word

1. Ο οπλαρχηγός Ρίζου Εμμανουήλ Μαρκατάτος
Ο Εμμανουήλ Αντωνίου Μαρκατάτος αναδείχθηκε ως ένας εξαιρετικός αγωνιστής κατά τη
διάρκεια των Κρητικών Επαναστάσεων, μια μορφή η οποία, παρά τις ηρωικές πράξεις του, έχει
ξεχαστεί στην ιστορία. Γεννημένος το 1838 στο Σκινιά, αυτός ο οπλαρχηγός της επαρχίας Ρίζου
(Μονοφατσίου) αφήνει πίσω του ένα πολύπλευρο και ενδιαφέρον πορτρέτο, που εκτείνεται από τη
γέννησή του μέχρι τον θάνατό του το 1916.
Η ζωή του ξεκινάει στο Σκινιά, όπου γεννήθηκε το 1838. Πολέμησε σʼ όλους τους αγώνες από το
1866-1897, ευτύχησε να ζήσει στην ελεύθερη, τουλάχιστον από τους Τούρκους, Κρήτη και τη μεγάλη
ημέρα της Ένωσης με την Ελλάδα. Πέθανε το 1916. Τις πληροφορίες για τη ζωή και τη δράση του
αγωνιστή, καθώς και την προσωπογραφία του, μας παραχώρησε ο δισεγγονός του Γεώργιος Εμμ.
Μιζεράκης, εν αποστρατεία αντισυνταγματάρχης της Χωροφυλακής.
Ο πατέρας του είχε τέσσερα αδέλφια, από τα
οποία το πρώτο σε ένα παιδομάζωμα το
άρπαξαν με τη βία οι Τούρκοι για να το κάνουν
γενίτσαρο, και από τότε χάθηκαν τα ίχνη του.
Κανείς δεν έμαθε τί απέγινε. Οι υπόλοιποι
τέσσερις αδελφοί, όταν έγιναν άνδρες,
εκδικούμενοι και τον άδικο χαμό του πρώτου
αδελφού των έγιναν Χαΐνηδες (αντάρτες,
επαναστάτες, φυγόδικοι).
Από τους τέσσερις, οι τρεις κατά την χαΐνικη
δράση τους σκοτώθηκαν σε ενέδρες. Επέζησε
μόνο ο μικρότερος, ο Αντώνιος, ο πατέρας του
οπλαρχηγού Εμμανουήλ Μαρκατάτου, που
σταμάτησε την Χαϊνικη δράση, για να μη
σβήσει τελείως η οικογένειά του.
Ο Αντώνιος παντρεύτηκε την Αικατερίνη
Καλογιάννη, από τον Πρινιά Μονοφατσίου στο
πατρικό σπίτι, της οποίας, όταν χαΐνευαν,
εύρισκαν καταφύγιο και περίθαλψη.
Ο Εμμανουήλ, το 1867 στα 29 του χρόνια,
αποκτά ρόλο επικεφαλής στο Σκινιά, όταν, με
θάρρος και αποφασιστικότητα, αναγκάζει τους
Τούρκους να αναχωρήσουν από το χωριό τους,
αποτρέποντας ληστεία και πυρκαγιές. Για το παράτολμο αυτό σχέδιό του, αλλα και την τόλμη, την
αποφασιστικότητα και την μαχητικότητά του, ο οπλαρχηγός Κάτω Βιάννου Ιωάννης Αγγουράκης που

2. είχε αναλάβει με την μικρή φρουρά του την προστασία του Σκινιά, του απένειμε τον τίτλο του
πρωτοπαλλήκαρου.
Ως πρωτοπαλλήκαρο, είναι επικεφαλής της Επαναστατικής Ομάδας του Σκινιά και συμμετέχει στη
Μάχη του Λασιθίου το 1867. Η επομένη περίοδος σημαδεύεται από συμμετοχή σε επαναστατικές
εκστρατείες και μάχες, όπως οι Αρχάνες και η εκστρατεία κατά της Ιεράπετρας και της Σπιναλόγκας
υπό τον Γενικό Αρχηγό Αριστοτέλη Κόρακα.
Το 1898, σε μια άλλη κρίσιμη στιγμή, επιβραδύνει τον κίνδυνο που απειλεί το Σκινιά, πείθοντας
τους Τούρκους να αποχωρήσουν χωρίς σύγκρουση, αποτρέποντας μια πιθανή καταστροφή.
Μετά την απελευθέρωση της Κρήτης, ο Μαρκατάτος διορίζεται Οπλαρχηγός της Επαρχίας Ρίζου
και γίνεται πρόεδρος της Επιτροπής Τουρκομάχων Αγωνιστών για τους νομούς Ηρακλείου και
Λασιθίου.
Παράλληλα δημιουργεί μια ευδοκιμούσα οικογένεια, όταν παντρεύτηκε τη Μαρία, θυγατέρα
Ιωάννου Μικελάκη, και απόκτησε πέντε παιδιά: την Ελένη, σύζυγο Κων/νου Πανακάκη (γιαγιά του κ.
Μιζεράκη), την Σοφία, σύζυγο Αντωνίου Παπαδάκη,τον Μιχαήλ Εμμ. Μαρκατάτο, τον Ιωάννη Εμμ.
Μαρκατάτο και τον Ηρακλή - Ησύχιο Εμμ. Μαρκατάτο, Αρχιμανδρίτη - Ηγούμενο Ιεράς Μονής Αγ.
Γεωργίου του Επανωσήφη. Οι γονείς του δίνουν στα αγόρια του τα ονόματα Μιχαήλ, Ιωάννης και
Ηρακλής, ως φόρο τιμής στους τρεις αδελφούς του πατέρα που έπεσαν ως Χαΐνηδες.
Η πορεία του Μαρκατάτου καλύπτει πολλές δεκαετίες εθνικού αγώνα και απεικονίζει τον
πατριωτισμό, την αποφασιστικότητα και τη σύνεση. Πέθανε στις 20 Ιανουαρίου του 1916, αφήνοντας
πίσω του ένα σημαντικό κεφάλαιο στην ιστορία των Κρητικών Επαναστάσεων και μια ισχυρή
οικογενειακή κληρονομιά.
Χρυσούλα Μαρκατάτου του Εμμανουήλ, τμήμα Γ1