Διαθεματική διδασκαλία Κόκλα Μαρία, ΠΕ02 Αρλαπάνος Γιώργος, ΠΕ0404

1. ΜΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ
(ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΕΝΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ)
Διαθεματική διδασκαλία: Κόκλα Μαρία, Φιλόλογος, Αρλαπάνος Γιώργος, Βιολόγος

2. ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ: Ο ΘΕΟΣ ΤΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ & ΥΓΕΙΑΣ
 Γιός του θεού Απόλλωνα και της
Κορωνίδας, κόρης του βασιλιά της
Θεσσαλίας, Φλεγύα. Όταν η
Κορωνίδα ήταν έγκυος, περιμένοντας
το παιδί του Απόλλωνα, ερωτεύτηκε
και παντρεύτηκε έναν θνητό, τον Ισχύ.
Ο Απόλλων οργίστηκε με αυτό και
διέταξε την αδελφή του, την θεά
Άρτεμη, να σκοτώσει την Κορωνίδα.
Ενώ το νεκρό σώμα της Κορωνίδας
καιγόταν ο Απόλλων έβγαλε το μωρό
από την κοιλιά της και το έδωσε στον
Κένταυρο Χείρωνα να το μεγαλώσει.
Ο Χείρωνας έμαθε στον Ασκληπιό
ιατρική και κυνήγι.
 Οι αρχαίοι Έλληνες φαντάζονταν τον
Ασκληπιό ως έναν δυνατό άνδρα με
γένια που καθόταν σε ένα θρόνο. Το
ιερό του ζώο ήταν το φίδι και το
σύμβολο του ήταν ένα ραβδί.

3. ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΑ
 Ναοί όπου οι ιερείς του θεού
τους έδιναν στους ασθενείς
διάφορα φάρμακα από βότανα
και τους συνιστούσαν την
κατάλληλη δίαιτα. Οι ασθενείς
εξαγνίζονταν και προσέφεραν
τα δώρα τους στους ναούς.
Κατόπιν κατέλυαν σε δωμάτια
στα οποία τη νύκτα ερχόταν,
υποτίθεται, ο θεός
μεταμορφωμένος – συνήθως
σε φίδι – και τους θεράπευε.
Στην πραγματικότητα η
θεραπεία γινόταν από τους
ιερείς που χρησιμοποιούσαν
φυσικά φάρμακα και συχνά
έκαναν και χειρουργικές
επεμβάσεις!!!

4. ΤΟ ΑΣΚΛΗΠΙΕΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΎΡΟΥ
 Υπήρχε ένας χώρος, το «άβατον»,
όπου κοιμόταν ο ασθενής. Κατά τον
ύπνο του δινόταν με ενόραση ο
τρόπος με τον οποίον θα έπρεπε να
ενεργήσει, ώστε να θεραπευτεί και
να θεραπεύσει και τους άλλους.
 Τον 4ο αιώνα π.Χ. στο Ασκληπιείο
δημιουργήθηκε και ιαματική πηγή
και οι ασθενείς έκαναν τα ευεργετικά
για την υγεία τους ιαματικά λουτρά.
 Την ίδια εποχή στο μονόροφο κτίριο
του Ασκληπιείου στην Επίδαυρο
χτίσθηκαν άλλοι δυο όροφοι, για να
εξυπηρετηθούν οι δεκάδες ασθενών
που συνέρρεαν από όλη τη χώρα.

5. ΑΛΚΜΑΙΩΝ ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ
 Πρώτος υποστήριξε ότι
ο εγκέφαλος είναι το
κέντρο των αισθήσεων
και των οργανικών
λειτουργιών.
 Περιέγραψε το οπτικό
νεύρο και την
ευσταχιανή σάλπιγγα
στο αυτί.
 Επινόησε χειρουργικά
εργαλεία και έκανε
χειρουργικές
επεμβάσεις στον
εγκέφαλο.

6. ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ ΑΚΡΑΓΑΝΤΙΝΟΣ
 Πολύ πριν τον Δαρβίνο
έβαλε τα θεμέλια της
εξελικτικής επιστήμης,
παρόλο που η θεωρία
του δεν ήταν απόλυτα
σωστή

7. ΔΙΟΓΕΝΗΣ Ο ΑΠΟΛΛΩΝΙΑΤΗΣ
 Πιθανότατα
προχώρησε σε
ανατομές σε
πτώματα, δεδομένου
ότι περιγράφει
ανατομικά το
κυκλοφορικό σύστημα
του ανθρώπου.

8. ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
 Οι μελέτες του
απομυθοποίησαν την
αρρώστια που θεωρείτο μέχρι
τότε ως μια τιμωρία από τον
θεό και την έκανε από
αποκλειστικό θέμα των ιερέων του
Ασκληπιού, σε πεδίο άσκησης
ιατρών – επιστημόνων.
 Η αιτία της ασθένειας βρίσκεται
στον ίδιο τον άρρωστο και ο
ιατρός χρειάζεται να τον εξετάσει
ενδελεχώς για να την βρει. Ο
Ιπποκράτης θεμελίωσε την
κλινική εξέταση του ασθενή και
προχώρησε σε καινοτόμες
μεθόδους θεραπείας με βότανα,
αφεψήματα κτλ.

9. ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
 Ήταν ο πρώτος που ανακάλυψε την
θεραπευτική ιδιότητα της ιτιάς που
περιέχει το ακετυλοσαλικυλικό οξύ
το οποίο στα τέλη του 19ο αιώνα η
γερμανική εταιρία BAYER
παρασκεύασε σε συνθετική μορφή:
την, γνωστή σε όλους μας, ασπιρίνη!
 Ο Ιπποκράτης ασχολήθηκε και με
την ανατομία.
 Επινόησε ειδικά χειρουργικά εργαλεία
(νυστέρια, λαβίδες, ενδοσκόπια). Τα
χειρουργικά εργαλεία που
χρησιμοποιούσε τα απολύμανε,
πριν την εγχείρηση, σε φωτιά ή σε
παλιό κρασί (πλούσιο σε
οινόπνευμα).
 Προχώρησε σε δύσκολες
χειρουργικές επεμβάσεις (η διάνοιξη
του θώρακα, ο τρυπανισμός του
κρανίου κ. α.)

10. ΙΠΠΟΚΡΑΤΗΣ
 Ο Ιπποκράτης είχε σχολή στην Κω και έγραψε 59
βιβλία.
 Έδωσε τεράστια σημασία στην πρόληψη των ασθενειών:
«κάλλιον τό προλαμβάνειν, παρά τό θεραπεύειν».
 Θεμελίωσε την ομοιοπαθητική: «τα όμοια των
ομοίων εισίν ιάματα», δηλαδή το όμοιο μπορεί να
θεραπευτεί με το όμοιο. Δεν είναι διόλου απίθανο ο
Ιπποκράτης ή άλλοι ιατροί της αρχαίας Ελλάδος να
χρησιμοποιούσαν ομοιοπαθητικά φάρμακα, δηλαδή
ισχυρά φάρμακα αραιωμένα σε τέτοιο βαθμό που να μην
είναι τοξικά, αλλά να προκαλούν συμπτώματα όμοια με τη
νόσο και με τον μηχανισμό αυτό να την θεραπεύουν.

11. ΦΙΛΟΛΑΟΣ Ο ΚΡΟΤΩΝΙΑΤΗΣ
 Τις ασθένειες πρέπει να τις
αναζητήσουμε στους χυμούς του
ανθρώπου, δηλαδή στο αίμα, στη
χολή και στο φλέγμα. Αυτό το
δέχεται και η σύγχρονη ιατρική
με τις εξετάσεις αίματος, τις
βιοχημικές εξετάσεις και την εξέταση
πτυέλων (για λοίμωξη ή
μακροσκοπικά για καρκίνο ή
φυματίωση).
 Ο Φιλόλαος έλεγε, επίσης, ότι η
υπερβολική ζεστή ή κρύο, καθώς
και η υπερβολική τροφή μπορούν
να προκαλέσουν ασθένειες. Σχετικά
με το υπερβολικό κρύο προκαλεί
κρυοπαγήματα και ευπάθεια στις
λοιμώξεις, ενώ η υπερβολική ζεστή
προκαλεί θερμοπληξία

12. ΗΡΟΦΙΛΟΣ Ο ΧΑΛΚΙΔΟΝΙΟΣ
 Ήταν ο πρώτος ανατόμος. Έκανε
τομές μάλλον σε ζώα και όχι στον
άνθρωπο. Ίσως, όμως, τελικά να
έκανε στον άνθρωπο, μιας και
κατηγορήθηκε γι’ αυτό. Γενικά, η
ανατομία στο ανθρώπινο σώμα
απαγορευόταν μέχρι λίγο μετά τα
χρόνια της Αναγέννησης.
 Διέκρινε τους τένοντες από τα
αγγεία
 περιέγραψε το νευρικό σύστημα
 ξεχώρισε τα κινητικά από τα
αισθητικά νεύρα και είπε ότι η
έδρα της νόησης είναι ο εγκέφαλος.
 Ο Ηρόφιλος επινόησε και ένα
όργανο για τη μελέτη των
σφυγμών

13. Γαληνός

14. Αναπαράσταση της Ακρόπολης της Ελληνιστικής Περγάμου
(google maps)

15. ● Άφησε τεράστιο συγγραφικό έργο: 22 τόμοι
σχετικοί με όλους τους κλάδους της
Ιατρικής
● Συγκέντρωσε όλη την ως τότε Ιατρική
γνώση (Ιπποκράτης, κ.α.), απέδωσε τα
ονόματα των παλαιών αλλά εξέτασε κριτικά
το έργο τους
● Οπαδός της ‘πειραματικής’ επαλήθευσης

16. ○ + + +
■ Τα αγγεία περιέχουν αίμα
(και όχι αέρα - Ηρόφιλος)
■ Ανοιχτό και σκούρο κόκκινο
χρώμα αίματος
■ Η καρδιά έχει 4 βαλβίδες
■ Ταυτοποίηση 7/12
εγκεφαλικών νεύρων πχ
οπτικό
■ Αντίληψη ψυχοσωματικών
συμπτωμάτων
○ - - -
■ Φλεβοτομή
■ 4 τύποι ανθρώπων
■ Μετάδοση ασθενειών μέσω
‘κακού’ αέρα (mal aria) →
malaria = ελονοσία
Γαληνισμός
Το άκαμπτο ιατρικό δόγμα
σε Ευρώπη και αραβικό
κόσμο ως το 15ο αι.

17. Η φλέβα του Γαληνού
(και η σχετική δυσπλασία στα
νεογέννητα)

18. Θεραπεία της δυσπλασίας - Παιδονευροχειρουργική

19. Ανδρέας Βεσάλιος
Βέλγιο (Αγ.Ρωμ.αυτ/ρία), 1514-1564 μΧ
Εξαιρετικός ανατόμος - σύγχρονη Ανατομική
De humini corporus fabrica
Σταδιακά, επίμονα και εν μέσω αντιδράσεων
κατέρριψε το δόγμα του Γαληνισμού
fact: πέθανε και θάφτηκε στη Ζάκυνθο
Μετά από 1300 χρόνια ‘γαλήνιου’ δογματισμού...

21. Τα σχέδια του Βεσάλιου

22. το ταξίδι συνεχίστηκε...στη νέα εποχή
Ανακάλυψη
μικροοργανισμών
Ασηψία
Διάγνωση
Μέθοδοι και τεχνικές
Θετικές επιστήμες
(βιολογία)
Ελευθερία
Επιστημονική κοινότητα

23. Είστε βέβαιος
πως θα τα
θυμάμαι όλα
αύριο;
Μισό, βάζω
και τις
τελείες..
Όταν μετά από τόση ταλαιπωρία
εμπνέεσαι τη σωστή διδακτική μέθοδο..

24. Κανόνισε να
γράψεις τίποτα
σαχλαμάρες για
μένα..!!
Για σένα
δουλεύω αγόρι
μου!
Όταν ο Γαληνός αποδίδει credits στους προκατόχους του