Perakaunan Islam – Satu Sorotan Sejarah Apologize in advance, I butchered AAOIFI facts.

1. CTU 231 PERAKAUNAN ISLAM
PERAKAUNAN ISLAM –
SATU SOROTAN SEJARAH

2. ZAMAN AWAL DAN PERKEMBANGAN

3. • Penemuan simpanan rekod perakaunan terawal yang di percayai wujud pada
zaman Assyria, Sumeria dan Mesir Purba sejak 3500 SM
• Papyrus (kertas) dan Cala mus (pen) di gunakan dalam urusan perekodan.
• Pada tahun 1340, Rekod catatan bergu di temui di dalam sebuah buku akaun
Messari di bandar Genoa.
• Luca Pacioli di gelar sebagai Bapa Perakaunan kerana beliau merupakan orang
pertama yang mendokumentasikan sistem catatan bergu dalam bukunya yang
berjudul “Summa de Arithmetica, Geometria, Proportioni et Proportionalita”
• Perakaunan pada zaman jahiliah muncul secara tidak langsung di mana
masyarakat jahiliah menjalankan aktiviti jual beli.Namun, aktiviti jual beli
yang di jalankan adalah berlandaskan riba.

4.  Nabi Muhammad telah
menceburi bidang perniagaan di usia yang
muda. (sirah nabi)
 Ketika Nabi Muhammad S.A.W
memerintah madinah, baginda tidak
mencipta mata wang sendiri tetapi
menggunakan mata wang dinar kerajaan
Bayzantin dan Dirham kerajaan Sasanid
Parsi. Pada zaman pemerintahan Abdul
Malik Bin Marwan pada 65h, barulah mata
wang Negara Islam dicipta.
Abu Musa’ Al-Asya’ari mengeluarkan
laporan bahawa kenyataan ini telah
direkodkan oleh At-Tirmidzi dalam Jami’-
nya Ibnu ‘Asakir dan beberapa ahli hadis
yang lain, buat kali pertama Nabi
Muhammmad telah mengikuti rombongan
dagang ialah ketika berusia sekitar 12
tahun iaitu dari kota Makkah menuju ke
Syam yang jaraknya dalam 900KM.

5.  Rasullullah S.A.W telah mengarahkan supaya catatan di buat kepada
penerimaan dan perbelanjaan harta zakat dan sedekah.(catatan beregu)
 Nabi Muhammad S.A.W juga menggunakan timbangan Mekah dan
sukatan Madinah supaya pembayaran zakat lebih jelas menggunakan
piawaian dinar dan emas
 Dokumen yang di gunakan juga mempunyai objektif dan elemen yang
sahih untuk membuktikan bahawa setiap transaksi yang berlaku adalah
berlandaskan kebenaran dan memiliki ukuran nilai yang betul
 Pada zaman Rasulluallah S.A.W ilmu 'simpankira' dianggap sebagai satu
yang amat perlu dan menjadi syarat di dalam pentadbiran zakat, jualbeli
dan sebagainya

6. Sebagaimana firman Allah dalam surah Al-Baqarah Ayat 282 yang
bermaksud :
‘Wahai orang-orang yang beriman! Apabila kamu menjalankan sesuatu
urusan dengan hutang piutang yang diberi tempoh hingga ke suatu masa
yang tertentu maka hendaklah kamu menulis (hutang dan masa
bayarannya) itu dan hendaklah seorang penulis di antara kamu
menulisnya dengan adil (benar) dan janganlah seseorang penulis enggan
menulis sebagaimana Allah telah mengajarkannya.
 Jual beli kaum arab mempunyai pelbagai cara. Namun, Nabi Muhammad
S.A.W hanya membenarkan sesetengah cara jual beli yang lama yang
tidak bertentangan dengan prinsip-prinsip perniagaan dalam syariat islam.
Baginda juga menegah sebarang urusan jual beli yang melanggar tuntutan
syarak.seperti Riba, Penipu ,Gharar, Rasuah (*)

7. • Penubuhan jabatan khusus yang di panggil “Diwan” (menguruskan hal ehwal
perakaunan) untuk membuat catatan semua harta yang di perolehi dan yang
di belanjakan.
• .Penubuhan Diwan yang berkaitan dengan kutipan cukai kharaj (*) dan cukai-
cukai lain.
• Semua aktiviti akan di rekod dengan jelas seperti yang di laksanakan dalam
pengurusan asset di Baitul Mal. Segala aktiviti kewangan direkod dalam buku
catatan harian dengan meletakkan tarikh, haribulan dan tahun.
• Setiap akaun yang di sediakan perlu di audit oleh pegawai yang lebih tinggi
(*) dan setiap perubahan wang perlu di beri penjelasan. Ketetapan ukuran
juga sangat di titik beratkan untuk mewujudkan keadilan dan keharmonian
dalam masyarakat.
• Sistem pembahagian zakat juga di rekod untuk memastikan segala urusan
keluar masuk wang di kawal dengan lebih sistematik dan adil serta telus.

8. Zaman Ummaiyah dan Abasiah di mana pada zaman ini islam berada di
puncak ketemadunan disebabkan oleh islam menjadi pusat rujukan ilmu
pengetahuan, perluasan kuasa, kaedah percukaian , perdagangan
antarabangsa dan pengurusan baitulmal. Terdapat banyak kitab-kitab yang
menulis mengenai riba, percukaian, kewangan dan lain-lain.
• Al -Qalqaysandi telah memperkenalkan istilah simpan kira didalam
baitulmal seperti: (mantapkan lagi)
a) Al- Wasil : Butir penerangan terperinci
b) Al- Hasil : Pendapatan
c) Al- Muhdir : Aliran wang masuk
d) Al- Mukhrij : Aliran wang keluar

9. • Beberapa peraturan telah diperkenalkan untuk memastikan aktiviti
perakaunan berjalan dengan lancar. Antaranya adalah :
i) Semua penyata kewangan mestilah dibuat secara bertulis dengan
angka yang ringkas dan jelas.
ii) Setiap penyata perakaunan mestilah dilampirkan dengan dokumen yang
sah
iii) Semua harta hendaklah disimpan ditempat yang ditempat yang
ditetapkan bagi tujuan keselamatan.
iv Orang yang menguruskan semua kerja perakaunan mestilah seorang
yang jujur dan amanah.
v) Semua penyata perakaunan mestilah disahkan oleh pihak yang
bertauliah

10. Kerajaan Abbasiyyah terdiri daripada orang Arab. Masyarakat
yang menbangunkan Negeri Ilkhan adalah orang Monggol
manakala kerajaan Uthmaniyyah oleh orang Turki. Walaupun
pengasas negeri Ilkhan adalah bukan Islam, dan orang Monggol
namun penjawat awam yang terlibat dalm penguruskan
pentadbiran awam ialah orang Arab, Parsi dan orang Islam Turki.
Pendapat mengatakan bahawa orang Arab yang mengambil
bahagian dalam mewujudkan negeri baru ini membawa struktur
fiskal dan sistem perakaunan yang telah dibangunkan melalui
zaman ketika Iran bersama-sama kaedah mereka dan struktur
pentadbiran awam. Sistem perakaunan ini ialah kaedah
Merdiban.
Ianya dapat disimpulkan bahawa kaedah perakaunan Merdiban
diguna pakai di banyak negara di timur tengah, tetapi hanya di
Kerajaan Abbasiyyah, Bani Ilkhan dan Kerajaan Turki
Uthmaniyyah penggunaan kaedah ini dapat diillustrasikan melalui
dokumen.

11. Defter-iTahvilat:
Defter-iTevcihat:
LejarHarian(DailyLedger):
Lejar ini dikenali
sebagai Defter-ul
Yevmiye oleh
Abbasiyyah dan
Ruznamce oleh Bani
Ilkhan. Dalam
bahasa Arab,
yevmiye bermakna
hari, manakala
dalam bahasa Parsi
ruz. Defter ialah
bahasa Arab untuk
lejar manakala dalam
bahasa Parsi
perkataan yang
sama adalah namçe.
Kerajaan Abbasiyyah
menggunakan lejar
untuk merekod
perbelanjaan harian
manakala Bani
Ilkhan
menggunakannya
sama dengan
ruzmançe.
Ini adalah lejar yang
digunakan ketika
zaman Abbasiyyah
untuk merrekod
perbelanjaan
mengikut jenis.
Ianya juga
digunakan oleh Bani
Ilkhan untuk tujuan
yang sama. Name
ersubut secara
literal bermaksud
“Lejar Orientasi”
Lejar ini digunakan
oleh Abbasiyyah
untuk merekod hasil
pendapatan daripada
wilayah takluk.
Dalam Bani Ilkhan,
lejar ini digunakan
bukan sahaja untuk
merekod hasil
pendapatan malah
untuk merekod duit
yang dihantar ke
wilayah takluk atau
spesifik individu.
Nama lejar ni secara
literal bermaksud
“Lejar Transformasi
atau Lejar
Pertukaran”.

12. Abbasiyyah mengelakkan
lejar ini Hatme kerana dalam
bahasa Arab Hatme
bermaksud tamat. Bani Ilkhan
menggelarkan lejar ini Defter-i
Cami-ul-Hesap. (Lejar dimana
akaun disatukan).
Lejar untuk
pendapatan
dan
perbelanjaan
tahunan

13. Kerajaan Uthmaniyyah (1299 – 1922) sentiasa berkembang ke arah barat semasa zaman
pembukaan. Semasa zaman pembukaan ini, kerajaan Uthmaniyyah membayar cukai kepada
kerajaan Bani Ilkhan dan ketika itu juga mereka mengkaji dan meguasai kaedah Merdiban
Kaedah Merdiban ini digunakan sebagai kaedah perakaunan negara di Timur Tengah. Oleh itu,
pendapat mengatakan organisasi, institusi dan sistem perakaunan kerajaan Uthmaniyyah
banyak dipengaruhi oleh kerajaan Bani Ilkhan.
Penemuan dalam sumber Parsi menunjukkan kerajaan Uthmaniyaah mempunyai salinan
manual perakaunan yang ditulis pada kurun ke-14 oleh catatan kerajaan Bani Ilkhan. Manual ini
diagungkan sebagai bukti bahawa sistem perakaunan kerajaan Uthmaniyyah telah wujud sejak
berzaman lagi dalam perakaunan kerajaan di timur tengah sebelum kerajaan Bani Ilkhan ke
kerajaan Seljuk dan ‘Abbasiyyah.

14. ZAMAN KEJATUHAN/KEMEROSOTAN

15. Selepas Tanzimat (pengorganisasian semula Turki) pergerakan ke arah barat berlaku dengan pesat
berlaku. Kementerian Kewangan ditubuhkan dengan nama Umur-i Maliye pada 1838. Dengan ini
Basdeftardalik, yang telah berkhidmat bagi isu kewangan bagi berkurun lamanya disingkirkan. Kerajaan
Uthmaniyyah juga cenderung mengaplikasikan double-entry system ke atas sistem perakaunan dalam
lingkungan konteks pembaratan yang telah memudahkan penambahbaikan kaedah baru ini.
Dalam separuh abad ke-19, buku kursus perakaunan berkaitan double-entry system mula dialih
bahasa dalam bahasa Turki dan sekolah menawarkan kursus perakaunan terlah diwujudkan. Buku
yang telah dialih bahasa tersebut kebanyakannya daripada Perancis
Ketika zaman ini juga, selapas satu demi satu sekolah pengurusan kontemporari diwujudkan. Salah satu
sekolah kontemporari yang diwujudkan ini ialah di Istanbul pada 1857. Mekteb-i Mülkiye akhirnya
menjadi Fakulti Sains Politik Universiti Ankara

16. Berlaku pada zaman keagungan dan
kegemilangan di mana umat islam di
limpahi dengan pelbagai kekayaan dan
pada masa yang sama mereka menjadi
alpa dan terus terleka dengan hasil
kekayaan yang di milikinya
sehinggakan barat Berjaya menguasai
dan menakluki hasil tersebut.
Lantaran dendam yang masih terbuku
oleh pihak barat berikutan kekalahan
mereka dalam perang salib, mereka
bangkit dan Berjaya menakluki hampir
seluruh negara.penjajahan ini berlaku
pada abad ke-15M.
Berlakunya perang saudara antara
umat sesama islam kerana perpecahan
negara islam kepada beberapa wilayah
kecil telah menimbulkan rasa tidak
puas hati dalam kalangan umat islam.
Banyak masa terbuang dengan
pergaduhan tersebut ternyata
membuka ruang kepada kuasa barat
untuk menguasai negara islam
Negara islam banyak bergantung
kepada orang-orang kafir walaupun
mereka memiliki kekayaan sumber
alam namun mereka tidak mampu
untuk mengekploitasikannya dengan
baik. Kebergantungan system ekonomi
yang berpihak kepada kuasa barat telah
mengakibatkan banyak negara islam
miskin dan tidak dapat di bantu

17. Islam jatuh di sebabkan kebangkitan Eropah.
Islam terus jatuh kerana seramai 1258 Hulagu
telah melancarkan serangan ke atas kerajaan
islam di Andalus
Pusat sumber Baitul Hikmah di sepanyol di
hapuskan. Bahan rujukan penting banyak
yang telah di musnahkan. Hal ini membawa
kepada kemusnahan khazanah ilmu islam.
Membuka ruang kepada barat untuk
menguasai khazanah ilmu islam dan umat
islam menjadikan barat pengikutnya
Barat meluaskan kuasa mereka ke negara
islam dengan tujuan untuk mengaut
keuntungan daripada 13 ekonomi negara
jajahan di samping menyebarkan agama
kristian.
Barat juga turut
menakluki empayar
Uthmaniyyah di bawah
pemerintahan Kamal
Ataturk.

18. ZAMAN KEBANGKITAN

19. Pada 1970-an kebangkitan aktiviti ekonomi memberi impak pada isu perakaunan. Dalam ketiadaan
panduan penguatkuasaan, bank Islam telah membangunkan polisi perakaunan tersendiri. Kenyataan
kewangan bank Islam menggambarkan pengiktirafan hasil pendapatan yang berbeza dan perbezaan
pengkelasan dan pededahan. Semakin industri berkembang, implikasi mematuhi Syaria’ dalam
perakaunan dan audit dalam institusi kewangan Islam menerima perhatian yang besar. Pembangunan
konsep rangka kerja dilihat sebagai langkah penting untuk membimbing dalam membuat keputusan.
Bank Islam yang menawarkan transaksi yang mematuhi Syaria’ telah membangunkan polisi
dan amalan dalam perakaunan. Mereka juga memerlukan panduan untuk menentukan
sama ada transaksi mereka mengikut prinsip Syaria’ atau tidak. Bank yang menggunakan
penasihat keagamaan (perunding Syaria’ individu atau lembaga penyelia Syaria’ – Sharia
Supervisory Board – SSB)
AAOIFO (The Accounting and Auditing Organzation for Islamic Financial Institution)
memainkan peranan besar dalam pembangunan IAS (Internationa Accounting Standard).
AAOIFI telah dipertanggungjawabkan untuk menyediakan piawaian untuk IFI (International
Financial Institutes), melalui sokongan ahli institusi. Keahlian termasuk bank pusat, institusi
kewangan Islam, dan peserta lain daripada Perbankan Islam Antarabangsa dan industri
kewangan sedunia.

20. 4 Objektif AAOIFI adalah:
- Pembangunan piawaian berkaitan perakaunan
dan audit dan melahirkan pemikiran berkaitan
institusi kewangan Islam
- Menerbitkan polisi perakaunan dan audit yang
berkaitan dengan isntitusi kewangan Islam
AAOIFI juga membangunkan,
mentafsir piawaian perakaunan dan
audit untuk institusi kewangan Islam
AAOIFI mempunyai hak untuk meneliti dan
mengubahsuai piawaian perakaunan dan audit
mengikut keperluan institusi kewangan Islam

21. Pembangunan universiti di negara Islam, terutamanya universiti yang berdedikasi untuk meluaskan kemajuan sains
Islam dan aplikasi di dunia moden. Salah sebuah contoh universiti adalah International Islamic University Malaysia
(IIUM), di mana sekumpulan sarjana perakaunan memberi sumbangan kepada literasi perakaunan Islam baru-baru ini.
Ramai pengkaji Islam yang telah memberi sumbangan dalam perakaunan Islam telah belajar di negara seperti United
Kingdom dan Australia, dan literasi telah dipengaruhi oleh idea perakaunan yang berbeza.
Kelahiran karya-karya baru dalam bidang ekonomi dan
kewangan Islam samaada melalui usaha individu atau
kumpulan. Pada peringkat awal, bidang perakaunan tidak
begitu popular kerana ia dianggap sebahagian daripada
disiplin ilmu ekonomi.
Tetapi selaras dengan perkembangan ekonomi maka disiplin
perakaunan semakin hari semakin terpisah dari bidang
ekonomi. Ini disebabkan skop ekonomi terlalu luas.
Perkembangan dunia perakaunan mendapat impak yang
besar hasil penulisan dalam bidang ekonimi yang ditulis
oleh Muhamad Baqir al- sadr pada tahun 1964 yang berjudul
'isti sodona'.
Muncullah institusi kewangan Islam seperti bank Islam,
insurans Islam (Takaful) , pajak gadai Islam dan
sebagainya. Kelahiran istilah ini adalah disebabkan
kemunculan model bank Islam pertama di dunia iaitu di Mit
Ghamr, Mesir pada tahun 1963. Kejayaan model tersebut
membawa inspirasi kepada pemimpin Islam diseluruh dunia
untuk melaksanakannya di negara mereka.