chemistry

1. Trang 1
PHNG PHÁP VIÊT CÔNG THC CÂU TO CA
HIDROCACBON
I. Dat vân dê:
Hoá hc là mot môn khoa hc thc nghiem nghiên cu nhiêu hien tưng
trong t nhiên và d
i sông. Là mot môn hc thiêt thc ph
c v
dac lc cho
d
i sông con ngư
i.
Nham giúp hc sinh mot kiên thc vng vàng, biêt phân tích và nhan dnh
các s vat, hien tưng, t tin khi hc hoá hc. Thì vân dê rèn luyen ky nang
cho hc sinh có mot phương pháp tư duy thc hành tôt là mot vân dê rât cân
thiêt và câp bách.
Riêng bn thân tôi qua nhiêu nam ging dy ti các trư
ng PTTH, tôi nhan
thây rang trong khi viêt công thc câu to ca các chât, dac biet là dng cùng
công thc phân t nhưng có nhiêu công thc câu to khác nhau thì hc sinh
lp 11, tham chí lp 12 còn nhiêu b ng vì các em viêt không dây d các
công thc câu to khác nhau hoac sai vê th t liên kêt.
Vì le dó tôi xin trình bày mot sô vân dê cơ bn nham giúp hc sinh viêt
dưc công thc câu to dúng và ít có s trùng lap công thc. Kiên thc này se
rât cân cho các em khi hc lên chương trình hóa lp 12 và là nên tng rât tôt
de các em hc hóa các câp cao hơn.
II. NOI DUNG DÊ TÀI
A. Phng pháp tiên hành:
- Phân loi hp chât hu cơ: Hidrocacbon (Hidrocacbon no, hidrocacbon
không no hay hidrocacbon thơm) .
- Cách viêt công thc câu to ca mot sô hp chât hu cơ.

2. Trang 2
B. Noi dung:
1. C s lý thuyêt:
M
c tiêu:
- Hc sinh cân hc và nam vng các dnh nghia dông phân, ankan, xiclo
ankan, anken, ankadien, ankin, benzen.
- Hc sinh nam dưc cách viêt công thc câu to ca t$ng hp chât hu cơ.
- Xác dnh nhanh chóng sô lưng dông phân ca t$ng chât.
Noi dung:
* Các dnh nghia:
Các hp chât hu cơ có cùng công thc phân t nhưng có câu to hóa
hc khác nhau, dan ti tính chât hóa hc khác nhau dưc gi là các chât dông
phân ca nhau.
Ankan là nhng hidrocacbon no mch h có công thc chung
CnH2n+2(n ³1).
Xicloankan là nhng hidrocacbon no mch vòng có công thc chung
CnH2n (n³3).
Anken là hidrocacbon không no, mch h cha mot nôi dôi C = C trong
phân t, có công thc chung là CnH2n(n³2)
Ankadien: là hidrocacbon mch h, cha 2 nôi dôi trong phân t, có
công thc chung là CnH2n-2(n³ 3)
Ankin là là hidrocacbon mch h, cha mot nôi ba C º C trong phân t,
có công thc chung là CnH2n-2(n³ 3).
Hidrocacbon thơm ( aren) lah loi hidrocacbon trong công thc phân t
có mottj hay nhiêu nhân benzen, di dien cho dãy dông dang aren là
phân t benzen có công thc tong quát là: CnH2n-6(n³ 6 )

3. * Các loi dông phân thng gap trong chng trình hóa hc pho thông:
+ Dông phân câu to:
- Dông phân mch các bon ( Mch không nhánh, mch có nhánh, mch vòng)
- Dông phân nhóm chc
- Dông phân v trí ( v trí liên kêt boi, v trí nhóm chc)
+ Dông phân hình hc (cis – trans)
* Phng pháp viêt công thc câu to hp chât hu c.
n −1 nêu ( n – 1) là sô
Trang 3
Ankan:
Vd 1: Viêt các dông phân có the có ca ankan có công thc C7H16
Gi i:
B!c 1:
Viêt mch C dưi dng mch thang n nguyên t C. Dưc dông phân
th nhât.
C C C C C C C (1)
B!c 2.1:
B) 1 nguyên t C mch chính n nguyên t C trên làm mch nhánh.
Mch chính bây gi
gôm m = n – 1 nguyên t C.
Di chuyen mch nhánh t$ v trí C2 dên v trí C
2
chan, dên v trí C
n nêu (n -1) là sô l) de dưc các dông phân tiêp theo.
2
C C C C C C (2)
C
C C C C C C (3)
C
B!c 2.2:
Tiêp t
c b) 2 nguyên t C de làm nhánh. Mch chính bây gi
gôm a = n
– 2 nguyên t C.
- Viêt các dông phân gôm hai nhánh moi nhánh gôm 1 nguyên t C
bang cách cô dnh nhóm này di chuyen nhóm kia t$ v trí C2 dên v trí Ca-1

4. a +1 nêu a là
Trang 4
C
C C C C C (4)
C
C C C C C (5)
C C
C C C C C (6)
C C
Di chuyen dông th
i hai nhánh cùng lúc cùng liên kêt cùng 1 nguyên
t C t$ v trí C2 lân lưt dên v trí C
a nêu a là sô chan, dên v trí C
2
2
sô l). C
C C C C C (7)
C
Viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm 2 nguyên t C làm nhánh bat
dâu t$ v trí C3 dên v trí Ca-2 thì d$ng li de tránh trùng lap.
C C C C C (8)
C
C
De thc hien dưc bưc viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm p =
2, 3, 4……… nguyên t C làm nhánh bat dâu t$ v trí Cp+1 dên v trí Ca-p-1này
dòi h-i phân t ban dâu phi có tôi thieu là 3p + 1 sô nguyên t C trong phân
t.
B!c 2.3:
B) 3 nguyên t C de làm nhánh. Mch chính bây gi
gôm b = n – 3
nguyên t C.
- Vì sô nguyên t C trong phân t C7H16 là 7 3 . 3 + 1 nên không the
viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm 3 nguyên t C làm nhánh.
Viêt các dông phân gôm 3 nhánh moi nhánh gôm 1 nguyên t C bang
cách cô dnh nhóm này di chuyen nhóm kia t$ v trí C2 dên v trí Ca-1.

5. De thc hien dưc bưc viêt các dông phân gôm q = 2, 3, 4….. nhánh
moi nhánh gôm 1 nguyên t C dòi h-i phân t ban dâu phi có tôi thieu là 2q
+ 1 sô nguyên t C trong phân t.
n (nêu n chan) và dên v trí
Trang 5
C
C C C C (9)
C C
De thc hien dưc bưc viêt các dông phân gôm q = 2, 3, 4…… nhánh
liên kêt vi q nguyên t C mch chính mà moi nhánh gôm 1 nguyên t C
dòi h-i phân t ban dâu phi có tôi thieu là 2q + 2 sô nguyên t C trong phân
t. Phân t C7H16 không thõa mãn diêu kien này nên nó ch$ có 9 dông
phân.
B!c 3: Diên H vào mch C sao cho dúng hóa tr ca các nguyên tô ta se
dưc tât c các dông phân cân tìm.
Anken
Gi i:
B!c 1: Xác dnh do bât b o hòa ( sô liên kêt . hoac sô vòng ca phân t có
công thc CxHy) theo công thc:
2x 2 y
2
a
+ −
=
Nêu a = 1, 2…thì có dông phân là xicloankan và dông phân cis - trans. Viêt
các dông phân xicloankan và dông phân cis - trans dó. Phân này các em t
viêt lây.
B!c 2:
Viêt mch C dưi dng mch thang n nguyên t C và viêt liên kêt .
v trí C1. Dưc dông phân th nhât.
C % C C C C C C (1)
Di chuyen liên kêt . t$ v tí C1 dên v trí C
2
C
n − 1 ( nêu n là sô l)) se dưc các dông phân tiêp theo.
2

6. n −1 nêu ( n – 1) là sô chan, dên
Trang 6
C C % C C C C C (2)
C C C % C C C C (3)
B!c 3.1:
B) 1 nguyên t C mch chính n nguyên t C trên làm mch nhánh.
Mch chính bây gi
gôm m = n – 1 nguyên t C.
Di chuyen liên kêt . t$ v trí C1 dên v trí Cm-1 de dưc các dông phân
tiêp theo.
C % C C C C C (4)
C
C C % C C C C (5)
C
C C C % C C C (6)
C
C C C C % C C (7)
C
C C C C C % C (8)
C
Di chuyen mch nhánh t$ v trí C2 dên v trí C
2
v trí C
n nêu (n -1) là sô le de dưc các dông phân tiêp theo.
2
C % C C C C C (9)
C
C C % C C C C (10)
C
C C C % C C C (11)
C
C C C C %C C (12)
C

7. Trang 7
C C C C C % C (13)
C
B!c 3.2:
Tiêp t
c b) 2 nguyên t C de làm nhánh. Mch chính bây gi
gôm a = n
– 2 nguyên t C.
- Viêt các dông phân gôm hai nhánh moi nhánh gôm 1 nguyên t C bang cách
cô dnh nhóm này di chuyen nhóm kia t$ v trí C2 dên v trí Ca-1
C
C % C C C C (14)
C
C
C C % C C C (15)
C
C
C C C % C C (16)
C
C
C C C C % C (17)
C
ng v!i moi công thc thu dc Di chuyen liên kêt . t$ v trí C1 dên v trí
Ca-1 de dưc các dông phân tiêp theo.
C % C C C C (18)
C C
C C % C C C (19)
C C
C C C % C C (20)
C C
C C C C % C (21)
C C

8. a − 1 nêu a le. Nêu phân t có mch chính
a +1 nêu a là sô le.
Trang 8
C % C C C C (22)
C C
C C % C C C (23)
C C
C C C % C C (24)
C C
Nêu phân t có mch chính dôi xng thì di chuyen liên kêt . t$ v trí
C1 dên v trí
a C nêu a chan, dên C
2
2
không dôi xng thì di chuyen liên kêt . t$ v trí C1 dên v trí Ca-1
C C C C % C (25)
C C
(phân t có mch C dôi xng nên CTCT (25) trùng vi (22) và (24) trùng vi (23)
Di chuyen dông th
i hai nhánh cùng lúc cùng liên kêt cùng 1 nguyên t C t$
v trí C2 lân lưt dên v trí C
a nêu a là sô chan, dên v trí C
2
2
C
C % C C C C (26)
C
C
C C % C C C (27)
C
Viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm 2 nguyên t C làm nhánh bat
dâu t$ v trí C3 dên v trí Ca-2 thì d$ng li de tránh trùng lap.
C % C C C C (28)
C
C
De thc hien dưc bưc viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm p =
2, 3, 4… nguyên t C làm nhánh bat dâu t$ v trí Cp+1 dên v trí Ca-p-1 này dòi
h-i phân t ban dâu phi có tôi thieu là 3p + 1 sô nguyên t C trong phân t.

9. ng v!i moi công thc thu dc Di chuyen liên kêt . t$ v trí C1 dên v trí
Ca-1 ( nêu mch chính dôi xng thì d$ng li v trí C
de dưc các dông
n − 3 Trang 9
2
phân tiêp theo).
C C % C C C (29)
C
C
B!c 3.3:
B) 3 nguyên t C de làm nhánh. Mch chính bây gi
gôm b = n – 3
nguyên t C.
- Vì sô nguyên t C trong phân t C7H14 là 7 3 . 3 + 1 nên không the
viêt các dông phân ch, gôm 1 nhánh gôm 3 nguyên t C làm nhánh.
Viêt các dông phân gôm 3 nhánh moi nhánh gôm 1 nguyên t C bang
cách cô dnh nhóm này di chuyen nhóm kia t$ v trí C2 dên v trí Ca-1.
De thc hien dưc bưc viêt các dông phân gôm q = 2, 3, 4…………
nhánh moi nhánh gôm 1 nguyên t C dòi h-i phân t ban dâu phi có tôi thieu
là 2q + 1 sô nguyên t C trong phân t.
C
C % C C C (30)
C C
De thc hien dưc bưc viêt các dông phân gôm q = 2, 3, 4………nhánh liên
kêt vi q nguyên t C mch chính mà moi nhánh gôm 1 nguyên t C dòi h-i
phân t ban dâu phi có tôi thieu là 2q + 2 sô nguyên t C trong phân t.
C
C C % C C (31)
C C
C
C C C % C (32)
C C

10. Trang 10
* Chú ý:
Vê cơ bn viêt các dông phân ca anken, ankin giông vi ankan. T$
khung cacbon ca ankan ta di chuyen v trí liên kêt dôi de dưc các dông phân
ca anken hoac ankin và thêm bưc viêt dông phân xicloankan và cis – trans.
Dôi vi ankin thì có thêm dông phân vê trí liên kêt .: he liên kêt . liên hp
và không liên hp.
Khi di chuyen liên kêt . phi chú ý trư
ng hp mch cacbon dôi xng
de loi b- mot sô dông phân trùng lap.
Xác dnh do bât bão hòa ( sô liên kêt ( hoac sô vòng ca phân t) có
công thc CxHyOzNtXv) theo công thc:
- Do bât bão hòa D ca mot hp chât hu cơ là tong sô liên kêt p và sô
vòng trong mot hp chât hu cơ.
2 2 ( )
x + − y + v + t
2
D =
Chú ý: - Công thc tính trên ch, áp d
ng cho hp chât cong hóa tr.
- Các nguyên tô hóa tr II như oxi, lưu huynh không nh hưng ti do
bât bão hòa.
- 1 liên kêt dôi ( = ) Do bât bão hòa D = 1
- 1 liên kêt ba ( º ) Do bât bão hòa D = 2
- 1 vòng no Do bât bão hòa D =1
VD: - Benzen: C6H6 có
2.6 2 6
4
+ −
D = =
2
Phân t có 3 liên kêt p + 1 vòng = 4.
- Stiren: C7H8 có
2.7 2 6
5
+ −
D = =
2
Phân t có 4 liên kêt p + 1 vòng = 5.
H

11. Trang 11
2. Phng pháp :
Phng pháp chung: Các bưc thư
ng dùng de viêt công thc câu to
hay xác dnh các dông phân
Bc 1: Tính do bât bão hòa (sô liên kêt p và sô vòng).
Bc 2: Viêt câu trúc mch cacbon (không phân nhánh, có nhánh, vòng)
và dưa liên kêt boi (dôi, ba) vào mch cacbon nêu có.
Bc 3: Dưa nhóm chc vào mch cacbon (thông thư
ng các nhóm chc
cha cacbon thư
ng dưc dưa luôn vào mch bưc 3). Lưu ý dên trư
ng
hp kém bên hoac không tôn ti ca nhóm chc (ví d
nhóm –OH không bên
và se b chuyen v khi gan vi cacbon có liên kêt boi).
Bc 4: Diên sô H vào de dm bo d hóa tr ca các nguyên tô, sau dó
xét dông phân hình hc nêu có. Chú ý vi các bài tap trac nghiem có the
không cân diên sô nguyên t H.
Tôi tiên hành ging dy cho hai nhóm dôi tưng hc sinh ca lp 11A3
viêt các công thc câu to khác nhau ca cùng công thc phân t hp chât
hu cơ theo hưng dan sách giáo khoa:
+ Nhóm 1: Nhóm dôi tưng hc sinh khá, gi-i.
+ Nhóm 2: Nhóm dôi tưng hc sinh trung bình, yêu.
Áp dng phơng pháp viêt công thc câu to cho h p chât h
u cơ sau:
Ankan : T$ 4 nguyên t cacbon tr lên có dông phân câu to, dó là dông
phân mch cacbon.
Xicloankan: Dâu tiên viêt dông phân có vòng ln nhât, sau dó dên vòng
có ít hơn mot C de to mot nhánh, tiêp theo là vòng có ít hơn 2C de to hai
nhánh CH3 hoac mot nhánh C2H5, gi mot nhánh CH3 và di chuyen nhánh
CH3 còn li, làm tương t dên vòng có 3C.
Anken : Có hai loi dông phân
- Dông phân câu to: Dông phân mch cacbon ( mch thang , mch nhánh)
và dông phân v trí liên kêt dôi.
- Dông phân hình hc: Diêu kien de có dông phân hình hc

12. + Phi có nôi dôi C=C trong phân t.
+ Moi nguyên t mang nôi dôi phi mang hai nhóm thê (hay nguyên t)
khác nhau. Nêu mch chính nam cùng phía ta có dông phân cis, nêu mch
chính nam khác phía ta có dông phân trans.
Trang 12
R1 R3
C = C
R2 R4
Diêu kien : R10 R2 , R30 R4
Ankadien: Tương t anken có hai loi dông phân: câu to và hình hc
Ankin: T$ 4 nguyên t cacbon tr lên có dông phân v trí nhóm chc, t$
C5 tr di có dông phân mch cacbon.
Aren: T$ C8H10 tr di có các dông phân vê v trí tương dôi ca các nhóm
ankyl xung quanh vòng benzen và vê câu to mch cacbon ca mch nhánh.
Kêt qu

13. thu d c nh sau:
+ Nhóm 1: Dt dưc kêt qu tương dôi tôt theo yêu câu ca bài hc.
+ Nhóm 2: Kêt qu thu dưc không như mong muôn, ít hc sinh áp d
ng
dưc phương pháp trên vào bài tap ng d
ng.
Qua quá trình ging dy, tôi phát hien ra nguyên nhân dan dên viec mot
sô hc sinh nhóm dôi tưng 2 gap khó khan khi viêt công thc câu to là:
h
c sinh viêt không theo mot trat t dan dên hien t ng trùng lap không
thc, vi li khó kiem tra li kêt qu

14. sô l ng dông phân viêt d c; viêt
không d hêt các sô l ng dông phân do di chuyen mch cacbon không
dúng; không phân biet d c dông phân câu to( mch h, mch vòng),
dông phân hình h
c hoac cùng chung công thc phân t có chc khác
nhau.

15. Áp dng phơng pháp viêt công thc câu to cho h p chât h
u cơ sau:
Phng pháp chung: Các bưc viêt dông phân. Dng có CT CnH2n+2 – 2k
+ Bưc 1: Tính sô liên kêt pi + vòng “Công thc bài 27
CxHyOzNtXuNav… k =(2x-y+t+2 – u – v )/2 “X là halogen”
Dôi vi hp chât cô CT tong quát : CnH2n+2 – 2k
k = 0 = CnH2n+2 ( n1 1), Ankan “Parafin”
k = 1 = CnH2n ( n1 2), Anken “olenfin” hoac CnH2n ( n1 3), xicloankan
k = 2 = CnH2n-2 ( n1 2), Ankin hoac CnH2n-2 ( n1 3),
Ankadien ( k =(2x – y + t – u – v + 2)/2. k = 2 = TH1:0 vòng,2 lk dôi;
TH2: 0 vòng, 1 lk ba; TH3: 1 vòng, 1 lk dôi )
k = 4 = CnH2n-6 ( n1 6), Aren “Benzen”
+ Bưc 2: Viêt dông phân theo các trư
ng hp. Viêt mch thang rôi mi
Trang 13
viêt mch nhánh.
Ankan :T 4 nguyên t cacbon tr lên có dông phân câu to, dó là
dông phân mch cacbon.
3C: 1 dông phân C—C—C
4C: 2 dông phân C—C—C—C ;
5C: 3 dông phân
C
C
Ví d 1 : Có bao nhiêu dông phân ng vi công thc phân t C4H10?
Hng dan gii:
B!c 1: Tính sô liên kêt pi + vòng :
(2.4 - 10 + 2)
0
k = =
2
= ankan = Ch, có liên kêt dơn.
B!c 2: Viêt dông phân theo các trư
ng hp. Viêt mch thang rôi mi
viêt mch nhánh.
C C C C C C C C C
C
C C C
C
C C C

16. k = = = 1 pi “Anken” hoac 1 vòng “Xicloankan”
Trang 14
CH3 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 - CH - CH3
Butan |
CH3
Isobutan
Ví d 2 : Có bao nhiêu dông phân câu to có công thc phân t C6H14 ?
A. 3 dông phân. B. 4 dông phân. C. 5 dông phân. D. 6 dông phân
Hng dan gi

17. i:
k =
(2.6 - 14 + 2)
0
2
= = ankan = Ch, có liên kêt dơn.
CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – CH2 – CH3
CH3 – CH(CH3) – CH2 – CH2 –CH3
CH3 – CH2 – CH(CH3) – CH2 – CH3
CH3 – CH(CH3) – CH(CH3)-CH3
CH3 – (CH3)C(CH3) - CH2 –CH3
Xicloankan: Dâu tiên viêt dông phân có vòng ln nhât, sau dó dên vòng
có ít hơn mot C de to mot nhánh, tiêp theo là vòng có ít hơn 2C de to hai
nhánh CH3 hoac mot nhánh C2H5, gi mot nhánh CH3 và di chuyen nhánh
CH3 còn li, làm tương t dên vòng có 3C.
3C: 1 dông phân
4C: 2 dông phân
5C: 5 dông phân
Ví d* 3: Hp chât C5H10 có bao nhiêu dông phân xicloankan ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gii:
C5H10 có
(2.5 - 10 + 2)
1
2

18. Trang 15
Xicloankan :
Anken :
- Có hai loi dông phân: dông phân câu to và dông phân hình hc.
- Chú ý:
+ Dôi vi ank-1-en không có dông phân hình hc
+ T$ v trí nôi dôi có C3 tr lên có dông phân mch nhánh.
+ Khi dã tính sô dông phân hình hc thì không tính cái dông phân câu to
mà sinh ra các dông phân này.
R1 R3
C = C
R2 R4
Diêu kien : R10 R2 , R30 R4
Ví d* 4: Hp chât C5H10 mch h có bao nhiêu dông phân câu to ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gii:
C5H10 có
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
+ mch h = anken ; dông phân câu to
= Không tính dông phân hình hc.
CH2 = CH – CH2 – CH2 –CH3 ; CH3 – CH =CH –CH2 –CH3 ;
CH2=CH – CH(CH3) – CH3 ; CH2 =C(CH3) – CH2 – CH3
CH3 – C(CH3)=CH – CH3
= Tong có 5 = B
Ví d* 5: Hp chât C5H10 có bao nhiêu dông phân anken ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
Hng dan gi

19. i:
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
= Anken “Chú ý dông phân hình hc” hoac xicloankan
Do mch h = C5H10 là anken “Vì xicloankan mch vòng”

20. Trang 16
CH2 = CH - CH2 – CH2 – CH3
“Không có dông phân hình hc vì R1 giông R2” = 1
CH3 – CH = CH – CH2 - CH3
“Có dông phân hình hc” = 2
CH2 = C(CH3) – CH2 – CH3
“Không có dông phân hình hc R1 giông R2” = 1
CH2 = CH – CH(CH3) – CH3
“Không có dông phân hình hc R1 giông R2” = 1
CH3–C(CH3)= CH – CH3
“Không có dp hình hc R1 giông R2” = 1
= có 6 dp = C
Ví d* 6: Hp chât C5H10 có bao nhiêu dông phân câu to ?
A. 4. B. 5. C. 6. D. 10.
Hng dan gi

21. i: Dông phân câu to = Không tính hình hc
C5H10 có
(2.5 - 10 +2)
k = = 1
2
= 1 pi “Anken” hoac 1 vòng “Xicloankan”
Anken = ví d
4 = có 5 dông phân câu to
Xicloankan :
= 10 dp câu to ca C5H10 “5 anken + 5 xicloankan”
Ví d* 7: Hp chât C5H10 có bao nhiêu dông phân ?
A. 4. B. 5. C. 11. D. 10.
Hng dan gi

22. i:
Dôi vi CTPT C5H10 có dông phân hai chc: xicloankan + anken = có 11
dông phân.
Kêt luan: Dôi vi CTPT CnH2n (n³3):
+ Anken: CnH2n(n ³4): Dông phân câu to( Mch cacbon: mch h, mch
nhánh; V trí liên kêt dôi); Dông phân hình hc ( Cis, trans).

23. + Xicloankan : CnH2n(n ³4): Dông phân câu to( Mch vòng không nhánh,
mch vòng có nhánh).
Trang 17
Ankadien:
- Có hai loi dông phân: câu to và hình hc.
- Chú ý:
+ Dôi vi ank-1-en không có dông phân hình hc
+ T$ v trí nôi dôi có C3 tr lên có dông phân mch nhánh.
Ví d* 8: Sô dông phân thuoc loi ankadien ng vi công thc phân t C5H8 là
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
Hng dan gii: Ankandien = Chú ý dông phân hình hc;
C5H8 có
(2.5 - 8 +2)
k = = 2
2
“Ankandien = có 2 liên kêt dôi hay 2 pi”
Ankandien liên hp và không liên hp SGK 11 nc – 166”
Dông phân:
CH2 = C = CH – CH2 –CH3 ; = không có dp hình hc = 1
CH2 = CH – CH = CH –CH3 ; = có dp hình hc nôi dôi th 2 = 2
CH2 = CH – CH2 – CH =CH2 ; = không có dp hh = 1
CH3 – CH=C=CH –CH3 ; = không có dp hh = 1
CH2 = C =C(CH3)-CH3 = không có dp hh = 1
CH2=C(CH3)-CH=CH2 = không có dp hh = 1
= Tong có 7 = D
Ví d* 9: C5H8 có bao nhiêu dông phân ankadien liên hp ?
A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
Hng dan gii:
Liên hp = 2 nôi dôi gân nhau .
Ví d
8: = CH2 = C = CH – CH2 –CH3 = không có dp hình hc = 1
CH3 – CH=C=CH –CH3 ; = không có dp hình hc = 1
CH2 = C =C(CH3)-CH3 = không có dp hình hc = 1
= 3 dp = B

24. Ankin: T$ 4 nguyên t cacbon tr lên có dông phân v trí nhóm chc, t$
C5 tr di có dông phân mch cacbon( t$ v trí liên kêt ba có 4 nguyên t
cacbon tr lên xuât hien mch nhánh).
Ví d* 10: Có bao nhiêu ankin ng vi công thc phân t C5H8 ?
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4
Hng dan gii:
Trang 18
CH2C-CH2-CH2-CH3
CH3-C2C-CH2-CH3
CH2CH-C(CH3)-CH3

25. Ví d* 11: 3 ng vi CTPT C5H8 có bao nhiêu dông phân mch h ?
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
Hng dan gii:
CT CxHyOzNtCluNav… do không no=(2x-y+t-u-v+2)/2. Do không no
Trang 19
ca C5H8 là
(2.5 - 8 +2)
k = = 2
2
.== TH1:0 vòng,2 lk dôi; TH2:0 vòng,1 lk
ba; TH3:1 vòng,1 lk dôi;vì là mch h nên ch, xy ra TH1 và TH2,sau dó
dch chuyen v trí ca các nôi dôi, ba to ra dông phân.)
Tong sô dông phân: Ankandien( 7 dp ) + Ankin( 3 dp ) = 10 dp.
Kêt luan: Dôi vi CTPT CnH2n-2 (n³3):
+ Ankadien: CnH2n-2(n ³4): Dông phân câu to( Mch cacbon: mch h,
mch nhánh; V trí liên kêt dôi); Dông phân hình hc ( Cis, trans).
+ Ankin : CnH2n-2(n ³4): Ch, có dông phân câu to( Mch cacbon: mch
h, mch nhánh; V trí liên kêt ba);
Aren: Chia làm 3 loi:
- C6H5-R tương t nhóm chc hóa tr I
- R-C6H4-“R dâu gan vào v trí 1 = còn R’’ còn li gan lân lưt v trí o ,
p , m” = Tong có 4 dp th-a mãn.
- Loi dông phân 3 nhánh giông nhau luôn luôn có 3 dông phân .
Ví d* 12: 3ng vi công thc phân t C8H10 có bao nhiêu câu to cha vòng
benzen ?
A. 2. B. 3. C. 4. D. 5.
Hng dan gii:
Dông phân : C2H5 – C6H5 ; CH3 – C6H5 – CH3 “CH3 dâu gan vào v trí 1
= còn CH3 còn li gan lân lưt v trí o , p , m” =Tong có 4 dp th-a mãn
= Dáp án C.

26. Ví d* 13: Sô lưng dông phân cha vòng benzen ng vi công thc phân
t C9H12 là:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
Hng dan gii:
C9H12 có k = (2.9 – 12 +2)/2 = 4 = Aren “benzen k 14”
C6H5 – CH2 – CH2 – CH3 “CH2 – CH2 – CH3 v trí 1 cung giông như
Trang 20
các v trí còn li”= 1
C6H5 – CH(CH3) – CH3 “CH(CH3) – CH3 v trí 1 cung giông v trí
còn li” = 1
CH3 – C6H4 – C2H5 “CH3 v trí 1 còn C2H5 lân lưt v trí 2 giông 6,
3 giông 5 , 4 “ = 3
CH3 – C6H4 (CH3) – CH3 “1 CH3 v trí 1 , 2CH3 còn li 2 và 3 “3
cái liên tiêp” , 2 và 4 giông 6 và 4 “ 2 cái cch nhau + 1 cái cách “ , 3 và 5 “3
cái cách nhau 1 v trí” ” = 3
= 8 dông phân = B
Sô dông phân
I
2
II
3
III 3
Tong cong 2+3+3=8

27. Trang 21
Dê bài kiem tra TNKQ (trích):
Câu 1: Sô lưng dông phân ng vi công thc phân t C6H14
A. 4. B. 5. C. 6. D. 7.
Câu 2: Sô lưng dông phân mch h ng vi công thc phân t C5H10 là:
A. 2. B. 3. C. 6. D. 5.
Câu 3: Sô lưng dông phân câu to ng vi công thc phân t C5H10 là:
A. 8. B. 9. C. 10. D. 11.
Câu 4: Sô lưng dông phân mch h ng vi công thc phân t C5H8 là:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
Câu 5: Sô lưng dông phân cha vòng benzen ng vi công thc phân t
C9H12 là:
A. 7. B. 8. C. 9. D. 10.
III. BÀI H+C KINH NGHIEM
Qua thc tê ging cách viêt công thc câu to lp 11 nhiêu nam, tôi
nhan thây de viêt tôt các công thc câu to lp 11 t$ dơn gin dên phc tp
hc sinh cân thuoc các dnh nghia ca t$ng chât hu cơ và nam vng dac
diem câu to ca t$ng loi hp chât hu cơ .
Giáo viên cân rèn luyen các em viêt nhiêu công thc câu to t$ mot
công thc phân t de các em có ki nang viêt công thc t$ dng dơn gin dên
dng phc tp.

28. Trang 22
IV. KÊT LUAN
Viêt dúng công thc câu to là giúp hc sinh hiêu dưc s khác nhau vê
tính chât hoá hc ca các hp chât hu cơ, t$ dó giúp hc sinh có nhìn nhan
dúng vê phương trình phn ng hóa hc xy ra trong các bài toán và là chìa
khoá m dâu cho mi bài toán. Viec viêt dúng công thc câu to, nhanh là
cân thiêt khi hc hoá, trên dây là mot vài kinh nghiem giúp hc sinh viêt
dưc công thc câu to ca các hp chât hu cơ.
Do nang lc và th
i gian có hn, dê tài có the chưa bao quát hêt dưc các
bưc viêt công thc câu to. Các ví d
dưc dưa ra trong dê tài có the chưa
thc s dien hình nhưng vì li ích thiêt thc ca phương pháp trong công tác
ging dy và hc tap nên tôi mnh dn dưa ra mot ý kiên nh- gii thieu vi
các thây cô và hc sinh.
Rât mong s dóng góp ý kiên bo sung cho cho dê tài de thc s góp phân
giúp hc sinh hc tap ngày càng tôt hơn.
Xin chân thành cm ơn.
Tác gi

29. :
Trơng Th My Lan - THPT Lê Quý Dôn- Dakpơ
http:NgocBinh.dayhoahoc.com