A terra e os seus movementos

1. 1
Educación secundaria para personas adultas
Ámbito social
ÁMBITO SOCIAL
UNIDADE 1
O MEDIO NATURAL: A TERRA, OS CONTINENTES E OS OCÉANOS
A Terra distínguese do resto dos
planetas do noso sistema solar
pola súa cor azulada. Isto débese
á abundancia de osíxeno e á auga
dos océanos.A súa forma é
xeoide, xa que ten forma de esfera
lixeiramente achatada nos polos.
O ecuador é unha liña imaxinaria
que divide a terra en dous
hemisferios iguais:
 Hemisferio Norte: nel localízanse a maior parte dos continentes.
 Hemisferio Sur: nel predominan os grandes océanos.
A Terra ten dous movementos: o de rotación e o de translación:
Na rotación a Terra xira sobre si mesma arredor dun
eixe imaxinario de oeste a leste, e tarda nese
movemento aproximadamente 24 horas.
Consecuencias da rotación: a sucesión de días e
noites. Amence antes nos lugares cara ao leste. A
división da Terra en 24 fusos horarios. Os lugares
situados nun mesmo fuso horario teñen a mesma hora
(aínda que ás veces os fusos horarios adáptanse ás
fronteiras dos países).
Imaxe de INTEF CC BY-NC-SA

2. No movemento de translación, a Terra xira arredor do Sol debuxando unha órbita
elíptica, e nese movemento emprega un ano: 365 días, 6 horas e 9 minutos. Cada catro
anos engádeselle un día ao mes de febreiro (ano bisesto). Como consecuencia da
translación os días e as noites non duran o mesmo durante o ano. Outra consecuencia é a
sucesión de estacións. Debido á inclinación do eixo da Terra, as zonas do planeta non
reciben a luz solar coa mesma intensidade. As estacións cambian segundo a proximidade
de cada hemisferio respecto ao sol. Cando o hemisferio norte está afastado do sol será
inverno, mentres tanto o hemisferio sur está cerca do sol e é verán alí.
O comezo de cada estación está marcado polos equinoccios e os solsticios:
 Nos equinoccios os raios solares caen de forma perpendicular sobre o ecuador
(21 de marzo e 23 de setembro). O día e a noite duran o mesmo (comeza a
primavera e o outono).
 Nos solsticios, os raios solares chegan perpendiculares aos trópicos. Inícianse o
verán e o inverno (21 de xuño e 21 de decembro).
Para calcular a
distancia entre
lugares na Terra,
para determinar a
situación concreta dun
punto xeográfico, dun
obxecto ou dunha
persoa, creouse un
sistema de
localización, as coordenadas xeográficas, que son liñas imaxinarias que se estenden
como una rede polo globo terráqueo. Son de dous tipos:
 Paralelos: liñas imaxinarias que rodean a terra paralelas ao ecuador. Os
principais son os trópicos de Cáncer e de Capricornio, e os círculos polares Ártico e
Antártico.
 Meridianos: liñas imaxinarias que rodean a Terra de norte a sur, de polo a polo.
O meridiano de referencia é o meridiano 0º ou de Greenwich, a partir do que se
ordenan os demais cara ao leste e ao oeste.
Podemos localizar un punto no planeta cruzando o seu paralelo e o seu meridiano. Para
facelo necesitamos dúas medidas de referencia:

3. 3
Educación secundaria para personas adultas
Ámbito social
Latitude: distancia
dun punto respecto ao
ecuador. Mídese en
graos norte e sur
(segundo o Ecuador).
Lonxitude: é a
distancia entre
calquera meridiano e
o meridiano 0º de
referencia ou de
Greenwich. Mídese en
graos leste ou oeste.
Como a Terra é unha
esfera e toda
circunferencia ten 360º, a
distancia entre o ecuador
e o polo é de 90º (un
cuarto de círculo). A cada
grao de latitude
correspóndelle un
paralelo. Partindo do
ecuador, é dicir, do
paralelo 0º, existirán 90
paralelos ao norte e 90
paralelos ao sur. A cada grao de lonxitude correspóndelle un meridiano. Desde o
meridiano 0º de Greenwich, que é o meridiano de referencia, existen 180 meridianos cara
ao leste e 180 meridianos cara ao oeste (suman os 360º da circunferencia).
Fusos horarios
O movemento de rotación da Terra, no que o planeta xira sobre si 360° en unhas 24
horas, permite medir o tempo. Unha hora é o tempo que tarda a Terra en xirar 15°. A
superficie terrestre dividiuse de forma convencional en 24 fusos horarios, cada un dos
cales mide 15° de lonxitude. O fuso horario de referencia é o que está dividido polo
meridiano de Greenwich en dos partes iguales.

4. Cómo calcular la hora solar?: Para saber a hora solar dun punto situado ao LESTE do
meridiano de referencia deberás sumar tantas horas como fusos teñas recorrido. Para saber
a hora solar dun punto situado ao OESTE do meridiano de referencia deberás restar tantas
horas como fusos teñas recorrido. Os fusos horarios son cada un deses 24 sectores
esféricos en que se divide a superficie da Terra. Resultan de repartir os 360º da esfera
terrestre entre las 24 horas que invirte en dar unha volta completa sobre su propio eixo.
Representación da terra en mapas:
Representamos a Terra como un globo terráqueo ou de forma plana en mapas elaborados
por cartógrafos. Existen distintos tipos de proxeccións para os mapas: cilíndrica, plana ou
cenital e cónica. Hai diversos tipos de mapas: topográficos e temáticos, que reflicten un
aspecto da realidade: de climas, de poboación, de relevo, etc. Nos mapas deben
aparecer, para os interpretar, unha serie de signos convencionais, a lenda e a escala. A
lenda é a explicación para interpretar os símbolos e cores que se presentan no mapa.
As distancias reais redúcense nos mapa, e a través da escala indícase a redución. Pode ser
numérica (en cm) ou gráfica (distancia en quilómetros indicada cun segmento). A escala é
a relación matemática que existe entre as dimensións reais e as da imaxe do mapa
expresada en cm (Por exemplo nun mapa con escala de redución 1:250.000, cada cm no
mapa son 2,5 quilómetros na realidade.).
Actividade 1: Sitúe no globo terráqueo: Ecuador, Polo Norte, Polo Sur, Trópico de
Cáncer, Trópico de Capricornio, Meridiano de Greenwich, Hemisferios Norte e Sur.

5. 5
Educación secundaria para personas adultas
Ámbito social
Actividade 2: Defina Meridiano, Ecuador, Paralelo, Lonxitude, Latitude, Coordenadas
xeográficas, equinoccio y solsticio.