SlideShare a Scribd company logo
1 of 8
Download to read offline
informatie / augustus 2014 
32 
VISI is een ISO-standaard voor communicatie in de bouwsector. Na 
afronding van projecten blijft de procesinformatie beschikbaar in 
VISI-archieven. Een schat aan informatie! Hoe pas je process mining 
hierop toe? 
Linda Terlouw en Hans Mulder 
Process mining 
van VISI-archieven 
voor verbetering 
coördinatie tussen 
bouworganisaties 
i 
process mining 
Schatgraven 
in bouwprojecten 
De VISI-standaard is sinds 2008 in gebruik bij 
opdrachtgevers en uitvoerders in de bouwsec-tor 
en is gebaseerd op DEMO (www.demo.nl). 
Een groot aantal topbedrijven en overheden in 
de GWW-sector, waaronder Gemeentewerken 
Rotterdam, Bouwdienst Rijkswaterstaat, Pro-rail, 
Gemeente Den Haag, Ingenieursbureau 
Amsterdam, Provincie Gelderland, passen VISI 
toe. De afkorting VISI staat voor ‘Voorwaarden 
scheppen voor invoeren van standaardisatie ICT 
in de GWW-sector’. Deze volzin duidt aan dat de 
standaard tot doel heeft afspraken te maken voor 
digitale communicatie tussen partners in grote 
infrastructuurprojecten. Deze afspraken moeten 
het mogelijk maken dat partners snel en flexibel 
samenwerking en communicatie kunnen opzet-ten, 
waarmee kansen ontstaan om doorlooptijd 
en kosten omlaag te brengen. Concreet houdt 
dit in dat partners in een project van tevoren een 
raamwerk afspreken, waarin procesafspraken 
staan gedefinieerd. Deze procesafspraken regelen 
zij middels ondersteunende workflowsoftware. In 
de uitvoering van projecten dienen de partners 
zich aan deze procesafspraken te conformeren. 
Het uitwisselings- en archiveringsformaat voor 
afgeronde bouwprojecten heet een ‘VISI-ar-chief 
’1. Vanaf oktober 2008 zijn in versie 1.2 de 
VISI-archieven met tijdstempels geschikt voor 
de toepassing van process mining. De reden van 
deze toevoeging is dat de informatie die in het 
VISI-archief aanwezig is, volledig moet zijn om 
de totale communicatie te reproduceren.2 De 
VISI-archieven vormen ook de bron van waar-heid 
bij juridische conflicten tussen partijen. 
Interviews 
Uit de interviews met Gemeentewerken Rot-terdam, 
Prorail en Provincie Gelderland komt 
naar voren dat de voordelen van VISI met name 
gericht zijn op het ondersteunen van het project-management 
en de projectadministratie, omdat 
eenvoudig nagegaan kan worden of een goedkeu-ring 
wel of niet verstrekt is en snel na te kijken 
is hoe een opdracht (mis)gelopen is. Daarnaast 
maakt VISI het mogelijk de processen binnen 
een project te archiveren en een eindafrekening 
op te stellen. 
Geen van de geïnterviewden was bekend met 
process mining, en vertrouwen in de praktijk 
op inspecties en projectevaluaties. De VISI-ar-chieven 
‘verdwenen in een la’ en werden alleen 
gebruikt bij juridische discussies. Na een korte 
demonstratie in process mining zagen zij diverse 
voordelen in het analyseren van de uitgevoer-de 
processen. De softwaresystemen die zij nu 
gebruiken bieden goede ondersteuning voor de 
uitvoering van processen, maar bieden beperkte 
mogelijkheden voor het analyseren van uitgevoer-de 
processen. De VISI-standaard doet zelf ook 
geen uitspraken over analyse. De geïnterviewden 
[1] VISI syst.1.3.03 
Bijlage 10 Richtlijn 
archiveren VISI-projecten, 
CROW, 
[2] “De correcte her-opbouw 
van berichten, 
raamwerk(en) en project 
specifieke bericht(en) 
kan alleen met projecten 
die onder de 1.2 systema-tiek 
draaien omdat daar 
alle berichten met een 
DateTime value werken. 
In de 1.1 systematiek 
werd alleen met een Date 
value gewerkt waardoor 
het niet mogelijk is 
berichten per dag in de 
juiste volgorde terug te 
zetten
informatie / augustus 2014 
33 
Samenvatting 
Met process mining kunnen bouworganisaties globale statistieken krijgen over 
de tijdsduur van cases, transacties en transactietypes en over de frequentie van 
berichttypes en transactietypes. Een heel bouwproject (VISI-archief) is hierbij 
een logbestand en een case is een keten van samenhangende transacties. Process 
mining biedt de mogelijkheid trends te ontdekken voor het complete project en 
vervolgens in te zoomen op individuele cases om knelpunten verder te analyseren. 
gaven aan interesse te hebben in antwoorden op 
de volgende vragen: 
1. Hoe lang staan de transacties open? Waar 
zitten de grootste knelpunten binnen proces-sen 
qua doorlooptijd? Hoe verhouden wacht-tijden 
zich tot reactietermijnen? (performance 
analysis) 
2. En bij wie staan de transacties open? Hoe 
druk hebben de verschillende actoren het 
en welke personen/teams worden het meest 
belast? (organizational mining) 
3. Welke transacties worden niet gebruikt? Con-formeren 
de partijen zich aan het vooraf opge-stelde 
raamwerk? Worden de stappen juist en 
volledig doorlopen conform VISI? (process 
discovery en conformance checking) 
Datapreparatie 
Voor de analyse hebben de auteurs gebruik-gemaakt 
van VISI-archieven in de vorm van 
XML-berichten, geëxporteerd uit VISI-work-flowsoftware. 
Bakker en Spees en Infostrait, 
leveranciers van VISI-software, hebben als 
deelnemers aan dit onderzoek de bestanden 
aangeleverd. Figuur 1 toont de relevante begrip-pen 
uit de VISI-standaard [VISI, 2012] en hun 
onderlinge relaties. De standaard maakt onder-scheid 
tussen transacties en berichten. Onder 
transacties verstaat VISI diensten die een partij 
aan een andere partij levert, zoals ‘Oplevering 
project’ of ‘Wijzigen contract’. Dit kan zowel 
tussen verschillende organisaties zijn als bin-nen 
één organisatie. Bedrijfsprocesinstanties, 
cases genoemd in process mining, bestaan uit 
bericht 
transactie 
berichttype 
transactietype 
persoon rol 
is ontvanger van 
is van type 
is verzonden t.b.v. is toegestaan in 
is toegestaan als ouder van 
is toegestaan 
als executor van 
is toegestaan 
als initiator van 
is initiator van 
is van type 
is ouder van 
is verzender van 
is executor van 
»De VISI-archieven vormen de 
bron van waarheid bij juridische 
conflicten tussen partijen« 
Figuur 1. Relevante begrippen uit de VISI-standaard en hun onderlinge relaties
informatie / augustus 2014 
34 
boomstructuren van een of meerdere transac-ties. 
Dit wil zeggen dat transacties onderling een 
ouder-kindrelatie kunnen hebben. Een transactie 
heeft een uniek id en is van een bepaald trans-actietype. 
Voor elk transactietype is gedefinieerd 
welke rollen executor (uitvoerder van de dienst) 
en initiator (afnemer van de dienst) mogen zijn. 
Personen vervullen deze rollen tijdens de uit-voering 
van de transacties. In de uitvoering van 
bedrijfstransacties verzenden zij berichten. Een 
bericht heeft een uniek id en is van een bepaald 
berichttype. Elk bericht heeft een koppeling met 
de transactie ten behoeve waarvan het verzonden 
is. Personen zijn geregistreerd als verzender of 
ontvanger van de berichten. De initator en de 
executor van een transactie kunnen beiden zowel 
berichten versturen als ontvangen. 
De informatie benodigd voor de constructie van 
logbestanden in XES-formaat3 (de standaard voor 
logbestanden ten behoeve van process mining) 
Case-id 
Berichttypenaam Transactie-nummer 
Transactietype-naam 
Oudertransactie-nummer 
Verzender Timestamp 
- Melding (Aanleveren afwijking 
door ON) 
1482 T17 Aanleveren 
afwijking door ON 
0 PER_1744cc37baec4a83 
bd292dab860ea34e 
24-02-13 
21:38 
- Afkeuring afwijking (Aanleveren 
afwijking door ON) 
1482 T17 Aanleveren 
afwijking door ON 
0 PER_c39bd1d9c1e8467 
dbfef46f82f159fa4 
5-04-13 
17:03 
Verzoek behandeling (Aanleveren 
termijnstaat door ON) 
1483 T19 Aanleveren 
termijnstaat door ON 
0 PER_1744cc37baec4a83 
bd292dab860ea34e 
8-08-13 
12:36 
Acceptatie (Aanleveren 
termijnstaat door ON) 
1483 T19 Aanleveren 
termijnstaat door ON 
0 PER_c39bd1d9c1e8467 
dbfef46f82f159fa4 
8-08-13 
17:24 
Oordeelverzoek (Verzoek oordeel 
termijnstaat) 
1486 T97 Verzoek oordeel 
termijnstaat 
1483 PER_c39bd1d9c1e8467 
dbfef46f82f159fa4 
12-08-13 
11:19 
- Adviesverzoek wijziging plus 
offerte (Verzoek advies wijziging) 
1139 T104 Verzoek advies 
wijziging 
294 PER_c39bd1d9c1e8467 
dbfef46f82f159fa4 
26-08-13 
12:12 
<event> 
<string key="concept:name" value="T19 Aanleveren termijnstaat door ON"/> 
<string key="lifecycle:transition" value="Verzoek behandeling (Aanleveren termijnstaat door 
ON)"/> 
<date key="time:timestamp" value="2013-08-08T17:24:43+02:00"/> 
<string key="org:resource" value="PER_1744cc37baec4a83bd292dab860ea34e"/> 
<string key="Event" value="Verzoek behandeling (Aanleveren termijnstaat door ON)"/> 
<string key="Verzender" value="PER_1744cc37baec4a83bd292dab860ea34e"/> 
<string key="Activity" value="T19 Aanleveren termijnstaat door ON"/> 
</event> 
<event> 
<string key="concept:name" value="T97 Verzoek oordeel termijnstaat"/> 
<string key="lifecycle:transition" value="Oordeelverzoek (Verzoek oordeel termijnstaat)"/> 
<date key="time:timestamp" value="2013-08-12T11:19:11+02:00"/> 
<string key="org:resource" value="PER_c39bd1d9c1e8467dbfef46f82f159fa4"/> 
<string key="Event" value="Oordeelverzoek (Verzoek oordeel termijnstaat)"/> 
<string key="Verzender" value="PER_c39bd1d9c1e8467dbfef46f82f159fa4"/> 
<string key="Activity" value="T97 Verzoek oordeel termijnstaat"/> 
</event> 
Figuur 2. Logbestanden verkregen na eerste bewerking bronbestanden 
Figuur 3. Fragment XES-bestand 
is verdeeld over meerdere XML-bestanden. De 
eerste stap van de process mining is het samen-voegen 
van de benodigde informatie op basis van 
relatiesleutels. Dit leidt tot logbestanden zoals 
weergegeven in figuur 2. 
In de VISI-archieven bestaan id’s voor transacties 
(de diensten die partijen aan elkaar leveren) waar 
individuele berichten in gegroepeerd zijn. In het 
voorbeeld zien we transacties 1482, 1483, 1486 
en 1139. Echter, we zijn niet geïnteresseerd in 
individuele transacties, maar in ketens van trans-acties. 
Deze ketens van transacties zijn de cases. 
Binnen de VISI-standaard bestaan echter geen 
case-id’s op dit niveau. De transacties zijn alleen 
aan elkaar gerelateerd via ouder-kindrelaties. Om 
tot een cases te komen in de logbestanden, moe-ten 
we dus transacties aan elkaar gaan ‘rijgen’. 
Transactie 1486 is bijvoorbeeld een kindtransactie 
van transactie 1483. 
Op basis van de ouder-kindrelaties tussen trans- 
[3] Voor nadere 
informatie, zie http:// 
www.xes-standard.org
informatie / augustus 2014 
35 
projecten hebben een relatief lange tijdsduur van 
meerdere maanden of meerdere jaren. 
Performance analysis 
Figuur 5 toont een overzicht van één van de 
projecten over de duur van de cases en de duur 
van transacties. Bij de interpretatie van de duur 
van de transactie moet niet vergeten worden 
dat transacties een ouder-kindrelatie kunnen 
hebben, waarbij oudertransacties moeten ‘wach-ten’ 
tot hun kindtransacties afgesloten zijn. De 
gegevens tonen aan dat er een grote variatie is 
in de duur van de cases en processen. Ook is te 
zien dat er heel veel cases en transacties zijn die 
minder dan een dag duren. 
Om inzicht te krijgen in doorlooptijd van de indi-viduele 
cases kunnen organisaties gebruikmaken 
van dotted charts. Zoals eerder gezegd zijn de cases 
ketens van transacties. Ten behoeve van de diver-se 
transacties wisselen twee partijen berichten uit. 
Project 1 Project 2 Project 3 
Startdatum 3-9-2009 14-2-2012 4-8-2011 
Einddatum 6-10-2010 5-2-2014 12-2-2014 
Aantal cases 351 705 273 
Aantal verstuurde berichten (events) 1424 4037 696 
Aantal berichttypen (event type) 41 151 51 
Aantal transactietypen 14 39 22 
Aantal verzenders van berichten (originators) 7 9 6 
Minimum aantal verstuurde berichten (events) per case 1 1 1 
Gemiddelde aantal berichten (events) per case 4 6 3 
Maximaal aantal berichten (events) per case 19 31 15 
»We zijn niet geïnteresseerd 
in individuele transacties, 
maar in ketens van transacties« 
Project 1 
Kortst Langst Gemiddeld Standaarddeviatie Mediaan Modus 
Duur case <1 dag 361 dagen 42 dagen 62 dagen 14 dagen <1 dag 
Duur transactie <1 dag 344 dagen 38 dagen 57 dagen 13 dagen <1 dag 
Figuur 4. Loganalysegegevens per project 
Figuur 5. Doorlooptijden cases en transacties voor één van de projecten 
acties kan een recursief algoritme case-id’s gene-reren. 
De wortel van elke transactieboom is een 
transactie zonder oudertransactie. Alle bomen 
van transacties en de bijbehorende berichten 
krijgen hun eigen case-id. Per bouwproject kun-nen 
de auteurs op basis van deze structuur een 
XES-bestand aanmaken. 
Figuur 3 toont een fragment van een van de 
XES-bestanden. De XES-bestanden maken geen 
onderscheid tussen de verschillende proces-sen 
binnen een project. Dit onderscheid is op 
basis van de VISI-logbestanden namelijk niet te 
maken. Zoals later te zien is kunnen de verschil-lende 
processen met behulp van een process 
mining tool, zoals Prom, eenvoudig gefilterd 
worden uit dit totaalbestand. 
Globale analyse 
Figuur 4 toont overzichtsgegevens van drie 
projecten, verkregen uit Prom. Infrastructurele
informatie / augustus 2014 
36 
i 
process mining 
Figuur 6. Dotted chart die de duur van de verschillende cases toont 
Figuur 7. Dotted chart die toont wie op welk moment een bericht stuurt
informatie / augustus 2014 
37 
maar nu daadwerkelijk kan worden vastgesteld. 
Als een initiator van een transactie veel tijd heeft 
tussen het eerste bericht waarin hij een verzoek 
doet voor uitvoer van de transactie en het laatste 
bericht waarin de transactie al dan niet succes-vol 
afgerond is, dan kan dit wijzen op een lange 
wachttijd. 
Process discovery 
Om een eerste indruk van de processen te krij-gen 
hebben de auteurs processen ‘gemined’ met 
de heuristische en fuzzy miner. Een voorbeeld 
van zo’n diagram staat weergegeven in figuur 8. 
De fuzzy miner biedt de mogelijkheid activiteiten 
te clusteren om complexiteit te verbergen (de 
groene achthoeken). De mate van clustering is in 
te stellen en op een cluster is in te zoomen. Ook 
is aan te geven wat de drempel is om edges wel 
of niet weer te geven. Op deze manier kan, zelfs 
zonder het raamwerk van het project te bekijken, 
snel een overzicht gekregen worden over de pro-cessen. 
Het blijkt dat projecten zowel bedrijfs-processen 
kennen die bestaan uit één transactie 
als bedrijfsprocessen die bestaan uit meerdere 
transacties. Dit is gemakkelijk te zien, omdat 
elke processtap in het diagram bestaat uit een 
samenstelling van het transactietypenummer, de 
transactietypenaam en de berichtnaam. 
Deze overzichtsplaten bevatten alle verschillende 
bedrijfsprocessen binnen een project. Aangezien 
bedrijfsprocessen binnen de VISI-standaard 
boomstructuren van transacties zijn, kost het 
Figuur 6 illustreert een voorbeeld van een 
dotted chart van een willekeurig project. De 
verticale as bevat alle verschillende cases in het 
project. De horizontale as geeft de tijd weer. Elke 
stip is een verstuurd bericht. De kleur van de stip 
geeft aan in het kader van welk transactietype 
het bericht verstuurd wordt. In deze diagrammen 
kunnen VISI-gebruikers snel zien welke trans-actietypes 
veel voorkomen en welke weinig. Ook 
kunnen zij zien welke transacties meestal kort en 
welke meestal lang duren. Er is een grote sprei-ding 
in de duur van de verschillende cases. 
Organizational mining 
Dotted charts geven tevens inzicht in de belas-ting 
van medewerkers en het type bedrijfstrans-acties 
dat medewerkers uitvoeren. 
Figuur 7 toont een voorbeeld. De kleur van de 
stip geeft wederom aan in het kader van welk 
transactietype de persoon het bericht ver-stuurt. 
In dit voorbeeld sturen negen personen 
berichten, waarvan één persoon de beheerder 
is. Sommige personen sturen berichten in het 
kader van veel verschillende transacties, andere 
personen richten zich op slechts één tot drie 
transacties. Aan de hand van dit type diagram 
kunnen organisaties zien welke medewerkers 
het vaakst transacties initiëren en executeren 
(uitvoeren). Het veel gelijktijdig of snel achter 
elkaar executeren van transacties kan wijzen op 
een overbelasting van bepaalde medewerkers wat 
in de praktijk door medewerkers gesteld wordt, 
Figuur 8. Voorbeeld processen ‘gemined’ met fuzzy algoritme
informatie / augustus 2014 
38 
i 
process mining 
van de cases van één van de projecten. Hierin 
is te zien dat verreweg de meeste cases zich aan 
het model conformeren. Met behulp van filtering 
kunnen alle cases met een fitness van minder 
dan 100 procent nader onderzocht worden. 
Mogelijke oorzaken van een fitness van minder 
dan 100 procent zijn: 
1) het ontdekte model klopt niet (dit na te gaan 
door te vergelijken met het raamwerk), 
2) er zijn veranderingen in het raamwerk opgetre-den 
gedurende het project, 
3) cases stoppen voordat zij het hele proces 
doorlopen hebben, 
4) de workflowsoftware conformeert zich niet 
volledig aan het raamwerk, 
5) er is handmatig ingegrepen in de flow van de 
cases (bijvoorbeeld om zaken te herstellen). 
In vervolgonderzoek zullen de auteurs nagaan 
waarom de logs soms afwijken van het proces 
(zover niet veroorzaakt door fouten in ontdekte 
modellen). Interessante vraagstukken hierbij zijn 
bijvoorbeeld waarom cases voortijdig eindigen en 
beheerders handmatig ingrijpen als hier sprake 
van is. 
Conclusies en vervolg 
Door de adoptie van de VISI-standaard beschik-ken 
directievoerders, aannemers en andere 
organisaties in de bouwsector aan een schat aan 
informatie waaruit zij lessen kunnen trekken 
voor toekomstige projecten. De auteurs hebben 
laten zien hoe zij de data uit VISI-logbestanden 
getransformeerd en verrijkt hebben en hebben 
omgezet naar de XES-standaard voor process 
mining. Met behulp van process mining kunnen 
organisaties globale statistieken krijgen over de 
tijdsduur van cases, transacties en transactietypes 
en over de frequentie van berichttypes en 
transactietypes. Een heel bouwproject (VISI-archief) 
is hierbij een logbestand en een case 
is een keten van samenhangende transacties. 
Process mining biedt de mogelijkheid trends te 
ontdekken voor het complete project en ver-volgens 
in te zoomen op individuele cases om 
knelpunten verder te analyseren. Ook kunnen zij 
nagaan welke bericht- en transactietypes niet of 
nauwelijks gebruikt worden. Mogelijk zijn deze 
overbodig in het VISI-raamwerk dat zij hanteren. 
Daarnaast biedt process mining de mogelijkheid 
geautomatiseerd procesmodellen op te stellen 
van hoe de processen daadwerkelijk verliepen. 
In deze fase van het onderzoek hebben de 
auteurs zich gericht op het prepareren van data 
uit VISI-logbestanden en op het uitvoeren van 
weinig moeite een procesmodel per proces 
te maken. Prom biedt namelijk de mogelijk-heid 
te filteren op het starttransactietype (de 
wortel van de boom). Het resultaat is een gefil-terde 
log met alle cases die starten met een 
transactie van het betreffende transactietype. 
Prom biedt de mogelijkheid animaties te maken 
van hoe de individuele cases verlopen (figuur 
9). Aangezien de animatie de casenummers 
laat zien, kunnen VISI-gebruikers eenvoudig 
visueel zien welke cases paden hebben die in 
cirkels rond blijven gaan of veel wachttijd tussen 
berichten hebben. Het in cirkels rond blijven 
gaan is een indicatie dat twee partijen niet tot 
afstemming over een bepaald transactieresultaat 
kunnen komen. Dit kan duiden op onduidelijk-heid 
wat verschillende partijen verwachten in 
een bepaalde transactie. Organisaties kunnen 
deze problemen voorkomen door transactietypes 
en verwachte transactieresultaten beter te defi-niëren. 
Conformance checking 
Conformance checking houdt in dat het 
gedrag dat een procesmodel voorschrijft, wordt 
vergelijken met het gedrag geregistreerd in het 
logbestand. Binnen VISI-projecten kan con-formance 
checking op twee manieren worden 
toegepast: 1) om de kwaliteit van de ontdekte 
modellen te toetsen en 2) om het waargenomen 
gedrag in het logbestand te vergelijken met het 
voorgeschreven gedrag in het raamwerk. In dit 
stadium van het onderzoek hebben de auteurs 
alleen het eerste met behulp van Prom gedaan. 
In vervolgonderzoek zullen zij kijken hoe de 
raamwerken te converteren zijn naar procesmodellen 
(bijvoorbeeld Petrinettten), zodat 
zij ook het tweede met Prom kunnen doen. 
Vooralsnog hebben zij handmatig de ontdekte 
procesmodellen vergeleken met het raamwerk. 
Figuur 10 toont de fitness van de drie ontdekte 
procesmodellen verkregen door een replay van 
het logbestand. Deze waarde is hoog, zoals ook 
de verwachting is in een door workflow onder-steund 
bedrijfsproces. 
Figuur 11 toont een histogram van de trace fitness
informatie / augustus 2014 
39 
Dr. ir. Linda Terlouw 
Terlouw is enterprise-architect ICRIS, docent Nyenrode en 
voorzitter Ngi-NGN SIG Architectuur. 
E-mail: linda.terlouw@icris.nl 
Prof. dr. Hans Mulder 
Mulder is verbonden aan de Universiteit Antwerpen, Antwerp 
Management School, de stuurgroep van VISI en Viagroep nv. 
E-mail: hans.mulder@viagroep.nl 
Literatuur 
Aalst, W.M.P. van der (2011). Process mining: discovery, 
conformance and enhancement of business processes. 
Berlin: Springer-Verlag. 
CROW (2014). Leidraad VISI-systematiek. 
http://www.crow.nl/vakgebieden/contracteren/ 
visi-communicatie-in- 
de-bouw/publicaties. 
eerste analyses van een drietal projecten. In 
de analyse van deze drie projecten hebben de 
auteurs de volgende ontdekkingen gedaan: 
1. Het bleek dat de VISI-archieven tot nu toe ‘in 
een la’ verdwenen. Met behulp van process 
mining kunnen VISI-gebruikers de archieven 
gebruiken om raamwerken van toekomstige 
projecten beter in te richten. 
2. De ontdekte procesmodellen hebben een 
hoge tot zeer hoge fitness en geven dus een 
betrouwbare beschrijving van hoe de proces-sen 
daadwerkelijk verlopen zijn. 
3. Raamwerken (de vooraf gedefinieerde work-flowprocessen) 
beschrijven niet altijd de 
relatie tussen transacties. Soms ontstaat er pas 
een relatie tussen transacties op runtime. Dit 
betekent dat er op voorhand geen inzicht is 
in hoe processen gaan lopen. Process mining 
creëert dit inzicht op basis van hoe de proces-sen 
daadwerkelijk gelopen zijn. 
4. Het blijkt dat de duur van cases heel erg 
varieert. Dit kan voor een deel verklaard 
worden, omdat een project verschillende typen 
processen bevat. Voor een groot deel zit de 
variatie ook in dezelfde typen processen. De 
cases met een lange tijdsduur zijn interessant 
voor nader onderzoek. 
5. Het blijkt dat sommige personen zwaar belast 
zijn. Wellicht is het mogelijk processen te 
versnellen door extra mensen in te zetten in de 
betreffende rol. 
6. Er staan transacties in het raamwerk die de 
partijen niet blijken te gebruiken. Dit kan zijn, 
omdat het raamwerk een bredere scope heeft 
en partijen het voor meerdere typen projecten 
gebruiken. Het kan ook zijn dat de transacties 
overbodig zijn. 
Inmiddels hebben meerdere VISI-deelnemers 
interesse getoond om mee te werken aan ver-volgonderzoek. 
De volgende stap in het onder-zoek 
is het uitvoeren van meer diepgaande 
analyses van de tientallen projecten waarvan de 
onderzoekers inmiddels logbestanden hebben 
gekregen. Aangezien verschillende bedrijven 
binnen een sector gebruikmaken van dezelfde 
standaard kunnen zij met behulp van process 
mining niet alleen hun eigen processen analy-seren, 
maar ook processen tussen verschillende 
organisaties vergelijken. De overweldigende 
interesse van de deelnemers biedt de mogelijk-heid 
benchmarkgegevens voor VISI-projecten 
op te stellen, zodat de hele sector kan profiteren 
van process mining. 
Project 1 Project 2 Project 3 
Trace fitness 0,93 0,83 0,97 
Figuur 9. Animatie van cases per proces 
Figuur 10. Fitness van ontdekte procesmodellen 
Figuur 11. Histogram van de trace fitness

More Related Content

Similar to artikel process mining

Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control
Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in controlUitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control
Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in controlPeter Kalmijn
 
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011Visi gebruikersgroep, 21 april 2011
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011CROW
 
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16Geert Henk Wijnants
 
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectief
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectiefSourcing Governance vanuit juridisch perspectief
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectiefguestfe9f3f
 
Contractmanagement als must (ag juli 2010)
Contractmanagement als must (ag juli 2010)Contractmanagement als must (ag juli 2010)
Contractmanagement als must (ag juli 2010)Advocatenkantoor-Legalz
 
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016Wouter Lohmann
 
Integrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes WebversieIntegrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes WebversieFriso de Jong
 
Integrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes WebversieIntegrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes Webversieguest8873af
 
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijken
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijkenRapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijken
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijkenswaipnew
 
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0Hans van Gurchom
 
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...PlatformSecurityManagement
 
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchain
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchainmeetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchain
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij BlockchainVNG Realisatie
 
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente Arnhem
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente ArnhemPresentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente Arnhem
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente ArnhemIvar Timmer
 
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...KING
 
Presentatie Linkedin
Presentatie LinkedinPresentatie Linkedin
Presentatie Linkedinhansnijssen
 
110418 VISIonTour IBG4
110418 VISIonTour IBG4110418 VISIonTour IBG4
110418 VISIonTour IBG4J.P. Eelants
 
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?Digipolis Antwerpen
 
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v0220170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02KING
 
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 novemberPresentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 novemberKING
 

Similar to artikel process mining (20)

Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control
Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in controlUitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control
Uitvoeringsprocessen wendbaar en permanent in control
 
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011Visi gebruikersgroep, 21 april 2011
Visi gebruikersgroep, 21 april 2011
 
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16
Verslag van de technische compliance bijeenkomst van do.19Mei16
 
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectief
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectiefSourcing Governance vanuit juridisch perspectief
Sourcing Governance vanuit juridisch perspectief
 
Contractmanagement als must (ag juli 2010)
Contractmanagement als must (ag juli 2010)Contractmanagement als must (ag juli 2010)
Contractmanagement als must (ag juli 2010)
 
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016
Aanbestedingswet verdringt klassieke supply chain-processen, Deal oktober 2016
 
Integrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes WebversieIntegrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes Webversie
 
Integrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes WebversieIntegrate Flyer Nes Webversie
Integrate Flyer Nes Webversie
 
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijken
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijkenRapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijken
Rapport de-aanhouder-wint-samenwerken-aan-veilige-krachtwijken
 
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0
170613 grip op complexiteit ict fysieke domein omgevingscongres v1.0
 
Establishing Soa And Soa Governance Hsa
Establishing Soa And Soa Governance HsaEstablishing Soa And Soa Governance Hsa
Establishing Soa And Soa Governance Hsa
 
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...
ASMC 2017 - Cor Treure - Cloud-benefits for the Customers: van concept naar a...
 
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchain
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchainmeetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchain
meetup 11102018 - De keuzes te maken bij Blockchain
 
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente Arnhem
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente ArnhemPresentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente Arnhem
Presentatie Innovatie en Legal Tech, gemeente Arnhem
 
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...
Werkconferentie 3D: Nut en noodzaak van zaakgericht werken in de keten van he...
 
Presentatie Linkedin
Presentatie LinkedinPresentatie Linkedin
Presentatie Linkedin
 
110418 VISIonTour IBG4
110418 VISIonTour IBG4110418 VISIonTour IBG4
110418 VISIonTour IBG4
 
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?
Slimme IT-oplossingen voor overheden. Is een Open City Platform het antwoord?
 
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v0220170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
20170331 omgevingswet presentatie leveranciersdag king v02
 
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 novemberPresentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
Presentatie Visie stelseldiensten leveranciersbijeenkomst 17 november
 

More from CROW

NCBOR 2017 | Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrij
NCBOR 2017 |  Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrijNCBOR 2017 |  Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrij
NCBOR 2017 | Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrijCROW
 
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safety
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safetyNCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safety
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safetyCROW
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheidCROW
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheidCROW
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheidCROW
 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb CROW
 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer CROW
 
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en Verhardingen
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en VerhardingenNCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en Verhardingen
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en VerhardingenCROW
 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet CROW
 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling CROW
 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt CROW
 
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...CROW
 
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburg
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburgNCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburg
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburgCROW
 
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheer
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheerNCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheer
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheerCROW
 
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017CROW
 
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...CROW
 
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...CROW
 
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017CROW
 
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017CROW
 
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...CROW
 

More from CROW (20)

NCBOR 2017 | Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrij
NCBOR 2017 |  Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrijNCBOR 2017 |  Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrij
NCBOR 2017 | Living Lab Tilburg: van hufterproof naar gastvrij
 
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safety
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safetyNCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safety
NCBOR 2017 | Living lab tilburg: van hufterproof naar gastvrij met smart safety
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: veiligheid
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: duurzaamheid
 
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheidNCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheid
NCBOR 2017 | Midden in de maatschappij: toegankelijkheid
 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb 
NCBOR 2017 | Beheerders spin in het dataweb 
 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer 
NCBOR 2017 | Beheer van de toekomst is kansgestuurd beheer 
 
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en Verhardingen
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en VerhardingenNCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en Verhardingen
NCBOR 2017 | Sneak preview: Beheersystematiek Openbare Ruimte en Verhardingen
 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet 
NCBOR 2017 | Innovatief participatiebestek Dordrecht: bewoners aan zet 
 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling 
NCBOR 2017 | Energietransitie: beheeropgave in de hoogste versnelling 
 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt 
NCBOR 2017 | Het is glashelder: krachten bundelen werkt 
 
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...
NCBOR 2017 | Sturen op beleving: “Een positieve beleving begint waar ergernis...
 
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburg
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburgNCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburg
NCBOR 2017 | 10 dagen koningsdag in de binnenstad van tilburg
 
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheer
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheerNCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheer
NCBOR 2017 | Ontwikkelingen beginnen bij beheer
 
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Participatiebestek in gemeente Dordrecht | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
 
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...
Tevredenheids- en effectbestek, gemeente Stichtse Vecht | Praktijkmiddag Beel...
 
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...
Het effectbestek, van stakeholders naar KPI’s | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit...
 
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Klimaatverandering: risico opdrachtnemer? | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
 
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
Mini-examen inspecteur beeldkwaliteit | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit 2017
 
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...
Veranderingen in de kwaliteitscatalogus 2018 | Praktijkmiddag Beeldkwaliteit ...
 

artikel process mining

  • 1. informatie / augustus 2014 32 VISI is een ISO-standaard voor communicatie in de bouwsector. Na afronding van projecten blijft de procesinformatie beschikbaar in VISI-archieven. Een schat aan informatie! Hoe pas je process mining hierop toe? Linda Terlouw en Hans Mulder Process mining van VISI-archieven voor verbetering coördinatie tussen bouworganisaties i process mining Schatgraven in bouwprojecten De VISI-standaard is sinds 2008 in gebruik bij opdrachtgevers en uitvoerders in de bouwsec-tor en is gebaseerd op DEMO (www.demo.nl). Een groot aantal topbedrijven en overheden in de GWW-sector, waaronder Gemeentewerken Rotterdam, Bouwdienst Rijkswaterstaat, Pro-rail, Gemeente Den Haag, Ingenieursbureau Amsterdam, Provincie Gelderland, passen VISI toe. De afkorting VISI staat voor ‘Voorwaarden scheppen voor invoeren van standaardisatie ICT in de GWW-sector’. Deze volzin duidt aan dat de standaard tot doel heeft afspraken te maken voor digitale communicatie tussen partners in grote infrastructuurprojecten. Deze afspraken moeten het mogelijk maken dat partners snel en flexibel samenwerking en communicatie kunnen opzet-ten, waarmee kansen ontstaan om doorlooptijd en kosten omlaag te brengen. Concreet houdt dit in dat partners in een project van tevoren een raamwerk afspreken, waarin procesafspraken staan gedefinieerd. Deze procesafspraken regelen zij middels ondersteunende workflowsoftware. In de uitvoering van projecten dienen de partners zich aan deze procesafspraken te conformeren. Het uitwisselings- en archiveringsformaat voor afgeronde bouwprojecten heet een ‘VISI-ar-chief ’1. Vanaf oktober 2008 zijn in versie 1.2 de VISI-archieven met tijdstempels geschikt voor de toepassing van process mining. De reden van deze toevoeging is dat de informatie die in het VISI-archief aanwezig is, volledig moet zijn om de totale communicatie te reproduceren.2 De VISI-archieven vormen ook de bron van waar-heid bij juridische conflicten tussen partijen. Interviews Uit de interviews met Gemeentewerken Rot-terdam, Prorail en Provincie Gelderland komt naar voren dat de voordelen van VISI met name gericht zijn op het ondersteunen van het project-management en de projectadministratie, omdat eenvoudig nagegaan kan worden of een goedkeu-ring wel of niet verstrekt is en snel na te kijken is hoe een opdracht (mis)gelopen is. Daarnaast maakt VISI het mogelijk de processen binnen een project te archiveren en een eindafrekening op te stellen. Geen van de geïnterviewden was bekend met process mining, en vertrouwen in de praktijk op inspecties en projectevaluaties. De VISI-ar-chieven ‘verdwenen in een la’ en werden alleen gebruikt bij juridische discussies. Na een korte demonstratie in process mining zagen zij diverse voordelen in het analyseren van de uitgevoer-de processen. De softwaresystemen die zij nu gebruiken bieden goede ondersteuning voor de uitvoering van processen, maar bieden beperkte mogelijkheden voor het analyseren van uitgevoer-de processen. De VISI-standaard doet zelf ook geen uitspraken over analyse. De geïnterviewden [1] VISI syst.1.3.03 Bijlage 10 Richtlijn archiveren VISI-projecten, CROW, [2] “De correcte her-opbouw van berichten, raamwerk(en) en project specifieke bericht(en) kan alleen met projecten die onder de 1.2 systema-tiek draaien omdat daar alle berichten met een DateTime value werken. In de 1.1 systematiek werd alleen met een Date value gewerkt waardoor het niet mogelijk is berichten per dag in de juiste volgorde terug te zetten
  • 2. informatie / augustus 2014 33 Samenvatting Met process mining kunnen bouworganisaties globale statistieken krijgen over de tijdsduur van cases, transacties en transactietypes en over de frequentie van berichttypes en transactietypes. Een heel bouwproject (VISI-archief) is hierbij een logbestand en een case is een keten van samenhangende transacties. Process mining biedt de mogelijkheid trends te ontdekken voor het complete project en vervolgens in te zoomen op individuele cases om knelpunten verder te analyseren. gaven aan interesse te hebben in antwoorden op de volgende vragen: 1. Hoe lang staan de transacties open? Waar zitten de grootste knelpunten binnen proces-sen qua doorlooptijd? Hoe verhouden wacht-tijden zich tot reactietermijnen? (performance analysis) 2. En bij wie staan de transacties open? Hoe druk hebben de verschillende actoren het en welke personen/teams worden het meest belast? (organizational mining) 3. Welke transacties worden niet gebruikt? Con-formeren de partijen zich aan het vooraf opge-stelde raamwerk? Worden de stappen juist en volledig doorlopen conform VISI? (process discovery en conformance checking) Datapreparatie Voor de analyse hebben de auteurs gebruik-gemaakt van VISI-archieven in de vorm van XML-berichten, geëxporteerd uit VISI-work-flowsoftware. Bakker en Spees en Infostrait, leveranciers van VISI-software, hebben als deelnemers aan dit onderzoek de bestanden aangeleverd. Figuur 1 toont de relevante begrip-pen uit de VISI-standaard [VISI, 2012] en hun onderlinge relaties. De standaard maakt onder-scheid tussen transacties en berichten. Onder transacties verstaat VISI diensten die een partij aan een andere partij levert, zoals ‘Oplevering project’ of ‘Wijzigen contract’. Dit kan zowel tussen verschillende organisaties zijn als bin-nen één organisatie. Bedrijfsprocesinstanties, cases genoemd in process mining, bestaan uit bericht transactie berichttype transactietype persoon rol is ontvanger van is van type is verzonden t.b.v. is toegestaan in is toegestaan als ouder van is toegestaan als executor van is toegestaan als initiator van is initiator van is van type is ouder van is verzender van is executor van »De VISI-archieven vormen de bron van waarheid bij juridische conflicten tussen partijen« Figuur 1. Relevante begrippen uit de VISI-standaard en hun onderlinge relaties
  • 3. informatie / augustus 2014 34 boomstructuren van een of meerdere transac-ties. Dit wil zeggen dat transacties onderling een ouder-kindrelatie kunnen hebben. Een transactie heeft een uniek id en is van een bepaald trans-actietype. Voor elk transactietype is gedefinieerd welke rollen executor (uitvoerder van de dienst) en initiator (afnemer van de dienst) mogen zijn. Personen vervullen deze rollen tijdens de uit-voering van de transacties. In de uitvoering van bedrijfstransacties verzenden zij berichten. Een bericht heeft een uniek id en is van een bepaald berichttype. Elk bericht heeft een koppeling met de transactie ten behoeve waarvan het verzonden is. Personen zijn geregistreerd als verzender of ontvanger van de berichten. De initator en de executor van een transactie kunnen beiden zowel berichten versturen als ontvangen. De informatie benodigd voor de constructie van logbestanden in XES-formaat3 (de standaard voor logbestanden ten behoeve van process mining) Case-id Berichttypenaam Transactie-nummer Transactietype-naam Oudertransactie-nummer Verzender Timestamp - Melding (Aanleveren afwijking door ON) 1482 T17 Aanleveren afwijking door ON 0 PER_1744cc37baec4a83 bd292dab860ea34e 24-02-13 21:38 - Afkeuring afwijking (Aanleveren afwijking door ON) 1482 T17 Aanleveren afwijking door ON 0 PER_c39bd1d9c1e8467 dbfef46f82f159fa4 5-04-13 17:03 Verzoek behandeling (Aanleveren termijnstaat door ON) 1483 T19 Aanleveren termijnstaat door ON 0 PER_1744cc37baec4a83 bd292dab860ea34e 8-08-13 12:36 Acceptatie (Aanleveren termijnstaat door ON) 1483 T19 Aanleveren termijnstaat door ON 0 PER_c39bd1d9c1e8467 dbfef46f82f159fa4 8-08-13 17:24 Oordeelverzoek (Verzoek oordeel termijnstaat) 1486 T97 Verzoek oordeel termijnstaat 1483 PER_c39bd1d9c1e8467 dbfef46f82f159fa4 12-08-13 11:19 - Adviesverzoek wijziging plus offerte (Verzoek advies wijziging) 1139 T104 Verzoek advies wijziging 294 PER_c39bd1d9c1e8467 dbfef46f82f159fa4 26-08-13 12:12 <event> <string key="concept:name" value="T19 Aanleveren termijnstaat door ON"/> <string key="lifecycle:transition" value="Verzoek behandeling (Aanleveren termijnstaat door ON)"/> <date key="time:timestamp" value="2013-08-08T17:24:43+02:00"/> <string key="org:resource" value="PER_1744cc37baec4a83bd292dab860ea34e"/> <string key="Event" value="Verzoek behandeling (Aanleveren termijnstaat door ON)"/> <string key="Verzender" value="PER_1744cc37baec4a83bd292dab860ea34e"/> <string key="Activity" value="T19 Aanleveren termijnstaat door ON"/> </event> <event> <string key="concept:name" value="T97 Verzoek oordeel termijnstaat"/> <string key="lifecycle:transition" value="Oordeelverzoek (Verzoek oordeel termijnstaat)"/> <date key="time:timestamp" value="2013-08-12T11:19:11+02:00"/> <string key="org:resource" value="PER_c39bd1d9c1e8467dbfef46f82f159fa4"/> <string key="Event" value="Oordeelverzoek (Verzoek oordeel termijnstaat)"/> <string key="Verzender" value="PER_c39bd1d9c1e8467dbfef46f82f159fa4"/> <string key="Activity" value="T97 Verzoek oordeel termijnstaat"/> </event> Figuur 2. Logbestanden verkregen na eerste bewerking bronbestanden Figuur 3. Fragment XES-bestand is verdeeld over meerdere XML-bestanden. De eerste stap van de process mining is het samen-voegen van de benodigde informatie op basis van relatiesleutels. Dit leidt tot logbestanden zoals weergegeven in figuur 2. In de VISI-archieven bestaan id’s voor transacties (de diensten die partijen aan elkaar leveren) waar individuele berichten in gegroepeerd zijn. In het voorbeeld zien we transacties 1482, 1483, 1486 en 1139. Echter, we zijn niet geïnteresseerd in individuele transacties, maar in ketens van trans-acties. Deze ketens van transacties zijn de cases. Binnen de VISI-standaard bestaan echter geen case-id’s op dit niveau. De transacties zijn alleen aan elkaar gerelateerd via ouder-kindrelaties. Om tot een cases te komen in de logbestanden, moe-ten we dus transacties aan elkaar gaan ‘rijgen’. Transactie 1486 is bijvoorbeeld een kindtransactie van transactie 1483. Op basis van de ouder-kindrelaties tussen trans- [3] Voor nadere informatie, zie http:// www.xes-standard.org
  • 4. informatie / augustus 2014 35 projecten hebben een relatief lange tijdsduur van meerdere maanden of meerdere jaren. Performance analysis Figuur 5 toont een overzicht van één van de projecten over de duur van de cases en de duur van transacties. Bij de interpretatie van de duur van de transactie moet niet vergeten worden dat transacties een ouder-kindrelatie kunnen hebben, waarbij oudertransacties moeten ‘wach-ten’ tot hun kindtransacties afgesloten zijn. De gegevens tonen aan dat er een grote variatie is in de duur van de cases en processen. Ook is te zien dat er heel veel cases en transacties zijn die minder dan een dag duren. Om inzicht te krijgen in doorlooptijd van de indi-viduele cases kunnen organisaties gebruikmaken van dotted charts. Zoals eerder gezegd zijn de cases ketens van transacties. Ten behoeve van de diver-se transacties wisselen twee partijen berichten uit. Project 1 Project 2 Project 3 Startdatum 3-9-2009 14-2-2012 4-8-2011 Einddatum 6-10-2010 5-2-2014 12-2-2014 Aantal cases 351 705 273 Aantal verstuurde berichten (events) 1424 4037 696 Aantal berichttypen (event type) 41 151 51 Aantal transactietypen 14 39 22 Aantal verzenders van berichten (originators) 7 9 6 Minimum aantal verstuurde berichten (events) per case 1 1 1 Gemiddelde aantal berichten (events) per case 4 6 3 Maximaal aantal berichten (events) per case 19 31 15 »We zijn niet geïnteresseerd in individuele transacties, maar in ketens van transacties« Project 1 Kortst Langst Gemiddeld Standaarddeviatie Mediaan Modus Duur case <1 dag 361 dagen 42 dagen 62 dagen 14 dagen <1 dag Duur transactie <1 dag 344 dagen 38 dagen 57 dagen 13 dagen <1 dag Figuur 4. Loganalysegegevens per project Figuur 5. Doorlooptijden cases en transacties voor één van de projecten acties kan een recursief algoritme case-id’s gene-reren. De wortel van elke transactieboom is een transactie zonder oudertransactie. Alle bomen van transacties en de bijbehorende berichten krijgen hun eigen case-id. Per bouwproject kun-nen de auteurs op basis van deze structuur een XES-bestand aanmaken. Figuur 3 toont een fragment van een van de XES-bestanden. De XES-bestanden maken geen onderscheid tussen de verschillende proces-sen binnen een project. Dit onderscheid is op basis van de VISI-logbestanden namelijk niet te maken. Zoals later te zien is kunnen de verschil-lende processen met behulp van een process mining tool, zoals Prom, eenvoudig gefilterd worden uit dit totaalbestand. Globale analyse Figuur 4 toont overzichtsgegevens van drie projecten, verkregen uit Prom. Infrastructurele
  • 5. informatie / augustus 2014 36 i process mining Figuur 6. Dotted chart die de duur van de verschillende cases toont Figuur 7. Dotted chart die toont wie op welk moment een bericht stuurt
  • 6. informatie / augustus 2014 37 maar nu daadwerkelijk kan worden vastgesteld. Als een initiator van een transactie veel tijd heeft tussen het eerste bericht waarin hij een verzoek doet voor uitvoer van de transactie en het laatste bericht waarin de transactie al dan niet succes-vol afgerond is, dan kan dit wijzen op een lange wachttijd. Process discovery Om een eerste indruk van de processen te krij-gen hebben de auteurs processen ‘gemined’ met de heuristische en fuzzy miner. Een voorbeeld van zo’n diagram staat weergegeven in figuur 8. De fuzzy miner biedt de mogelijkheid activiteiten te clusteren om complexiteit te verbergen (de groene achthoeken). De mate van clustering is in te stellen en op een cluster is in te zoomen. Ook is aan te geven wat de drempel is om edges wel of niet weer te geven. Op deze manier kan, zelfs zonder het raamwerk van het project te bekijken, snel een overzicht gekregen worden over de pro-cessen. Het blijkt dat projecten zowel bedrijfs-processen kennen die bestaan uit één transactie als bedrijfsprocessen die bestaan uit meerdere transacties. Dit is gemakkelijk te zien, omdat elke processtap in het diagram bestaat uit een samenstelling van het transactietypenummer, de transactietypenaam en de berichtnaam. Deze overzichtsplaten bevatten alle verschillende bedrijfsprocessen binnen een project. Aangezien bedrijfsprocessen binnen de VISI-standaard boomstructuren van transacties zijn, kost het Figuur 6 illustreert een voorbeeld van een dotted chart van een willekeurig project. De verticale as bevat alle verschillende cases in het project. De horizontale as geeft de tijd weer. Elke stip is een verstuurd bericht. De kleur van de stip geeft aan in het kader van welk transactietype het bericht verstuurd wordt. In deze diagrammen kunnen VISI-gebruikers snel zien welke trans-actietypes veel voorkomen en welke weinig. Ook kunnen zij zien welke transacties meestal kort en welke meestal lang duren. Er is een grote sprei-ding in de duur van de verschillende cases. Organizational mining Dotted charts geven tevens inzicht in de belas-ting van medewerkers en het type bedrijfstrans-acties dat medewerkers uitvoeren. Figuur 7 toont een voorbeeld. De kleur van de stip geeft wederom aan in het kader van welk transactietype de persoon het bericht ver-stuurt. In dit voorbeeld sturen negen personen berichten, waarvan één persoon de beheerder is. Sommige personen sturen berichten in het kader van veel verschillende transacties, andere personen richten zich op slechts één tot drie transacties. Aan de hand van dit type diagram kunnen organisaties zien welke medewerkers het vaakst transacties initiëren en executeren (uitvoeren). Het veel gelijktijdig of snel achter elkaar executeren van transacties kan wijzen op een overbelasting van bepaalde medewerkers wat in de praktijk door medewerkers gesteld wordt, Figuur 8. Voorbeeld processen ‘gemined’ met fuzzy algoritme
  • 7. informatie / augustus 2014 38 i process mining van de cases van één van de projecten. Hierin is te zien dat verreweg de meeste cases zich aan het model conformeren. Met behulp van filtering kunnen alle cases met een fitness van minder dan 100 procent nader onderzocht worden. Mogelijke oorzaken van een fitness van minder dan 100 procent zijn: 1) het ontdekte model klopt niet (dit na te gaan door te vergelijken met het raamwerk), 2) er zijn veranderingen in het raamwerk opgetre-den gedurende het project, 3) cases stoppen voordat zij het hele proces doorlopen hebben, 4) de workflowsoftware conformeert zich niet volledig aan het raamwerk, 5) er is handmatig ingegrepen in de flow van de cases (bijvoorbeeld om zaken te herstellen). In vervolgonderzoek zullen de auteurs nagaan waarom de logs soms afwijken van het proces (zover niet veroorzaakt door fouten in ontdekte modellen). Interessante vraagstukken hierbij zijn bijvoorbeeld waarom cases voortijdig eindigen en beheerders handmatig ingrijpen als hier sprake van is. Conclusies en vervolg Door de adoptie van de VISI-standaard beschik-ken directievoerders, aannemers en andere organisaties in de bouwsector aan een schat aan informatie waaruit zij lessen kunnen trekken voor toekomstige projecten. De auteurs hebben laten zien hoe zij de data uit VISI-logbestanden getransformeerd en verrijkt hebben en hebben omgezet naar de XES-standaard voor process mining. Met behulp van process mining kunnen organisaties globale statistieken krijgen over de tijdsduur van cases, transacties en transactietypes en over de frequentie van berichttypes en transactietypes. Een heel bouwproject (VISI-archief) is hierbij een logbestand en een case is een keten van samenhangende transacties. Process mining biedt de mogelijkheid trends te ontdekken voor het complete project en ver-volgens in te zoomen op individuele cases om knelpunten verder te analyseren. Ook kunnen zij nagaan welke bericht- en transactietypes niet of nauwelijks gebruikt worden. Mogelijk zijn deze overbodig in het VISI-raamwerk dat zij hanteren. Daarnaast biedt process mining de mogelijkheid geautomatiseerd procesmodellen op te stellen van hoe de processen daadwerkelijk verliepen. In deze fase van het onderzoek hebben de auteurs zich gericht op het prepareren van data uit VISI-logbestanden en op het uitvoeren van weinig moeite een procesmodel per proces te maken. Prom biedt namelijk de mogelijk-heid te filteren op het starttransactietype (de wortel van de boom). Het resultaat is een gefil-terde log met alle cases die starten met een transactie van het betreffende transactietype. Prom biedt de mogelijkheid animaties te maken van hoe de individuele cases verlopen (figuur 9). Aangezien de animatie de casenummers laat zien, kunnen VISI-gebruikers eenvoudig visueel zien welke cases paden hebben die in cirkels rond blijven gaan of veel wachttijd tussen berichten hebben. Het in cirkels rond blijven gaan is een indicatie dat twee partijen niet tot afstemming over een bepaald transactieresultaat kunnen komen. Dit kan duiden op onduidelijk-heid wat verschillende partijen verwachten in een bepaalde transactie. Organisaties kunnen deze problemen voorkomen door transactietypes en verwachte transactieresultaten beter te defi-niëren. Conformance checking Conformance checking houdt in dat het gedrag dat een procesmodel voorschrijft, wordt vergelijken met het gedrag geregistreerd in het logbestand. Binnen VISI-projecten kan con-formance checking op twee manieren worden toegepast: 1) om de kwaliteit van de ontdekte modellen te toetsen en 2) om het waargenomen gedrag in het logbestand te vergelijken met het voorgeschreven gedrag in het raamwerk. In dit stadium van het onderzoek hebben de auteurs alleen het eerste met behulp van Prom gedaan. In vervolgonderzoek zullen zij kijken hoe de raamwerken te converteren zijn naar procesmodellen (bijvoorbeeld Petrinettten), zodat zij ook het tweede met Prom kunnen doen. Vooralsnog hebben zij handmatig de ontdekte procesmodellen vergeleken met het raamwerk. Figuur 10 toont de fitness van de drie ontdekte procesmodellen verkregen door een replay van het logbestand. Deze waarde is hoog, zoals ook de verwachting is in een door workflow onder-steund bedrijfsproces. Figuur 11 toont een histogram van de trace fitness
  • 8. informatie / augustus 2014 39 Dr. ir. Linda Terlouw Terlouw is enterprise-architect ICRIS, docent Nyenrode en voorzitter Ngi-NGN SIG Architectuur. E-mail: linda.terlouw@icris.nl Prof. dr. Hans Mulder Mulder is verbonden aan de Universiteit Antwerpen, Antwerp Management School, de stuurgroep van VISI en Viagroep nv. E-mail: hans.mulder@viagroep.nl Literatuur Aalst, W.M.P. van der (2011). Process mining: discovery, conformance and enhancement of business processes. Berlin: Springer-Verlag. CROW (2014). Leidraad VISI-systematiek. http://www.crow.nl/vakgebieden/contracteren/ visi-communicatie-in- de-bouw/publicaties. eerste analyses van een drietal projecten. In de analyse van deze drie projecten hebben de auteurs de volgende ontdekkingen gedaan: 1. Het bleek dat de VISI-archieven tot nu toe ‘in een la’ verdwenen. Met behulp van process mining kunnen VISI-gebruikers de archieven gebruiken om raamwerken van toekomstige projecten beter in te richten. 2. De ontdekte procesmodellen hebben een hoge tot zeer hoge fitness en geven dus een betrouwbare beschrijving van hoe de proces-sen daadwerkelijk verlopen zijn. 3. Raamwerken (de vooraf gedefinieerde work-flowprocessen) beschrijven niet altijd de relatie tussen transacties. Soms ontstaat er pas een relatie tussen transacties op runtime. Dit betekent dat er op voorhand geen inzicht is in hoe processen gaan lopen. Process mining creëert dit inzicht op basis van hoe de proces-sen daadwerkelijk gelopen zijn. 4. Het blijkt dat de duur van cases heel erg varieert. Dit kan voor een deel verklaard worden, omdat een project verschillende typen processen bevat. Voor een groot deel zit de variatie ook in dezelfde typen processen. De cases met een lange tijdsduur zijn interessant voor nader onderzoek. 5. Het blijkt dat sommige personen zwaar belast zijn. Wellicht is het mogelijk processen te versnellen door extra mensen in te zetten in de betreffende rol. 6. Er staan transacties in het raamwerk die de partijen niet blijken te gebruiken. Dit kan zijn, omdat het raamwerk een bredere scope heeft en partijen het voor meerdere typen projecten gebruiken. Het kan ook zijn dat de transacties overbodig zijn. Inmiddels hebben meerdere VISI-deelnemers interesse getoond om mee te werken aan ver-volgonderzoek. De volgende stap in het onder-zoek is het uitvoeren van meer diepgaande analyses van de tientallen projecten waarvan de onderzoekers inmiddels logbestanden hebben gekregen. Aangezien verschillende bedrijven binnen een sector gebruikmaken van dezelfde standaard kunnen zij met behulp van process mining niet alleen hun eigen processen analy-seren, maar ook processen tussen verschillende organisaties vergelijken. De overweldigende interesse van de deelnemers biedt de mogelijk-heid benchmarkgegevens voor VISI-projecten op te stellen, zodat de hele sector kan profiteren van process mining. Project 1 Project 2 Project 3 Trace fitness 0,93 0,83 0,97 Figuur 9. Animatie van cases per proces Figuur 10. Fitness van ontdekte procesmodellen Figuur 11. Histogram van de trace fitness