220222.FederatiefDataDelen.TopsectorLogistiek.pdf

Analyse en verbanden ten behoeve van
positionering initiatieven DIAC TSL
 
Version 1.0
Overzicht Internationale
Ontwikkelingen
 
Federatief Zakelijk Data Delen
Internationale Ontwikkelingen Federatief Zakelijk Data Delen - versie 1.0 - 22-2-22 / 57
1
Opdrachtgever
Datum: 22 Februari 2022,
 
Auteur Gerard van der Hoeven, Protium.digital, Rotterdam, NL

Disclaimer
De markt van gefedereerde bouwblokken en initiatieven beweegt bijna dagelijks, en daarom zal deze rapportage al incompleet
zijn op het moment van uitkomen. Echter dat betekend niet dat de inhoud niet waardevol is. Met dit rapport beogen we een denk
basis en verdeling te geven voor de lezen om sneller verschillende termen en initiatieven op waarde te schatten.

Immers .. iedereen heeft het over data delen .. maar wie doet wat nou echt ..

Dank voor de Topsector Logistiek voor het nemen van het initiatief en geven van de opdracht om dit overzicht te creëren ter
versnelling van de ontwikkeling van gefedereerde soft infrastructuren in Nederland en Europa!

Gerard van der Hoeven
 
gerard@protium.digital
 
+31651523935
 
https://calendly.com/gvdh
2

Management Summary
 
Gefedereerde data spaces worden breed aangejaagd door Europa,
Nederland loopt voor op inhoud maar achter op zichtbaarheid.
Europa heeft met de “European Data Governance Act” als tweede golf na “General Data Protection Regulation” die
vooral op de consument heeft gefocust, een volgende fase in het beschermen van data van Europese bedrijven
ingeluid. Daarvoor zijn een aantal grote initiatieven die de EU gebruikt om federatief data toegang en bescherming te
versnellen.

Over jaren heen zijn er vele initiatieven door de EU gefund en gestart om deze uitdaging het hoofd te bieden, daaruit
zijn Fiware, IDSA , Gaia-X (AISBL) en BigData Value Association ontstaan. Tegelijk zijn er in Nederland meerdere
initiatieven gestart, eigenlijk vanaf de andere kant iSHARE, Open Trip Model, FEDeRATED, DSWEU, DASLogis, SCSN,
DEFLog.

Bijzonder dat we in Nederland juist realiseren waar de grote programma’s met veel Europees geld de ‘architectuur’
voor maken. De vraag vanuit de Topsector Logistiek is daarom ook, hoe verhouden de verschillende intiatieven zich
tot elkaar en hoe kunnen we aansluiten op de beweging.
3

Management Summary
 
De
fi
nities lopen door elkaar,
 
maar de concepten zijn vergelijkbaar
Het begint bij het verschil tussen partijen, op vlak van terminologie, maar de concepten lopen niet zo ver uit een. De
kern van elk gefedereerde initiatief is een open “zachte” infrastructuur maken waarbij partijen frictieloos met elkaar
kunnen samenwerken.
 
Maar in deze puzzel is taal belangrijk, als in wat bedoelen we met welke term in het kader van data uitwisseling op
soevereine wijze. Dat start met de de
fi
nitie van een data space, en de kern principes daarvan. En dat zijn eigenlijk vier
hoofdpunten:

1. Controle over data ligt altijd bij de data eigenaar ( Data Soevereiniteit)

2. Data toegang is mogelijk voor alle spelers (mits 1) (Level Playing
fi
eld)

3. Er is een gedecentraliseerde set van afspraken en infrastructuur ( Soft infrastructure)

4. Er is publiek / private governance
4

Management Summary
 
Bouwblokken voor decentraal data uitwisseling
De soft infrastructure bouwblokken bestaan uit weer 4 pijlers die generiek zijn voor verschillende toepassingen in een data space:

1. Interoperabiliteit : welke velden, welke locatie en welke tracebility gebruiken we, en hoe kunnen we ook andere data spaces bereiken.

2. Vertrouwen : hoe weten we welke partij te vertrouwen is, waar zijn data en zijn autorisaties tot zijn data staan en beveiligen we het data
verkeer.

3. Data waarde : hoe kunnen we vinden waar data staat, wat data betekend en wat de kosten zijn van data, hoe rekenen we af over data
toegang.

4. Bewaking en beheer van de soft infrastructure : Hoe zorgen we dat de data space blijft draaien, met vertrouwde participanten, kan
door ontwikkelen op basis van behoefte van participanten.

Referentie : OpenDEI.eu
5

Management Summary
 
Bouwblokken voor decentraal data uitwisseling
6

Management Summary
 
Rollen in de uitwisseling van data
7
Data Owner
Data Provider
Data Provider, Service Provider, Data Hub,
Data Knooppunt, Data Platform
 
Organisatie die een Data Service levert,
bijvoorbeeld een ERP leverancier, lading
uitwisselingsplatform, port community
systeem etc.
Deze organisaties slaan al gegevens op van
data eigenaren, en hebben een interface
geïmplementeerd voor data consumers om
toegang te krijgen tot data. Voordat data wordt
gedeeld toetst de DP altijd bij een AR.
Data Eigenaar, Entitled Party, 
Organisatie die data heeft, bijvoorbeeld op
een bestaand platform, in zijn eigen
omgeving of elders.
De Data Eigenaar is geregistreerd in de data
space om zijn belangen te kunnen
vertegenwoordigen, maar maakt vooral
gebruik van service providers (DC, AR en DP)
voor de uitwisseling van data.
Heeft een Data Autorisatie Register account
bij een Autorisatie register service provider.
Data Consumer
Data Consumer, Service Consumer, Data User  
 
Organisatie die toegang nodig heeft tot
bestaande data en licentie krijgt om data te
gebruiken.
Data wordt bezocht, opgehaald of verwerkt.
De Consumer heeft de data standaard van de
data space geïmplementeerd en kan binnen
de vertrouwensafspraken deze verwerken, en
heeft de contracten getekend en is
geregistreerd als participant.

Management Summary
 
Federated Interoperability Enablers
8
Data Model en Data
Formaat
Waar staat de data 
Sommige data bronnen zijn niet zo digitaal of
online te bevragen, daarvoor zijn
tussenschakels nodig zoals bij voorbeeld
De
fl
og, waarin data tijdelijk wordt
opgeslagen.
Of de iSHARE data knooppunten (platformen
zoals Portbase) waar data wat permanenter
wordt opgeslagen en verwerkt zodat het
makkelijker te delen is.
Data Standaarden  
De taal van de data space is uiteraard de data
standaard, welke velden betekenen wat en
waar is de referentie te vinden. Linked Data is
daar de standaard aan het worden, maar ook
meer gesloten standaarden kunnen uiteraard
worden gebruikt.
Het OpenTrip Model is zo’n standaard.
Data Exchange
Wie doet er wat met mijn data 
In sommige data spaces is de controle en
bewaking van wie er met wie werkt, of wat er
met welke data gebeurt cruciaal. Maar voor
bedrijven zelf is het al van belang om controle
te kunnen hebben op wie er hoe vaak gebruik
maakt van zijn recht om data in te zien.
Daarom is de gefedereerde rol van traceblility
provider (of Clearing house volgens IDS)
bedacht.
Provenance and
Tracebility

Management Summary
 
Federated Trust Enablers
9
Organisation Identity
Provider
Participant Register
Data Access
Authorisation
Participant Register  
Voor data spaces gelden bovenop de
identiteit speci
fi
eke afspraken, zoals welke
standaard gebruiken we, maar bovenal welke
juridische dekking, welke zekerheid en welke
rol.
Maar ook een basis van vindbaarheid en
validatie in alle transacties van de zekerheid.
Organisation Identity Provider 
Organisaties in Europa voldoen steeds meer
aan Europese standaarden voor identi
fi
catie
en beveiliging. Hiervoor zijn al veel
organisaties opgestaan die een organisatie
valideren, en een digitaal certi
fi
caat geven.
De Europese beweging is dat organisaties in
data spaces op basis van EIDAS en EORI zich
identi
fi
ceren en vindbaar zijn. Meeste
organisaties hebben dit inmiddels al.
Data Access Authorisation  
Autorisaties op data zijn een sleutelfactor
voor Data Soevereiniteit, onder controle van
data eigenaren. En daarmee de kracht van
data in platformen en langere ketens
ontsluiten.
Autorisaties worden opgeslagen bij
Autorisatie service providers, gekozen door
de data eigenaar voor maximale vrijheid en
data soevereiniteit. Dit is overigens echt iets
anders dan applicatiemachtingen!

Management Summary
 
Federated Trust Enablers
10
Human Identity
Provider
Human Identity Provider. (Namens EORI) 
Mensen in een data space moeten ook een rol
hebben uiteraard, in de data space activeren
van data toegang voor data consumers. Maar
dit kan allen door personen die een
machtiging hebben van hun organisatie.
Bijvoorbeeld E-Herkenning is zo’n identity
middel wat zekerheid geeft van de identiteit
en de machtiging van een organisatie.
Human Identity
Provider
Human Identity Provider.
Daarnaast zijn er identities van personen, die
eigen data hebben die verwerkt wordt door
organisaties. Voor bijvoorbeeld Energie data,
Zorg data. Bijvoorbeeld IDIN.
De Identity providers voor consumenten in
combinatie met een Autorisatie rol voor
consumenten data zorgt, deze data
autorisatie is geen van te voren vastgelegde
autorisatie maar wordt in een transactie
geregistreerd.

Management Summary
 
Data Value Enablers
11
Metadata & Discovery
Meta data & Discovery  
In de data space is vindbaarheid en vertaling
van velden een basis gegeven. De eenvoud
van data spaces bied daarmee de
mogelijkheid om heldere discovery en
con
fi
guration te doen.
De iSHARE Satellite is zo’n voorbeeld van
basis discovery van partijen in een data
space.
Marketplace &
Accounting
Marktplaats
Als er nog geen basis waarde afspraak
binnen de data space is dan is de Marktplaats
component een goede basis. Met behulp van
Marktplaatsen kunnen partijen data
beschikbaar stellen tegen
fi
nanciële
voorwaarden en direct afrekenen. De Fiware
marktplaats in i4Trust is zo’n voorbeeld.

Management Summary
 
Data Space Governance
12
Business Agreements
Business Agreements 
Voor de dekking van de zakelijke belang is de
basis een sluitende overeenkomst voor de
beveiliging en aansprakelijkheid rond het
gebruik van data.
Bij voorbeeld de iSHARE Terms of Use
Data Space
Agreements
Data Space Agreements
Daar bovenop ligt de vraag wat is de
beschikbaarheid en betrouwbaarheid van de
data, deze overeenkomsten dekken de
volgende laag in de governance
Governance /
Continuity
Governance / Continuity
Voor de basis van het voortbestaan van de
data space is een governance structuur nodig
die het vertrouwen en de verdere soft
infrastructure bewaakt en zorgt voor een
business model.

Management Summary
 
Zijn we er dan?
Nee, de basis ‘soft infrastructure’ geeft de basis voor de
applicaties die bovenop deze infrastructuur draaien. Dus om
een echt functionerende data space te ontwikkelen is een
applicatie nodig die de onderliggende infrastructuur (API’s)
en trust structuur (Machtigingen) maximaal benutten, is er de
noodzaak van een toepassing.

Zoals de toepassing van het “Data Stelsel Werkelijk
Energieverbruik Utiliteit” van RVO, waarbij de waarde zit in
het voorkomen van rapportages middels een machtiging.
13

Management Summary
 
Initiatieven voor data uitwisseling vullen elkaar aan
maar overlappen ook op punten.
14
Gaia-X IDSa Architectuur

Categorieën spelers data spaces
15
Referentie
 
Architecturen
Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
Data Value Enablers
Data Space
Governance
Accelerators Data Spaces

Referentie
 
Architecturen
 
Referentie architecturen zijn geen kant en klare standaarden, maar speci
fi
caties van interoperabiliteit en integratie. Veel van de initiatieven zijn gestart vanuit de
inhoud, en een uitdaging van communicatie tussen de verschillende applicaties en toepassingen over een langere keten.

Gedistribueerde identi
fi
catie en autorisatie is bij de meeste architecturen wel een thema maar niet het eerste wat is opgelost, of puur technisch aangepakt.

Gaia-X is de eerste architectuur die Data en Applicatie Soevereiniteit als hoofddoel heeft gepakt in lijn met de requirements vanuit de Europese Commissie.

Enkele van deze partijen werken inmiddels met elkaar samen in de Data Spaces Business Alliance (DSBA) wat een semi open samenwerkingscombinatie is van
Gaia-X en IDSA, uitgebreid met Big Data Value Association en FIWARE. Doordat deze spelers bij elkaar bijna 1.000 leden bij elkaar brengen vooral uit de
industrie, vormt dit een stevig blok. Vanuit DSBA wordt ook gewerkt aan de nieuwe versie van OPENDEI. Uit Nederland is er maar beperkte betrokkenheid,
alleen Innopay en iSHARE dragen bij aan het stuk momenteel vanuit NL.
Introductie markt ontwikkelingen
 
Referentie architecturen en samenwerkingen
16

Referentie
 
Architecturen
International Data Spaces Association, van oorsprong
Industrial Data Spaces Association, opgericht voor en door
de Duitse industrie om digitale samenwerkingen te
verbeteren. Vooral ontwikkeld door het team van Fraunhofer
Institute, de Duitse “TNO”.

De start is geweest vanuit Industry 4.0, dus IoT
ontwikkelingen in de industrie waarbij er nog helemaal geen
standaardisatie had plaatsgevonden.

Focus lag daarbij op het technisch werkend maken en
creëren van voorbeeld architectuur om de communicatie
tussen machines te organiseren, en de security daarvan.
Waar het vooral om de Architectuur gaat
Details van spelers
 
International Data Spaces Association
17
Relatie tot DIAC
 
IDSA heeft voor het DIAC deel van de puzzel gebruik gemaakt van open standaarden, maar vliegt het
vooral technisch aan, dus heeft speci
fi
catie gedaan van de te gebruiken technische standaarden,
zonder goverance en de
fi
nition. IDSA speci
fi
ceert de onboarding van nieuwe connectoren, maar
minder / niet de onboarding van participanten.

Meer details : https://internationaldataspaces.org/

introductie

Referentie
 
Architecturen
Gaia-X is een van oorsprong Frans / Duits initiatief waarin
vooral de interoperabliteit tussen cloud / hyperscalers.
Het kernprobleem wat Gaia wil oplossen is
“soevereiniteit” in de bredere zin. Daarmee de
afhankelijkheid van AWS, Google etc oplossen, waardoor
applicaties niet van de ene omgeving naar de andere te
porteren zijn en zo dus afhankelijkheid is ontstaan.

Data Spaces zijn een deel van de puzzel van Gaia-X , en
daarbij is Gaia een stuk dichter bij iSHARE dan IDS
eigenlijk. Vanuit het principe dat data van de eigenaar is
en daarmee

Details van spelers
 
Gaia-X
18
Relatie tot DIAC
 
Gaia-X heeft een basis die start vanuit organisaties, die controle willen nemen op de cloud
infrastructuren waar hun applicaties staan. De aanpak is daarom een model waarin in verschillende
landen Gaia-X frameworks moeten gaan ontstaan waarin onboarding van bedrijven wordt
gerealiseerd. Echter Gaia is net gestart en er is nog geen enkele realisatie.

Meer details : https://www.gaia-x.eu/
introductie

Referentie
 
Architecturen
Details van spelers
 
FEDeRATED
19
Relatie tot DIAC
 
De volgende onderdelen van FEDeRATED worden onderzocht, zoals Governance , Identity en
Authorisatie. Daar zijn separate werkgroepen voor opgericht, en iSHARE is een van de opties die
wordt onderzocht.

FEDeRATED komt uit de koker van DTLF en is primair
logistiek gefocust, dicht op de standaardisatie die nodig
is op internationaal en iig Europees niveau. Daarbij is
gestart bij de Semantiek, dus “data interoperabiliteit” en
voornamelijk de volgordelijkheid van acties binnen de
logistieke keten.

Dit semantische model is inmiddels goed uitgewerkt en
in test in verschillende living labs, waar ook de BDI er een
van is.

De focus van FEDeRATED is breder, maar nog niet
uitgewerkt.


introductie

Referentie
 
Architecturen
Details van spelers
 
OpenDEI
20
OPENDEI.eu is een Europees gefund project, om het
data space denken verder te ontwikkelen in Europa. Met
ondersteuning van consultants en het IDSA team is er
gewerkt aan een overkoepelende beschrijving / structuur
die begrijpelijk is voor een grotere groep van mensen.

Hoofd doel is hiaten op te sporen, synergieën aan te
moedigen, regionale en nationale samenwerking te
ondersteunen, en de communicatie verbeteren tussen de
EU-projecten die de digitale strategie van de EU
uitvoeren. En coördineert het schrijven van Design
Principles for Data Spaces white paper. Eerste versie
uitgebracht in mei 2021. Update gepland voor winter
2022. Richt zich primair op vier sectoren: productie,
energie, gezondheid, agri, maar is generiek qua opzet.

Relatie tot DIAC
 
DIAC staat beschreven in de stukjes Data Soevereiniteit en Trust en Data Space Governance. De
beschrijving van OpenDEI is niet heel diep inhoudelijk, maar geeft duidelijk het belang aan van de
verschillende componenten. Nederlandse partijen zijn betrokken via Innopay, TNO en iSHARE. Deze
partijen helpen ook mee aan de nieuwe versie die in 2022 gepland staat.

Meer details : https://opendei.eu/
introductie

Referentie
 
Architecturen
Details van spelers
 
Data Sharing Coalition
21
Het doel van de Data Sharing Coalition is het
stimuleren van cross-sectoraal delen van data onder
controle van de rechthebbende(n) door het realiseren
van interoperabiliteit tussen datadeel initiatieven en het
versterken van individuele initiatieven.

Gestart oorspronkelijk door Min EZ, en snel gegroeid qua
deelnemers en heeft veel aandacht getrokken van de
media. Concreet heeft het tot dusver een tweetal hoofd
documenten opgeleverd: Data Sharing Canvas, een
document over de geharmoniseerde aanpak van data
deel projecten en de basis infrastructuur. Met daarin een
overzicht van bouwblokken. Daarnaast is een Blueprint en
Use Case Implementation Guide. DSC wordt uitgevoerd
door Innopay consultants.
Relatie tot DIAC
 
DIAC is ook bij de DSC een kern element, zoals ook in het mission statement zichtbaar. Speciaal voor
vertrouwelijke zakelijke data is iSHARE ingezet en in de basis van de DSC aanpak. Ook al is er een
open structuur, en is het principe open voor andere trust frameworks. iSHARE is participant en lid van
de harmonisatie groep en borgt zo de inzet in andere sectoren.

Meer details : https://datasharingcoalition.eu
introductie

Federated
Interoperability
Enablers
 
Interoperabiliteit is uiteraard cruciaal, en branche speci
fi
ek, met elkaar een taal afspreken die voor langere tijd als M2M taal gaat werken is de basis. Maar de
uitdaging in het federated en data spaces tijdperk ligt vooral op het interoperable maken tussen landen, sectoren en data spaces.

Daarom zijn er door de Europese Commissie verschillende initiatieven gestart om te zorgen dat deze standaarden op langere waardeketens gaan ontstaan.
Zoals bijvoorbeeld EFTI, Connecting Europe Facility Buildingblocks, FEDeRATED, FENIX, Big Data Value Association en FIWARE. Maar ook vanuit de
verschillende deelstaten zijn zelfstandige initiatieven ontstaan om tot standaarden te komen, DCSA in container transport en het Open Trip Model voor
wegtransport zijn hier goede voorbeelden van.

In deze paragraaf lopen we door de verschillende spelers en hoe ze waarde toevoegen in hun eigen domeinen.

Maar daar ging het niet om, de grootste uitdaging liggen om tussen data spaces uit te wisselen, daarom wordt op de meeste domeinen ingezet op het concept
LinkedData. Met Linked Data wordt de brug (Link) gelegd tussen de betekenis van een data veld in het ene domein naar de betekenis van datzelfde veld in een
ander domein. Bijvoorbeeld Chauffeur in Data Space Logistiek, is Patient in Data Space Gezondheidszorg. Bibliotheken zoals SmartDataModels.org en anderen
zorgen ervoor dat nieuwe links gelegd kunnen worden tussen domeinen.
 
 
Naast deze is de ontwikkeling van Semantische Modellen (begrijpen welke onderlinge verhouding en volgordelijkheid er is tussen velden), de volgende stap in
de ontwikkeling van interoperabiliteit. Maar dat is wel weer een stap verder in de toekomst.
 
Federated Interoperability Enablers
22

Details van spelers
 
FIWARE
23
Federated
Interoperability
Enablers
Samen met haar leden en partners stimuleert
FIWARE Foundation de de
fi
nitie - en de Open Source-
implementatie - van belangrijke open standaarden die de
ontwikkeling van portable en interoperabele slimme
oplossingen op een snellere, gemakkelijkere en
betaalbare manier mogelijk maken, waarbij scenario's
voor vendor lock-in worden vermeden. Gefund door
Europa en door de verschillende leden zijn er zo allerlei
open source componenten (die overigens geen garantie
voor gebruik zijn) ontwikkeld. Speci
fi
ek voor data
modellen en formattering heeft FIWARE NGSI-LD
ontwikkeld, een API standaard die gecombineerd met de
Context Broker van FIWARE interoperabiliteit tussen
standaarden versimpeld. Daarnaast is de bibliotheek
SmartDataModels.org ontwikkeld waar
Data modellen uit meerdere sectoren bij elkaar komen, als referentie en bron voor de conversie
tussen domeinen.
 
Relatie tot DIAC
 
DIAC wordt geacht data agnostisch te zijn, en de keuze van data model maakt hierdoor weinig
verschil. FIWARE werkt samen met iSHARE en heeft zo een complete set in het programma i4Trust.
Meer details : https://smartdatamodels.org
introductie

Details van spelers
 
FEDeRATED
24
Federated
Interoperability
Enablers
Het FEDeRATED-project is een initiatief van de EU-
lidstaten om een federatieve netwerk van platforms te
bouwen en te valideren als een middel om het delen van
gegevens in de logistieke keten mogelijk te maken door
interoperabiliteit tussen afzonderlijke platforms.
FEDeRATED is in deze aanpak gestart met het data model
en de interoperability. Speci
fi
ek met het semantisch
model voor de logistiek.
 
 
Het semantische model is net afgerond en wordt getest in
meerdere living labs, die tijdens de mid term presentatie
werden gedeeld. Het Semantische model beoogd het
uitwisselen in de logistieke keten te versimpelen, maar
speelt ook in een domein met meerdere initiatieven zoals
EFTI en OTM. In dit samenspel wordt komende tijd

gewerkt aan een
fi
nale versie.
 
Relatie tot DIAC
 
FEDeRATED Living labs komen nu op de fase van inrichten van het “Digital Trust” deel, daartoe wordt
nu gekeken naar zowel Identiteit, Access control en Governance. iSHARE is hierin een van de opties
voor deze drie blokken waar naar wordt gekeken.
Meer details : http://www.federatedplatforms.eu
introductie

Details van spelers
 
DCSA
25
Federated
Interoperability
Enablers
DCSA is een onafhankelijke organisatie zonder
winstoogmerk, opgericht in 2019 door een aantal van de
grootste containerrederijen. De missie van DCSA is om
de feitelijke normeringsinstantie voor de industrie te zijn
en de technologische basis te leggen voor
interoperabele IT-oplossingen. Samen met onze
aangesloten luchtvaartmaatschappijen creëert DCSA
leveranciers-neutrale, technologie-agnostische
standaarden voor IT en niet-concurrerende zakelijke
praktijken. De eerste basis van DSCA is de API de
fi
nitie
die de meta data modellen beschrijft en de exacte
aanpak van de API’s en de processen voor goede data
uitwisseling speci
fi
ek voor container transport.
Relatie tot DIAC
 
Tot dusver was DCSA nog beperkt bezig met de digital trust kant omdat veel bilaterale relaties al
bestaan, met de doorontwikkeling van DCSA zal ook de trust kant moeten worden ontwikkeld.
Meer details : https://dcsa.org/about/
introductie

Details van spelers
 
Open Trip Model
26
Federated
Interoperability
Enablers
Het Open Trip Model is een eenvoudig, gratis,
lichtgewicht en gebruiksvriendelijk gegevensmodel dat
wordt gebruikt om realtime logistieke rit-gegevens op het
web uit te wisselen en het voor verladers, vervoerders,
softwareleveranciers, OEM's en vrachtwagenfabrikanten
gemakkelijker maakt om nieuwe toepassingen en
diensten voor meerdere merken. Op basis van dit model
kunnen verladers al snel data op een gestructureerde
manier uitwisselen. De basis is de data formattering, die
daarmee niet noodzakelijk met API’s hoeft te worden
uitgewisseld, maar ook via e-mail of csv kan worden
gedeeld. En daarmee een laagdrempelige aanpak voor
transport partijen met een lage digitaliserings-graad.
Relatie tot DIAC
 
OTM en iSHARE trekken al jaren samen op, en versterken elkaar. Bij iSHARE toepassingen die nu live
zijn in de logistiek wordt het Open Trip Model als data model gebruikt. OTM kan echter ook zonder
Digital Trust gebruikt worden, bijvoorbeeld met E-mail zonder encryptie, op basis van vertrouwen in
e-mail.
Meer details : https://www.opentripmodel.org
introductie

Details van spelers
 
EFTI
27
Federated
Interoperability
Enablers
EFTI is Europese wetgeving waarvan de
standaardisatie van e-cmr, E-CIM, E-CMNI, e-BL, airway
bill onderdeel vormt. Het vaststellen van de
datastandaard as such voor electronic freight and
transport information is maar een klein onderdeel van
hetgeen met EFTI bewerkstelligd moet/ gaat worden,
maar in dit kader wel de belangrijkste taak.

Primair is EFTI opgesteld voor de algehele digitalisering
van de transport sector, en kijkt daarin naar de hele keten
van data space bouwblokken. Maar de eerste stap is de
de
fi
nitie van de e-Bill of Lading.
Relatie tot DIAC
 
Vanuit de Europese commissie wordt gewerkt aan de volgende stappen, en daar is digital trust en
governance cruciaal. Een van de voorbeelden waar naar wordt gekeken in die overleggen is iSHARE,
en er zijn al verschillende presentaties geweest hierover. Maar de discussie loopt nog.
Meer details : EFTI
introductie

Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
 
De volgende kolom in het OPEN DEI model is Federated Trust. Ook hierin veel ontwikkelingen om digitaal vertrouwen, zowel zakelijk als voor consumenten
mogelijk te maken en daarmee data soevereiniteit te realiseren. Hierin zijn veel verschillende termen die rondvliegen, en het daarmee verwarrend maken.
 
 
Data Soevereiniteit, de zelfbeschikking over data, gaat over de controle over data bij de bron. Echter bij bedrijven staat con
fi
dentiële data vaak in cloud of
andere applicaties (zoals ERP’s) verspreid over een langere keten, waarbij de data eigenaar controle moet hebben over wat de data leverancier met zijn/haar
data doet. Maar er is ook sprake van semi-open data, die niet concurrentie gevoelig is, waarvoor andere logica geldt.

Daarom zijn er een aantal methoden voor de omgang met data
 
1. Expliciete autorisaties van de data eigenaren voor het delen van data door data leveranciers (Cloud applicaties) aan speci
fi
eke gebruikers (bijv CBS)
 
2. Conditie gebaseerde autorisaties op semi open data door data leveranciers (muziek diensten, documenten diensten) aan alle gebruikers die aan de condities
hebben voldaan ( betaald, binnen licenceerbare landen etc)
 
3. Volledig open data, die voor iedereen beschikbaar is (data.overheid.nl)

In de eerste en de tweede is er veri
fi
eerbare zekerheid nodig van de partij die de data ontvangt en de autorisatie daarop. Daarvoor is een Authenticatie
benodigd van de juridische entiteit (het bedrijf) en in geval van een persoon, de machtiging van deze persoon namens dat bedrijf. Voor identiteiten van
bedrijven heeft Europa de EIDAS identi
fi
catie en richtlijnen ingesteld die voor de meeste data spaces een goed fundament vormen. Echter de personen names
deze bedrijven (dus wie mag namens een EIDAS geautoriseerde organisatie optreden) is nog een challenge, die in Nederland is opgelost met E-herkenning. Dit
laatste is dus niet op te lossen met SSI (Self Sovereign Identities) want deze stel alleen de persoon vast, niet zijn of haar machtigingen.
 
Federated Trust Enablers for Businesses
28

Details van spelers
 
iSHARE
29
Federated Trust
Enablers
iSHARE is een stelsel ontwikkeld door de logistieke
sector op de challenge dat partijen geen data wilde
delen tenzij explicite autorisatie / machtiging kon worden
gegeven en geveri
fi
eerd. iSHARE is ontwikkeld als
volledige gefedereerde “soft infrastructure”, waarbij
participanten in een gedistribueerd register door iSHARE
Autoriteiten worden geregistreerd na zorgvuldige
toetsing. Waarna partijen in het iSHARE Netwerk
vindbaar zijn. En iSHARE Autorisatie register leveranciers
die gecerti
fi
ceerd worden door de foundation.

De Foundation wordt strikt bewaakt door de
Participanten bestaande uit partijen uit de verschillende
data spaces, die samen de supervisory board benoemen
en invloed hebben op de richting van de iSHARE
Standaard.

Relatie tot DIAC
 
iSHARE is de puurste versie van een gedistribueerd identity and access control mechanisme en
standaard, uitgebreid met een stevig maar
fl
exibel juridisch fundament.
Meer details : https://ishare.eu

Details van spelers
 
International Data Spaces Association
30
Federated Trust
Enablers
IDSA biedt in haar referentie architectuur, richtlijnen
voor de implementatie van identi
fi
catie en authenticatie
tussen IDS connectors. Hiervoor is er een heldere
structuur en worden partijen gecerti
fi
ceerd op de
functionele werking van de connectoren.

In het nieuwe rulebook van IDSA (4.0) wat verwacht wordt
in April 2022 wordt een nieuwe rol geïntroduceerd het
PARis , het Participant Information System. Waarin
participanten worden geregistreerd. Dit is gebaseerd op
de introductie van de iSHARE Satelliet. Maar het staat
IDSA gebruikers vrij om op basis van de speci
fi
caties
opnieuw te beginnen.

Identi
fi
catie wordt binnen IDSA ook op basis van m2m
certi
fi
caten op basis van EIDAS gedaan.

Relatie tot DIAC
 
IDSA werkt op schaal binnen een data space, maar biedt geen cross domain en cross data space
interoperabiliteit en vertrouwen. Daarvoor heeft IDSa inmiddels de iSHARE satelliet opgenomen als
de methode voor data spaces.

Details van spelers
 
Gaia-X
31
Federated Trust
Enablers
Gaia-X is gestart in 2020 als Duits Frans initiatief om
de afhankelijkheid van de grote “Hyper Scalers” Amazon,
Microsoft en Google te verlagen. En daarmee Applicatie
Soevereiniteit en Data Soevereiniteit te ontwikkelen.

Voor federated trust is Gaia-X eigenlijk een volledige
kopie van iSHARE’s architectuur, met een decentraal
participanten register wat door Autoriteiten wordt gevuld,
en een Autorisatie structuur die buiten de data provider
staat.

Gaia-X is momenteel in de architectuur fase, en staat nog
in de kinderschoenen qua technologie. Maar is enorm
krachtig met de hoeveelheid spelers achter hen en bijna
onbeperkte budgetten.

Relatie tot DIAC
 
De Nederlandse DIAC is verder dan Gaia vandaag, maar de inhaal slag gaat snel.
Meer details : https://www.gaia-x.eu/what-is-gaia-x/data-spaces

Details van spelers
 
Roseman Labs
32
Federated Trust
Enablers
Nog een route voor DIAC, maar dan omgekeerd, is
het concept Multi Party Computation. Wat feitelijk een
blockchain applicatie is die aan de ene kant data
verzameld binnen het netwerk van de leverancier en
direct de verwerking doet binnen de chain.

Deze route biedt veel mogelijkheden voor streaming data
en grote analyses op bestaande data sets. Vooral politie
en andere bewakingsdomeinen.

Technologisch voor veel partijen lastig te doorgronden of
de MPC nou alle rechten moet krijgen in de omgeving.

Relatie tot DIAC
 
Ook met MPC zullen autorisaties nodig zijn om CIO’s gerust te stellen.
Meer details : https://rosemanlabs.com

Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
 
Voor de consument gelden andere eisen en zijn daarom ook andere bewegingen gaande. Immers met alles wat is gebeurt rond data en Facebook is er een
volledige tegenbeweging gestart. Weg van de platformen die alle data hebben, maar onderweg naar zelf bestuurbare kluizen die de consument zelfstandig
bewaakt en bepaald wie bij welke data mag en welke data kan aanleveren.

Om dit zorgvuldig te doen wordt veelal Self Signed Identi
fi
catie gebruikt, waarmee de consument met behulp van zijn paspoort zich kenbaar maakt. En daarmee
zijn BSN en Adres uit de basis registratie van de overheid registreert.

Met deze omkeer van bewegingen, waarbij bedrijven data aanleveren aan consumenten (oa energie rekeningen) en bevragen (bijvoorbeeld bij verhuizingen)
van details, vereist een grote omslag van veel bedrijven, maar lijkt echt te gaan gebeuren.

Belgie loopt hierin met Doccle en Itsme als snel schalende initiatieven op voor.

 
Federated Trust Enablers for Consumers
33

Details van spelers
 
MyData Global
34
Federated Trust
Enablers
MyData Global is een internationale non-
pro
fi
torganisatie met hoofdkantoor in Helsinki.

Het doel van MyData Global is om individuen sterker te
maken door data soevereiniteit

MyData Global heeft meer dan 100 organisatieleden en
bijna 400 individuele leden van meer dan 40 landen, op
zes continenten.

Het mensgerichte paradigma streeft naar een eerlijke,
duurzame en welvarende digitale samenleving, waar

Het delen van persoonlijke gegevens is gebaseerd op
vertrouwen en op een evenwichtige en eerlijke relatie
tussen individuen en organisaties.

Feitelijk is MyData een consent en identity infrastructuur
voor de consument.

Relatie tot DIAC
 
MyData Global is eigenlijk iSHARE voor de consument, met dezelfde principes, alleen consument
gericht, met consumenten identities en met andere omgang met data.
Meer details : https://mydata.org/about/

Details van spelers
 
SOLID
35
Federated Trust
Enablers
Solid is een speci
fi
catie waarmee mensen hun
gegevens veilig kunnen opslaan in gedecentraliseerde
gegevensopslag, Pods genaamd. Pods zijn als veilige
persoonlijke webservers voor uw gegevens. Elke vorm
van informatie kan worden opgeslagen in een Solid Pod.

U beheert de toegang tot de gegevens in uw Pod. U
bepaalt welke gegevens u deelt en met wie (individuen,
organisaties en/of applicaties). Bovendien kunt u de
toegang op elk moment intrekken. Om gegevens in uw
Pod op te slaan en te openen, gebruiken toepassingen
standaard, open en interoperabele gegevensindelingen
en -protocollen.

Solid is open source, maar niet kosteloos, er is een
licentie model voor bedrijven die aan Solid Pods data
willen aanleveren of ophalen.
Relatie tot DIAC
 
Solid Pods zijn logische data providers in een DIAC structuur, maar de logica moet wel verder worden
uitgezocht met een eerste case.
Meer details : https://solidproject.org

Details van spelers
 
DOCCLE
36
Federated Trust
Enablers
DOCCLE is de Belgische leverancier van data kluizen
aan consumenten, waarin inmiddels al 2 mln
consumenten hun administratie bijhouden.
Oorspronkelijk gestart als platform wat de consument
helpt met al zijn accounts bij dienstverleners, maar
inmiddels is DOCCLE een van de eerste grootschalige
gebruikers van SOLID Pods.

In toepassing wordt de data van - niet transactionele -
datasets afgeleverd bij de Pod, zodat de consument op
een plek zijn telefoon- energie- en
verzekeringsrekeningen heeft.
Relatie tot DIAC
 
Solid Pods zijn logische data providers in een DIAC structuur, maar de logica moet wel verder worden
uitgezocht met een eerste case.
Meer details : https://doccle.be/en/

Details van spelers
 
ItsMe
37
Federated Trust
Enablers
ItsMe is de Belgische standaard voor Self Signed
Identities, maar voor de consument een hele simpele
manier om maar een account te hebben bij heel veel
leveranciers. Banken, telecom, energie, verzekering etc
etc

Doccle en Itsme werken dan ook naadloos samen.

Relatie tot DIAC
 
Itsme zou een uitstekende identity provider kunnen zijn in de meer consument gerichte DIAC
applicaties.
Meer details : https://www.itsme.be

Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
Data Value Enablers
En als we dan al die data hebben, wat moeten we er dan mee.

Daar is de derde pijler voor, hoe zorg je dat data vindbaar, koopbaar, bereikbaar is. Weer een belangrijk onderdeel in de basis.

Hierin zijn ook weer wat ontwikkelingen, immers, er zijn situaties waar een data consumer niet weet welke partij de data heeft die hij zoekt ( "ik wil de kleur
van de verkeersborden in Hasselt” ) en dus moet zoeken op een marktplaats of zoekmachine naar een leverancier. In dat geval vaak ook gecombineerd met
betaling en accounting daarvan.

Maar andere situatie is omgekeerd, ik weet wel degelijk met wie ik wil communiceren maar weet niet waar zijn data staat. Waarbij nog steeds accounting
een rol kan spelen.

Beide situaties kunnen eigenlijk tegelijk bestaan en moeten dus worden voorzien in een data space, en vooral over data spaces heen.

 
Data Value Enablers
38

Details van spelers
 
FIWARE
39
Data Value Enablers
Fiware’s marktplaats is een open source component
wat een goed startpunt is voor het publiceren van de data
bronnen in een marktplaats.

In FIWARE’s logica hierin is dat data gepubliceerd wordt
door data eigenaren, met een pointer naar de
betreffende bron. En waarbij condities worden
geregistreerd onder welke de data / documenten /
stream gedeeld mag worden.

Deze marktplaats wordt oa gebruikt in i4Trust.
Relatie tot DIAC
 
In sommige data spaces zou de marktplaats wel eens het autorisatie register kunnen zijn, waardoor er
dus op basis van condities autorisaties worden uitegeven, geautomatiseerd op basis van
bijvoorbeeld betalingen.
Meer details : https://business-api-ecosystem.readthedocs.io/en/latest/

Details van spelers
 
AMDEX
40
Data Value Enablers
AMDEX is ontwikkeld vanuit data.Overheid.nl wat
werkt op basis van condition based licencering van open
of semi open data.

AMDEX is feitelijk een marktplaats voor de data die ze
beschikbaar hebben binnen de overheid maar ook van
andere spelers. Alles is condition based en niet consent
gebaseerd. Zou een uitbreiding kunnen zijn van AMDEX
om consent condities toe te voegen.

AMDEX staat nog in de kinderschoenen, met eerste use
cases die de werking toelichten.

Juridisch is er een goede basis voor de licencing van
content gelegd, maar geen volwaardig trust framework.

Relatie tot DIAC
 
Het juridische framework van AMDEX en van TSL’s DIAC iSHARE vullen elkaar heel goed aan, AMDEX
gaat vooral over de condities, en iSHARE over de bescherming. Daarnaast heeft AMDEX momenteel
geen explicite autorisaties, maar alleen condition based.
Meer details : https://amdex.eu/

Details van spelers
 
iSHARE
41
Data Value Enablers
iSHARE is uiteraard bekend, maar de functie van de
discovery van data sets van data eigenaren is nog niet
wijd verbreid bekend.

In de ISHARE Satellieten is de pointer naar de Linked
Data set van de data eigenaar, en speci
fi
ek naar
meerdere services van die data eigenaar te bevragen.
Hiermee kan op basis van de company ID bevraagd
worden welke services er op te vragen zijn, en bij welke
service provider. Waarna direct naar de service provider
kan worden gegaan voor de details.

Relatie tot DIAC
 
In het DIAC is de basis geregeld met identiteiten en autorisatie, maar als niet duidelijk is waar data
staat en waar autorisaties staan dan stopt de data space en wordt de telefoon weer gepakt. Daarom
staan deze pointers in het iSHARE DLT geregistreerd voor een minimum viable data space.
Meer details : https://ishare.eu/

Federated
Interoperability
Enablers
Data Spaces
Governance
 
Op alle vlakken zijn er bewegingen om de governance van de data spaces goed te regelen, en worden er los van elkaar nieuwe contracten, nieuwe
stuurgroepen en nieuwe registers gemaakt.

De puzzel zoals benoemd aan het begin van dit document is hoe dit decentraal te regelen is, met behoud van autonomie van data spaces.

iSHARE is daar het verst en het meest volwassen in, maar ook IDSA en Gaia-X zijn onderweg om een soort certi
fi
cering en governance structuur te ontwikkelen.

 
Data Spaces Governance
42

Details van spelers
 
iSHARE
43
Data Spaces
Governance
iSHARE heeft vanuit haar stichting een paar taken,
waaronder de governance ( bewaking ) van het
vertrouwen is het iSHARE trust netwerk.

De governance van iSHARE is decentraal georganiseerd,
waarbij Autoriteiten in verschillende data spaces
onboarding doen van deelnemers in hun data space. Op
basis van de zelfde basis terms of use en daarmee
onboarding in het iSHARE netwerk. Met de vrijheid om
eigen terms of use voor de data spaces specie
fi
ek toe te
voegen.

iSHARE bewaakt dit deel, en verdere ontwikkeling van het
trust deel wordt in de iSHARE governance structuur
gedaan. Verder is de data space vrij om extra Council of
Participants en andere governance componenten te
starten.

Relatie tot DIAC

Dit is de DIAC :)
Meer details : https://ishare.eu/the-foundation/governance/

Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
Data Value Enablers
Data Space
Governance
Accelerators
Gezien het belang van het terug dringen van de afhankelijkheid van de grote software spelers en platformen zijn er vanuit verschillende hoeken
versnellingsprogramma’s gestart voor de ontwikkeling van gefedereerde infrastructuren.

Nederland is vanuit EZ gestart met de Data Sharing Coalition die naast haar standaardisatie programma ook budget heeft voor de start van nieuwe data
spaces. En TSL heeft al meerdere DIAC tenders uitgeschreven om te zorgen dat het gebruik van DIAC ging schalen, hetgeen ook is gelukt.

Vanuit Europa komen er ontelbare intitiatieven, waarmee we een heel rapport kunnen vullen. Maar 1 wil ik er in ieder geval uitlichten, en dat is i4Trust, wat
echt pragmatische opbouw van data spaces versneld met een funding instrument voor SME’s.

 
Accelerators
44

Details van spelers
 
i4Trust
45
Accelerators
Als initiatief van iSHARE, FIWARE en Fundinbox, met
funding van de Europese Unie is i4Trust gestart eind 2020
om MVP Data Spaces aan te jagen.

Door de combinatie van iSHARE Trust Framework en
FIWARE open source componenten zijn alle basis
onderdelen voor een data space ingevuld, en kunnen
partijen hun focus leggen op echte applicaties die
draaien op deze gefedereerde infrastructuur. Momenteel
zijn 15 projecten geselecteerd, en in Mei 2022 start de
volgende open call voor nog eens 17 projecten. Die elk
maximaal € 120.000,- krijgen voor de bouw van hun data
space en applicatie.

Relatie tot DIAC
 
Al deze projecten zijn gebaseerd op de Nederlandse DIAC standaard iSHARE.
Meer details : https://i4trust.org

Details van spelers
 
Topsector Logistiek
46
Accelerators
Topsector Logistiek is met haar DIAC tender, Data
Space MVP en andere initatieven tevens een belangrijke
aanjager van gefedereerde infrastructuren.

Ook in deze aanpak is er funding beschikbaar voor
projecten om te bewijzen dat gefedereerd en
gedecentraliseerde infrastructuur.

Speci
fi
ek uiteraard voor het logistieke domein, maar niet
gefocust op het creëren van silos, want Logistiek raakt per
slot van rekening elke sector. Daarmee is de link naar data
spaces gebouwde omgeving, tuinbouw, smart city en
mobiliteit snel gemaakt.

Relatie tot DIAC
 
Al deze projecten zijn gebaseerd op de Nederlandse DIAC standaard iSHARE.
Meer details : https://topsectorlogistiek.nl

Federated
Interoperability
Enablers
Federated Trust
Enablers
Data Value Enablers
Data Space
Governance
Accelerators
Data Spaces
Uiteraard zijn we niet alleen, en zijn er nog veel meer ontwikkelingen rond data spaces en aanpalende bewegingen die van belang zijn voor de
ontwikkeling van een gedistribueerd en open landschap.

In dit document willen we daarom een aantal van de initiatieven laten zien, maar ook delen wat de stand is van de technologie en de DIAC positie binnen
deze initiatieven. De initiatieven hier benoemd zijn:
 
 
- IDSA en Gaia-X Gebaseerde initiatieven : Catena-X, Mobility Data Space Germany en Smart Connected Supplier Network
 
- iSHARE Gebaseerde initiatieven : Basis Data Infrastructuur, Datastelsel Verduurzaming Utiliteit , Datastelsel Gebouwde Omgeving, Basis Afspraken Stelsel
Energie Sector.
 
- Combinatie initiatieven (iSHARE IDSA) : DASLogis en SCSN
 
- Zelfstandige initiatieven : Medmij, Peppol, Join-Data

Door de komende maanden heen zullen er nieuwe releases van dit rapport komen met nog verdere uitbreidingen om constant in beeld te houden wat er
speelt.

 
Live en in ontwikkeling zijnde data spaces
47

Details van spelers
 
SCSN
48
Data Spaces
In het oorspronkelijke TNO project Smart Connected
Supplier network, bundelen productiebedrijven hun
krachten in het managen van complexe meerlaagse
supply chains.

SCSN is een communicatiestandaard op basis van IDSA
waarmee de machinebouwindustrie gegevens kan delen

op een gemakkelijkere, veiligere en betrouwbaardere
manier over de bedrijfsgrenzen heen

Eén keer verbinden, communiceren met de hele supply
chain. SCSN werkt voor de OEM, 1e, 2e en 3e
leveranciers, groothandels en staalproducenten

en werkt met de meeste beschikbare ERP-software.

SCSN is nu vooral gekoppeld aan bestaande cloud ERP
spelers, en dekt daarmee de markt af.
 
 
Ook deze data space is weer een nieuwe silo

 
Relatie tot DIAC
 
Door Mobility Data Space wordt gekeken naar de mogelijkheden van iSHARE, maar ook naar andere
opties voor zelfbouwen van een nieuw netwerk, of aansluiten bij Gaia-X.
Meer details : https://smart-connected.nl/nl

Details van spelers
 
Mobility Data Space
49
Data Spaces
Oorspronkelijk Duits initiatief ge
fi
nancierd door
acatech en BMWi

Brede deelname van publieke en private sector

Verschillende vormen van mobiliteit betrokken

Streeft ernaar een rolmodel te zijn voor de European
Mobility Data Space.

Momenteel is de puzzel hoe cross data space
interoperability wordt gerealiseerd.

Relatie tot DIAC
 
Door Mobility Data Space wordt gekeken naar de mogelijkheden van iSHARE, maar ook naar andere
opties voor zelf bouwen van een nieuw netwerk, of aansluiten bij Gaia-X. Primair is MDS gebaseerd
op IDSA RAM, maar staat nog in de begin fase van daadwerkelijke ontwikkeling en usecases.
Meer details : https://mobility-dataspace.eu

Details van spelers
 
CATENA-X
50
Data Spaces
Catena-X is gestart om het

toonaangevend data space-initiatief voor de

automobielsector te worden. Met partners als VW, Audi
en BMW. Eerste stappen in de start & gebruik van de
eerste “data” gedreven waardeketen” voor de automotive
industrie van intra- naar intercompany.

Met als uiteindelijk doel: een uniforme standaard voor
continue gegevensuitwisseling langs de gehele
automotive waardeketen

De start van Catena is geweest rond in kaart brengen van
de behoeften en een kaart van de verschillende services,
waaronder Federated ETA zoals dat nu in DASLOGIS
wordt gebouwd.

Momenteel is de puzzel hoe cross data space
interoperability wordt gerealiseerd.
Relatie tot DIAC
 
Door Catena-X wordt gekeken naar de mogelijkheden van iSHARE, maar ook naar andere opties voor
zelfbouwen van een nieuw netwerk, of aansluiten bij Gaia-X. Primair is Cantena-X gebaseerd op IDSA
RAM, maar staat nog in de beginfase van daadwerkelijke ontwikkeling en use-cases.
Meer details : https://catena-x.net/

Details van spelers
 
DSGO : Datastelsel Gebouwde Omgeving
51
Data Spaces
Datastelsel gebouwde omgeving is dicht tegen de
data space logistiek aan en het programma Basis Data
Infrastructuur van Ministerie Infrastructuur en Waterstaat,
en de activiteiten van de topsector logistiek. Daarom is er
nauwe samenwerking tussen partijen.

DSGO kijkt naar de verschillende fases van de gebouwde
omgeving: Bouw en bouwlogistiek, Gebouw beheer en
onderhoud, Recycling. Gezien de verschillende
dynamieken zouden er wel eens drie data stelsels kunnen
ontstaan op dezelfde trust basis.

 
Relatie tot DIAC
 
DSGO heeft een nauwe relatie met iSHARE en de andere projecten vanuit de Nederlandse overheid.
iSHARE staat daarvoor ingetekend als de digital trust component.
Meer details : https://digigo.nu/dsgo/default.aspx

Details van spelers
 
MEDMij
52
Data Spaces
Medmij is een integraal afspraken stelsel voor een
speci
fi
eke medische data space. Hierin zijn alle
bouwblokken voor een data space ontwikkeld, op
gefedereerde wijze. MEDMij regelt de toegang tot data
en de technisch geharmoniseerde uitwisseling van data.

Voor data interoperabiliteit wordt gebruik gemaakt van
FHIR (Fast Healthcare Interoperability Resources), de
internationale data standaard en uitwisselingsstandaard
voor healthcare. Gecollecteerd in de MEDMij catalogus.

Data soevereiniteit en vertrouwen wordt bewaakt door
Stichting MEDMij, middels zorgvuldige aansluiting,
contractering en bewaking van de partijen.

MEDMij wordt ge
fi
nancierd door ministerie van
Volksgezondheid, Welzijn en Sport en ZN.

Relatie tot DIAC
 
Medmij heeft een integrale en eigen omgeving, afgesloten van andere dataspaces en daardoor
beschermd, maar niet interoperabel. Voor zorg data is dat een begrijpelijke aanpak. Koppelingen zijn
vooral bestaande PGO’s en DVZA’s.
 
Technisch gezien is ook Medmij gebaseerd op OAuth.
Meer details : https://medmij.nl

Details van spelers
 
PEPPOL
53
Data Spaces
Peppol staat voor Pan European Public Procurement
OnLine. Het doel van OpenPeppol is om Europese
bedrijven in staat te stellen gemakkelijk elektronisch af te
rekenen met inkopers in de Europese publieke sector in
hun inkoopprocessen, waardoor de kansen op meer
concurrentie voor overheidscontracten worden vergroot
en de belastingbetaler meer waar voor zijn geld krijgt.

Alle partijen die aan de overheid willen leveren sluiten
direct of via service providers aan aan Peppol om volgens
de Peppol standaard en via het Peppol netwerk elkaar
orders, facturen, leverbevestigingen etc te sturen.
 
 
Door de Peppol Autoriteiten in verschillende landen
worden de deelnemers gecerti
fi
ceerd en aangesloten
aan het netwerk. Peppol Autoriteiten worden benoemd
en gecerti
fi
ceerd door Peppol ASBL

Relatie tot DIAC
 
Qua governance is Peppol een prachtig voorbeeld hoe een gedistribueerde governance, over de as
van gedeelde afspraken is te realiseren. Peppol is daarin een voorbeeld van een data space voor een
speci
fi
ek domein. De combinatie met DIAC zou Peppol een opener structuur kunnen geven. Door de
point to point aanpak van Peppol is het niet ideaal voor logistieke transacties maar goed voor
overheden.
Meer details : https://peppol.eu

Details van spelers
 
Join Data
54
Data Spaces
In de agrarische sector is er ook veel data uiteraard,
en zeker daar is veel nood aan het uitwisselen van data,
maar zijn de producenten van de data niet altijd technisch
geavanceerd.

Daarom is JoinData gestart als enabler van alle boeren
om meer met data te doen. Echter is Join Data wel gestart
vanuit de route dat data bij elkaar komt vanuit
verschillende locaties in de Cooperatie JoinData.
(Vergelijkbaar met DEFLog gedachte) Deze data is wel
onder strikte controle van de boeren om derden te
machtigen tot hun data in de catalogus van Join Data.

Join-data biedt boeren een Autorisatie register waarmee
ze zelf de controle houden over wie er met hun data, ook
van derden kunnen werken.

 
Relatie tot DIAC
 
Qua principe zit JoinData heel dicht bij de principes van DIAC, waarbij gebruik wordt gemaakt van
Autorisaties op data, E-Herkenning als identi
fi
catie van organisaties en gebruikers. Nog geen open
omgeving zodat ook samenwerking met andere domeinen makkelijk tot stand komt, maar gezien de
technische staat is deze brug niet ver weg.
Meer details : https://join-data.nl

Details van spelers
 
Datastelsel Verduurzaming Utiliteit
55
Data Spaces
Voor haar rapportage verplichting rond de
doelstellingen afgesproken in het klimaat akkoord van
Parijs is RVO gestart met de ontwikkeling van een data
stelsel waarmee bedrijven RVO kunnen autoriseren om
toegang te krijgen tot bestaande energie verbruiksdata
van hun panden. Deze data immers is al beschikbaar bij
Energie leveranciers en netbeheerders.
 
 
RVO heeft een volledig data stelsel ontwikkeld, op basis
van iSHARE. Om hiermee open en snel een IAA laag te
kunnen organiseren.

De data standaarden en toegang tot deze data zijn binnen het datastelsel afgesproken, tussen data
leverancier EDSN, Kadaster, RVO en meetbedrijven en de gebruikers. RVO ontwikkeld een generiek
iSHARE Autorisatie register en iSHARE Satelliet voor onboarding van partijen en verzekering van
digital trust.
 
Het data stelsel wordt verwacht live te gaan in H1 2022.
Meer details : https://rvo.nl
Datastelsel  
Verduurzaming  
Utiliteit

To be continued ..
De ontwikkeling van data stelsels is in volle gang door heel Europa heen. Waarbij de Europese commissie en de locale
overheden een belangrijke voorvechter zijn en helpen met vele instrumenten. Voor de ontwikkeling van deze data
spaces is het DIAC van de Topsector Logistiek iSHARE een hele neutrale en sterke aanpak.

In de volgende versie van dit rapport kunnen we nog meer initiatieven uitlichten en meer details beschikbaar stellen.

Gerard van der Hoeven
 
gerard@protium.digital
 
+31651523935
 
https://calendly.com/gvdh
56

Analyse en verbanden ten behoeve van
positionering initiatieven DIAC TSL
 
Version 1.0
Overzicht Internationale
Ontwikkelingen
 
Federatief Zakelijk Data Delen
57
Opdrachtgever
Datum: 22 Februari 2022,
 
Auteur Gerard van der Hoeven, Protium.digital, Rotterdam, NL

220222.FederatiefDataDelen.TopsectorLogistiek.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (6)

Similar to 220222.FederatiefDataDelen.TopsectorLogistiek.pdf

Similar to 220222.FederatiefDataDelen.TopsectorLogistiek.pdf (20)

220222.FederatiefDataDelen.TopsectorLogistiek.pdf