Driessen, G., & Gennip, H. van (2009). ‘Tagging’ in het onderwijs. Leraren en leerlingen helpen zoeken op het web. Invited presentatie Kennisnet, Utrecht, 19 februari 2009.

1. ‘Tagging’ in het onderwijs
Leraren en leerlingen helpen zoeken op het web
Onderzoek in opdracht van Kennisnet SURFNet
Geert Driessen & Hans van Gennip
ITS - Radboud Universiteit Nijmegen
www.its-nijmegen.nl

2. Achtergronden
• Digitalisering onderwijs
• Explosieve groei gebruik inter- en intranet in het
onderwijs
• Van weten naar weten te vinden
• ‘Information overflow’ op het web
• Zoekmachines & applicaties
• Zoektermen of ‘tags’
• Maar: met tags zoeken vereist tags plaatsen
• En dat gebeurt nog nauwelijks

3. Vraagstelling onderzoek
Hoe maak je het gebruikers zo gemakkelijk, aantrekkelijk en
simpel mogelijk om tags te plaatsen?
Doelgroepen onderzoek
• Leraren en leerlingen/studenten
• Basisonderwijs, voortgezet onderwijs en roc’s
Onderzoeksopzet
• Literatuur/webstudie (zie rapport)
• Ontwikkeling gespreksleidraden (PPT + vbn. sites)
• Gesprekken met leraren en leerlingen (15 sessies, 53 pp.)
• Analyse en rapportage

4. Analysemodel
Mogelijk relevante factoren waarmee leraren en leerlingen te
verleiden zijn om tags te gebruiken (naar Collis & Moonen)
4 E-model Aspecten Vbn. mogelijk te beïnvloeden factoren
Omgeving
(Environment)
ICT-omgeving Gebruikte applicatie voor tagging.
Schoolomgeving Onderwijskundige kenmerken en visie
school.
Effectiviteit
(Effectiveness)
Bij zoeken content
Bij plaatsen tags
Gaat het zoeken snel?
Weegt inspanning op tegen baten?
Gebruiksgemak
(Ease of use)
Bij zoeken content Procedures bij het zoeken?
Bij plaatsen tags Te gebruiken varianten van tags.
Betrokkenheid
(Engagement)
Houding ten opzichte van ICT.

5. Taggen
Traditioneel
• Metadata in HTML-code op webpagina, door bv. bibliothecarissen
volgens vast protocol
• Voordeel: standaardisering
• Nadeel: beperkt aantal descriptoren; vaak geen inhoudelijke experts
Nu
• Informele bottom-up benadering; door gebruikers zelf
• Voordeel: vrijheid; actueel; gebruikers zelf inhoudelijke experts, betere
descriptoren; gratis
• Nadeel: gebrek aan uniformiteit
Compromissen
• ‘Folksonomy’: restricties, samenhang en structuur taggen binnen
communities
• ‘Collabulary’: samenwerking classificatie-experts met inhoudelijk
deskundige gebruikers

6. Effectiever en efficiënter zoeken op het web
Twee strategieën:
• verbetering systeem/de tool, waardoor beter(e) tags
kunnen worden toegevoegd
• scholing gebruikers werken met tags (‘tag literacy’)
Maar, afhankelijk van zoekstrategie:
• exploratief surfen
• gericht zoeken

7. Internetgebruik in de praktijk
Niveauverschillen (bao, vo, roc): individueel/groepsgewijs, ELO,
eenweg/interactief
Zoeken
Leraren en leerlingen: specifieke educatieve sites; wikipedia, google; social sites
Gebruik tags: gericht zoeken: 1-2 tags in text field; surfen: vooral doorklikken
Plaatsen
Leraren vo: aanvullend en ondersteunend materiaal (Kennisnet, ELO); binnen
ELO sterk individueel
Leraren roc: veel meer, ELO
Leerlingen vo: ELO, social sites
Leerlingen roc: veel meer, ELO, social sites
Gebruik tags: weinig, ook weinig bewustzijn nut, bij sommige social sites verplicht
Maar: vrijheid boven alles (=wezen internet)

8. Te beïnvloeden factoren: schoolomgeving
School-
context
Mate van integratie
ICT-gebruik in school
Meer ICT in onderwijsleerproces en meer
digitale content → grotere tag-bereidheid
Gebruik ELO
en internet op
school
Eigen gebruik en
vaardigheid
ELO stimuleert plaatsen content; ervaren
noodzaak tot taggen groeit

9. Te beïnvloeden factoren: systeem / ICT-omgeving
Verplichting
plaatsen tags
Systeem dwingt tot
plaatsen tags
•wordt niet altijd gewaardeerd;
•afhankelijk van doel website
Ondersteunings-
mogelijkheden
Géén directe
ondersteuning
•vrijheid en flexibiliteit staan voorop
Inhoudelijke
suggesties tags
•handig, mits inhoudelijk adequaat
Suggesties
afhankelijk van
community
•duidelijk ervaren meerwaarde
Representatie-
mogelijkheden
Intypen •sterke voorkeur, één of meer tags
Aanvinken •handig, mits inhoudelijk to the point
Aanklikken •handig, mits inhoudelijk to the point
Uitklapscherm •vaak te globaal en omslachtig; alleen bij
specifieke inhoudelijke toepassingen
Tag cloud •niet overzichtelijk; veel leeswerk; weinig
inhoudelijk specifiek
AquaBrowser •qua idee en vormgeving aardig; veel termen niet
semantisch van toepassing
Hulpmiddelen Spellingcorrector •alleen suggesties, niet dwingend; handig i.v.m.
zwakke taalbeheersing en dyslexie

10. Te beïnvloeden factoren: work flow
Zoeken
content
Exploreren
Gericht zoeken
• één zoekterm via zoekmachine surfgedrag,
doorklikken
• met enkele eigen, specifieke tags via
zoekmachine
Plaatsen
content
Zelfgemaakte content • meestal plaatsen in de ELO
• soms gebruik tags
• mappen corresponderend met gebruikte
methode
• soms behoefte om materiaal niet te delen met
anderen
Op internet gevonden
materiaal
• tags soms handig
• structuur vakgebied vormt hulpmiddel
Eigen materiaal (bv.
foto, video) op social
site (bv. Hyves,
YouTube)
• voor eigen bekenden: weinig behoefte aan
tagging
• openbare site: tagging nodig om gevonden te
worden (vaak verplicht)

11. Te beïnvloeden factoren: betrokkenheid gebruikers
Regels
afspreken
Spelling •alleen suggesties
Enkelvoud / meervoud •liever vrije keuze
Taalkeuze •bij jongere leerlingen: NL
Scholing /
training
Aandacht in lessen •behoefte aan expliciete scholing varieert
•taggen als onderdeel internetgebruik
•vanaf basisschool
•demo-video op Kennisnet
Zelfinstructie in systeem •handig
Kosten /
baten
Bekendheid en motivatie •als uitleg functie tagging → grotere
bereidheid plaatsen