol (tzv. FTP klijent), a serverski računar mora da
poseduje program koji prihvata konekcije na standardnom FTP
portu i takođe razume komande protokola FTP
 Kada se veza uspostavi, klijentski program šalje korisničke
komande serverskom programu, koji ih obavlja i šalje odgovor
 Odgovor može biti (1) da je komanda uspešno obavljena, (2)
datoteka koja je zahtevana ili (3) poruka o grešci.

14. Internet servisi FTP
 Arhitektura FTP sesije
 FTP sesija se sastoji iz dve sesije: sesije za transfer (DTP/ Data
Transfer Process) i kontrolne sesije (PI/ Protocol Interpreter)
 Kontrolna sesija se pokreće prva i šalje zahtev za uspostavljanje veze
udaljenom računaru. Nakon provere identiteta i uspostavljanja
dvosmerne veze, klijent je u mogućnosti da šalje komande za
oabvljanje različitih zadataka
 Uspostavljanje TCP/IP veze se vrši sa porta izabranog metodom slučajnog
izbora,a a port na kojem FTP server očekuje konekcije je po standardu uvek 21.
 Kada klijent napravi zahtev za prenos podataka, tada se aktivira sesija za
transfer koja vrši sam prenos. Za to vreme kontrolna sesija mora ostati aktivna
kako bi se komande i poruke mogle razmenjivati između klijentskog i serverskog
računara
 FTP klijenti
 Programi koji implementiraju FTP protokol i dozvoljavaju krajnjem
korisniku da uspostavi konekciju i vrši razmenu datoteka sa udaljenim
računarima.
 U početku su bili prosti i dozvoljavali samo direktan unos FTP komandi
 Vremenom, uz razvoj garfičkih intefejsa, postali su komforniji za rad i
krajnji korisnik ne mora da zna komande da bi koristio protokol, nego
sistemom prozora i menija zadaje zahteve

15. Internet servisi
 Pričaonica - IRC (Internet Relay Chat)
 Ovaj servis Interneta omogućuje da jedan ili više korisnika
Interneta koji su prikačeni na isti kanal istovremeno vide tekst
koji unose na svom računaru, kao i tekstove ostalih aktivnih
korisnika.
 Ovaj sistem je mnogo brži od elektronske pošte jer se vrši
gotovo istovremeno slanje i čitanje poruka, ali je i mnogo
skuplji od elektronske pošte, jer traži dugotrajnu povezanost s
Internetom, ali samo za one koji ovu uslugu plaćaju iz svog
džepa.

16. Internet servisi
 Društvene mreže (social networking)
 Društvene mreže (social networking) novija su pojava i ne
spadaju u jednu zasebnu kategoriju jer sadrže gotovo sve
prethodno navedene usluge, objedinjene za rad na lak i
prihvatljiv način. Ne samo da omogućavaju komunikaciju među
korisnicima već predstavljaju jedan oblik druženja. Tu spadaju
već prilično razvijeni FORUMI. Radi se o raspravama o nekoj
temi koju inicira sam član foruma. Po pravilu traže
učlanjivanje, većinom besplatno, koristeći metodu prijave tipa
KORISNIČKO_IME / LOZINKA, uobičajeno povezano s
korisnikovom adresom u sastavu elektronske pošte radi
identifikacije.
 Da se usluga foruma ne bi zloupotrebljavala na bilo koji način i
da se poštuju pravila prihvatljivog ponašanja brinu se
administratori. Oni pojedince mogu isključiti i izbrisati iz
članstva te izbrisati nepoželjne sadržaje, u osnovi vrše nadzor.

17. Internet servisi ...
 Namenu pisanja po svojevoljno odabranim temama ima BLOG
(kontrakcija pojma 'web log'), jedna vrsta web stranica koju
obično održava pojedinac, organizovana slično kao lični
dnevnik s obzirom na način unosa sadržaja radi opisa nekog
događaja ili teme, uz mogućnost obogaćivanja sadržaja
grafikom i videom. Kako je reč o svojevrsnom dnevniku
dešavanja, unešeni sadržaji se najčešće prikazuju obrnutim
hronološkim redom. Obično se omogućava da čitatelji mogu
dopisati svoje komentare na temu koja se trenutno obrađuje.

18. Internet servisi ...
 Jedna od vrlo popularnih je FACEBOOK, društvena mreža gde
korisnik može postaviti svoju sliku, objaviti svoje privatne
podatke, opisati svoje interese, objavljivati svoje tekstove,
fotogafije, razvijati nekakve tematske rasprave i slično uz
mogućnost da bilo kojeg od članova primi u 'svoju' grupu ili ga
iz nje isključi. Svojevrsno okupljalište, pa je moguće čak
inicirati protestne, humanitarne ili neke druge akcije. Sličnu
namenu ima i TWITTER, društvena mreža i mikrobloging
servis, koji koristi uslugu razmjene trenutnih poruka, SMS-a ili
web sadržaja. Ono što ih posebno krasi je strahovito brzo
širenje informacija, ali i dezinformacija. Dakle, negativni efekti
su mogući.

19. Internet servisi ...
 Vrlo specifičan servis Interneta je YOUTUBE. Služi za razmenu
video sadržaja gde korisnici mogu postavljati, pregledati i
ocenjivati video zapise, poštujući autorska prava.
 Zabranjeno je podržavanje pornografije, nasilja, kriminala,
sramoćenje i kleveta, te reklame.
 Radi vlastite zaštite YouTube zadržava pravo na korištenje,
preimenovanje i brisanje postavljenih sadržaja.
 YouTube je u suštini besplatan medijum za promociju

20. Internet servisi ...
 U osnovi sve navedeno su web-aplikacije koje u pravilu traže
učlanjivanje koje treba potvrditi odgovorom na e-mail poruku
poslatu budućem članu. Prijava je obično tipa
KORISNIČKO_IME ili E-MAIL / LOZINKA, a korisnik sam bira
koji će njegovi lični podaci biti svima vidljivi postavkama u
svom profilu.

21. Internet servisi PRETRAŽIVAČI

22. Internet servisi PRETRAŽIVAČI
 Internet pretraživač je program koji omogućava traženje informacija
na Internetu. Internet pretraživači se mogu podeliti na dve grupe: meta
pretraživači i "pravi" Internet pretraživači.
 Meta pretraživači su programi koji skupljaju informacije o web
stranicama koje se nalaze u META oznakama HTML dokumenata. Pravi
Internet pretraživači su programi koji skupljaju sve dostupne
HTML dokumente web stranica i sortiraju i obrađuju iste u svojim
bazama podataka. Na web stranicama ovih pretraživača možemo
pogledati skupljene informacije u bazi podataka.

23. Internet servisi PRETRAŽIVAČI
 Već navedene društvene mreže omogućavaju pretraživanje sadržaja
koji skladište i nadgledaju, ali posebna grupa međusobno povezanih
računara sa serverima i samih servera u međusobno povezane
DATACENTRE
 Osnovna ideja je da se svi prijavljeni sadržaji smešteni na nekom ili
više servera mogu pronaći u nekakvom razrađenom imeniku prema
interesnim grupama (sport, muzika, film ...). U tu svrhu sadržaje treba
prijaviti vlasniku datacentra koji odobrava da se prijavljeni sadržaji
uvrste
 Napredniji način - da se svi prijavljeni sadržaji INDEKSIRAJU i njihove
ključne reči rangiraju prema značaju. Kroz jednostavnu formu za upit
upiše se željeni pojam na osnovu kojeg se ponude svi naslovi sadržaja
koji ga opisuju u popisu prema ostvarenom rangu.
 U osnovi to je jedna ogromna baza podataka koja se neprestano
ažurira.

24. Internet servisi PRETRAŽIVAČI
 Gotovo svaka država ima neku svoj interni pretraživač, ali
najinteresantnije su one internacionalnog tipa kao YAHOO!, GOOGLE i
BING. Naravno i na njih treba prijaviti željene sadržaje pridržavajući se
propisanih pravila. U osnovi sve su orijentisane na pretraživanje HTML
Teksta ili naziva slika, iako neke od njih umeju raspoznati i druge
formate dokumenata i indeksirati ih. Trenutno se za najkompetentniji
pretraživač web-sadržaja smatra GOOGLE.
 Algoritam dopisivanja novih naslova, indeksiranja njihovih sadržaja te
rangiranja svakodnevno se dorađuje, a mehanizam spremanja
podataka i njihovog čuvanja ne svodi se više na kopiranje samih
diskova već na neprekidno međusobno preslikavanje sadržaja
samih datacentara kojih ima popriličan broj u svetu, oko
četrdesetak. Gledano iz opisane perspektive nešto od vrlo velikog
značaja treba čuvati kod njih.