1. Uw uiterlijk verdient aandacht,
uw borsten toch ook?!
Preventie van borstkanker binnen de
algemene populatie

2. overzicht
 Need assessment
 Gezondheidsprobleem
 Gedrag
 Determinanten
 Quality of life
 Gedragsdoelen
 Interventie
 Determinanten
 Implementatie
 Evaluatie
 Eindeffectevaluatie
 Tusseneffectevaluatie
 Procesevaluatie

3. Need assessment

4. gezondheidsprobleem
 Wat is borstkanker?
 Kwaadaardig gezwel in de borst:
Ongecontroleerde celgroei in cellen melkgangen
(ductale kanker) of cellen melkklieren (lobulaire kanker)
 Tot 20% niet invasief
 Symptomen van borstkanker?
 Knobbeltje/zwelling in borst-/okselstreek
 Bloed/vocht uit tepel
 Verandering volume/omtrek borst
 Temperatuur-/kleurveranderingen huid

5. Gezondheidsprobleem
 Prevalentie en incidentie?
 In België: ongeveer 1 op 8/9 vrouwen voor 75 jaar
 Toegenomen  Vergrijzing van de bevolking?
 75% gevallen: bij vrouwen boven de 50 jaar
 Bij mannen vaakst tussen 60 en 65 jaar
 100x meer bij vrouwen dan mannen
 Meest voorkomende kanker bij vrouwen
 Jaarlijks wereldwijd 1,6 miljoen nieuwe gevallen bij

7. Gedrag
 Screeningsmogelijkheden:
 Zelfonderzoek
 Klinisch onderzoek
 Echografie
 MRI
 Mammografie

8. gedrag
 Mammografie:
 Afbeelding van de borstklier door middel van
röntgenstralen
 Screeningsmammografie (2 foto’s per borst) versus
diagnostische mammografie (3 foto’s per borst)
 Geen zekerheid tot stellen diagnose
 Wel aanleiding tot verder onderzoek
 Bevolkingsonderzoek: 2-jaarlijke screening gratis
 Wat willen we?
 Deelname aan bevolkingsonderzoek vergroten:
Vroegdetectie = grotere overlevingskans = minder

9.  Doelgroep?
 < 50 jaar: doeltreffendheid screening beduidend
lager
 > 70 jaar wel effectief, maar meer kans om te
overlijden, dus screening economisch niet zo
interessant
 Vrouwen tussen 50-69 jaar

11. Quality of life
 Impact?
 2280 Belgen sterven per jaar ten gevolge van
borstkanker
 Vroeg stadium (zonder uitzaaiingen): 90 tot 100%
overleven de eerste 5 jaar na diagnose
(=vijfjaarsoverleving)
 Uitzaaiingen: 23,8% van de patiënten
 Levenskwaliteit:
 Fysieke verschijnselen
 Veranderingen in psychologisch functioneren
 Gevolgen op sociaal vlak
 Spiritualiteit

12. Gedrag
 Kleine bevraging bij de doelgroep:
 36 vrouwen tussen 50-69 jaar:
 Heeft u zich al ooit laten screenen ?
Indien neen, waarom niet ?
Indien ja, wat waren uw ervaringen bij deze screening ?
 Wanneer was de eerste keer dat u zich liet screenen ?
 Welk soort screening liet u doen : echo / mammo / NMR :
 Wat was uw motivatie om u te laten screenen ? Had u
bijvoorbeeld iemand die u hiertoe aanmoedigde (arts,
partner, vrienden...).
 Heeft u ooit al iets gehoord over acties die
borstkankerscreening promoten ? Zo ja, welke en via welke
media ?

13.  Resultaten
 Ongeveer 89% heeft zich ooit al laten screenen
 Gemiddelde leeftijd 1e screening: ± 35 jaar
 Ervaringen met screening:
 Van ‘pijnlijk, vervelend, onaangenaam…’
tot ‘noodzakelijk, vriendelijk personeel, niets speciaals te melden’
 Motivatie om zich te screenen:
 Eigen beslissing, aanmoediging door huisarts/gynaecoloog,
iemand kennen met borstkanker, borstkanker in de familie, …
 Via mediacampagnes: 92% merkt deze op!

15. determinanten
 ASE-model
Bruikbaarheid bewezen bij onderzoek naar de
determinanten van borstkankerscreening (Lechner, de
Vries, & Offermans, 1997)

16. Distale factoren:
-
Biologische factoren
-
Socioculturele
factoren
-
Demografische
kenmerken
-
Psychologische
factoren
Sociale invloed
Eigen effectiviteit
Attitude
Proximale factoren
Intentie
Vaardigheden
(planningsvaardigheden)
Barrières
(tijd –vervoer-kosten)
Gedrag
Kennis

17. determinanten
 Distale factoren
 Biologische factoren:
 Socio-culturele factoren
 Demografische kenmerken
 Psychologische factoren
 Sociale beïnvloeding
 Attitude – Kennis – Eigen-effectiviteit

18.  Attitude
 Houding t.o.v. mammografie
 Overtuigingen m.b.t.
 Angst  “pijnlijk”
 Schaamte  “génant
 Kennis
 Wat weet men al?
 Informatie?
 Eigeneffectiviteit
 Zich in staat voelen om een mammografie te laten nemen
 zelfvertrouwen

20. GEDRAGSDOELEN
 Vrouwen tussen 50 en 69 jaar spreken met
belangrijke ander over screening voor
borstkanker.
 attitude en eigen-effectiviteit.
 Vrouwen tussen 50 en 69 jaar gaan naar de
afspraak.
 attitude, eigen-effectiviteit en kennis
 Vrouwen tussen 50 en 69 jaar gaan 2 jaar later
naar een nieuwe afspraak.
 eigen-effectiviteitsbevordering en kennis

21. Algemeen
 Vooropgesteld gezondheidsdoel Vlaamse
Overheid in 2012: “75% van de vrouwen boven
de 50 jaar laten zich screenen”
 Echter: slechts 50,2%!
 Algemeen doel:
Stijging van 5% (Gebaseerd op review naar de implementatie van interventies
betreffende borstkankerscreening (Goelen, 2009)

22. Concreet…
 Wat bereiken?
↓ sterfte door borstkanker over 10 jaar
d.m.v. ↑ screeningsgedrag binnen de 2 jaar (indirect)
 Bij wie?
Vlaamse vrouwen tussen 50 – 69 jaar (± 1.5 miljoen
vrouwen)
 Hoeveel?
↑ 5%:
55.2% gaat in op uitnodigingsbrief i.p.v. 50.2%
Ruwe schatting: 828.000 vrouwen i.p.v. 753.000
 Termijn?
2 jaar

23. Interventie
 2 busjes touren door Vlaanderen gedurende 2
weken
 Voor- en namiddag: plaats in Vlaanderen

24. Interventie
 Hostesses: vrouwen 50-69jaar (identificatie)
 Delen flyerpen uit
 Zijn aanspreekbaar
 Lokken vrouwen naar busje
 Interviewen vrouwen
 Vragen contactgegevens
 Delen goodiebags uit
 Randactiviteiten: eetstandje, …?
 Wat zit in de goodiebag?
 Gesponserde zaken: vrouwenmagazine,
Dove/Niveaproduct, parfumstaaltjes, producten uit
Delhaize, …

25. Interventie
 Ontmoeting in Brussel
 Evenement:
 Jani, Lien De Gol, Trinny & Susannah, …: stijladvies
 Kraampjes met informatie borstkanker
 Mammobiel
 Mss nog enkele randactiviteiten met kleine
workshops zoals make-up advies, bloemschikken, …?

26. Interventie
 Interviews aan het busje:
 Vrouwen geven hun mening/idee omtrent
borstkanker: vooral determinanten bevragen
 + Arts die informatie brengt/verbetert
 Uitzenden in programma’s als Man Bijt Hond,
Iedereen Beroemd, …

27. Interventie
 Reclame maken
 Via radiospot met BV’s en gewone vrouwen
 Borstenmaquettes op openbare plaatsen:
winkelcentra, lingeriezaken, koffiehuizen, …
 Pennen uitdelen

28. Website

30. Interventie: determinanten
 Attitude
 Modeling (McAllister, 2008)
 Via film (peers) overtuigingen van
angst/vrees/schaamte i.v.m. de mammografie
aanpakken
 Kennis
 Consciousness Raising (Prochaska et al., 2008)
 Busje in straatbeeld
 Informatie omtrent borstkanker en screening in
flyerpen, via filmpjes (interviews aan busje) en via
website

31.  Eigeneffectiviteit
 Persuasive Communication (Petty et al., 2009)
 Identificatie met een rolmodel (ook BV’s): in
radiospotjes, tvfilmpjes, hostesses

32. Evaluatie
 Eindeffectevaluatie

33. Evaluatie
 Tusseneffectevaluatie

34. Evaluatie
 Procesevaluatie
 Evaluatie van het busje
 Evaluatie van de componenten

35. Evaluatie
 Korte bevraging bij de doelgroep:

36.  Resultaten:

37. Kosten-batenanalyse
 Kosten:
 Busjes:
 Belettering:
 Tenten:
 Tv-scherm:
 Camera/montageploeg:
 Hostessen:
 Goodiebags:
 Flyerpennen:
 T-shirts:
 Totale geschatte kostprijs:

38. Kosten-batenanalyse
 Dus: dure interventie…
Maar… ook baten:
 Borstkanker: 13% van de totale
gezondheidszorgkosten in Europa
 In België: behandelkost van 12.491 euro per jaar per
patiënt te gaan (Cocquyt et al., 2003)
 Duurst: behandelen van borstkanker met metastase
 Vroege detectie = grotere kans op overleving =
grotere levenskwaliteit

39. ZIJN ER NOG
VRAGEN?

40. BEDANKT VOOR
JULLIE AANDACHT!