1. Βάιος Τασούλας (ΠΕ02) Επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ
ΣΕΝΑΡΙΟ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ
«Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυµνασίου»
• ΤΑΞΗ: Γ’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
• ΜΑΘΗΜΑ: ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ
• Κείµενα: «Ένα παράδειγµα σεβασµού προς τους γονείς» (ενότητα 8, σελ. 60-69)
«Επικίνδυνες συµµαχίες» (ενότητα 11, σελ. 86-91)
• ΕΝΟΤΗΤΕΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ:
1. Εισαγωγή και εκφορά δευτερευουσών προτάσεων (επαναληπτικό µάθηµα).
2. Μετατροπή µετοχών στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις (µετασχηµατιστικές
ασκήσεις).
3. Ετυµολογία: δηµιουργία οικογενειακών οµόρριζων λέξεων, παραγωγής, σύνθεσης ή
ανάλυσης λέξεων στα συνθετικά τους µέρη.
• ΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ : 2 διδακτικές ώρες.
ΣΤΟΧΟΙ
Ι. Μαθησιακοί 1:
Οι µαθητές/-τριες:
1. Να εξοικειωθούν µε τον αρχαίο ελληνικό λόγο στο επίπεδο του γλωσσικού συστήµατος
(γραµµατική και σύνταξη).
2. Να κατανοήσουν ότι η νέα ελληνική γλώσσα έχει τις ρίζες της στην αρχαία και αποτελεί
συνέχεια και εξέλιξή της.
3. Να διευρύνουν το γλωσσικό τους κώδικα.
4. Να εξοικειωθούν µε τα κείµενα της αρχαίας ελληνικής (της αττικής διαλέκτου) και να
ασκηθούν στην κατανόησή τους.
1
Γνωστικός τομέας: Οι στόχοι αφορούν γνωστικές ικανότητες, πληροφορίες.
1

2. Βάιος Τασούλας (ΠΕ02) Επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ
ΙΙ. Με τη χρήση των ΤΠΕ :
1. Οι µαθητές/-τριες καλούνται να εξασκηθούν στη χρήση των µηχανών αναζήτησης για την
άντληση πληροφοριών από το διαδίκτυο .2
2. Επιδιώκεται να ενισχυθεί η αποτελεσµατικότητα της διδασκαλίας 3.
Τα εποπτικά µέσα που θα χρησιµοποιηθούν είναι :
Το διαδίκτυο και συγκεκριµένα η ιστοσελίδα «ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»
http://users.thess.sch.gr/ipap/.
Το λογισµικό «Ελληνογνωσία Επαγγελµατική» http://www.lexigramsociety.gr/?p=9
Data projector.
Το σχολικό εγχειρίδιο Αρχαία Ελληνική Γλώσσα της Γ’ Γυµνασίου.
Το φύλλο εργασίας που θα διανεµηθεί στους µαθητές.
ΜΕΘΟ∆ΟΣ ∆Ι∆ΑΣΚΑΛΙΑΣ
Η διδασκαλία θα γίνει:
Α) Με την κειµενοκεντρική µέθοδο µε την οποία επιδιώκεται να οδηγηθούν οι µαθητές στην
κατανόηση του περιεχοµένου ενός κειµένου, προστρέχοντας σε λεξιλογικές και µορφολογικές
διευκρινίσεις µόνο στο βαθµό που αυτές εξυπηρετούν την κατανόηση του κειµένου.
Β) Με το διαρκή συσχετισµό του παλιού µε το νέο, που επιδιώκει τη συνειδητοποίηση των
κοινών δοµικών στοιχείων αρχαίας και νέας ελληνικής αλλά και των διαφορών τους, την
επισήµανση της εξέλιξης και της συνέχειας και, κατά συνέπεια, την άµβλυνση του αισθήµατος
του απρόσιτου και του ξένου, που έχουν σήµερα οι µαθητές για τα αρχαία ελληνικά4.
2
Άσκηση σε τεχνικές δεξιότητες.
3
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2008). Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ’ Γυμνασίου: Βιβλίο του Εκπαιδευτικού. Αθήνα:
ΟΕΔΒ, σσ. 16‐17.
4
Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων στο Γυµνάσιο (2002-2003). Αθήνα: Ο.Ε.∆.Β., σσ. 16-17.
2

3. Βάιος Τασούλας (ΠΕ02) Επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 1.
Εισαγωγή και εκφορά δευτερευουσών προτάσεων
Λέγεται γοῦν ἐν Σικελίᾳ (εἰ γάρ καί µυθωδέστερόν ἐστιν, ἀλλ’ ἁρµόσει καί ὑµῖν ἅπασι τοῖς
νεωτέροις ἀκοῦσαι) ἐκ τῆς Αἴτνης ῥύακα πυρός γενέσθαι· τοῦτον δέ ῥεῖν φασιν ἐπί τε τήν ἄλλην
χώραν, καί δή καί πρός πόλιν τινά τῶν ἐκεῖ κατοικουµένων. Τούς µέν οὖν ἄλλους ὁρµῆσαι πρός
φυγήν, τήν αὑτῶν σωτηρίαν ζητοῦντας, ἕνα δέ τινα τῶν νεωτέρων, ὁρῶντα τόν πατέρα
πρεσβύτερον ὄντα καί οὐχί δυνάµενον ἀποχωρεῖν, ἀλλά ἐγκαταλαµβανόµενον, ἀράµενον φέρειν.
Φορτίου δ’, οἶµαι, προσγενοµένου καί αὐτός ἐγκατελήφθη. Ὅθεν δή καί ἄξιον θεωρῆσαι τό θεῖον,
ὅτι τοῖς ἀνδράσιν τοῖς ἀγαθοῖς εὐµενῶς ἔχει. Λέγεται γάρ κύκλῳ τόν τόπον ἐκεῖνον περιρρεῦσαι
τό πῦρ καί σωθῆναι τούτους µόνους, ἀφ’ ὧν καί τό χωρίον ἔτι καί νῦν προσαγορεύεσθαι τῶν
εὐσεβῶν χῶρον· τούς δέ ταχεῖαν τήν ἀποχώρησιν ποιησαµένους καί τούς αὑτῶν (ἑαυτῶν) γονέας
ἐγκαταλιπόντας ἅπαντας ἀπολέσθαι.
Ὦ Ἀγησίλαε καί πάντες οἱ παρόντες Λακεδαιµόνιοι, ἐγώ ὑµῖν, ὅτε τοῖς Ἀθηναίοις ἐπολεµεῖτε,
φίλος καί σύµµαχος ἐγενόµην, καί τό µέν ναυτικόν τό ὑµέτερον χρήµατα παρέχων ἰσχυρόν
ἐποίουν, ἐν δέ τῇ γῇ αὐτός ἀπό τοῦ ἵππου µαχόµενος µεθ' ὑµῶν εἰς τήν θάλατταν κατεδίωκον
τούς πολεµίους. Καί διπλοῦν ὥσπερ Τισσαφέρνους οὐδέν πώποτέ µου οὔτε ποιήσαντος οὔτ'
εἰπόντος πρός ὑµᾶς ἔχοιτ' ἄν κατηγορῆσαι. Tοιοῦτος δέ γενόµενος νῦν οὕτω διάκειµαι ὑφ' ὑµῶν
ὡς οὐδέ δεῖπνον ἔχω ἐν τῇ ἐµαυτοῦ χώρᾳ, εἰ µή τι ὧν ἄν ὑµεῖς λίπητε συλλέξοµαι, ὥσπερ τά
θηρία. Ἅ δέ µοι ὁ πατήρ καί οἰκήµατα καλά καί παραδείσους καί δένδρων καί θηρίων µεστούς
κατέλιπεν, ἐφ' οἷς ηὐφραινόµην, ταῦτα πάντα ὁρῶ τά µέν κατακεκοµµένα, τά δέ
κατακεκαυµένα. Εἰ οὖν ἐγώ µή γιγνώσκω µήτε τά ὅσια µήτε τά δίκαια, ὑµεῖς δέ διδάξατέ µε
ὅπως ταῦτ' ἐστίν ἀνδρῶν ἐπισταµένων χάριτας ἀποδιδόναι.
3

4. Βάιος Τασούλας (ΠΕ02) Επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ
ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 2.
Μετατροπή µετοχών στις αντίστοιχες δευτερεύουσες προτάσεις
1. Αἱ πόλεις αἱ δηµοκρατούµεναι τοῖς νόµοις τοῖς κειµένοις διοικοῦνται.
2. Ἐγὼ διατελῶ ταῦτα νοµίζων.
3. Ὁρῶ σε φυλαττόµενον.
4. Κῦρος συλλέξας στράτευµα ἐπολιόρκει Μίλητον.
5. ∆ρυὸς πεσούσης πᾶς ἀνὴρ ξυλεύεται.
6. Οἱ Ἀθηναῖοι παρεσκευάζοντο ὡς πολεµήσοντες.
7. Ἕλληνες ὄντες κατά τῆς Ἑλλάδος µάχονται.
8. Κῦρος ἀνέβη ἐπὶ τὸ ὄρος οὐδενὸς κωλύοντος.
9. ∆ίκαια δράσας συµµάχους ἕξεις θεούς.
10. Πολλὰ ἔχων εἰπεῖν ἱκανὰ νοµίζω τὰ εἰρηµένα.
11. Τί παθὼν γελᾶς;
12. Τί µαθόντες τοὺς θεοὺς ὑβρίζετε;
13. Τρόπαιον ἔστησαν ὡς νενικηκότες.
14. ∆ειπνήσαντες δὲ ἀπελαύνετε.
15. Ταῦτα ἐπράχθη Κόνωνος στρατηγοῦντος.
16. Πατρικὸς ἡµῖν φίλος τυγχάνεις ὤν.
17. Ἔλαθον εἰσελθόντες.
18. Τί χρὴ αὐτοὺς τοὺς ἀδικοῦντας ὑφ’ ὑµῶν πάσχειν;
19. Ἄρξοµαι ἀπὸ τῆς ἰατρικῆς λέγων.
20. Ἀποδείξω τοῦτον µάρτυρας ψευδεῖς παρεχόµενον.
21. Βασιλέα τὸν µέγα αὐτὸν προσαγορεύοµεν ὥσπερ αἰχµάλωτοι γεγονότες.
22. Τοῦτο λέξων ἔρχοµαι.
23. Ἡ ψυχὴ πολλὰ σφάλλεται, διαφθαρείσης τῆς διανοίας.
24. Ἦλθεν ἔχων ναῦς ὀλίγας.
25. Ἀπέπλευσαν οὐδὲν πράξαντες.
26. Ἤκουσα δὲ αὐτοῦ καὶ περὶ φίλων διαλεγοµένου.
27. ...ᾔσθοντο τὴν πόλιν κατειληµµένην.
28. Τριήρεις ἐξέπεµπον ὡς γῆς καὶ θαλάττης ἄρξοντες.
29. Πολλοὶ µὲν ὄντες εὐγενεῖς εἰσι κακοὶ.
30. Ἡ Σπάρτη τῶν ὀλιγανθρωποτάτων πόλεων οὖσα δυνατωτάτη ἐν τῇ Ἑλλάδι ἐφάνη.
31. Ταῦτα εἰπών ἐκαθέζετο.
32. Καταστάσης ἐκκλησίας, ἐς ἀντιλογίαν ἦλθον.
4

5. Βάιος Τασούλας (ΠΕ02) Επιμόρφωση Β΄ επιπέδου στις ΤΠΕ
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ματσαγγούρας Ηλ. (2003). Στρατηγικές ∆ιδασκαλίας ΙΙ: Η Κριτική Σκέψη στη ∆ιδακτική Πράξη.
Αθήνα: Gutenberg.
Μπεζαντάκος, Νικ. κ.ά. (2009). Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυµνασίου. Αθήνα: ΟΕ∆Β
Νηµά, Ελ. κ.ά. (2002). Σύγχρονη ∆ιδακτική. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Πανεπιστηµίου
Μακεδονίας.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2008). Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία Γ’ Γυµνασίου: Βιβλίο του
Εκπαιδευτικού. Αθήνα: ΟΕ∆Β.
Τριλιανός, Θ. (2003). Μεθοδολογία της Σύγχρονης ∆ιδασκαλίας: Καινοτόµες επιστηµονικές
προσεγγίσεις στη διδακτική πράξη (τ. 2). Αθήνα.
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ – Ο∆ΗΓΙΕΣ
Οδηγίες για τη διδασκαλία των φιλολογικών µαθηµάτων στο Γυµνάσιο (2002-2003). Αθήνα:
Ο.Ε.∆.Β.
5