1. 1
1
QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ AN TOÀN BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN
Cục An toàn Bức xạ và Hạt nhân
Tầng 14, Số 113, Trần Duy Hưng, Hà Nội
Tel/Fax: (04) 38 220 298
Website: http://www.varans.vn
2
NỘI DUNG CHÍNH
I. Ứng dụng năng lượng nguyên tử và
vấn đề an toàn
II. Hệ thống quản lý nhà nước về an
toàn bức xạ và hạt nhân
III. Luật Năng lượng nguyên tử năm
2008
IV. Một số văn bản quy phạm pháp luật
về an toàn bức xạ và hạt nhân
2. 2
3
I. ỨNG DỤNG NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ VÀ
VẤN ĐỀ AN TOÀN
4
Ứng dụng năng lượng nguyên tử
• Các nguồn bức xạ đã được sử dụng đem lại nhiều lợi
ích KTXH không thể phủ nhận trong nhiều lĩnh vực:
Trong y tế;
Trong công nghiệp;
Trong nông nghiệp;
Trong bảo vệ môi trường
3. 3
5
An toàn trong ứng dụng NLNT
• Bức xạ ion hóa có khả năng gây ảnh hưởng tới sức
khỏe con người và được thể hiện qua các hiệu ứng
sinh học.
• Việc sử dụng các nguồn phóng xạ khi không được
quản lý chặt chẽ có thể dẫn đến các sự cố tai nạn gây
ra ảnh hưởng sức khỏe đối với người sử dụng, đối với
dân chúng và gây ra ô nhiễm môi trường đòi hỏi chi
phí lớn để khắc phục.
6
An toàn trong ứng dụng NLNT
• U, Pu là các đồng vị phóng xạ đặc biệt được ứng
dụng làm nhiên liệu trong các lò phản ứng hạt nhân
nghiên cứu, nhà máy điện hạt nhân. Bên cạnh ứng
dụng vì mục đích hòa bình như đề cập trên, các chất
này có thể được sử dụng chế tạo vũ khí hạt nhân,
thiết bị nổ hạt nhân.
• Các chất phóng xạ khác hiện cũng tiềm ẩn nguy cơ bị
sử dụng để chế tạo “bom bẩn”.
4. 4
7
An toàn trong ứng dụng NLNT
• Để đảm bảo mục tiêu đẩy mạnh ứng dụng các nguồn
bức xạ đi đôi với đảm bảo an toàn cho con người, các
hoạt động sử dụng nguồn bức xạ, ứng dụng kỹ thuật
hạt nhân cần phải được nhà nước quản lý chặt chẽ
dưới ba khía cạnh:
o Bảo đảm an toàn bức xạ, an toàn hạt nhân.
o Bảo đảm an ninh nguồn phóng xạ.
o Kiểm soát việc sử dụng các vật liệu hạt nhân để ngăn
chặn việc sử dụng để chế tạo vũ khí hạt nhân, thiết bị.
8
II. HỆ THỐNG QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ
AN TOÀN BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN
5. 5
9
SƠ ĐỒ HỆ THỐNG CƠ QUAN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC
VỀ AN TOÀN BỨC XẠ, HẠT NHÂN
QUỐC HỘI
CHÍNH
PHỦ
BỘ KH&CN
VIỆN
NLNTVN
CỤC
ATBXHN
BỘ KHÁC
YT, CA,
TBXH,HQ
TM
VỤ PHÁP CHẾ
THANH TRA BỘ
CƠ SỞ BỨC XẠ
SỞ KHCN
HỘI ĐỒNG ATHN
QUỐC GIA
10
MỐI QUAN HỆ TRONG
CÔNG TÁC AN TOÀN BỨC XẠ
TRỢ GIÚP KT,
NGHIÊN CỨU
VỀ AN TOÀN BỨC
XẠ VÀ ĐÀO TẠO
QUẢN LÝ AN
TOÀN BỨC XẠ
ĐỐI TƯỢNG CHỊU
KIỂM SOÁT VỀ AN
TOÀN BỨC XẠ
6. 6
11
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT
Hệ thống các văn bản quy phạm pháp
luật về ATBXHN là hệ thống các văn
bản do cơ quan nhà nước có thẩm
quyền ban hành theo thủ tục, trình tự
luật định, trong đó có các quy tắc xử
sự chung, được Nhà nước bảo đảm
thực hiện, nhằm điều chỉnh các quan
hệ xã hội có liên quan đến ATBXHN
12
HỆ THỐNG PHÁP LUẬT
Một số chế định cơ bản trong hệ thống pháp luật về
năng lượng nguyên tử:
1. Cơ quan quản lý Nhà nước
2. Bảo đảm an toàn bức xạ
3. Bảo đảm an toàn hạt nhân
4. Bảo đảm an ninh nguồn phóng xạ, vật liệu hạt
nhân và cơ sở hạt nhân
5. Ứng phó sự cố bức xạ, hạt nhân
6. Thanh sát hạt nhân
7. Bồi thường thiệt hại bức xạ, hạt nhân
8. Nghiên cứu, triển khai ứng dụng năng lượng
nguyên tử
7. 7
13
HỆ THỐNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP
LUẬT VỀ ATBXHN
Luật Năng lượng nguyên tử 2008
Quyết định của Thủ
tướng Chính phủ
Thông tư
về ATBX trong
các lĩnh vực
Thông tư
về quản lý chất
thải phóng xạ
Thông tư
về vận chuyển
các chất
phóng xạ
Thông tư
hướng dẫn
đăng ký, cấp
phép.
Hệ thống Quy chuẩn và Tiêu chuẩn kỹ thuật:
.An toàn bức xạ trong xạ trị . An toàn bức xạ trong YHHN
.An toàn bức xạ X-quang chẩn đoán . An toàn bức xạ trong NDT
.An toàn bức xạ trong công nghiệp . An toàn bức xạ trong Nghiên cứu
Thông tư về
phí và lệ phí
cấp phép
Nghị định Chính phủ
14
Các văn bản quy phạm pháp luật
• Luật Năng lượng nguyên tử ngày 3/6/2008;
• Nghị định số 07/2010/NĐ-CP ngày 25/01/2010 quy
định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của
Luật Năng lượng nguyên tử;
• Nghị định số 70/2010/NĐ-CP ngày 22/6/2010 của
Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một
số điều của Luật Năng lượng nguyên tử về nhà máy
điện hạt nhân;
• Nghị định số 107/2013/NĐ-CP ngày 11/9/2013 Quy
định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực
năng lượng nguyên tử;
8. 8
15
Các văn bản quy phạm pháp luật
• Thông tư số 08/2010/TT-BKHCN ngày 22/7/2010 về
việc hướng dẫn khai báo, cấp giấy phép tiến hành
công việc bức xạ và cấp chứng chỉ nhân viên bức xạ;
• Thông tư số 76/2010/TT-BTC ngày 17/5/2010 quy
định mức thu, chế độ thu, nộp, quản lý và sử dụng
phí, lệ phí trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử; (thay
thế QĐ 38/2006/QĐ-BTC)
16
Các văn bản quy phạm pháp luật
• Thông tư 15/2010/TT-BKHCN ngày 14/9/2010 ban
hành “Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 05:2010 về
An toàn bức xạ - Miễn trừ khai báo, cấp giấy phép”;
• Thông tư số 19/2010/TT-BKHCN ngày 28/12/2010
hướng dẫn thanh tra chuyên ngành an toàn bức xạ và
hạt nhân;
9. 9
17
Các văn bản quy phạm pháp luật
• Thông tư 24/2010/TT-BKHCN ban hành “Quy chuẩn
kỹ thuật quốc gia về An toàn bức xạ - Phân nhóm và
phân loại nguồn phóng xạ” (QCVN 6:2010/BKHCN);
• Thông tư 23/2010/TT-BKHCN hướng dẫn bảo đảm an
ninh nguồn phóng xạ do Bộ Khoa học và Công nghệ
ban hành;
• Thông tư số 19/2012/TT-BKHCN quy định về kiểm
soát chiếu xạ nghề nghiệp và chiếu xạ công chúng;
18
Các văn bản quy phạm pháp luật
• Thông tư số 13/2014/TTLT-BKHCN-BYT quy định về
quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua
sử dụng
• Thông tư số 22/2014/TT-BKHCN quy định về quản lý
nguồn phóng xạ và chất thải phóng xạ đã qua sử
dụng;
• Thông tư 25/2014/TT-BKHCN quy định việc chuẩn bị
và ứng phó sự cố bức xạ hạt nhân, lập và phê duyệt
kế hoạch ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân;
• Thông tư số 34/2014/TT-BKHCN quy định về đào tạo
an toàn bức xạ đối với nhân viên bức xạ, người phụ
trách an toàn và hoạt động dịch vụ đào tạo an toàn
bức xạ
10. 10
19
III. LUẬT NĂNG LƯỢNG NGUYÊN TỬ NĂM
2008
20
Luật NLNT
- Luật NLNT quy định về 2 vấn đề chính:
Đẩy mạnh ứng dụng năng lượng nguyên tử
Bảo đảm an toàn, an ninh và không
phổ biến vũ khí hạt nhân
Nội dung an toàn và an ninh có tính “trội hơn”
11. 11
Luật NLNT
Chương I. NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG
Chương II. CÁC BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN, ỨNG DỤNG
NLNT
Chương III. AN TOÀN BỨC XẠ AN TOÀN HẠT NHÂN VÀ AN NINH
NGUỒN PHÓNG XẠ, VẬT LIỆU HẠT NHÂN, THIẾT BỊ HẠT NHÂN
Chương IV. CƠ SỞ BỨC XẠ
Chương V. CƠ SỞ HẠT NHÂN
Chương VI. THĂM DÒ, KHAI THÁC, CHẾ BIẾN QUẶNG PHÓNG XẠ
Chương VII. VẬN CHUYỂN VÀ NHẬP KHẨU, XUẤT NHẬP KHẨU VẬT
LIỆU PHÓNG XẠ, THIẾT BỊ HẠT NHÂN
Chương VIII. DỊCH VỤ HỖ TRỢ ƯDNLNT
Chương IX. KHAI BÁO VÀ CẤP GIẤY PHÉP
Chương X. ỨNG PHÓ SỰ CỐ
Chương XI. ĐIỀU KHOẢN THI HÀNH
21
Nguyên tắc cơ bản đối với hoạt
động trong lĩnh vực NLNT
Điều 6 Luật NLNT.
Hoạt động trong lĩnh vực NLNT thực hiện vì
mục đích hòa bình, phục vụ phát triển kinh tế -
xã hội.
Bảo đảm an toàn cho sức khỏe, tính mạng
con người, môi trường và trật tự, an toàn xã
hội.
Hoạt động quản lý bảo đảm tính khách quan,
khoa học.
22
12. 12
Chính sách của Nhà nước
Điều 5 Luật NLNT.
Đầu tư và khuyến khích tổ chức, cá nhân
thuộc mọi đối tượng đầu tư phát triển ứng
dụng NLNT phục vụ phát triển kinh tế xã hội.
Tập trung đầu tư phát triển điện hạt nhân.
Đầu tư xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật và
đào tạo nhân lực để bảo đảm an toàn, an ninh
cho các hoạt động trong lĩnh vực NLNT.
Tạo chính sách ưu đãi, thu hút chuyên gia.
23
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Xuyên suốt trong Luật nhưng được điều chỉnh chủ yếu bởi Chương III.
Chương I. NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG
Chương II. CÁC BIỆN PHÁP ĐẨY MẠNH PHÁT TRIỂN, ỨNG DỤNG
NLNT
Chương III. AN TOÀN BỨC XẠ AN TOÀN HẠT NHÂN VÀ AN NINH
NGUỒN PHÓNG XẠ, VẬT LIỆU HẠT NHÂN, THIẾT BỊ HẠT NHÂN
Chương IV. CƠ SỞ BỨC XẠ
Chương V. CƠ SỞ HẠT NHÂN
Chương VI. THĂM DÒ, KHAI THÁC, CHẾ BIẾN QUẶNG PHÓNG XẠ
Chương VII. VẬN CHUYỂN VÀ NHẬP KHẨU, XUẤT NHẬP KHẨU VẬT
LIỆU PHÓNG XẠ, THIẾT BỊ HẠT NHÂN
Chương VIII. DỊCH VỤ HỖ TRỢ ƯDNLNT
Chương IX. KHAI BÁO VÀ CẤP GIẤY PHÉP
Chương X. ỨNG PHÓ SỰ CỐ
Chương XI. ĐIỀU KHOẢN THI HÀNH
24
13. 13
25
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Chương III Luật NLNT - Các nội dung chính
-Công việc bức xạ
-Báo cáo đánh giá an toàn đối với công việc bức xạ
-Báo cáo thực trạng an toàn tiến hành công việc bức xạ
-Kiểm soát chiếu xạ do công việc bức xạ gây ra
-An ninh nguồn phóng xạ
-Xử lý, lưu giữ chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ đã
qua sử dụng
-Trách nhiệm của người đứng đầu tổ chức, cá nhân được
cấp giấy phép tiến hành công việc bức xạ; của nhân viên
bức xạ.
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Các đối tượng chịu sự quản lý:
- Nguồn phóng xạ trên mức miễn trừ:
nguồn phóng xạ kín;
nguồn phóng xạ hở;
- Thiết bị bức xạ trên mức miễn trừ;
- Vật liệu hạt nhân, vật liệu hạt nhân nguồn
và thiết bị hạt nhân.
26
14. 14
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Công việc bức xạ chịu sự quản lý:
- Vận hành lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu và nhà
máy điện hạt nhân;
- Sử dụng các thiết bị bức xạ;
- Sản xuất, chế biến chất phóng xạ;
- Lưu giữ, sử dụng chất phóng xạ;
- Thăm dò, khai thác, chế biến quặng PX;
- Làm giàu urani; chế tạo nhiên liệu hạt nhân;
- Xử lý, lưu giữ, chôn cất chất thải phóng xạ, nguồn phóng xạ
đã qua sử dụng và nhiên liệu hạt nhân đã qua sử dụng;
27
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Công việc bức xạ chịu sự quản lý:
- Xây dựng, thay đổi quy mô, phạm vi hoạt động, chấm
dứt hoạt động cơ sở bức xạ, cơ sở hạt nhân;
- Sử dụng vật liệu hạt nhân ngoài chu trình nhiên liệu hạt
nhân;
- Nhập khẩu, xuất khẩu chất phóng xạ, vật liệu hạt nhân
nguồn, vật liệu hạt nhân và thiết bị hạt nhân;
- Đóng gói, vận chuyển vật liệu phóng xạ;
- Vận chuyển vật liệu phóng xạ quá cảnh Việt Nam;
- Vận hành tàu biển, phương tiện khác có động cơ chạy
bằng năng lượng hạt nhân;
- Hoạt động khác tạo ra chất thải phóng xạ.
28
15. 15
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Cách thức quản lý
- Tổ chức, cá nhân có nguồn bức xạ phải khai báo,
nếu muốn tiến hành công việc bức xạ thì phải đề
nghị cấp giấy phép.
- Tổ chức, cá nhân tiến hành công việc bức xạ phải
thực hiện các quy định về bảo đảm an toàn, an
ninh.
- CQNN có thẩm quyền kiểm tra, thanh tra.
- Các hành vi vi phạm sẽ bị xử lý vi phạm hành chính
hoặc xử lý hình sự.
29
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Trách nhiệm bảo đảm an toàn, an ninh
- Tổ chức, cá nhân được cấp giấy phép
- Người đứng đầu tổ chức, cá nhân được
cấp giấy phép
- Người phụ trách an toàn: nhân viên bức xạ,
được người đứng đầu tổ chức bổ nhiệm.
- Nhân viên bức xạ: người làm việc trực tiếp
với bức xạ, được đào tạo về chuyên môn,
nghiệp vụ và nắm vững quy định pháp luật
về an toàn.
30
16. 16
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Các loại báo cáo an toàn:
- Báo cáo đánh giá an toàn đối với công việc
bức xạ (Điều 19, TT 08/2010/TT-BKHCN);
- Báo cáo phân tích an toàn (Điều 35, TT
08/2010/TT-BKHCN);
- Báo cáo thực trạng an toàn tiến hành công
việc bức xạ (Điều 20 Luật NLNT).
31
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Kiểm soát chiếu xạ do công việc bức xạ
gây ra:
- Luật NLNT, TT 19/2012/TT-BKHCN; TT
2237/1999/TTLT-BKHCNMT-BYT
- Nội dung:
Kiểm soát chiếu xạ nghề nghiệp;
Kiểm soát chiếu xạ công chúng;
Kiểm soát chiếu xạ y tế.
32
17. 17
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Kiểm soát chiếu xạ do công việc bức xạ
gây ra (tiếp):
- Nguyên tắc:
Bảo đảm liều chiếu xạ công chúng và nhân viên
bức xạ không vượt quá liều giới hạn; bảo đảm
liều chiếu xạ cho bệnh nhân theo mức chỉ dẫn;
Giữ liều chiếu xạ, số người bị chiếu xạ, khả
năng bị chiếu xạ ở mức thấp nhất có thể đạt
được một cách hợp lý;
Bảo đảm lợi ích bù đắp được rủi ro, thiệt hại.
33
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Bảo đảm an ninh nguồn phóng xạ
- Kiểm soát việc tiếp cận tới nguồn phóng xạ,
vật liệu hạt nhân, thiết bị hạt nhân
- Tiến hành kiểm đếm nguồn phóng xạ, vật
liệu hạt nhân
- Thực hiện các biện pháp khác nhằm ngăn
chặn, phát hiện và ứng phó với tình huống
mất an ninh (Điều 22 Luật NLNT, TT 23/2010/TT-
BKHCN, TT 38/2011/TT-BKHCN)
34
18. 18
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Xử lý, lưu giữ chất thải phóng xạ, nguồn
phóng xạ đã qua sử dụng
- Điều 25 Luật NLNT, QCVN 40:2011/BTNMT về
nước thải công nghiệp, QĐ 43/2007/BYT về
Quy chế quản lý chất thải y tế;
- Giảm thiểu chất thải phóng xạ ngay tại
nguồn phát sinh;
- Tách chất thải phóng xạ ra khỏi chất thải
thường khi thu gom, xử lý;
- Phân loại và xử lý chất thải phóng xạ.
35
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Xử lý nguồn phóng xạ nằm ngoài sự
kiểm soát
- Tổ chức, cá nhân có nguồn PX, VLHN, thiết
bị hạt nhân bị thất lạc, bị chiếm đoạt phải
báo cáo ngay cho UBND, cơ quan công an
nơi gần nhất, Cục ATBXHN; phối hợp tìm
kiếm thu hồi
- Tổ chức, cá nhân khi phát hiện nguồn PX
nằm ngoài kiểm soát có trách nhiệm thông
báo ngay cho UBND, cơ quan công an nơi
gần nhất hoặc Sở KHCN.
36
19. 19
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Xử lý nguồn phóng xạ nằm ngoài sự
kiểm soát
- Cơ sở sử dụng sắt, thép phế liệu để luyện
thép phải có biện pháp hoặc thiết bị để phát
hiện nguồn PX nằm ngoài kiểm soát.
- Cơ quan hải quan tại cửa khẩu phải trang bị
phương tiện kỹ thuật, thực hiện các biện
pháp để phát hiện nguồn PX, VLHN.
37
BẢO ĐẢM AN TOÀN VÀ AN NINH
Xử lý vật thể bị nhiễm bẩn phóng xạ
- Vật thể bị nhiễm bẩn phóng xạ là vật thể có
chất PX bám trên bề mặt hoặc trong thành
phần của nó.
- Tổ chức, cá nhân có vật thể bị nhiễm bẩn
PX phải lưu giữ, xử lý như đối với chất thải
PX; phải xin phép Cục ATBXHN thực hiện
các biện pháp thanh lý vật thể bị nhiễm bẩn
PX khi mức nhiễm bẩn thấp hơn hoặc bằng
mức thanh lý.
20. 20
39
MỘT SỐ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT KHÁC
CÓ LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ ATBX .
Bộ Luật Hình sự;
Bộ Luật Dân sự;
Bộ luật Lao động;
Luật Bảo vệ môi trường;
Luật khoáng sản.
40
IV. MỘT SỐ VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT
VỀ AN TOÀN BỨC XẠ VÀ HẠT NHÂN
21. 21
Nghị định 107/2013/NĐ-CP
- Các hành vi VPHC,
- Hình thức và mức xử phạt,
- Biện pháp khắc phục hậu quả,
- Thẩm quyền xử phạt
41
Thông tư số 19/2012/TT-BKHCN
- Yêu cầu về kiểm soát và bảo đảm an toàn bức xạ
trong chiếu xạ nghề nghiệp và chiếu xạ công
chúng
- Kiểm soát chiếu xạ trong trường hợp sự cố bức
xạ, hạt nhân và các trường hợp đặc biệt khác;
- Yêu cầu đối với tổ chức, cá nhân làm dịch vụ đo
liều cá nhân;
- Giới hạn liều.
- V.v.
42
22. 22
Thông tư số 23/2010/TT-BKHCN
- Nhóm nguồn phóng xạ và các mức an ninh tương
ứng
- Các biện pháp bảo đảm an ninh trong sử dụng,
lưu giữ và vận chuyển nguồn phóng xạ như:
- Hệ thống bảo vệ thực thể;
- Quy trình, nội quy, thủ tục;
43
Thông tư số 25/2014/TT-BKHCN
- Quy định việc chuẩn bị và ứng phó sự cố: cung
cấp thông tin, bảo vệ nhân viên ứng phó và công
chúng, giảm thiểu hậu quả, hạn chế tiêu thụ
lương thực thực phẩm v.v.
- Hướng dẫn lập và phê duyệt kế hoạch ứng phó
sự cố bức xạ, hạt nhân cấp cơ sở và cấp tỉnh.
44
23. 23
Thông tư số 13/2014/TT-BKHCN
- Yêu cầu bảo đảm an toàn bức xạ: thiết bị bức
xạ, xạ trị, nguồn phóng xạ kín, thuốc phóng xạ,
kiểm định hiệu chuẩn thiết bị bức xạ, phòng đặt
thiết bị
- Trách nhiệm bảo đảm an toàn bức xạ: cơ sở,
người phụ trách an toàn, nhân viên y tế, cơ quan
nhà nước có thẩm quyền.
45
XIN TRÂN TRỌNG CẢM ƠN!
46