ÇOCUKLUK ÇAĞININ DÖKÜNTÜLÜ HASTALIKLARI.pdf

1. İDARE HUKUKUPRATİK CEVAPLARI
1) Bu soruyucevaplamadanevvel üniterdevletlealakalıbilgilerverilmesi ve üniterdevletinmerkezve
mahalli yönetimarasındaki dengeyi nasıl koruduğunadairizahatyapılmasıgerekir.Üniter devlet;
merkezi idareninağırbastığı, mahalli yönetimtümdenyoksayılmasadayalnızcamerkezdenaldığı
idari yetkiyleyereli donatandevlettir.Merkezi idare teşkilatıiçerisindeast- üstilişkisi ( hiyerarşik
düzenbulunurken,merkezi idare teşkilatıile mahalli idare arasındaidari vesayetbulunur.( AY
m.127/5) Merkezin,idari özerklikverdiği mahalli yönetimlerekarşı,üniterbirdevlette,enönemli
kozukendisinevekillikedecekbirileriniatamaktır.AY.M 126’ da da belirtildiğigibi merkezi idare
kuruluşuillere ve illerde kendi kademelibölümlerineayrılırlar.Busebeptenillere merkeziidareyi
temsilenvali,ilçelere iseilçeyi merkezadınayönetmesiadınakaymakamatanır.Vali içinyetki
genişliğiprensibi kabuledilirken,kaymakamiçinkabul edilmemiştir.Bunagöre,vali;önüne gelenher
olayıAnkara’ya göndermeyecek,kendisiinisiyatif alarakAnkara’ymışgibi hareketedecekve fakatbu
durumuAnkara’ya bildirecektir.Kaymakam;İİKm27’de belirtildiği şekliyle ilçe genelidaresinin
başıdır ve ilçede merkezintemsilcisi ve merkezadınailçeyi yönetenmerciidir.İİKm.31 ve 32’ de
sayılangörevlerindenbazıları:kanun,tüzükveyakararnamelerinneşri,ilanı,uygulanmasınıntemini
ve valininemirlerini yerine getirmekve genelve özel kolluk kuvvetlerineamirliketmektir. Belediyeler
ise;Türk İdare Teşkilatınınyerindenyönetimlerininmahalli idarelerindendir.Belediyelerin,merkezle
olanilişkisiidari vesayettirve yalnızcakanundaaçıkça belirtilenhususlardahilinde merkezindenetimi
söz konusuolurve belirtmekgerekirki buidari vesayetistisnaolupkural,kendisininkararalıp
uygulamasıdır.Belediyeler;imar,ekonomi,sağlık,eğitim,zabıtavb.birçokyetkisi olankamutüzel
kişileridir.Belediye başkanlarıseçimleişbaşınageldiği gibi,belediyemeclisi de seçimleişbaşınagelir.
2012’ deki değişikliktenönce klasikmodelyani,ilçe ve büyükşehirbelediyeleri kendi mülkisınırlarının
tümüüzerinde yetkili değilkenve dahi bazıyerlerde belediyeninyetkisiolmadığındanil özelidaresi
oranın yerel yönetimi olurken;2012’ de yapılandeğişikliklerdensonrayeni model yani;ilçe belediyesi
kendi mülki sınırlarınıntamamı üzerinde,il belediyesi de ilinmülkisınırlarınıntamamı üzerinde yetkili
kılınmıştır. Mahalli idare birlikleriise;anayasanın127/6’ da düzenlenmişolupbirdenfazlamahalli
idareninbirleşerekortakbirhizmeti görmekiçinişbirliği yapmalarıdır.Önceleri bakanlarkurulunun
izniyle kurulanve tüzel kişiliklerinikazananMİB’ler,artık cb’ niniznine tabidir.Budamerkezin,
yerindenyönetimlerinişlemlerine dairbiridari vesayettir.
2) Somutolaydabahsi geçenDanıştay’ınitirazı karara bağlamayetkisini değerlendirebilmekiçin4483
sayılı Memur ve DiğerKamuGörevlilerininYargılanmasıHakkındaki Kanun’uincelemek gerekir.Bu
kanunuyarınca bir memurasavcı tarafındanre’sendavaaçılabilmesi içinizinveyaözel kanuncamuaf
tutulanbirdurumolması gerekir.İzinsisteminde;prensipolaraktüzel kişiliğiniçindeamirden dahaalt
bir kademede,suçişlediği iddiaedilenkişininyargılanmasıiçinotüzel kişiliktekiidari amirdenizin
almakgerekir. Suçüstühallerindeizingerekmez.Şayetsuçişlediğiiddiaedilenkişi,tüzelkişilikteki en
üst idari amirse ohalde hiyerarşikamirin,vesayetmakamınınveyadışidari mekanizmanınizin
vermesi gerekir.Buradabirçeşit“filtre”sözkonusudur.Öte yandanidari makamlarsavcıdava
açmadan re’senizinverebilirveyaşikayetyoluylavatandaşdavesayetmakamınabildirimde
bulunabilir.

2. İtirazı karar bağlamayetkisi bakımından kural olarakAnkara’daki yüksekbürokratlariçinDanıştay,
illerdeki bürokratlariçinbölge idare mahkemeleri görevli ve yetkili kılınmıştır. Bazıhallerde idari
yargı mütalaavermek,izinkararıincelemekgibiyargısal olmayankararlarverir.Bukararlar tek
kademeli olupdavalardaki gibiilkderece,istinaf,temyizgibi kurumlarbarındırmaz.Olayımızdaki idari
yargı kararı da bu şekildedir.Danıştayburadabiruyuşmazlığıçözer,herhangi birdavayabakmaz,
sadece izinverme işlemlerindekiitirazlarıinceler.Dolayısıylaorganikolarakyargıkararı gibi gözüken
bu karar aslenmaddi kriterbakımındanbirdavayı sonuçlandırmadığındanbiryargı kararı değildir.
İdari yargı buradasuçlulukveyasuçsuzlukkararıvermez.Sadece kişinindelillerışığındayargılanıp
yargılanmayacağınakarar verir. Hükümgiyme veyaberaathususlarınacezamahkemeleri karar
verecektir.
Sorumuzdabelirtilenkamulaştırmakanunubakımındanidarelerarasımal devri hususunda
Danıştay’ın vermişolduğukarardaitirazı karara bağlamayetkisine benzerolarakyargısal nitelik
taşımayanbir karardır. Burada da yargılama usulüuygulanmaz.Danıştaytaraflararasındaki kamu
yararı bakımındanhangisininüstüntutulacağınailişkinbirkararverir.
3) Organiköğe,işleminTürkidare teşkilatıdahilindebirorganveyamakamtarafındanyapılmasını;
maddi unsurise,işleminsonuçlarıbakımındanidare hukukunadairbirfaaliyete ilişkinolmasınıifade
eder. Bunagöre ifade edilebilirki;heridare işlemi biridari işlemolmadığıgibi,heridari işlemde
idareden çıkmaz.Örneğin;meclisbaşkanınınasli görevi yasamaolduğuhalde,TBMM’ningenel
işleyişiyle alakalıbirdosyayıimzalamasıidare işlemidir.Buişlemherne kadaryasamadançıksa da
idari birişlemdir. Bunagöre 2003 yılı bütçesininreddi işlemi organikkriterbakımındanidarenin
işlemidir.Kamutüzel kişisiolanmahalli idarebirliği yani subirliğitarafındançıkarılmıştır.2003
bütçesininreddi ise,bütçe genel düzenleyici birişlemdir çünkübelirli birstatüyüdüzenlemeküzere
çıkarılmış ve konusuolaydır,gayri şahsi ve objektiftir; ve retkararıise bu GDİ’ ninsomuthayata
tatbiki olanolaya,kişiye veyanesneye yönelen birel işlemdir.Soruşturmaizni vermede organik
açıdan idari işlemdir.Kanundaifade edilenhususlardave şekildeçıkarılabilenbukararmemurlarve
diğerkamugörevlileri hakkındaçıkarılabilirve birel işlemniteliği taşır.
4) İdari işleminyetki,koşul,sebep,amaçve konuolmaküzere 5 unsuruvardır ve buunsurlardan
birinineksikliği dahi idari işleminiptali içinyeterlidir.Soruda;hukukiproblemyetki ve sebepunsuru
bakımındançıkmıştır ve tahlil edilmesi elzemdir. Bkişisi,İçişleri bakanlığıtarafındanverilen
soruşturmaiznine,bakanlığınil ve ilçe belediyebaşkanlarıharicinde yetkisininbulunmadığı;
kendisininde ilçe belediye başkanısıfatıyladeğil SuBirliğigenel kuruluüyesi sıfatıylaoykullandığını
ve bu sebeptendolayıilgilikanununj bendindekidiğerkamugörevlilerindenolduğunuve izinverme
yetkisininkaymakamaaitolduğunusavunmaktadır.Bakanlıkise;şahsınsubirliği meclisinde yer
almasınıntek sebebininilçebelediyebaşkanısıfatınahaizolmasıve busebeptendolayıyetkiyi
kullanırkenasli görevininbuolduğugerekçelerinden3.madde hbendi gereğince yetkininiçişleri
bakanlığınaait olduğunusavunmuştur. Buradabakılmasıgerekenhusus;şahsınoyverme eylemini
hangi sıfatlagerçekleştirdiğioluphangi sıfatsayesinde oyvermeye yetkili olduğudeğildir.Dolayısıyla
B kişisi,SuBirliği meclisindeilçe belediye başkanıolarakdeğil,meclis üyesisıfatıylabulunduğuve bu
sıfatlaoy kullandığıiçindiğerkamupersonelidirve 3.madde j bendi gereğince kaymakamtarafından
soruşturmaizni çıkarılabilir. Bşahsı retoyu vermeninsuçolmadığınıileri sürerek,soruşturmayaizin
verilmesiişleminin sebebine itirazetmiştir.AyrıcaBher ne kadar hukuki hatave tutarsızlıkların
düzeltilmesi içinretoyuverdiğini söylese de bakanlık‘’hukuki hatave tutarsızlıkiddiasını
destekleyecekmaddi olgununyoksunolduğunuve kabul edilenbütçenin,reddedilenlehemenhemen
aynı’’olduğunusöylemiştir.Bakanlığıniddialarıgerçekolsabile yine de budurumretoyuvermek
suretiyle faaliyetleriaksatmakdiye birsuçyaratmaz.Demokratikhukukdevletininbirgereği olarak,

3. herhangi birmeclisinherüyesihürbir şekildeoykullanabilir.BuyüzdenB’ninkullandığıoyunbirsuç
teşkil etmesidüşünülemez.
5) Kaymakamve İl Belediye Başkanı’nınkamugörevlisi olupolmadığınısaptayabilmekiçinanayasanın
128. Maddesininincelenmesigerekir.Anayasamadde 128’e göre devletinkamuiktisaditeşebbüsleri
ve diğerkamutüzel kişileriningenel idare esaslarınagöre yürütmekle yükümlüolduklarıasli ve sürekli
görevlermemurlarve diğerkamugörevlilerieliyleyürütülür. Birkişiyimemurveyadiğerkamu
görevlileri statüsünde kabuledebilmekiçinbukişinin; hizmetkadrosundasüreklibirbiçimde yer
alması, atanması, kamuhizmetlerinekalıcıolarakkatılması,örgüt içinde hiyerarşi bağıbulunmasıve
kamuhizmetiningerektirdiği alanve ölçülerde uzmanlaşmışolmasıgerekir.Bubağlamdakaymakamı
kamugörevlisi olarakkabul etmekmümkündür.Öte yandanbelediye başkanının durumubirazdaha
farklıdır. Mahalli idareninbaşıolanbelediyebaşkanıgenel idare esaslarınagöre asli ve süreklibir
görevicra etmesi, hiyerarşininiçinde yeralması, heyetolmaksızıntekbaşınaidari işlemyapabilmesi
bakımındananayasa madde 128 kapsamındaolduğudüşünülebilir.Ancaksürekli birstatüye sahip
olmaması;atama yoluyladeğil seçimyoluylagelmesive belirlibirsüre görevyapmasıbakımındanbu
kapsamdadeğerlendirilemez.
Öte yandandoktrinde herne kadar seçilmişler,kamudaçalışmasıyönüyle genişanlamdakamu
görevlisi olarakkabul edilse de buyaklaşımkanaatimce yanlıştır.Çünküanayasamadde 128 bilinçli
olarakbazı statüleri düzenlememiştir.Kamudagörevyapan,yetki kullananicrai ve idari işlemyapan
ancak kamugörevlisi olmayankişilervardırve anayasabu durumuön görmüştür.Dolayısıylafikrimce
doğruyaklaşımyukarıda anlatıldığıüzere belediye başkanınınkamugörevlisi kabuledilmemesi
gerektiğidir.
6) Türk idare hukukundakamumallarıhizmetmalı,orta malıve sahipsizmal olaraküçgrup halinde
tasnif edilir.
Halkın doğrudandoğruyayararlanmasına tahsisedilmiş,menfaati umumaaitolan,kamunungenel
kullanımınaaçık olanmallardır.Olayımızdabelirtilen(S) SuBirliğitarafındaninşaedilençeşmelerbu
manada orta malıdır.
Buna karşılıkbir hizmete tahsisedilmiş,ohizmetegöre uyarlanmışve düzenlenmişolanmallar
hizmetmallarıdır. Bu bağlamda(S) SuBirliği hizmetbinasıve suşebekeleri hizmetmalıdır.
Yararlanma usulleri iseanonimve özel yararlanmaolarakiki başlıkaltındaincelenebilir.Anonim
yararlanmadakural olarakizinalınmadan, eşitlikilkesine uygun,bedelsizyararlanılır.Yararlanma
tahsissüresince geçerlidir.Yani devletamaçgeçerli olduğusürece yararlanmagarantisi verir.Ayrıca
kollukgerekçesi ileanonimyararlanmageçici olarakyasaklanabilir.İdarenintakdirininendar,
yararlanmanınengenişolduğualananonimyararlanmadır. Ortamallarındaolduğugibi hizmet
mallarındada genel yararlanmayaaçıkalanlarolabilir.
Buna karşılıközel yararlanmaserbestdeğildir,izine,ruhsatatabidir.Yararlanmayıhakedenler
arasında eşitliksözkonusudur.Kural olarakgeçicidir.Anonimyararlanmadanfarklıolarakücrete
tabidirve anonimyararlanmayakıyaslaidarenintakdirininengeniş,yararlanmanınise endarolduğu
alandır.Anonimyararlanmayabenzerbirşekilde kollukgerekçesiyle geçici olarakdurdurulabilir. Hem
hizmethemde orta mallarıbakımındanözel yararlanmamümkündür.
Mahalle çeşmelerive hizmetbinasıizinalmave bedel gereğibulunmadığındananonimyararlanmaya
tabidir.Suşebekesibakımındanaboneliksistemiyle bedel ödenmesisözkonusuolduğundan,özel
yararlanmanınbulunduğunusöylemekdoğruolacaktır.