1. Ֆոսֆոր, քիմիական տարր է որի նշանն էP և
ատոմային թիվը՝ 15։Ֆոսֆորը (P) հայտնաբերել
է Հենինգ Բրանդը 1669-ինֈ

2. Քիմիական հատկությունները
 Ստանում են կալցիումի ֆոսֆատի, SiO2 և C-ի
խառնուրդն էլեկտրական վառարանում առանց օդի
մուտքի մոտ 1000°С տաքացնելով․
2Ca3(PO 4) 2+6SiO2+10C→6CaSiO3+10CO↑+P4↑
 Ստացված գազային P4-ը բաց թողնելով ջրի մեջ` վեր են
ածում պինդ վիճակի:
 Փոխազդեցությունը ոչ մետաղների հետ
 4P + 5O2 → 2P2O5 (կամ P2O3) 4P + 3O2 → 2P2O3 2P +
3Cl2 → 2PCl3 (կամ PCl5)
 Փոխազդեցությունը ակտիվ մետաղների հետ
 3Li+P=Li3P 3Ca+2P=Ca3P2
 3P + 5HNO3 + 2H2O → 3H3PO4 + 5NO↑ 4Р + 3KOH +
3Н2О → РН3↑ + 3KН2РО2

3. Ֆոսֆոր
 Ֆոսֆիդները մետաղների և ֆոսֆորի
միացություններ են,որտեղ ֆոսֆորի օքսիդացման
աստիճանը -3 է: Նրանք աղատիպ պինդ
միացություններ են,հեշտությամբ քայքայվում են
ջրով կամ թթուներով` առաջացնելով ֆոսֆին.
Mg3P2+6H2O=3Mg(OH)2+2PH3↑
Li3P+3HCl=3LiCl+PH3↑ Ֆոսֆինը (PH3) սխտորի
հոտով,թունավոր գազ է:Այն ունի ուժեղ
վերականգնիչ և թույլ հիմնային հատկություններ.

4. 4P+3O2=2P2O3 Ջրի հետ փոխազդելիս կարող է
առաջացնել երկու թթու` HPO2-մտաֆոսֆորային թթու և
H3PO3-օրթոսֆոսֆորային թթու,որոնք թույլ թթուներ
են:P2O3-ը ուժեղ վերականգնիչ է.
P2O3+2Cl2+5H2O=2H3PO4+4HCl:

5. Ֆոսֆորը բնության մեջ
 Դեպի թթվածինը ունեցած իր բարձր ակտիվության
հետևանքով, ֆոսֆորը բնության մեջ ազատ վիճակում
չի հանդիպումֈ Նա գտնվում է բուսահողում և
հանքերում միայն ֆոսֆորական թթվի աղերի ձևով,
առավելապես ֆոսֆորաթթվական
կալցիումի կամ կալցիումի ֆոսֆատ՝ աղի ձևովֈ Այն
գլխավոր հանքերը, որոնց բաղադրության մեջ մտնում է
այդ աղը, ապատիտը ու ֆոսֆորիտն ենֈ

6.  Բույսերը չեն կարող հաջողությամբ զարգանալ և
պտղաբերել, եթե հողի մեջ անբավարար են ջրի մեջ
լուծվող ֆոսֆորային միացություններըֈ
 Միացությունների ձևով ֆոսֆորը մտնում է մարդու
և կենդանիների ոսկրային, մկանային և նյարդային
հյուսվածքներ կազմության մեջֈ Նրանց համար
ֆոսֆորի աղբյուր է ծառայում բուսական սնունդըֈ
Սննդի մեջ ֆոսֆորի միացությունների
պակասության դեպքում մարդու և կենդանիների
մեջ առաջանում են լուրջ հիվանդություններֈ