2. O COÑECEMENTO
• A realidade achega datos (diversos e caóticos)
• Percibidos a través dos sentidos (olores, cores)
• Cerebro humano: ordena, clasifica, etiqueta
O coñecemento é a relación entre a mente do individuo e o exterior a ela.
É unha relación entre o suxeito (a persoa) e o obxecto (a realidade).
Suxeito Obxectorelación
3. A relación suxeito–obxecto é unha relación complicada, porque:
A realidade é dinámica e cambiante.
A persoa non capta os datos de manera pasiva: pretende comprender o percibido,
explicalo, describilo, predecir posibilidades.
Conocer implica interpretar. Toda interpretación es subjetiva. Depende das
características de cada persoa.
O problema central do coñecemento humano
Se o coñecemento humano está limitado e condicionado, cómo podemos estar seguros
da súa verdade?
Antiguidade: PLATÓN
Modernidade: DESCARTES
Época contemporánea: KANT
4. En que consiste o coñecemento verdadeiro?
- O coñecemento:
- Posúe verdade cando capta a realidade tal é como
é
- Busca a esencia das cousas e non se queda nas
apariencias
-O coñecemento verdadeiro capta a realidade e a realidade
preséntase no coñecemento verdadeiro
1ª parada: Platón
5. Se o levasen de alí (caverna) á forza, obrigándollea percorrer
a áspera e escarpada costa, e non o deixaran antes
dearrastralo ata a luz do sol, non crees que sufriría e levaría a
mal o ser arrastrado, e que, unha vez chegado á luz, tería os
ollos tan cheos dela que non sería capaz de ver nin unha soa
das cousas ás que agora chamamos verdadeiras? (...)
Necesitaría afacerse, creo eu, para poder chegar a ver as
cousas de arriba. (...) Se, de volta alá embaixo, ocupase de
novo o mesmo asento,non crees que se lle encherían os ollos
de tebras, como a quen deixa subitamente a luz do sol?(...) E
non daría que rir e non se diría del que, por ir arriba, volveu
cos ollos estragados, e que non vale a pena intentar unha
ascensión semellante? E non ma tarían, se atoparan maneira
de botarlle man e matalo, a quen tentase desatalos e facelos
subir? Platón . República. L.VII
6. REALISMO INXENUO
PRINCIPIOS:
– Da por suposto que a realidade pode ser coñecida tal
é como é en si mesma.
– Os nosos enunciados teñen unha relación directa cos
feitos.
– Para comprobar un enunciado só teño que ver se se
cumpre nos feitos, contrastando coa realidade.
• OBXECCIÓNS
-A nosa mente non reflicte as cousas como un espello.
-Non podemos estar inmediatamente seguros de que as
cousas teñan unha realidade independente do noso
coñecemento.
7. En que consiste o coñecemento verdadeiro?
Non podo ter ningunha evidencia da realidade
Só teño evidencia dos meus coñecementos e non das
cousas
Só podo ter certeza de cómo se me aparecen as cousas e
non podo saber cómo son de verdade
2ª parada: Descartes
-A Existe alo menos un
coñecemento que é certo é
verdadeiro incuestionablemente:
o propio pensamento
-O criterio que me permite
distinguir estes coñecementos
verdadeiros é a evidencia
intelectual dos mesmos.
8. Non obstante, teño que considerar aquí que son home e, en
consecuencia, que teño costume de durmir e de representarme nos
meus soños as mesmas cousas, ou algunhas menos verosímiles, que
eses insensatos cando están espertos. Cantas veces soñei, durante a
noite, que estaba neste lugar, que estaba vestido, que estaba preto do
lume, aínda que estivese completamente espido na miña cama?
Paréceme agora que non miro este papel con ollos somnolentos; que
este corpo que movo non está adurmiñado; que estendo esta man
intencionadamente e cun propósito deliberado, e que a sinto: o que
ocor re nun soño, sen embargo, non parece ser tan claro nin tan
distinto como todo isto. Pero, pensándoo coidadosamente, lembro que
a miúdo enganeime, mentres durmía, por semellantes ilusións . E
deténdome neste pensamento, vexo tan manifestamente que non hai
indicios concluíntes, nin sinais suficientemente seguras polas que se
poida distinguir claramente a vixilia do sono, que me quedo
totalmente abraiado; e o meu asombro é tal, que é case capaz de
persuadirme de que durmo. Descartes. Discurso del Método
9. O RACIONALISMO
• PRINCIPIOS:
– A verdade só é accesible a través da razón e non a través
da relación cos feitos.
– A orde e conexión entre as cousas é a mesma que a orde
e conexión entre ideas.
– O real é o racional e o racional é real
– As proposición illadas non son verdadeiras nin falsas.
– So pode falarse de verdade en referencia a todo o
conxunto do noso coñecemento.
• OBXECCIÓNS:
– Non pode establecerse un coñecemento da realidade,
senón só a coherencia do sistema do noso pensamento.
– Non hai posibilidade de comparar dous sistemas de
pensamento ou dúas visión do mundo. As distintas
culturas son inconmensurables
– Leva ao relativismo
10. 3ª parada: Kant
En que consiste o coñecemento verdadeiro?
- O coñecemento:
- É unha síntese entre a información dos estímulos e as
categorías do suxeito
- O obxecto é “construído” polo suxeito
-O coñecemento verdadeiro é o que se corresponde co “mundo” non
coa “realidade en sí”
11. A mesma experiencia constitúe un tipo de coñecement que
require entendemento e este posúe unhas regras que eu debo
supor en min xa antes de que os obxectos me sexan dados, é
dicir, regras a priori. Estas regras se expresan en conceptos a
priori aos que, polo tanto, se conforman necesariamente todos
os obxectos da experiencia e cos que deben concordar. (…) só
coñec emos a priori das cousas o que nos mesmos poñemos
nelas. Kant. Critica da Razón Pura
12.
13.
14.
15.
16. As diferentes ciencias utilizan diferentes nocións de verdade:
VERDADE COMO
COHERENCIA
• En ciencias formais (lóxica e matemáticas).
• Verdade = non hai contradicción
VERDADE COMO
ADECUACIÓN E
CORRESPONDENCIA
• En ciencias experimentais (física, química, bioloxía)
•• Verdade = correspondencia entre os datos da realidade e a
interpretación do suxeito.
•• La verdad es imperfecta, está en construcción
•Método hipótetico-deductivo
VERDADE
PRAGMÁTICA
• Na tecnoloxía, nas ciencias sociais (historia, socioloxía, política)
•Verdade = o eficaz, útil e que leva ao éxito.
• O coñecemento debe construir ideas que satisfagan as
necesidades e intereses dos seres humanos
• A verdade dunha ciencia midese polos seus resultados
tecnolóxicos.
17. Clasificación das ciencias segundo a concepción da verdade
Verdade = coherencia Ocúpanse da estructura ou forma do pensamento
Son as CIENCIAS FORMAIS
Matemáticas e Lóxica
Verdade = adecuación Coñecemento subordinado á experiencia
Son as CIENCIAS EMPÍRICAS
CIENCIAS HISTÓRICO-SOCIAIS
Ocúpanse da CULTURA, o mundo que
atopa e fai o ser humano. A experiencia
humana.
Socioloxía, Historia, Economía, Política...
CIENCIAS DA NATUREZA
Ocúpase do mundo natural. Reduce a
experiencia a EXPERIMENTO, a linguaxe
físico-matemático.
Física, Química, Bioloxía, Xeoloxía,
Psicoloxía experimental...
18. O MÉTODO DEDUCTIVO
Deducir é chegar a algo a partir dalgo xa dado
Aristotélica: Parte de termos ou xuízos universais para chegar a outros máis particulares
Sintética (matemático-racionalista): Vai do simple dado ao complexo.
Origen de los
Primeros
Principios
Son meras definicións elaboradas artificialmente por nós. Euclides
Son innatos
Veñen con nós ao nacer (Platón)
Son elaborados polo entendemento, sen experiencia (Descartes)
Son evidentes Percibidos pola mente como algo indudable
Coñecénse por intuición intelectual
Defendido polos Racionalistas dos séculos XVII y XVIII
Os axiomas e postulados de Euclides son evidencias
Aristóteles fala de principios evidentes: non contradicción...
Obxeccións
De definiciones pódense construir sistemas coherentes, formais, pero non nos levarán ao
coñecemento da realidade.
O innatismo foi criticado polos empiristas. As ideas veñen a partir dos sentidos.
Lobachevski e Rieman construiron sistemas xeométricos que negaban os postulados
evidentes de Euclides
La deducción queda reducida al terreno de las CIENCIAS FORMALES
19. O MÉTODO INDUCTIVO
Parte de datos de experiencia e chega a xuízos universais
Inducción incompleta
Da observación dun certo número de feitos, concluimos que a característica é
atribuible a todos os feitos en cuestión.
Obxección: Que unha propiedade se cumpla nalgún caso, non implica que se vaia a cumplir sempre.
Inducción completa
Da observación dunha característica en todos os casos a tratar, conclúese que esa
característica se da en todos os casos de que tratamos.
Obxección: ◘ Na maioría dos casos é imposible analizar todos os feitos a tratar.
◘ No futuro poden aparecer casos novos que non cumpran as condicións.
Crítico histórico ao método inductivo foi o filósofo empirista británico DAVID HUME (1711-1776)
20. “O principio de indución ten que ser un enunciado u niversal.
Así pois, se tentamos afirmar que sabemos por experiencia que é
verdadeiro, reaparecen de novo xustamente os mesmos
problemas que motivaron a súa introdución: para xustificalos
temos que utilizar inferencias indutivas e para xustificar estas,
temos que supor un principio de indución de orde superior, e así
sucesivamente. Polo tanto, cae pola súa base o intento de
fundamentar o principio de indución na experiencia xa que leva
inevitablemente , a unha regresión infinita.” (Popper. A Lóxica
da Investigación científica. p.29)