2. Ֆոսֆոր, քիմիական տարր, որի նշանն է P և
ատոմային թիվը՝ 15։ Հայտնաբերել է Հենինգ
Բրանդը 1669թ.-ին։ Բնության մեջ գտնվում
է միայն միացությունների ձևով։ Հանդես է
գալիս մի քանի ալոտրոպ
ձևափոխություններով։ Ոչ մետաղ է։
3. Անունն ստացել է շնորհիվ իր
լուսարձակելու
հատկությամբ։ Ֆոսֆոր բառը ծագում է
հունարեն ՝ «լույս» և ՝ «տանում եմ»
բառերից։
4. Ֆոսֆորի երկու կարևոր ալոտրոպ ձևերն են՝
սպիտակ ֆոսֆորը և կարմիր ֆոսֆորը։ Սև
ֆոսֆորն ստացվում է սպիտակ ֆոսֆորը
ճնշման տակ տաքացնելիս։
5. Իր տեսքով և փափկությամբ սպիտակ ֆոսֆորը նման
է մաքրած մեղվամոմի կամ պարաֆինի։
Խառնուրդների ազդեցությունից ունենում է
դեղնավուն երանգ։
Լավ լուծվում է CS2-ում (ծծմբածխածին), tհալման=44°С,
tեռացման=281°С։ Թույլ տաքացնելիս օդում
ինքնաբոցավառվում է։ Քիմիապես ակտիվ և խիստ
թունավոր նյութ է, առաջացնում է ոսկորների
քայքայում։ Չափահաս մարդու համար մահացու
չափաբաժինը կազմում է 50-100 միլիգրամ։
6. Սպիտակ ֆոսֆորի բանաձևն է՝ P4։
Պահպանում են ձուլակտորների տեսքով՝
անօդ, հատուկ իներտ միջավայրում,
մաքրած ջրի շերտի տակ։
Սպիտակ ֆոսֆորը լայնորեն օգտագործվում
է որպես պայթուցիկ զինամթերքների
բոցավառիչ։
7. Կարմիր ֆոսֆորի խտությունն ավելի մեծ և
հասնում է 2400 կգ/մ3-ի։ Բաց օդում
պահպանելու դեպքում ֆոսֆորը
խոնավության պայմաններում
աստիճանաբար օքսիդանում է՝
առաջացնելով մածուցիկ ֆոսֆորաթթու։
Դրանից խուսափելու համար կարմիր
ֆոսֆորը պահպանում են հերմետիկ
տարաներում։
8. Սև ֆոսֆորը տարրական ֆոսֆորի
տարատեսակներից ամենաիներտն է։
Առաջին անգամ 1914 թ. ստացել է
ամերիկացի ֆիզիկոս Փերսի Բրիջմենը՝ 20
հազար մթնոլորտ ճնշման և 230 °С-ում։ Սև
ֆոսֆորն ունի մետաղական փայլ և շատ
նման է գրաֆիտին։ Ջրում և օրգանական
լուծիչներում բացարձակապես չի լուծվում։
