Αμπελόκηποι Αθήνας
•
2 likes•2,314 views
Περί Αμπελοκήπων Αθήνας Σχολικό έτος: 2013-2015 (Πολυμέσα & Περιβαλλοντική ομάδα «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το Σχολείο μου») Εκπαιδευτικοί του περιβαλλοντικού προγράμματος: Λυκοκάπη Μαρία, Μαναγλιώτου Σοφία, Μπουσιοπούλου Θάλεια, Τεκάτογλου Δέσποινα, Καραμπίνης Τάσος Αμπελόκηποι Αθήνας
![Περιβαλλοντική ομάδα 56
ου
Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 2
Συνεχίζοντας, ισχυρίζεται ότι ο λαός το μεταποίησε από στόμα σε στόμα σε Αμπελοκήπους κατά
παραφθορά και της λέξης «Αλωπεκής», που ήταν το όνομα του δήμου και περιελάμβανε και τους
«Κήπους».
Ο Λιθοξόος, στο διαδίκτυο (Πληθυσμιακά – τοπογραφικά της περιοχής Αθηνών (1819-1907)),
αναφέρεται σε παλιά διοικητικά των Αμπελοκήπων, σε παλιές απογραφές πληθυσμού, σε
στατιστικά/ χωρογραφικά στοιχεία καθώς και σε αναφορές περιηγητών.
Συγκεκριμένα:
Πρώιμα διοικητικά --> Αμπελόκηποι, υπάγονται στο δήμο Αθηνών της διοικήσεως Αττικής [ΦΕΚ
22 / 18.12.1840]. Αμπελόκηπος, υπάγεται στο δήμο Αθηνών της επαρχίας Αττικής [Νόμος ΚΕ' /
5.12.1845].
Στατιστικά – χωρογραφικά --> Αμπελόκηποι, αγροικία βορειοανατολικά των Αθηνών [Ραγκαβής
Ι 1853, 294]. Αγγελόκηποι ή Αμπελόκηποι, του δήμου Αθηναίων της επαρχίας Αττικής,
απόσταση τριάντα έξι λεπτά των Αθηνών, στρατώνες του πεζικού και συνοικία [Νουχάκης 1901,
38, 51].
Κάτοικοι ανά απογραφή --> 1879: Αμπελόκηποι Αθηναίων 165. 1896: Αμπελόκηποι Αθηναίων
636 [Χουλιαράκης 1974, 50, 174].
Περιηγητές --> Ο Spon, αναφέρει τους Ambelòkipous το έτος 1675, ως χωριό κοντά στην Αθήνα,
στο δρόμο για την Πεντέλη [Spon 1724 II, 146].
Ο J.L.S. BARTHOLDY στο βιβλίο VOYAGE EN GRECE ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1807 στὸ Παρίσι,
αναφέρει:
«Ὁ κ. Fauvel, πρόξενος τῆς Γαλλίας στὴν Ἀθήνα, ἒκανε μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἀνακάλυψη,
χάρη σὲ ἓνα δέντρο. Ὑπῆρχε κοντὰ στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν μία τοποθεσία ποὺ τὴν ὀνόμαζαν «οἱ
Κῆποι». Ἐκεῖ ἦταν χτισμένος ἓνας ναὸς τῆς Ἀφροδίτης μ’ ἓνα ἂγαλμα τῆς θεᾶς. Ἡ ἐπιγραφὴ
ἒλεγε: « Ἡ θεία Ἀφροδίτη, ἡ ἀρχαιότερη θεὰ τῆς μοίρας». Βρισκόταν ἐκεῖ ἓνα ἀκόμη ἂγαλμα τοῦ
Ἀλκαμένους, ποὺ τὸ θεωροῦσαν οἱ Ἀθηναῖοι ὡς ἓνα ἀπὸ τὰ πρῶτα ἀριστουργήματα τῆς τέχνης.
(Διάλογοι τοῦ Λουκιανοῦ).
Ἐκεῖ κοντὰ ὑπῆρχε ἓνα κλειστὸ μέρος, ὃπου βρισκόταν ἡ εἲσοδος ἑνὸς φυσικοῦ ὑπογείου. Ἐκεῖ
ἦταν ἀκριβῶς ὃπου, ἀπὸ τὸ ἱερὸ τῆς προστάτιδος τῶν Ἀθηνῶν (τῆς Παλλάδος Ἀθηνᾶς), οἱ
Κανηφόρες (ἱέρειες) κουβαλοῦσαν τὰ μυστηριακὰ κάνιστρά τους μέσα στὴν ἀκρόπολη κι ἒβγαζαν
ἀπό ’κεῖ ἂλλα ἀντικείμενα ποὺ καὶ αὐτὰ τὰ ἒκρυβαν ἀπὸ τὰ ἀδιάκριτα βλέμματα.
Αὐτοὶ οἱ ἀρχαῖοι κῆποι ὀνομάζονται μέχρι σήμερα Ἀγγελόκηποι καί, κατ`ἂλλους, Ἀμπελόκηποι.
Οἱ σύγχρονοι Ἀθηναῖοι, διαθέτουν πολλὰ ἐξοχικὰ σπίτια καὶ ἑλαιοφυτίες ἐκεῖ. Τὸ συγκεκριμένο
ὁδοιπορικό… διαδραματίστηκε τὸ 1803….. καὶ ἡ Ἀθήνα τότε εἶχε 9000 κατοίκους...!»]()
Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας
Similar to Αμπελόκηποι Αθήνας (20)
More from 56ο Γυμνάσιο Αθήνας
More from 56ο Γυμνάσιο Αθήνας (20)
Recently uploaded
Recently uploaded (20)
Αμπελόκηποι Αθήνας
- 1. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 1 Αμπελόκηποι Αθήνας Στη σελίδα αυτή ασχολούμαστε με την περιοχή των Αμπελοκήπων. Ποια, όμως, είναι η περιοχή αυτή; Η περιοχή που ονομαζόταν Αμπελόκηποι δεν ήταν, από πάντα, η ίδια. Ας προσπαθήσουμε να ορίσουμε την περιοχή των Αμπελοκήπων μέσω: 1. βιβλιογραφικών και δικτυογραφικών αναφορών 2. χαρτών της περιοχής 3. φωτογραφιών της περιοχής από ψηλά 4. σύγχρονων διοικητικών αναφορών 1. Αμπελόκηποι μέσω βιβλιογραφικών και δικτυογραφικών αναφορών Όπως αναφέρει ο Καιροφύλακας, πρόκειται για: «Παλιά ονομασία της συνοικίας στα 2-3χλμ της λεωφόρου Βασιλίσσης Σοφίας. Η περιοχή, μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα ήταν κατάφυτη από αμπέλια και περιβόλια που ποτίζονταν από τα νερά του Αδριάνειου υδραγωγείου, που ανέβλυζαν παρά του Αγίου Δημητρίου από τις αρχές του 16ου αιώνα όταν καταστράφηκε στη θέση εκεί ο κεντρικός αγωγός. Το νερό εκείνο διοχετευόταν από τότε στην πόλη επιφανειακά με χτιστή αμπολή (φράγμα που σχηματίζεται σε ένα σημείο της κοίτης τού ρεύματος προς συγκέντρωση τού ύδατος και ανύψωση της στάθμης του, ώστε να είναι δυνατό να διοχετευθεί και σε ψηλότερα σημεία/τεχνητό αυλάκι για τη διοχέτευση τού νερού σε απομακρυσμένα σημεία) που περνούσε από τη Μονή Πετράκη. Στην αρχαιότητα υπήρχε εκεί ο δήμος Αγκυλής. Η τοπωνυμία αναφέρεται σε γραπτό μνημείο των μεσαιωνικών Αθηνών με διάφορους τύπους όπως: Αμπελότζηποι (αμπέλια και κήποι), Αγγελόκηποι (κήπος του Άγγελου Μπενιζέλου, αν και κατά άλλη εκδοχή το όνομα Αγγελόκηποι το έδωσαν οι κήποι του Θων που ονομάζονταν «Οι κήποι των Αγγέλων»), Μπολίκηπος (από το κήπος της αμπολής), Πολύκηπος και Αμπελότοποι (τόποι με αμπέλια)» . Στα «τοπογραφικά των αρχείων Αθηνών», ο συγγραφέας Αλέξανδρος Ρίζου Ραγκαβής, αναφέρει ότι στο δήμο Αλωπεκής βρισκόταν και η ωραία τοποθεσία «Κήποι» που ταυτιζόταν με την επωνυμία Αγγελόκηποι επειδή είχε αντικαταστήσει την Αφροδίτη με τους Αγγέλους.
- 2. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 2 Συνεχίζοντας, ισχυρίζεται ότι ο λαός το μεταποίησε από στόμα σε στόμα σε Αμπελοκήπους κατά παραφθορά και της λέξης «Αλωπεκής», που ήταν το όνομα του δήμου και περιελάμβανε και τους «Κήπους». Ο Λιθοξόος, στο διαδίκτυο (Πληθυσμιακά – τοπογραφικά της περιοχής Αθηνών (1819-1907)), αναφέρεται σε παλιά διοικητικά των Αμπελοκήπων, σε παλιές απογραφές πληθυσμού, σε στατιστικά/ χωρογραφικά στοιχεία καθώς και σε αναφορές περιηγητών. Συγκεκριμένα: Πρώιμα διοικητικά --> Αμπελόκηποι, υπάγονται στο δήμο Αθηνών της διοικήσεως Αττικής [ΦΕΚ 22 / 18.12.1840]. Αμπελόκηπος, υπάγεται στο δήμο Αθηνών της επαρχίας Αττικής [Νόμος ΚΕ' / 5.12.1845]. Στατιστικά – χωρογραφικά --> Αμπελόκηποι, αγροικία βορειοανατολικά των Αθηνών [Ραγκαβής Ι 1853, 294]. Αγγελόκηποι ή Αμπελόκηποι, του δήμου Αθηναίων της επαρχίας Αττικής, απόσταση τριάντα έξι λεπτά των Αθηνών, στρατώνες του πεζικού και συνοικία [Νουχάκης 1901, 38, 51]. Κάτοικοι ανά απογραφή --> 1879: Αμπελόκηποι Αθηναίων 165. 1896: Αμπελόκηποι Αθηναίων 636 [Χουλιαράκης 1974, 50, 174]. Περιηγητές --> Ο Spon, αναφέρει τους Ambelòkipous το έτος 1675, ως χωριό κοντά στην Αθήνα, στο δρόμο για την Πεντέλη [Spon 1724 II, 146]. Ο J.L.S. BARTHOLDY στο βιβλίο VOYAGE EN GRECE ποὺ ἐκδόθηκε τὸ 1807 στὸ Παρίσι, αναφέρει: «Ὁ κ. Fauvel, πρόξενος τῆς Γαλλίας στὴν Ἀθήνα, ἒκανε μία πολὺ ἐνδιαφέρουσα ἀνακάλυψη, χάρη σὲ ἓνα δέντρο. Ὑπῆρχε κοντὰ στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν μία τοποθεσία ποὺ τὴν ὀνόμαζαν «οἱ Κῆποι». Ἐκεῖ ἦταν χτισμένος ἓνας ναὸς τῆς Ἀφροδίτης μ’ ἓνα ἂγαλμα τῆς θεᾶς. Ἡ ἐπιγραφὴ ἒλεγε: « Ἡ θεία Ἀφροδίτη, ἡ ἀρχαιότερη θεὰ τῆς μοίρας». Βρισκόταν ἐκεῖ ἓνα ἀκόμη ἂγαλμα τοῦ Ἀλκαμένους, ποὺ τὸ θεωροῦσαν οἱ Ἀθηναῖοι ὡς ἓνα ἀπὸ τὰ πρῶτα ἀριστουργήματα τῆς τέχνης. (Διάλογοι τοῦ Λουκιανοῦ). Ἐκεῖ κοντὰ ὑπῆρχε ἓνα κλειστὸ μέρος, ὃπου βρισκόταν ἡ εἲσοδος ἑνὸς φυσικοῦ ὑπογείου. Ἐκεῖ ἦταν ἀκριβῶς ὃπου, ἀπὸ τὸ ἱερὸ τῆς προστάτιδος τῶν Ἀθηνῶν (τῆς Παλλάδος Ἀθηνᾶς), οἱ Κανηφόρες (ἱέρειες) κουβαλοῦσαν τὰ μυστηριακὰ κάνιστρά τους μέσα στὴν ἀκρόπολη κι ἒβγαζαν ἀπό ’κεῖ ἂλλα ἀντικείμενα ποὺ καὶ αὐτὰ τὰ ἒκρυβαν ἀπὸ τὰ ἀδιάκριτα βλέμματα. Αὐτοὶ οἱ ἀρχαῖοι κῆποι ὀνομάζονται μέχρι σήμερα Ἀγγελόκηποι καί, κατ`ἂλλους, Ἀμπελόκηποι. Οἱ σύγχρονοι Ἀθηναῖοι, διαθέτουν πολλὰ ἐξοχικὰ σπίτια καὶ ἑλαιοφυτίες ἐκεῖ. Τὸ συγκεκριμένο ὁδοιπορικό… διαδραματίστηκε τὸ 1803….. καὶ ἡ Ἀθήνα τότε εἶχε 9000 κατοίκους...!»
- 3. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 3 Σύμφωνα με τον Hobhouse το χωριό Perivole ή Angele-Kipos κρύβεται μέσα σε ευχάριστα άλση από ελιές και κυπαρίσσια, καθώς επίσης περιβόλια από πορτοκαλιές, λεμονιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα [Hobhouse 1817 I, 323]. Ο Gell γράφει για τα εξοχικά σπίτια, τους πύργους και τα περιβόλια του Angelo-kepos ή Ampelo-kepos και μια εκκλησία με δεξαμενή, που βρίσκεται ανάμεσά τους [Gell 1819, 69, 71]. Ο Leake σημειώνει για τον Ampelòkipo, πως είναι χωριό με κήπους και ελαιώνες [Leake 1835 ΙΙ, 427] και [Leake 1841 II, 31]. Επίσης, παρουσιάζουμε δύο αναφορές από το ημερολόγιο του Πολιτιστικού Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμπελοκήπων του 2005. Ο αρχαίος περιηγητής Παυσανίας, όταν ήλθε στην Αθήνα, επισκέφθηκε τους «Κήπους», όπως ονόμαζαν τότε την περιοχή των Αμπελοκήπων. Στα «Αττικά» 19, 2-3 γράφει: «… Για την περιοχή που την ονομάζουν «Κήπους» και για το ναό της Αφροδίτης δεν λέγεται τίποτα (στην Αθήνα) ούτε όμως για την Αφροδίτη που είναι τοποθετημένη κοντά στο ναό… Το άγαλμα όμως της Αφροδίτης των Κήπων είναι έργο του Αλκαμένους και είναι από τα λίγα αξιοθέατα στην Αθήνα.». Ο Δημήτριος Καμπούρογλου γράφει για τους Αμπελοκήπους στο Λεξικό «Ελευθερουδάκη» (έκδοση 1928) «…εις παλαιά έγγραφα γίνεται λόγος μετά χαρακτηριστικής επιμονής περί υπάρξεως εις το προάστιον αυτό περιφήμων κήπων. Τουρκικόν μάλιστα έγγραφον του 1815 καθορίζει την τοποθεσίαν ως Πολυκήπους και άλλο δια της γλωσσικής εκδοχής Μπόλτσηπος. Ταύτα παρέχουσι την υπόνοιαν μήπως Κήποι και Πολύκηποι ωνομάζοντο οι χώροι αυτοί κατά τους παλαιούς χρόνους και εκ των πολυκήπων αυτών προήλθον, τη επεμβάσει των ορθολογιστών, οι Αμπελόκηποι» Στο βιβλίο του κυρίου Παραδείση, γίνεται, επιπλέον, αναφορά σε περιηγητές, ιστορικούς και συγγραφείς που αναφέρονται στην περιοχή. Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι: « … Ο ιστορικός Πλίνιος παραδίδει ότι το χωρίον Κήποι βρισκόταν έξω από τα τείχη της πόλης των Αθηνών, ενώ ο Ρήτορας Αισχίνης ότι απείχε από την πόλη 11-12 αττικά στάδια, δηλαδή 2.000 μ. Και στις δύο περιπτώσεις υπάρχει τοπογραφική σύμπτωση. Στο βιβλίο του Κ. Σιμόπουλου με τίτλο ‘‘Ξένοι Ταξειδιώτες στην Ελλάδα’’ αναφέρεται ότι μια συντροφιά από Άγγλους, το 1765, αφού πήγαν στην Πεντέλη κατέβηκαν στο Χαλάνδρι και από εκεί στους Αμπελοκήπους που ήταν «μαγευτική περιοχή, θέρετρο των Αθηναίων. Οι εξοχικές κατοικίες είναι
- 4. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 4 χτισμένες σε ένα δάσος από εληές, κυπαρίσσια, πορτοκαλιές, λεμονιές που στηρίζουν τις βαρυφορτωμένες κληματαριές H περιοχή αναφέρεται και με άλλες ονομασίες σε αφηγήσεις, βιβλία, χάρτες και συμβόλαια. Ο Α. Η. Σωτηριανός - Γέροντας αναφέρει ότι είναι συνοικία των Αθηνών προς τα βορειοανατολικά άκρα της πόλεως. Αυτή, κατά τους παλαιότερους χρόνους ήταν προάστιο το οποίο σε τουρκικά έγγραφα αναφέρεται και ως Αγγελόκηποι, Αγγελότοποι, Αγκυλόκηποι (από τον αρχαίο δήμο Αγκύλης που βρισκόταν κοντά ). Ο ιστορικός Αθηναιογράφος Δημήτριος Καμπούρογλου σημειώνει ότι μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα, η περιοχή ήταν κατάφυτη από αμπέλια και περιβόλια και αρδευόταν από το νερό του Αδριάνειου υδραγωγείου που ανέβλυζε κοντά στο εκκλησάκι του Αγ. Δημητρίου. Σε πολλούς επίσης χάρτες και χαλκογραφίες του περασμένου αιώνα, αναφέρεται η περιοχή ως Αμπελόκηποι, χωρίς όμως να υπάρχει χάραξη δρόμων ή να φαίνονται κτίσματα, αφού ήταν μια πυκνοφυτεμένη εξοχική τοποθεσία κατάλληλη και για κυνήγι.» Τέλος, σύμφωνα με τον κ. Παραδείση, η ονομασία ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΟΙ προέρχεται αναμφισβήτητα από την σύνθεση των δύο λέξεων ΑΜΠΕΛΙΑ και ΚΗΠΟΙ. Τα δύο συνθετικά αναφέρονται ξεχωριστά σε διάφορες αφηγήσεις, από την αρχαιότητα μέχρι και τους τελευταίους αιώνες. Οι παρακάτω φωτογραφίες δείχνουν τις εξοχές των Αμπελοκήπων σε καρτ ποστάλ του τέλους του 19ου αιώνα. Υπάρχουν στο ημερολόγιο του Πολιτιστικού Περιβαλλοντικού Συλλόγου Κέντρου Αμπελοκήπων του 2005, στο βιβλίο του κ. Νίκου Παραδείση του 2003 για τους Αμπελόκηπους καθώς και στην ομάδα «Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ». Χρησιμοποιούμε τις διαδικτυακές μιας και είναι «ολόκληρες». Φαίνονται ότι είναι από καρτ ποστάλ.
- 5. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 5 Η περιοχή δε, είχε και αρκετά αμπέλια (η σελίδα είναι από το βιβλίο του Λάμπρου Ιωάννη «Αττικό ύδωρ»). Η περιοχή των Αμπελοκήπων Αθήνας, όπως αναφέρεται στο βιβλίο του κ. Νίκου Παραδείση, εντάχθηκε στο πολεοδομικό σχέδιο Αθηνών στις 26 Νοεμβρίου 1926. Παρακάτω υπάρχουν στοιχεία που μας παραχώρησε ευγενικά ο κύριος Νίκος Παραδείσης σχετικά με την περιοχή. Τα στοιχεία αυτά αποδεικνύουν ότι στην περιοχή των Αμπελοκήπων Αθήνας υπήρχαν αμπέλια. Η Μονή Πετράκη με έγγραφό της (2775/ 5-7-1884) γνωρίζει προς τη Νομαρχία Αττικοβοιωτίας, προκειμένου να πάρει σχετική έγκριση «ότι τα προς ενοικίαση δέντρα ερίσκονται πέριξ της Μονής και στην περιφέρεια Αμπελοκήπων εντός των κολληγικών αμπέλων, πλην των υπό των στρατιωτικών ενοικιασθέντων και των υπαρχόντων στις κολληγικές αμπέλους του Σ. Πυρρή».
- 6. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 6 Ακριβές αντίγραφο του 1908 συμβολαίου του 1898 όπου αναφέρεται ότι: «… κτηματίας κάτοικος Αθηνών έχει εμφυτεύσει άμπελον κατά την καλογυρικήν λεγομένην συνήθεια, κείμενον εις θέσιν κόκκινα χώματα των Αμπελοκήπων της περιφερείας Αθηνών » Επίσης, «… θέλει καταβάλλη το τρίτον του ετησίου εισοδήματος της αμπέλου, ην έχει εμφυτεύσει επί του γηπέδου τούτου. …»
- 7. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 7 2. Αμπελόκηποι και χάρτες της περιοχής: Αθήνα 1758 Από τη Γαλλική Εθνική Βιβλιοθήκη Η αρχική ανάρτηση που βρήκαμε τη φωτογραφία βρίσκεται εδώ: https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10204391939695278&set=gm.716513038436132&ty pe=1&theater στην ομάδα «Εμβαθύνοντας στην Αστική Γεωγραφία της Νεο-ελληνικής Πρωτεύουσας.». Υπάρχει και στην ομάδα «Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ». Η αρχική ιστοσελίδα, όμως, πρέπει να είναι η: http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/btv1b59623266 Σύμφωνα με τις συζητήσεις που έγιναν στην ομάδα «Εμβαθύνοντας στην Αστική Γεωγραφία της Νέο-ελληνικής Πρωτεύουσας», τα τετράγωνα είναι πολύ πιθανόν να δείχνουν καλλιέργειες. Με βάση ιστορικές αναφορές, οι Αμπελόκηποι είχαν, κυρίως, αμπέλια. Διακρίνεται το πευκόδασος μετά τους Αμπελόκηπους αλλά και τα αμπέλια που υπήρχαν στο Νέο Ψυχικό.
- 8. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 8 Αθήνα 1881 Η ανάπτυξη της πόλης των Αθηνών έως τα τέλη τη δεκαετίας του 1870, στο χάρτη του Kaupert, που εκδόθηκε το 1881 (κατά άλλους το 1900). Παραμένουν ακατοίκητες οι εκτάσεις πέραν του Πολυτεχνείου (Πεδίον του Άρεως, Κυψέλη), πέραν των λόφων του Λυκαβηττού και του Στρέφη, αλλά και πέραν των σημερινών οδών Πλουτάρχου και Ριζάρη, προς τους Αμπελόκηπους. Η Μονή Πετράκη (“Kloster ton Asomaton”) παραμένει απομονωμένη στην
- 9. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 9 εξοχή, ενώ η μελλοντική λεωφόρος Αλεξάνδρας είναι ακόμη μια απότομη ρεματιά (Πηγή: Dietrich Reimer, Athen mit Umgebung, Βερολίνο 1881). Τα σχόλια και οι αναφορές προέρχονται από την ηλεκτρονική έκδοση της αρχαιολογίας της πόλης των Αθηνών. 1894; (με επιφύλαξη οι ημερομηνίες, από το διαδίκτυο, των χαρτών). Οι περισσότεροι είναι από το Άλμπουμ της ομάδας «Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ» 1898
- 10. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 10 1908; 1908;
- 11. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 11 Οι χάρτες, δυστυχώς, δεν έχουν καλή ανάλυση και επομένως δεν είναι ιδιαίτερα χρήσιμοι. Είναι, όμως, ενδεικτικοί της κατάστασης που υπήρχε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Μία, χωρίς ιδιαίτερες λεπτομέρειες, αποτύπωση της περιοχής της Αττικής. 1909 1911
- 12. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 12 1925; (Αμπελόκηποι, κάτω από το ΘΩΝ – συμβολή Αλεξάνδρας και Κηφισίας)
- 13. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 13 Και από τις παραπάνω φωτογραφίες φαίνεται ότι την περιοχή των Αμπελοκήπων την είχαν άλλες φορές πάνω από το κτήμα του ΘΩΝ, στη συμβολή Κηφισίας και Αλεξάνδρας, και άλλες φορές κάτω από το κτήμα του ΘΩΝ. Αν και ο χάρτης γράφει 1920 είναι μεταγενέστερος, μιας και, όπως αναφέρονται σε σχόλια στην ομάδα «Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ», ο συνοικισμός Βύρωνος απέκτησε το όνομά του στις 16 Απριλίου 1924 (πρώην συνοικισμός Παγκρατίου), αρκετά μετά από το 1920 που αναφέρεται, από το Χάρβαρντ, ως χρονολογία του χάρτη. (Οι παραπάνω χάρτες ανήκουν στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ και χρησιμοποιούνται για καθαρά εκπαιδευτικούς και ενημερωτικούς σκοπούς. Η αρχική σελίδα βρίσκεται εδώ: http://ids.lib.harvard.edu/ids/view/9319439?buttons=y )
- 14. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 14 3. Αμπελόκηποι και φωτογραφίες της περιοχής από ψηλά Μπορεί κάποιος να διακρίνει την εξέλιξη της περιοχής μέσα στον χρόνο, ξεκινώντας από χάρτες του 1929 Αεροφωτογραφία του 1929 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Περιβαλλοντική ομάδα 56ου Γυμνασίου Αθήνας: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Οικισμός «Νέα Ανατολή» ΘΩΝ Κουντουριώτικα Γήπεδο ΠΑΟ ΚαλλιέργειεςΡέματα Αεροφωτογραφία του 1929 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Χώρος που χτίστηκαν τα Προσφυγικά
- 15. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 15 1937 Αεροφωτογραφία του 1937 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Αεροφωτογραφία του 1937 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Περιβαλλοντική ομάδα: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Κουντουριώτικα ΘΩΝ Γήπεδο ΠΑΟ Οικισμός «Νέα Ανατολή» Προσφυγικά
- 16. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 16 Προσφυγικά Οικισμός «Νέα Ανατολή» Κουντουριώτικα Γήπεδο ΠΑΟ
- 17. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 17 1940 1953 Προσφυγικά Κτήμα ΘΩΝ Σύλληψη Ίωνα Δραγούμη Γήπεδο ΠΑΟ Κουντουριώτικα Αεροφωτογραφία του 1953 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Κτήμα ΘΩΝ Σύλληψη Ίωνα Δραγούμη Κυκλική πλατεία Περιβαλλοντική ομάδα: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου»
- 18. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 18 1959 Κτήμα ΘΩΝ Σύλληψη Ίωνα Δραγούμη Κυκλική πλατεία Αεροφωτογραφία του 1959 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Περιβαλλοντική ομάδα: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Περιβαλλοντική ομάδα 56ου Γυμνασίου Αθήνας: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου»
- 19. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 19 Κτήμα ΘΩΝ Σύλληψη Ίωνα Δραγούμη Προσφυγικά Κουντουριώτικα Συνοικισμός «Νέα Ανατολή» Γήπεδο ΠΑΟ Καφενείο όπου έγινε η παράδοση Αθήνας-Πειραιά στους Γερμανούς Κηφισίας 4 Δουκίσσης Πλακεντίας 3 Κτίριο της ΕΠΟΝ Πάρκο μιας νύκτας Αεροφωτογραφία του 1959 Από το Κτηματολόγιο 56ο Γυμνάσιο Αθήνας
- 20. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 20 2010 Πάρκο μιας νύκτας Εκκλησάκι Αγίου Νικολάου ΘΩΝ Κτήμα και Εκκλησάκι Αγίου Νικολάου ΘΩΝ Πάρκο μιας νύκτας Περιβαλλοντική ομάδα 56ου Γυμνασίου Αθήνας: «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου»
- 21. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 21 Από το google.maps (2011; η τελευταία ενημέρωση) Οι χάρτες είναι σύνδεσμοι για την εμφάνισή τους στο διαδίκτυο.
- 22. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 22 Και το «τετράγωνο» που βρίσκεται η σχολική μας μονάδας (56Ο Γυμνάσιο Αθήνας, μαζί με το 18ο Δημοτικό Αθήνας, το 18ο και το 40ο Νηπιαγωγείο Αθήνας) (από ορθοφωτογραφίες που προέκυψαν από φωτοληψίες περιόδου 2007 έως 2009 - Εθνικό Κτηματολόγιο και Χαρτογράφηση Α.Ε.): 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Δημοτικό και Νηπιαγωγεία Αχαΐας 3 Ξενοδοχείο President Λ. Κηφισίας
- 23. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 23 4. Αμπελόκηποι ως συνοικία του Δήμου Αθηναίων Ο Δήμος της Αθήνας έχει χωριστεί, κατά καιρούς, σε διάφορους συνοικισμούς και συνοικίες. Για παράδειγμα: Εδώ αναφέρονται οι συνοικίες του Δήμου Αθηναίων, μάλλον πριν από το πρόγραμμα Καλλικράτης. Μετά από αυτόν, ο Δήμος Αθηναίων χωρίζεται διοικητικά σε επτά δημοτικές κοινότητες (πρώην διαμερίσματα), σύμφωνα με το άρθρο 2 § 4 του Προγράμματος Καλλικράτης, οι οποίες αριθμούνται σε 1η, 2η, 3η, 4η, 5η, 6η και 7η:
- 24. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 24 H 7η δημοτική κοινότητα περιλαμβάνει τις ΒΑ. συνοικίες (Αμπελόκηποι, Γκύζη, Πολύγωνο, Ερυθρός Σταυρός, Γουδή, Ελληνορώσων) – σύμφωνα με την βικιπαίδεια. Σύμφωνα με τους χάρτες που μας έδωσαν από τον Δήμο Αθηναίων, το 7ο διαμέρισμα αποτελείται από 7 και όχι από 6 συνοικίες. Δεν έχει τη συνοικία του Ερυθρού Σταυρού (η οποία μοιράζεται στις συνοικίες Ελληνορώσων και Αμπελόκηποι) αλλά έχει τις συνοικίες Γηροκομείο και Κουντουριώτικα (όπως φαίνεται και στα σχόλια των χαρτών που χρησιμοποιούν). Τα όρια, λοιπόν, είναι σχετικά. Εμείς θα αναφερόμαστε στην περιοχή του 7ης Δημοτικής Κοινότητας, με προτεραιότητα τη συνοικία των Αμπελοκήπων, αλλά και σε περιοχές που είναι κοντά και επισκεπτόμαστε (όπως το Άλσος Τρικούπη και το Μετρό του Μεγάρου Μουσικής, αν και αυτά ανήκουν στην 1η Δημοτική Κοινότητα Αθήνας, σύμφωνα με τους χάρτες του Δήμου Αθηναίων) Ο συνοικισμός Αμπελόκηποι (ο 6ος του 7ης Δημοτικής Κοινότητας) αποτελείται από τις γειτονιές: Αμπελόκηποι Ι, Αμπελόκηποι ΙΙ και κάτω Ερυθρός) περικλείεται από τους δρόμους: Λεωφόρο Μεσογείων, Λεωφόρο Αλεξάνδρας, Πανόρμου, Ερυθρού Σταυρού, Αθανασάκη, Βάλτου, Ξηρομέρου και Σοφίας Σλήμαν). Η σχολική μας μονάδα βρίσκεται κοντά στο κέντρο του συνοικισμού, όπως φαίνεται και από τις φωτογραφίες (κάτω από τον αριθμό 6 που δηλώνει τον αριθμό της συνοικίας του 7ης Δημοτικής Κοινότητας Αθήνας που ανήκουμε).
- 25. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 25 Οι εργασίες μας αφορούν την περιοχή στην οποία κινούμαστε και δεν είναι μόνο ο συνοικισμός Αμπελόκηποι που φαίνεται στην παραπάνω φωτογραφία. Για να υπάρχει μια καλύτερη άποψη σχετικά με την περιοχή που καταλαμβάνει τώρα η 7η Δημοτική Κοινότητα Αθήνας, παραθέτουμε και σχετικούς χάρτες. Να σημειώσουμε ότι η κάθε συνοικία αποτελείται από τρεις ή τέσσερεις γειτονιές τα όρια των οποίων φαίνονται σε κάθε χάρτη (κυρίως στους δεξιά με «πορτοκαλί» απόχρωση). Συνοικία 1: Γκύζη (Πεδίο του Άρεως Ι, Πεδίο του Άρεως ΙΙ, Γκύζη, Νεάπολη)
- 26. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 26 Συνοικία 2: Πολύγωνο (Πολύγωνο Ι, Πολύγωνο ΙΙ, Τουρκοβούνια Ι, Τουρκοβούνια ΙΙ) Συνοικία 3: Γηροκομείο (Άνω Αμπελόκηποι, Νέα Φιλοθέη, Γηροκομείο) Συνοικία 4: Κουντουριώτικα (Κουντουριώτικα, Αβέρωφ Ι, Αβέρωφ ΙΙ)
- 27. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 27 Συνοικία 5: Γουδή (Ιπποκράτειο, Άγιος Θωμάς, Νοσοκομείο Παίδων) Συνοικία 6: Αμπελόκηποι (Αμπελόκηποι Ι, Αμπελόκηποι ΙΙ, Κάτω Ερυθρός) Συνοικία 7: Ελληνορώσων – Ερυθρός (Ερυθρός Ι, Ερυθρός ΙΙ, Ελληνορώσων Ι, Ελληνορώσων ΙΙ)
- 28. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 28 7η Δημοτική Κοινότητα Αθήνας
- 29. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 29 Πηγές: Βιβλιογραφία: Καιροφύλακας, Γ. (1995). Τοπωνύμια της Αθήνας, του Πειραιά και των περιχώρων Αθήνα: Φιλιππότη Λάμπρου Ι. (2009). Αττικόν ύδωρ. Αθήνα: Μπατσιούλας Παραδείσης, Ν. (2003). Αμπελόκηποι : Περίπατοι στις παλιές γειτονιές: Κτίσματα που χάθηκαν: Άγνωστες ιστορίες και φωτογραφίες: Πρόσωπα και οικογένειες. Αθήνα : Εταιρεία Αρχειακών Μελετών και Εκδόσεων "Ο Μικρός Ρωμηός" Δικτυογραφία: Λιθοξόος, Δ. Πληθυσμιακά – τοπογραφικά της περιοχής Αθηνών (1819-1907). Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www.lithoksou.net/p/plithysmiaka-%E2%80%93-topografika-tis-perioxis- athinon-1819-1907-2008 Εie.gr. Η Αθήνα τον 19ο αιώνα: Από επαρχιακή πόλη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πρωτεύουσα του Ελληνικού Βασιλείου. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www /archaeologia/gr/chapter_more_9.aspx Εirinika.gr. Από που πήραν το όνομα τους οι συνοικίες της Αθήνας; Οι Αμπελόκηποι, το Πολύγωνο, το Γαλάτσι, το Μαρούσι, το Χαλάνδρι, του Ψυρρή; Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://www.eirinika.gr/gr/blog/irenesfavourite/Stories/onomata-synoikies.asp Εl.wikipedia.org. Αθήνα. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://el.wikipedia.org/wiki/Αθήνα Εl.wikipedia.org. Αρχαία Αθήνα. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: http://el.wikipedia.org/wiki/Αρχαία_Αθήνα Facebook.com/groups. Εμβαθύνοντας στην Αστική Γεωγραφία της Νεο-ελληνικής Πρωτεύουσας. https://www.facebook.com/groups/198329296921178/ Facebook.com/groups. Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ. Διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο: https://www.facebook.com/pages/Η-ΑΘΗΝΑ-ΜΕΣΑ-ΣΤΟ-ΧΡΟΝΟ/149801415032228
- 30. Περιβαλλοντική ομάδα 56 ου Γυμνασίου Αθήνας. «Αμπελόκηποι Αθήνας: Ερευνώ και μελετώ το περιβάλλον που βρίσκεται το σχολείο μου» Σελίδα 30 Ευχαριστίες: Ευχαριστούμε: Τους υπαλλήλους του Δήμου Αθηναίων (http://www.cityofathens.gr/ ) για την ενημέρωση πάνω στους χάρτες, τα μνημεία και τα διατηρητέα της περιοχής Τον διαχειριστή της ομάδας «Εμβαθύνοντας στην Αστική Γεωγραφία1 της Νεο-ελληνικής Πρωτεύουσας» (https://www.facebook.com/groups/198329296921178/ ) κύριο Χάρη Σαββίδη για την άδεια χρησιμοποίησης φωτογραφιών της ομάδας (αλλά και για την καλή διάθεση για βοήθεια) Τη διαχειρίστρια της σελίδας «Η ΑΘΗΝΑ ΜΕΣΑ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ» (https://www.facebook.com/pages/Η-ΑΘΗΝΑ-ΜΕΣΑ-ΣΤΟ-ΧΡΟΝΟ/149801415032228?fref=nf ), κυρία Δέσποινα Δρεπανιά, για την άδεια χρησιμοποίησης φωτογραφιών της ομάδας, την υποστήριξη και τη διάθεση για αρωγή που είχε, τον χρόνο για προτάσεις και υλικό που μας έστειλε (όχι μόνο για τη συγκεκριμένη παρουσίαση) ώστε οι εργασίες των μαθητών του σχολείου μας να έχουν πλούσιο και ακριβές υλικό. Τον κύριο Παραδείση, για τις συνεντεύξεις που μας έδωσε, τον χρόνο που μας διέθεσε καθώς και για το υλικό που μας παρείχε, το οποίο αποδεικνύει ότι στην περιοχή των Αμπελοκήπων υπήρχαν αρκετά αμπέλια κατά το παρελθόν. (Ολόκληρα τα κείμενα υπάρχουν αναρτημένα στο διαδίκτυο: http://www.slideshare.net/goa56tkdrills/sin-4h-1final5 (σελ: 9-14) ΥΓ. Στη συλλογή υλικού συμμετείχαν και οι εκπαιδευτικοί του προγράμματος, οι οποίοι ήρθαν σε επαφή με τους διαχειριστές των διαδικτυακών ομάδων για επιπλέον υλικό, με τις διευθύνσεις του Δήμου Αθηναίων, το γραφείο κτηματογράφησης, καθώς και με τον κ. Παραδείση για τις συναντήσεις/συνεντεύξεις που κάναμε μαζί του. Βοήθησαν, επίσης, και στην καταγραφή των πηγών. Πληροφορίες εργασίας (κείμενα και φωτογραφίες): Αλίκη, Άμαλ, Γιάννης, Κατερίνα, Μαίρη, Νίκος, Σιμράν, Τάμη Επιμέλεια: Έρικα, Κατερίνα, Μαίρη, Σιμράν Συμμετέχοντες εκπαιδευτικοί: Λυκοκάπη Μ., Μαναγλιώτου Σ., Μπουσιοπούλου Θ., Τεκάτογλου Δ. και Καραμπίνης Τ. Για το 56ο Γυμνάσιο Αθήνας Σχολικά έτη: 2013-2014 και 2014-2015 1 Η αστική γεωγραφία είναι ένα πολύ ενδιαφέρον, αλλά όχι πολύ γνωστό, αντικείμενο που έχει ως σκοπό να «μπλέξει» τη σημερινή εικόνα της πόλης με την ιστορία και την ανθρωπογεωγραφία της κάθε εποχής.