Khoaluan

Lêi nãi ®Çu
Trong nh÷ng thËp niªn gÇn ®©y, sù ph¸t triÓn cña khoa häc
c«ng nghÖ mµ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin vµ khoa häc viÔn
th«ng ®· lµm mét cuéc çch m¹ng trong th¬ng m¹i. Çc ph¬ng ph¸p kinh
doanh truyÒn thèng ®· vµ ®ang dÇn dÇn ®îc thay thÕ b»ng mét ph-
¬ng ph¸p míi. §ã chÝnh lµ th¬ng m¹i ®iÖn tö mµ "x¬ng sèng" cña nã lµ
c«ng nghÖ th«ng tin vµ Internet.
Th¬ng m¹i ®iÖn tö ®· ®a ra mét gi¶i ph¸p h÷u hiÖu, mét híng ®i
trùc tiÕp trong viÖc trao ®æi th«ng tin , hµng ho¸, dÞch vô vµ më réng
quy m« thÞ trêng, thÞ trêng kh«ng biªn giíi. ChÝnh cuéc çch m¹ng vÒ
quy m« thÞ trêng nµy ®· trë thµnh ®éng lùc cho mét cuéc çch m¹ng
trong ngµnh ng©n hµng híng tíi mét hÖ thèng thanh to¸n phï hîp víi yªu
cÇu cña thÞ trêng th¬ng m¹i ®iÖn tö. §iÒu nµy ®· t¹o ra mét dÞch vô
ng©n hµng míi, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö.
§Ó héi nhËp víi çc tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ nh ASEAN,
AFTA, APEC chuÈn bÞ cho tiÕn tr×nh ra nhËp WTO, viÖc t×m kiÕm
mét gi¶i ph¸p toµn diÖn chuyªn nghiÖp nh»m tiÕn hµnh th¬ng m¹i
®iÖn tö, hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu lµ mét ®iÒu hÕt søc bøc
thiÕt ®èi víi ®Êt níc ta. §i ®«i víi xu híng chiÕn lîc toµn cÇu cña quèc
gia, ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam còng ®· cã nh÷ng bíc ®i ®¸ng kÓ.
§Çu tiªn ph¶i kÓ ®Õn lµ sù xo¸ bá ®éc quyÒn nhµ níc trong hÖ thèng
ng©n hµng. TiÕp ®Õn lµ c«ng cuéc ®æi míi c¶i tiÕn hÖ thèng ng©n
hµng. Bªn c¹nh dÞch vô tÝn dông truyÒn thèng, dÞch vô ng©n hµng
tiªu dïng ®· xuÊt hiÖn vµ ®¹t ®îc nh÷ng thµnh c«ng ®¸ng kÓ. DÞch vô
tµi chÝnh cho ç nh©n nµy rÊt ®a d¹ng, bao gåm rót tiÒn tù ®éng,
1

chuyÓn tiÒn, thanh to¸n thÎ, thanh to¸n qua m¹ng...§ã chÝnh lµ b»ng
chøng cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ë
ViÖt Nam.
Trong bµi kho¸ luËn nµy, t«i xin tr×nh bµy mét sè kh¸i niÖm c¬
b¶n vÒ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö, ho¹t ®éng dÞch vô ng©n hµng
®iÖn tö ë ViÖt Nam, ®ång thêi ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m thóc
®Èy dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam.
T«i xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn, gióp ®ì cña c« gi¸o Lª
ThÞ Thanh trong thêi gian t«i thùc hiÖn kho¸ luËn.
2

Ch¬ng I: Tæng quan vÒ ng©n hµng ®iÖn tö
I. S¬ lîc vÒ ng©n hµng ®iÖn tö
1. Sù thay ®æi c¬ b¶n trong ngµnh ng©n hµng vµ kh¸i niÖm
vÒ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö
C«ng nghÖ ng©n hµng ngµy nay ®· vµ ®ang thay ®æi víi tèc ®é
chãng mÆt. RÊt nhiÒu nh©n tè dÉn tíi sù thay ®æi nµy ®îc ®a ra
trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu thÞ trêng ng©n hµng thÕ giíi.
Ngµy nay, mét sîi çp quang m¶nh b»ng sîi tãc trong mét gi©y cã
thÓ truyÒn mét lîng th«ng tin chøa ®ùng trong 90 ngh×n cuèn tõ ®iÓn
b¸ch khoa. Ngµnh c«ng nghÖ th«ng tin ngµy cµng chiÕm tû träng cao
trong nÒn kinh tÕ çc quèc gia. Riªng vÒ m¸y tÝnh ®iÖn tö, cø 18
th¸ng tæng c«ng suÊt tÝnh to¸n cña çc m¸y l¹i t¨ng gÊp ®«i. ¦íc tÝnh
toµn thÕ giíi cã kho¶ng 1 tû ®êng d©y thuª bao ®iÖn tho¹i, 340 triÖu
ngêi sö dông ®iÖn tho¹i di ®éng. ë Mü hiÖn nay, 90% d©n sè sö dông
Internet.
Nh©n lo¹i ®ang sèng trong thêi kú "tin häc x· héi ho¸". Sù ph¸t
triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®· g©y mét ¶nh hëng v« cïng lín tíi hÖ
thèng ng©n hµng, nh©n viªn ng©n hµng vµ ngêi sö dông dÞch vô
ng©n hµng. Internet vµ m¸y tÝnh ®· më ra cho chóng ta mét hÖ thèng
thanh to¸n réng kh¾p toµn thÕ giíi, tiÕn tíi mét thÕ giíi thanh to¸n
kh«ng dïng tiÒn mÆt, nhanh gän, an toµn vµ chÝnh x¸c.
4

ThuËt ng÷ "Ng©n hµng ®iÖn tö" ®èi víi nhiÒu ngêi cã vÎ khã
hiÓu vµ xa l¹. Thùc ra rÊt nhiÒu øng dông cña "Ng©n hµng ®iÖn tö"
®ang phôc vô cho b¹n. B¹n rót tiÒn tõ mét m¸y rót tiÒn tù ®éng, tr¶
tiÒn cho hµng ho¸ vµ dÞch vô b»ng thÎ tÝn dông, kiÓm tra sè d tµi
kho¶n qua m¹ng hay ®iÖn tho¹i, c«ng ty cña b¹n giao dÞch víi çc ®èi
t¸c qua th ®iÖn tö, ®iÖn tÝn, fax, ®iÖn tho¹i..., tÊt c¶ nh÷ng ho¹t ®éng
t¬ng tù nh vËy ®Òu cã thÓ gäi lµ dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö".
Cµng ngµy, çc ng©n hµng vµ çc tæ chøc tµi chÝnh trªn thÕ giíi
cµng nhËn thÊy tÇm quan träng cña viÖc cung cÊp dÞch vô "Ng©n
hµng ®iÖn tö" ®Ó cñng cè vµ n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña hä
trªn thÞ trêng.
VËy "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ g× vµ v× sao nã l¹i cã tÇm quan
träng vµ ®îc øng dông réng kh¾p thÕ ?
"Ng©n hµng ®iÖn tö" tiÕng Anh lµ Electronic Banking, viÕt t¾t
lµ E- Banking. Cã rÊt nhiÒu çch diÔn ®¹t kh¸c nhau vÒ "Ng©n hµng
®iÖn tö", song nh×n chung "Ng©n hµng ®iÖn tö" ®îc hiÓu lµ mét lo¹i
h×nh th¬ng m¹i vÒ tµi chÝnh ng©n hµng cã sù trî gióp cña c«ng nghÖ
th«ng tin, ®Æc biÖt lµ m¸y tÝnh vµ c«ng nghÖ m¹ng. Nãi ng¾n gän,
"Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ h×nh thøc thùc hiÖn çc giao dÞch tµi chÝnh
ng©n hµng th«ng qua çc ph¬ng tiÖn ®iÖn tö.
Çc nghiªn cøu vÒ thÞ trêng ng©n hµng cßn cho thÊy r»ng kh¸ch
hµng sö dông dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng ®ang nhanh chãng ®-
îc thay thÕ bëi mét thÕ hÖ kh¸ch hµng míi, cã tr×nh ®é häc vÊn cao,
vµ ®ßi hái cao vÒ çc dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng.
5

B¹n rÊt bËn rén víi c«ng viÖc kinh doanh cña m×nh. Trong ®ã ,
phÇn lín thêi gian lµ ®Ó dµnh cho çc c«ng viÖc giao dÞch vµ qu¶n lý
tµi chÝnh. B¹n rÊt ng¹i tríc viÖc hoµn tÊt mét l« giÊy tê thñ tôc khi giao
dÞch víi ng©n hµng. Bao nhiªu rñi ro khi ®i giao dÞch víi mét sè lîng
lín tiÒn mÆt... Cßn çc ng©n hµng th¬ng m¹i trong qu¸ tr×nh c¹nh
tranh vµ më réng m¹ng líi cña hä th× ph¶i ®èi mÆt víi vÊn ®Ò thuª v¨n
phßng lµm viÖc, thuª thªm nhiÒu nh©n viªn ®Ó lµm çc c«ng viÖc
®¬n gi¶n tÎ nh¹t nh ®Õm tiÒn hay trùc ®iÖn tho¹i.
"Ng©n hµng ®iÖn tö" sÏ mang l¹i cho mét híng gi¶i quyÕt hiÖu
qu¶ cho c¶ ngêi cung cÊp lÉn ngêi sö dông dÞch vô ng©n hµng.
S¬ ®å tæng qu¸t cña giao dÞch "Ng©n hµng ®iÖn tö"
2. Çc ph¬ng tiÖn kü thuËt cña dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö"
6
Ngêi víi m¸y tÝnh ®iÖn tö
(mÉu biÓu ®iÖn tö, Web)
Ngêi víi ngêi
(§iÖn tho¹i, th ®iÖn tö,
Fax)
M¸y tÝnh ®iÖn tö víi m¸y tÝnh
®iÖn tö
(ThÎ, ATM)
M¸y tÝnh ®iÖn tö víi ngêi
(Fax, th ®iÖn tö)

Ng©n hµng ®iÖn tö lµ mét ngµnh dÞch vô ®ßi hái mét c¬ së
c«ng nghÖ kü thuËt cao, vèn lín. Ngµnh dÞch vô nµy thêng ®i ®«i víi
mét nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn tr×nh ®é d©n trÝ ph¸t triÓn ë mét møc ®é
nhÊt ®Þnh.
7

2.1 §iÖn tho¹i, ®iÖn tho¹i di ®éng
§iÖn tho¹i lµ mét ph¬ng tiÖn phæ th«ng, dÔ sö dông, vµ thêng
më ®Çu cho çc cuéc giao dÞch th¬ng m¹i nãi chung vµ ng©n hµng
nãi riªng. Trong sù gia t¨ng cña sè lîng thuª bao ®iÖn tho¹i vµ ®iÖn
tho¹i di ®éng, ng©n hµng th¬ng m¹i víi trang thiÕt bÞ " hép th tr¶ lêi tù
®éng" kÕt nèi víi m¸y chñ ng©n hµng cã thÓ cung cÊp dÞch vô ng©n
hµng qua ®iÖn tho¹i nh cung cÊp sè d tµi kho¶n, b¸o mÊt thÎ tÝn
dông...Víi sù ph¸t triÓn cña ®iÖn tho¹i di ®éng, liªn l¹c qua vÖ tinh, øng
dông cña ®iÖn tho¹i ®ang vµ sÏ trë nªn réng r·i h¬n. Tuy nhiªn, c«ng
cô ®iÖn tho¹i cã mÆt h¹n chÕ lµ chØ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh, kÕt
thóc giao dÞch vÉn ph¶i dïng nhiÒu giÊy tê. Ngoµi ra, chi phÝ giao
dÞch ®iÖn tho¹i, nhÊt lµ ®iÖn tho¹i ®êng dµi, quèc tÕ vÉn cßn cao.
§iÖn b¸o, Fax cã thÓ truyÒn t¶i ®îc ©m thanh, h×nh ¶nh, lêi v¨n.
Nhng chóng còng cã mét sè mÆt h¹n chÕ nh kh«ng thÓ truyÒn t¶i ®îc
h×nh ¶nh ®éng, h×nh ¶nh ba chiÒu vµ çc h×nh ¶nh phøc t¹p.
2.2 ThiÕt bÞ thanh to¸n ®iÖn tö
Mét trong nh÷ng môc tiªu quan träng cña níc ta còng nh trªn thÕ
giíi lµ nÒn kinh tÕ víi hÖ thèng thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt.
Mét thiÕt bÞ ®iÖn tö cã ®Çu ®äc d¶i ®iÖn tö ®îc kÕt nèi víi
m¹ng ng©n hµng, m¹ng liªn ng©n hµng cho phÐp truyÒn t¶i, kiÓm tra
çc th«ng tin tõ tÊm thÎ nhùa cña ngêi mua hµng tõ çc ®Þa ®iÓm b¸n
hµng, n¬i l¾p ®Æt m¸y, vÒ çc ng©n hµng cña chñ thÎ ®ã vµ thùc
hiÖn çc giao dÞch thanh to¸n. Víi tÊm thÎ nhùa (thÎ tÝn dông, thÎ ghi
nî, thÎ th«ng minh...) b¹n cã thÓ mua hµng hoÆc dÞch vô mµ kh«ng
8

cÇn tiÒn mÆt. Ng©n hµng sÏ thay mÆt b¹n thanh to¸n víi n¬i b¸n
hµng.
Mét thiÕt bÞ ®iÖn tö quan träng kh¸c ®ã lµ m¸y rót tiÒn tù ®éng.
Nã cho phÐp b¹n göi tiÒn vµo tµi kho¶n, chuyÓn tiÒn vµ rót tiÒn tù
®éng.
2.3 M¸y tÝnh, m¹ng néi bé, m¹ng liªn néi bé, m¹ng liªn ng©n hµng
M¹ng néi bé lµ toµn bé m¹ng th«ng tin cña mét ng©n hµng vµ çc
liªn l¹c mäi kiÓu gi÷a çc m¸y tÝnh trong ng©n hµng ®ã. §ã cã thÓ gäi
lµ m¹ng kÕt nèi çc m¸y tÝnh gÇn nhau (m¹ng côc bé - LAN) hoÆc kÕt
nèi çc m¸y tÝnh trong khu vùc diÖn réng (m¹nng miÒn réng - WAN).
Çc ng©n hµng vµ tæ chøc tµi chÝnh liªn hÖ víi nhau b»ng m¹ng
liªn ng©n hµng (Interbank, SWIFT...)
2.4 Internet vµ Web
Mét çch tæng qu¸t, Internet lµ mét m¹ng diÖn réng. Lµ tËp hîp
hµng ngµn çc m¹ng m¸y tÝnh tr¶i kh¾p thÕ giíi. Internet gióp cho
hµng triÖu ngêi dïng trªn tr¸i ®Êt cã thÓ th«ng tin liªn l¹c víi nhau. Nã lµ
nguån tµi nguyªn th«ng tin v« gi¸. Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña nã ®·
khiÕn cho nã cã thªm mét çi tªn míi lµ "Siªu lé th«ng tin".
LÞch sö ra ®êi cña Internet cã thÓ xem nh ®îc b¾t ®Çu tõ n¨m
1969 víi dù ¸n ARPANET cña Bé quèc phßng Mü. M« h×nh nµy nhanh
chãng ®îc ngêi Mü nh©n réng ra çc lÜnh vùc kh¸c víi quy m« ngµy
cµng lín. Vµ khi cã sù liªn kÕt çc m¹ng m¸y tÝnh thuéc çc lÜnh vùc
9

kh¸c nhau, khu vùc vµ çc quèc gia kh¸c nhau th× m¹ng Internet toµn
cÇu ra ®êi.
Sù bïng næ trong sö dông Internet cã lÏ nhê mét phÇn cña çi gäi
lµ dÞch vô tra cøu v¨n b¶n, dÞch vô th«ng tin toµn cÇu goi lµ Web.
Web ®îc Tim Berners Lee triÓn khai lÇn ®Çu tiªn vµo n¨m 1989 t¹i
phßng thÝ nghiÖm vËt lý h¹t nh©n Ch©u ¢u (CERN) á Geneva, Thuþ
sÜ. Çc nhµ ph¸t triÓn t¹i CERN ®· lµm cho Web bao trïm hÇu hÕt çc
hÖ thèng m¹ng tríc ®ã. Cho ®Õn 1993 Web míi b¾t ®Çu ®îc chÊp
nhËn réng r·i.
Th¬ng m¹i thÕ giíi nãi chung vµ "Ng©n hµng ®iÖn tö" nãi riªng
®ang trong tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ vµ hiÖu qu¶ ho¸. Internet vµ Web
lµ çc ph¬ng tiÖn ®· ®¹t ®îc quèc tÕ ho¸ cao ®é vµ cã hiÖu qu¶ sö
dông cao.
3. Nh÷ng tiÕn bé do dÞch vô Ng©n hµng ®iÖn tö mang l¹i
Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ mét
xu híng tÊt yÕu phï hîp víi nhu cÇu vµ sù ph¸t triÓn cña x· héi. VËy
chóng ta h·y xem xÐt nh÷ng tiÕn bé do ngµnh dÞch vô nµy mang l¹i.
3.1 Lîi Ých cho ng©n hµng
Çc tiÕn bé cña c«ng nghÖ th«ng tin ®· nhanh chãng ®îc ¸p
dông trong ngµnh ng©n hµng nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh
tranh cña çc ng©n hµng.
10

3.1.1 Gi¶m chi phÝ t¨ng hiÖu qu¶ kinh doanh
"Ng©n hµng ®iÖn tö" gióp gi¶m chi phÝ tríc hÕt lµ chi phÝ v¨n
phßng. Çc v¨n phßng Ýt giÊy tê chiÕm diÖn tÝch nhá h¬n rÊt nhiÒu.
M¹ng, m¸y chñ vµ çc m¸y tÝnh ç nh©n gióp rót ng¾n thêi gian cho
c«ng viÖc lµm thñ tôc, t×m kiÕm vµ chuyÓn giao tµi liÖu. TiÕp ®Õn lµ
chi phÝ nh©n viªn. Mét m¸y rót tiÒn tù ®éng cã thÓ lµm viÖc 24 trªn
24 giê vµ thay cho rÊt nhiÒu nh©n viªn.
B»ng ph¬ng tiÖn Internet/Web Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng cã thÓ
t×m hiÓu th«ng tin, giao dÞch thêng xuyªn h¬n, cËp nhËt h¬n. mµ do
vËy lµm gi¶m chi phÝ b¸n hµng vµ tiÕp thÞ.
B¶ng 1: Tèc ®é vµ chi phÝ truyÒn göi
(Dµnh cho mét ®¬n vÞ bé tµi liÖu 40 trang, kho¶ng 100g)
®êng truyÒn Thêi gian Chi phÝ (USD)
New York ®i Tokyo
Qua bu ®iÖn th«ng thêng 5 ngµy 7,40
ChuyÓn ph¸t nhanh 24 giê 26,25
Fax 31 phót 28,83
Internet 2 phót 0,10
New York ®i Los Angeles
Qua bu ®iÖn th«ng thêng 2-3 ngµy 3,00
ChuyÓn ph¸t nhanh 24 giê 15,50
Fax 31 phót 9,36
Internet 2 phót 0,10
(Nguån: Ban th¬ng m¹i ®iÖn tö, Bé Th¬ng M¹i)
HÖ thèng m¹ng ph¸ bá sù rµng buéc vÒ kh«ng gian vµ thêi gian.
Çc ng©n hµng cã thÓ më nhiÒu chi nh¸nh ë çc níc kh¸c nhau mµ
kh«ng gÆp khã kh¨n g× trong viÖc theo dâi qu¶n lý t×nh h×nh ho¹t
®éng cña çc chi nh¸nh.
11

3.1.2. §a d¹ng ho¸ dÞch vô vµ s¶n phÈm
Nãi ®Õn dÞch vô ng©n hµng, ngêi ta nghÜ ngay ®Õn viÖc vay,
cho vay, göi tiÒn vµ çc dÞch vô b¸n bu«n kh¸c nh thanh to¸n xuÊt
nhËp khÈu vµ mua b¸n ngo¹i tÖ. Do vËy mµ sù kh¸c biÖt gi÷a dÞch vô
ng©n hµng nµy víi ng©n hµng kh¸c lµ rÊt Ýt.
Ngµy nay, dÞch vô ng©n hµng ®ang v¬n tíi tõng ngêi d©n. §ã lµ
dÞch vô ng©n hµng tiªu dïng vµ b¸n lÎ. Râ rµng, lîi nhuËn thu ®îc tõ
dÞch vô b¸n lÎ kh«ng thÓ b»ng b¸n bu«n. H¬n thÕ n÷a, chi phÝ cho
viÖc cung cÊp mét dÞch vô tµi kho¶n cña mét ç nh©n còng ch¼ng
nhá h¬n cho mét c«ng ty lµ bao. "Ng©n hµng ®iÖn tö", víi sù trî gióp
cña c«ng nghÖ th«ng tin cho phÐp tiÕn hµnh çc giao dÞch b¸n lÎ víi
tèc ®éc cao vµ liªn tôc. NÕu nh tríc kia çc ng©n hµng chØ phôc vô
mét sè lîng nhÊt ®Þnh çc c«ng ty, th× nay, mét thÞ trêng hµng tû d©n
®ang më ra tríc m¾t hä. Vµ thÕ lµ çc ng©n hµng ®ua nhau hiÖn ®¹i
ho¸ hÖ thèng tin häc cña hä, tung ra thÞ trêng mét lo¹t çc dÞch vô míi
nh "phone banking"; “Internet banking", chuyÓn vµ rót tiÒn tù
®éng...lµm cho dÞch vô ng©n hµng trë nªn phong phó vµ phæ biÕn
réng r·i.
3.1.3. C¹nh tranh vµ tån t¹i
"Ng©n hµng ®iÖn tö" gióp çc ng©n hµng t¹o vµ duy tr× mét hÖ
thèng kh¸ch hµng réng r·i vµ bÒn v÷ng. B¹n sÏ s½n sµng tõ bá mét
ng©n hµng mµ n¬i ®ã b¹n ph¶i xÕp hµng rÊt l©u chê rót tiÒn ®Ó ®i tíi
mét m¸y rót tiÒn tù ®éng cña mét ng©n hµng kh¸c vµ thùc hiÖn nhiÖm
vô nµy trong vµi phót. B¹n sÏ tíi mét ng©n hµng mµ n¬i ®ã s½n sµng
gióp b¹n thùc hiÖn çc giao dÞch víi ®èi t¸c nhanh gän vµ chÝnh x¸c.
12

3.2. Lîi Ých cho kh¸ch hµng
Cã thÓ nãi hÇu hÕt tÊt c¶ nh÷ng g× tiÕn bé h¬n mµ dÞch vô
"Ng©n hµng ®iÖn tö" mang l¹i chÝnh lµ lîi Ých cho kh¸ch hµng.
"Ng©n hµng ®iÖn tö" víi c«ng cô chñ yÕu lµ Internet/Web vµ çc
thiÕt bÞ ®iÖn tö, ®em l¹i sù hiÖn diÖn toµn cÇu cho ngêi cung cÊp vµ
sù lùa chän toµn cÇu cho ngêi tiªu dïng, bá qua kho¶ng çch ®Þa lý
gi÷a çc quèc gia. Mét ng©n hµng cã thÓ cung cÊp dÞch vô cho nhiÒu
ngêi ë bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo. Mét kh¸ch
hµng cã thÓ kiÓm tra vµ qu¶n lý tµi chÝnh cña m×nh vµo bÊt cø lóc
nµo. DÜ nhiªn chi phÝ cho dÞch vô nµy rÊt rÎ, kh«ng chØ v× sè tiÒn
hîp lý ph¶i tr¶ cho dÞch vô mµ cßn v× tiÕt kiÖm thêi gian ®i l¹i vµ
hoµn tÊt çc thñ tôc giÊy tê mµ çc giao dÞch vÉn ®îc thùc hiÖn an
toµn vµ chÝnh x¸c.
Tuy nhiªn nh÷ng lîi Ých nµy cã lîi chñ yÕu lµ ®èi víi çc níc ph¸t
triÓn. §èi víi çc níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn, gi¸ dÞch vô "Ng©n hµng
®iÖn tö" cã khi rÊt ®¾t so víi thu nhËp b×nh qu©n ngêi tiªu dïng.
Nguyªn nh©n lµ do vèn ®Çu t lín vµo çc trang thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ
th«ng tin dÉn tíi gi¸ thµnh s¶n phÈm cao. Trong khi ®ã møc sèng ngêi
d©n çc níc này l¹i rÊt thÊp.
3.3. Lîi Ých ®èi víi toµn thÓ nÒn kinh tÕ
Ngoµi nh÷ng lîi Ých chÝnh ®èi víi çc bªn tham gia "Ng©n hµng
®iÖn tö" nãi trªn, "Ng©n hµng ®iÖn tö" cßn ®em l¹i nh÷ng lîi Ých to lín
tiÒm tµng ®èi víi toµn thÓ nÒn kinh tÕ.
13

ViÖc tiªu dïng chñ yÕu b»ng tiÒn mÆt cã rÊt nhiÒu ®iÒu h¹n
chÕ. Nhµ níc ph¶i bá ra mét chi phÝ nhÊt ®Þnh hµng n¨m trong viÖc
in vµ qu¶n lý sè lîng tiÒn in ra cho thÞ trêng. ViÖc khã x¸c ®Þnh
chÝnh x¸c lîng tiÒn lu hµnh trong d©n khiÕn cho nhµ níc gÆp nhiÒu
khã kh¨n trong viÖc ®a ra çc chÝnh s¸ch tµi kho¸ nh»m ®¶m b¶o mét
thÞ trêng tµi chÝnh æn ®Þnh. "Ng©n hµng ®iÖn tö" víi sù phæ biÕn
sö dông tµi kho¶n ç nh©n vµ tiÒn ®iÖn tö sÏ gãp phÇn kh«ng nhá
trong viÖc th¸o gì khã kh¨n nµy. ChÝnh tiÒn ®iÖn tö vµ giao dÞch tµi
kho¶n lµm c¶i thiÖn kh¶ n¨ng thanh to¸n trong thÞ trêng tµi chÝnh.
"Ng©n hµng ®iÖn tö" gióp cho nhµ níc cã th«ng tin ®Çy ®ñ vÒ
viÖc thùc hiÖn thu nép thuÕ mét çch nhanh chãng vµ cËp nhËt.
Cïng víi xu híng toµn cÇu ho¸ vµ sù ph¸t triÓn réng kh¾p trªn
toµn thÕ giíi cña th¬ng m¹i ®iÖn tö, "Ng©n hµng ®iÖn tö" chÝnh lµ
chiÕc cÇu nèi cho sù héi nhËp cña nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh
tÕ quèc tÕ mµ kh«ng ®ßi hái qu¸ nhiÒu nç lùc cña chÝnh phñ.
II. §èi tîng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt tham gia dÞch
vô
ng©n hµng ®iÖn tö
Qua çc ph¬ng tiÖn kü thuËt cña dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö"
®· ®îc giíi thiÖu ë trªn, chóng ta sÏ xem xÐt ®Æc ®iÓm vµ ®iÒu kiÖn
cña çc bªn tham gia dÞch vô nµy.
14

Tham gia dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" cã ba thµnh phÇn
chÝnh. §ã lµ hÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i, ngêi tiªu dïng vµ çc quy
®Þnh cña nhµ níc.
1 Çc ng©n hµng th¬ng m¹i
1.1. Vai trß cña çc ng©n hµng th¬ng m¹i
HÖ thèng ng©n hµng th¬ng m¹i lµ ngêi cung cÊp dÞch vô "Ng©n
hµng ®iÖn tö". Do vËy hä gi÷ vai trß chÝnh.
Çc nhµ kinh tÕ ®· coi dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" nh lµ mét
cuéc c¶i çch tµi chÝnh do çc ng©n hµng tiÕn hµnh. Nã ®· mang l¹i
nhiÒu dÞch vô cã kh¶ n¨ng sinh lêi lín.
RÊt nhiÒu çc ng©n hµng vµ çc tæ chøc tµi chÝnh ®· nhËn ra
r»ng ph¬ng thøc cò mµ hä ®ang sö dông trong kinh doanh kh«ng cßn
cã kh¶ n¨ng mang l¹i lîi nhuËn cao. Çc dÞch vô tµi chÝnh mµ hä b¸n
ra trªn thÞ trêng kh«ng cßn hÊp dÉn ngêi tiªu dïng. Thªm vµo ®ã, çc
quy ®Þnh vÒ thñ tôc tµi chÝnh ®· trë nªn nÆng nÒ. §Ó tån t¹i trong
m«i trêng tµi chÝnh míi, çc ng©n hµng ®· ph¶i t×m kiÕm vµ ph¸t triÓn
nh÷ng s¶n phÈm dÞch vô míi. C¶i çch trong ng©n hµng lµ tÊt yÕu
nh»m ®¸p l¹i sù thay ®æi cña nhu cÇu kh¸ch hµng.
Trong khi ®ã, sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin ®ang mang l¹i
cho th¬ng m¹i nãi chung vµ ngµnh ng©n hµng nãi riªng nh÷ng c¬ héi
lín lao. M¹ng vµ hÖ thèng m¸y tÝnh kh«ng nh÷ng gióp cho ng©n hµng
gi¶m chi phÝ giao dÞch mµ cßn t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã kh¶ n¨ng ®a
15

ra nh÷ng dÞch vô míi. Do vËy, c¶i çch ng©n hµng còng lµ sù ®¸p l¹i sù
thay ®æi cña cung.
1.2. §iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó tham gia hÖ thèng dÞch vô "Ng©n
hµng ®iÖn tö" cña çc ng©n hµng th¬ng m¹i
Mét trong nh÷ng yÕu tè dÉn ®Õn thµnh c«ng cña "Ng©n hµng
®iÖn tö" lµ ph¶i x©y dùng mét c¬ së h¹ tÇng hiÖn ®¹i ë mét møc nhÊt
®Þnh. C¬ së nµy dùa trªn tiÕn bé cña c«ng nghÖ m¸y tÝnh, c«ng
nghÖ th«ng tin viÔn th«ng. §iÒu nµy ®ßi hái vèn ®Çu t lín mµ kh«ng
ph¶i ng©n hµng nµo còng cã kh¶ n¨ng ®¸p øng. Díi ®©y mét sè yªu
cÇu tèi thiÓu cho dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö":
1.2.1 H¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ
"Ng©n hµng ®iÖn tö" ph¸t triÓn trªn c¬ së kü thuËt sè ho¸, c«ng
nghÖ th«ng tin, mµ tríc hÕt lµ kü thuËt m¸y tÝnh ®iÖn tö. V× thÕ chØ
cã thÓ thùc sù cã vµ thùc sù tiÕn hµnh "Ng©n hµng ®iÖn tö" hiÖu qu¶
khi ®· cã mét h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin v÷ng ch¾c.
Nã bao gåm hÖ thèng ®iÖn tho¹i, m¸y tÝnh, m¸y chñ, modem,
m¹ng néi bé, m¹ng liªn néi bé, thiÕt bÞ thanh to¸n ®iÖn tö (POS, ATM,
CDM), vv... vµ çc dÞch vô truyÒn th«ng (thuª bao ®iÖn tho¹i, phÝ nèi
m¹ng, truy cËp m¹ng).
Chi phÝ phÇn cøng cho mét hÖ thèng m¸y tÝnh v¨n phßng, m¸y
chñ, m¹ng néi bé kho¶ng USD 100,000. Mét m¸y ®äc thÎ thanh to¸n
®Æt t¹i çc ®iÓm b¸n hµng gi¸ kho¶ng USD50 mét chiÕc. Mét m¸y rót
tiÒn tù ®éng gi¸ kho¶ng USD40,000 mét chiÕc. Chi phÝ phÇn mÒm
cho hÖ thèng nµy kho¶ng USD 200,000 tíi USD 300,000. Cßn ph¶i kÓ
16

®Õn chi phÝ tham gia çc tæ chøc thanh to¸n quèc tÕ, chi phÝ b¶o d-
âng, n©ng cÊp hÖ thèng. ¦íc tÝnh tæng vèn ®Çu t cã thÓ lªn tíi USD
10 triÖu cho mét ng©n hµng.
Ngoµi ra, h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin nµy chØ cã thÓ cã
vµ ho¹t ®éng tin cËy trªn nÒn t¶ng mét nÒn c«ng nghiÖp ®iÖn n¨ng,
bu chÝnh viÔn th«ng ®¶m b¶o cung cÊp ®iÖn n¨ng, th«ng tin liªn l¹c
®Çy ®ñ, æn ®Þnh víi møc gi¸ hîp lý. ThiÕt lËp mét nÒn c«ng nghiÖp
nh vËy n¨m ngoµi tÇm kiÓm so¸t cña çc ng©n hµng. Nã ®ßi hái sù
®Çu t c¶ vÒ vèn lÉn thêi gian cña nhµ níc. §iÒu nµy ®Æc biÖt khã
kh¨n víi çc níc ®ang vµ kÐm ph¸t triÓn.
1.2.2 VÊn ®Ò an toµn vµ b¶o mËt
Giao dÞch b»ng ph¬ng tiÖn ®iÖn tö ®Æt ra ®ßi hái rÊt cao vÒ
b¶o mËt vµ an toµn, nhÊt lµ ho¹t ®éng qua m¹ng. NhiÒu ngêi sî kh«ng
d¸m mua b¸n qua m¹ng, thanh to¸n b»ng thÎ qua m¸y ®iÖn tö, m¸y rót
tiÒn. Ngêi mua th× lo çc chi tiÕt cña thÎ tÝn dông cña m×nh bÞ lé, vµ
kÎ xÊu sÎ lîi dông mµ rót tiÒn, ngêi b¸n th× lo ngêi mua kh«ng thanh
to¸n cho çc hîp ®ång hay giao dÞch ®· ®îc "ký kÕt theo kiÓu ®iÖn
tö".
§iÒu lo sî Êy lµ cã c¨n cø, v× sè vô tÊn c«ng vµo Internet hay çc
vô lµm vµ sö dông thÎ gi¶ ngµy cµng gia t¨ng. "GiÆc m¸y tÝnh" dïng
nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nhau: m¹o quan hÖ, bÎ mËt khÈu, t¹o vi rót m¸y
tÝnh, gi¶ m¹o ®Þa chØ Internet, dËp thÎ gi¶, mãc nèi víi ngêi b¸n hµng
tao ra çc giao dÞch "¶o"...
17

Kü thuËt m· ho¸ hiÖn ®¹i, víi kho¸ dµi tèi thiÓu 1024 bit thËm chÝ
2048 bit céng víi çc c«ng nghÖ SSL (Secure Socket Layer), SET
(Secure Electronic Transaction) ®ang gióp gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.
Çc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®ang khuyÕn khÝch ph¸t hµnh vµ sö
dông thÎ cã çc "chip" ®iÖn tö thay thÕ cho çc d¶i tõ. Mét chiÕn lîc vÒ
m· ho¸ vµ gi¶i m· kÌm theo çc ch¬ng tr×nh b¶o vÖ an toµn th«ng tin
cho ng©n hµng vµ kh¸ch hµng ph¶i lu«n ®îc ®Æt ra vµ cËp nhËt.
1.2.3 HÖ thèng tuyªn truyÒn gi¸o dôc kh¸ch hµng
Mét nh©n tè quan träng kh¸c dÉn ®Õn thµnh c«ng trong "Ng©n
hµng ®iÖn tö" hÖ thèng ph©n phèi s¶n phÈm, tuyªn truyÒn vµ gi¸o
dôc kh¸ch hµng.
§iÒu nµy ®ßi hái mét ®éi ngò nh©n viªn tiÕp thÞ chuyªn nghiÖp trang
bÞ víi çc kiÕn thøc nhÊt ®Þnh vÒ tin häc.
Víi môc tiªu "giµnh lÊy lßng tin cña kh¸ch hµng", çc ng©n hµng
ph¶i ®Æt ra mét chiÕn lîc tuyªn truyÒn, qu¶ng ço, thùc hiÖn, tõng bíc
thuyÕt phôc kh¸ch hµng vÒ tÝnh an toµn vµ tiÖn lîi cña dÞch vô
"Ng©n hµng ®iÖn tö".
2. Kh¸ch hµng
2.1. §Æc ®iÓm chung hiÖn nay cña ngêi tiªu dïng sö dông dÞch vô
ng©n hµng ®iÖn tö
"Ng©n hµng ®iÖn tö" chñ yÕu phôc vô cho hÖ thèng kh¸ch hµng
ç nh©n hay nãi çch kh¸c nã lµ hÖ thèng dÞch vô ng©n hµng b¸n lÎ.
18

Nh÷ng kh¶o s¸t gÇn ®©y cho thÊy ®iÓn h×nh cña kh¸ch hµng
sö dông dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é häc
vÊn cao, trÎ vµ cã thu nhËp t¬ng ®èi cao. Víi kiÕn thøc tin häc cao,
kh¶ n¨ng tiÕp thu nhanh nh÷ng vÊn ®Ò tiÕn bé, hä lµ nh÷ng ngêi
tham gia dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" ®Çu tiªn. §a phÇn trong sè hä
thuéc thµnh phÇn trÝ thøc tù do, nh÷ng ngêi thµnh ®¹t trong sù
nghiÖp, nh÷ng doanh nh©n, tÇng líp trung lu trong x· héi.
Giao dÞch víi hä thêng cã gi¸ trÞ t¬ng ®èi cao, rñi ro Ýt v× hä cã
häc vµ cã thu nhËp cao. Thø n÷a lµ c¬ héi cung cÊp dÞch vô trong
mét thêi gian dµi v× hä lµ nh÷ng ngêi trÎ tuæi. Cuèi cïng lµ hä lµ nh÷ng
ngêi n¨ng ®éng, giao dÞch nhiÒu, c¬ héi ®i l¹i qua çc quèc gia, nªn ë
®iÓm nµy, "Ng©n hµng ®iÖn tö" cã thÓ chøng minh tÝnh u viÖt cña
nã ®ã lµ cung cÊp dÞch vô liªn tôc vµ toµn cÇu.
2.2. Çc nh©n tè ¶nh hëng tíi quyÕt ®Þnh cña ngêi tiªu dïng
ViÖc ®a vµo thÞ trêng mét s¶n phÈm hay dÞch vô míi ®ßi hái
nghiªn cøu hµnh vi øng xö ngêi tiªu dïng. Ngêi tiªu dïng ph¶i tr¶i qua
çc giai ®o¹n tõ chç nhËn thøc sù s½n cã cña s¶n phÈm, dÞch vô tíi
viÖc sö dông thö vµ cuèi cïng lµ chÊp nhËn s¶n phÈm vµ dÞch vô ®ã.
Do tÝnh chÊt çch m¹ng, "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ mét kh¸i niÖm
rÊt míi ®èi víi ®¹i bé phËn ngêi tiªu dïng. Kh«ng ph¶i ai còng cã çi
nh×n ®Çy ®ñ vÒ "Ng©n hµng ®iÖn tö". Mét trong nh÷ng trë ng¹i lín
nhÊt cña "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ th¸i ®é hoµi nghi, lìng lù khi chuyÓn
®æi tõ h×nh thøc giao dÞch cò truyÒn thèng sang h×nh thøc míi.
ChÝnh v× vËy viÖc qu¶ng ço, tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc kh¸ch hµng
19

vÒ dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi çc ng©n
hµng th¬ng m¹i.
X©y dùng hÖ thèng kh¸ch hµng ®· khã, duy tr× nã cßn khã h¬n.
Kh¸ch hµng sau khi ®· nhËn thøc ®îc "Ng©n hµng ®iÖn tö" hä s½n
lßng dïng thö. Song, sÏ trë nªn khã kh¨n cho hä khi hÖ thèng thanh
to¸n "Ng©n hµng ®iÖn tö" kh«ng æn ®Þnh vµ s½n cã. Mét kh¸ch hµng
sau khi mua thÎ tÝn dông sÏ thÊy nghi ngê dÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn
tö" nÕu thÎ cña hä thêng xuyªn bÞ tõ chèi v× lý do trôc trÆc kü thuËt
cña thiÕt bÞ thanh to¸n ®iÖn tö hay ch¸n n¶n v× kh«ng ph¶i ®Þa
®iÓm b¸n hµng nµo còng s½n cã thiÕt bÞ chÊp nhËn thÎ tÝn dông.
B¹n sÏ rÊt bùc m×nh khi kiÓm tra sè d tµi kho¶n qua ®iÖn tho¹i mµ
®iÖn tho¹i ng©n hµng bÞ háng. B¹n sÏ v« cïng hoang mang sè thÎ tÝn
dông cña m×nh bÞ ®¸nh c¾p sau mét lÇn mua hµng qua Internet.
§©y lµ nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra cho çc ng©n hµng, ®ßi hái tÝnh
s½n cã cña hÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö vµ çc dÞch vô sau b¸n hµng
nh xö lý tranh chÊp, b¶o vÖ kh¸ch hµng...
3. Çc quy ®Þnh cña Nhµ níc
Nhµ níc ®ãng vai trß thiÕt lËp "luËt ch¬i". Do vËy, viÖc t¹o ra
mét m«i trêng canh tranh lµnh m¹nh, mét hµng lang ph¸p lý vµ çc quy
®Þnh khung cã ¶nh hëng lín tíi çc thµnh viªn tham gia dÞch vô nµy, tõ
®ã quyÕt ®Þnh sù ph¸t triÓn nhanh vµ ®óng híng cña dÞch vô "Ng©n
hµng ®iÖn tö".
20

"Ng©n hµng ®iÖn tö" chØ cã thÓ thµnh c«ng rùc rì khi giíi cÇn
quyÒn ë tÊt c¶ çc quèc gia ®ång ý cho phÐp t¹o ®iÒu kiÖn vµ b¶o
vÖ lo¹i h×nh dÞch vô nµy
Tríc hÕt chÝnh phñ ph¶i quyÕt ®Þnh xem xÐt th¬ng m¹i ®iÖn
tö nãi chung vµ "Ng©n hµng ®iÖn tö" nãi riªng lµ c¬ héi hay hiÓm häa.
§iÒu ®ã kh«ng dÔ v× kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ®ång ý víi ý tëng
" toµn cÇu ho¸". Ngay mét níc hiÖn ®¹i nh Ph¸p còng ph¶i tíi n¨m 97-
98 míi quyÕt ®Þnh tuyªn bè Internet lµ mét c¬ héi.
Cßn ë ViÖt Nam, do mét sè lý do chÝnh trÞ mµ nÒn kinh tÕ níc
ta cha thùc sù "më". §Ó b¶o hé nÒn c«ng nghiÖp cßn qu¸ non trÎ tríc
sù c¹nh tranh khèc liÖt, ®Ó duy tr× mét m«i trêng tµi chÝnh æn ®Þnh,
ChÝnh phñ níc ta ®· ph¶i ®a ra çc quy ®Þnh vÒ qu¶n lý ngo¹i hèi. Mµ
çc quy ®Þnh nµy còng ¶nh hëng kh«ng nhá tíi "Ng©n hµng ®iÖn tö"
n¬i diÔn ra çc ho¹t ®éng tµi chÝnh qua biªn giíi.
ViÖc ®Çu tiªn ph¶i lµm cña ChÝnh phñ ®èi víi "Ng©n hµng ®iÖn
tö" lµ:
- Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña çc giao dÞch "Ng©n hµng ®iÖn tö"
- Thõa nhËn tÝnh ph¸p lý cña ch÷ ký ®iÖn tö (tøc ch÷ ký díi d¹ng
sè ®Æt vµo mét th«ng ®iÖp d÷ liÖu), ch÷ ký sè ho¸ ( tøc biÖn ph¸p
biÕn ®æi néi dung mét th«ng ®iÖp d÷ liÖu, khi dïng m· kho¸ ®Ó gi¶i
míi thu ®îc néi dung thËt cña th«ng ®iÖp d÷ liÖu) vµ cã çc thiÕt chÕ
ph¸p lý, c¬ quan ph¸p lý thÝch hîp cho viÖc x¸c nhËn ch÷ ký ®iÖn tö
vµ ch÷ ký sè ho¸.
- B¶o vÖ ph¸p lý çc thanh to¸n ®iÖn tö (bao gåm c¶ ph¸p chÕ ho¸
çc tæ chøc ph¸t hµnh vµ chÊp nhËn çc lo¹i thÎ thanh to¸n).
21

- B¶o vÖ ph¸p lý ®èi víi m¹ng th«ng tin, chèng téi ph¹m, chèng
gian lËn.
Nhµ níc sÏ ph¶i ®Þnh h×nh mét chiÕn lîc chung vÒ h×nh thµnh ph¸t
triÓn "Ng©n hµng ®iÖn tö", tiÕp ®ã lµ c¸c chÝnh s¸ch, ®¹o luËt vµ c¸c
quy ®Þnh cô thÓ t¬ng øng ®îc ph¶n ¶nh trong toµn bé chØnh thÓ cña
hÖ thèng luËt.
22

III. Xu híng vµ kinh nghiÖm ph¸t triÓn cña dÞch vô ng©n
hµng ®iÖn tö trªn thÕ giíi
1. "Ng©n hµng ®iÖn tö " trªn thÕ giíi
Sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c«ng nghÖ th«ng tin vµ khoa häc
viÔn th«ng cïng víi tiÕn tr×nh toµn cÇu ho¸ ®· g©y mét ¶nh hëng lín
trong ngµnh tµi chÝnh ng©n hµng. Ngµnh ng©n hµng ®· ®ãng mét vai
trß quan träng trong viÖc cho ra ®êi mét lo¹t çc dÞch vô s¶n phÈm
míi nh tiÒn ®iÖn tö, "vÝ ®iÖn tö". §Õn lît "Ng©n hµng ®iÖn tö" l¹i gióp
cho ngµnh ng©n hµng vît qua nh÷ng h¹n chÕ mµ h×nh thøc dÞch vô
ng©n hµng truyÒn thèng kh«ng thÓ lµm ®îc. "Ng©n hµng ®iÖn tö" lµ
mét xu híng tÊt yÕu nh»m t¹o ra cho çc ng©n hµng mét søc c¹nh
tranh trong kû nguyªn bïng næ c«ng nghÖ th«ng tin nµy. "Ng©n hµng
®iÖn tö" chÝnh lµ cuéc çch m¹ng trong ngµnh ng©n hµng.
"Ng©n hµng ®iÖn tö", ®Æc biÖt lµ Internet banking, s¶n phÈm
míi nhÊt gÇn ®©y ®îc tung ra sÏ g©y mét ¶nh hëng ®¸ng kÓ trong thÞ
trêng tµi chÝnh ng©n hµng.
Internet lµ mét c«ng nghÖ ph¸t triÓn nhanh. Nã lµm thay ®æi
hoµn toµn Çch sèng vµ lµm viÖc cña tÊt c¶ mäi ngêi. N¨m 1991 míi
cã 31 níc nèi m¹ng Internet, tíi n¨m 1997 ®· cã 171 níc; sè trang Web
vµo gi÷a n¨m 1993 lµ 130, tíi cuèi n¨m 1998 ®· lªn tíi 3,69 triÖu; gi÷a
n¨m 1996 cã 12,9 triÖu ®Þa chØ Internet víi kho¶ng 67,5 triÖu ngêi sö
dông, gi÷a n¨m 1998 ®· cã 36,7 triÖu ®Þa chØ Internet víi kho¶ng 100
triÖu ngêi sö dông. Theo dù b¸o , sè ngêi sö dông Internet trªn toµn
thÕ giíi n¨m 2005 sÏ lªn tíi 1 tû ngêi. DÞch vô ng©n hµng qua Internet
23

b¾t ®Çu xuÊt hiÖn vµo cuèi nh÷ng n¨m 90. Tíi nay, chñ yÕu çc giao
dÞch ng©n hµng lµ qua Internet.
"Ng©n hµng ®iÖn tö" ®· t×m ra thÞ trêng ®Çy tiÒm n¨ng vµ t¬ng
lai rùc rì cña nã. DÜ nhiªn lµ bëi nh÷ng tiÕn bé cña nã mang l¹i. Ngµy
nay, mçi ngêi mua hµng ho¸ hay dÞch vô, nhËn tiÒn l¬ng thëng chØ
cÇn ghi l¹i trong tµi kho¶n cña hä. §ång tiÒn ngµy nay ®¬n gi¶n chØ lµ
nh÷ng th«ng tin ®îc truyÒn tù ®éng. Sù thèng trÞ cña ®ång tiÒn ®iÖn
tö trªn thÞ trêng th¬ng m¹i ®iÖn tö thÕ giíi chÝnh lµ b»ng chøng cña
sù ph¸t triÓn "Ng©n hµng ®iÖn tö".
Theo thèng kª cña International Data Corp (IDC), cã tíi 10 triÖu
ngêi sö dông "Ng©n hµng ®iÖn tö". Con sè nµy dù tÝnh lªn tíi 30 triÖu
ngêi trong vßng vµi n¨m tíi. Doanh sè trung b×nh dÞch vô "Ng©n hµng
®iÖn tö" vµo n¨m 1997 lµ USD 8 tû, 1998 lµ USD 14 tû, 1999 lµ USD
31 tû vµ tíi 2002 lµ USD 90 tû.
Tuy nhiªn, do hoµn c¶nh ®Æc thï vÒ chÝnh trÞ x· héi, mét sè níc
vÉn cßn cã çc ho¹t ®éng kiÓm so¸t Internet. Do vËy lµm h¹n chÕ sù
ph¸t triÓn cña "Ng©n hµng ®iÖn tö".
2. DÞch vô "Ng©n hµng ®iÖn tö" ë mét sè níc
2.1 Trung Quèc
Nç lùc cña Trung Quèc tËp trung chñ yÕu vµo x©y dùng h¹ tÇng
c¬ së cho c«ng nghÖ th«ng tin. C«ng suÊt s¶n xuÊt m¸y tÝnh ®iÖn tö
ç nh©n n¨m 1998 ®¹t tíi 8,5 triÖu çi/n¨m. 4 c«ng ty m¸y tÝnh ®iÖn tö
24

hµng ®Çu cña Trung Quèc ®Òu cã søc c¹nh tranh víi IBM, COMPAQ,
HP, trªn thÞ trêng néi ®Þa. C«ng nghÖ phÇn cøng ®¹t tèc ®é t¨ng
kho¶ng 45%/n¨m. C«ng nghÖ phÇn mÒm t¨ng 20%/n¨m.
Tuy vËy, Trung Quèc bíc vµo "Ng©n hµng ®iÖn tö" rÊt chËm.
Cuèi n¨m 1997 míi chÝnh thøc ra nhËp Internet. Trung Quèc ®ßi hái
ngêi sö dông Internet ph¶i ®¨ng ký víi c«ng an.
Do chÝnh s¸ch b¶o hé c«ng nghiÖp vµ kiÓm so¸t ngo¹i tÖ, çc
dÞch vô ph¸t hµnh vµ thanh to¸n thÎ ë Trung Quèc còn bÞ h¹n chÕ. Tû
lÖ thanh to¸n thÎ t¨ng 7,8%/n¨m.
2.2 Çc níc ASEAN
"Ng©n hµng ®iÖn tö" ë çc níc A SEAN ph¸t triÓn h¬n.
2.2.1. Singapore
Singapore, lµ mét trong nh÷ng níc ¸p dông thanh to¸n ®iÖn tö
®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Th¸ng 12/1996, nh©n phiªn häp khai m¹c cÊp bé
trëng WTO tæ chøc ë Singapore, Singapore ®· chÝnh thøc khai tr¬ng
viÖc øng dông toµn diÖn çc lo¹i thÎ, thÎ ghi nî, thÎ tiÒn mÆt internet,
thÎ th«ng minh, thÎ mua hµng diÖn tö, tói tiÒn ®iÖn tö. HÖ thèng giao
dÞch ®iÖn tö an toµn manh tÝnh quèc tÕ (Network for Electronic
Transfers) thµnh lËp th¸ng 4/1997 ®· ®îc ®a vµo sö dông toµn diÖn
cuèi n¨m 1998. Singapore ®· ®a lªn internet 30 ch¬ng tr×nh phÇn
mÒm øng dông chuyªn phôc vô th¬ng m¹i ®iÖn tö.
Cã tíi h¬n 10,000 ®iÓm b¸n hµng trªn hßn ®¶o nµy ®îc l¾p ®Æt
thiÕt bÞ thanh to¸n thÎ ghi nî.
25

Tuy nhiªn, ph¸t hµnh thÎ tÝn dông l¹i h¹n chÕ. ChÝnh s¸ch qu¶n
lý tiÒn tÖ ë Singapore quy ®Þnh ç nh©n tõ 21 tuæi trë lªn vµ cã thu
nhËp SGD 30,000 /n¨m míi ®îc mua thÎ tÝn dông. H¹n møc tÝn dông
tèi ®a lµ 2 th¸ng l¬ng. Cho tíi n¨m 2000, sè lîng thÎ tÝn dông ph¸t hµnh
lµ 2,5 triÖu thÎ. Ngoµi ra cßn cã çc thÎ kh¸c nh thÎ th«ng minh, thÎ mua
hµng…Thanh to¸n ®iÖn tö lµ mét phÇn n»m trong "kÕ ho¹ch tæng thÓ
vÒ th¬ng m¹i ®iÖn tö ë Singapore. Mét lo¹t çc v¨n kiÖn quan träng cã
liªn quan ®· ra ®êi nh»m ®iÒu chØnh ho¹t ®éng nµy nh "LuËt giao
dÞch ®iÖn tö, "luËt chèng l¹m dông m¸y tÝnh ®iÖn tö... LuËt b¶n
quyÒn còng ®îc söa ®æi l¹i.
2.2.2. Malaysia
Thanh to¸n ®iÖn tö ë níc nµy rÊt ph¸t triÓn. §Æc biÖt lµ thanh
to¸n thÎ. 3,5 triÖu thÎ tÝn dông dîc ph¸t hµnh. Ng©n hµng cã vèn ®Çu t
níc ngoµi chiÕm 55% thÞ phÇn. Nhng hÖ thèng dµy ®Æc m¸y rót tiÒn
tù ®éng lµ cña çc ng©n hµng trong níc.
Tuy nhiªn, tû lÖ gian lËn trong thanh to¸n thÎ ë níc nµy ®îc xÕp
vµo l¹i cao trong khu vùc Asia Pacific.
2.2.3. Philippin
Internet th©m nhËp vµo Philippin kh¸ sím: n¨m 1996, ë Philippin
cã 53,000 ngêi sö dông Internet, n¨m 1997 ®· lªn tíi 85,000 ngêi vµ
2001 cã tíi 0,7 triÖu ngêi sö dông Internet.
Çc ph¬ng tiÖn truyÒn th«ng kh¸c còng ph¸t triÓn.VÝ dô 1996
toµn quèc cã 1,35 triÖu thuª bao ®iÖn tho¹i, n¨m 1998 ®· lªn tíi 5,49
triÖu. Tû träng ngêi mua hµng b¸n lÎ qua Internet chiÕm 1,8% víi tæng
26

gi¸ trÞ USD 151 triÖu. 17 triÖu thÎ ®îc ph¸t hµnh bao gåm thÎ tÝn
dông, thÎ ghi nî...HÖ thèng ATM vµ thiÕt bÞ chÊp nhËn thÎ rÊt phæ
biÕn. Tuy nhiªn hÖ thèng luËt vµ mét chiÕn lîc ®Æc thï vÒ ng©n
hµng ®iÖn tö th× cha cã mét çch râ rµng.
"Ng©n hµng ®iÖn tö" ë çc níc ASEAN b¾t ®Çu xuÊt hiÖn. Nh-
ng chØ ph¸t triÓn m¹nh ë mét sè níc vµ chñ yÕu vÉn cßn trong lÜnh
vùc néi ®Þa. Nh×n chung çc níc thµnh viªn cßn ®ang ®øng tríc t×ng
tr¹ng yÕu kÐm vÒ c¬ së h¹ tÇng th«ng tin, c¬ së h¹ tÇng ph¸p lý tµi
chÝnh. "Ng©n hµng ®iÖn tö" cña ASEAN ®ang cßn trong giai ®o¹n
"nghiªn cøu" ®Ó t×m ®êng phèi hîp chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ hîp t¸c
kü thuËt víi nhau, thùc sù tham gia thanh to¸n ®iÖn tö víi nhau vµ víi
çc níc kh¸c.
27

Ch¬ng II: N¨ng lùc cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt
Nam trong viÖc triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn
tö
I. S¬ lîc hÖ thèng çc ng©n hµng ViÖt Nam
1. C¬ cÊu vµ tæ chøc cña çc ng©n hµng ViÖt Nam
Vµo cuèi nh÷ng n¨m 80, tríc khi cã çc chÝnh s¸ch "®æi míi",
ng©n hµng nhµ níc chiÕm vai trß chñ ®¹o. Mäi giao dÞch tµi chÝnh
ng©n hµng ®Òu thùc hiÖn bëi ng©n hµng nhµ níc. Qua qu¸ tr×nh
"®æi míi", nh»m thóc ®Èy ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi, hÖ thèng
ng©n hµng ViÖt Nam ®· dÇn dÇn ph¸t triÓn ®i ®«i víi viÖc h×nh
thµnh çc quy ®Þnh khung vÒ tµi chÝnh ng©n hµng.
N¨m 1988, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam chia thµnh hai cÊp:
Ng©n hµng Trung ¬ng vµ çc ng©n hµng th¬ng m¹i. N¨m 1990, ChÝnh
phñ ®· tiÕn hµnh nhiÒu çc chÝnh s¸ch c¶i çch ng©n hµng nh»m më
réng c¬ cÊu hÖ thèng vµ n©ng cao ho¹t ®éng hiÖu qu¶ cña hÖ thèng
ng©n hµng ViÖt Nam. Cho tíi nay, ®· cã 4 ng©n hµng th¬ng m¹i quèc
doanh, 43 ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, 4 ng©n hµng liªn doanh, 27
chi nh¸nh ng©n hµng níc ngoµi, 53 v¨n phßng ®¹i diÖn çc ng©n hµng
níc ngoµi vµ 153 quü tÝn dông nh©n d©n ®ang ho¹t ®éng.
Bèn ng©n hµng quèc doanh ®óng vai trß chñ ®¹o trong ngµnh
ng©n hµng, chiÕm 74 % thÞ trêng cho vay ( chñ yÕu lµ cho çc doanh
nghiÖp nhµ níc vay). Çc ng©n hµng cæ phÇn, sau 3 n¨m hîp lý ho¸
28

theo hớng cña ng©n hµng nhµ níc chiÕm 15% thÞ trêng cho vay ( chñ
yÕu lµ çc doanh nghiÖp t nh©n). Çc ng©n hµng kh¸c vµ quü tÝn
dông nh©n d©n chØ chiÕm mét thÞ phÇn nhá.
HÖ thèng ng©n hµng quèc doanh chiÕm u thÕ trªn thÞ trêng
kh«ng chØ bëi quy m« lín mµ cßn bëi hä cã nh÷ng ®Æc quyÒn do
chÝnh phñ ph©n ®Þnh. Hä ®îc hëng nhiÒu çc chÝnh s¸ch u ®·i, đîc
sù ®Çu t hç trî cña chÝnh phñ. §iÒu nµy dÉn ®Õn c¬ cÊu hiÖn nay lµ
hä n¾m gi÷ phÇn lín vèn ®Çu t vµ çc kho¶n tiÒn göi lín cña doanh
ngiÖp nhµ níc vµ çc doanh nghiÖp t nh©n.
N¨m 1992, Çc ng©n hµng níc ngoµi ®îc phÐp më chi nh¸nh ho¹t
®éng t¹i ViÖt Nam. MÆc dï vËy, sù tham gia cña ng©n hµng níc
ngoµi vµo thÞ trêng tµi chÝnh ViÖt Nam cßn bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu do
çc chÝnh s¸ch b¶o hé ng©n hµng trong níc cña chÝnh phñ ViÖt Nam.
PhÇn lín çc kho¶n vay ®Òu dµnh cho çc doanh nghiÖp quèc doanh
vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Thêi h¹n ®¨ng ký ho¹t ®éng
t¹i ViÖt Nam cña çc ng©n hµng níc ngoµi lµ 20 n¨m, cña çc ng©n
hµng liªn doanh (vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm tèi ®a lµ 50%) lµ 30 n¨m.
ViÖc gia h¹n giÊy phÐp ho¹t ®éng kinh doanh sÏ do chÝnh phñ xÐt
duyÖt trong tõng trêng hîp. HiÖn nay, çc chi nh¸nh ng©n hµng níc
ngßai kh«ng ®îc phÐp huy ®éng tiÒn göi ngo¹i tÖ tõ ç nh©n ngêi
ViÖt Nam. KÓ tõ th¸ng 11 n¨m 2001, çc ng©n hµng liªn doanh ®îc
phÐp huy ®éng tiÒn göi ngo¹i tÖ ç nh©n ngêi ViÖt Nam song kh«ng
qu¸ 50% vèn.
Çc ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ®ang trong qu¸ tr×nh c¬ cÊu
l¹i nh»m gi¶i quyÕt mét sè vÊn ®Ò vÒ tµi chÝnh nh ®äng vèn, nî khã
®ßi...Mét sè çc ng©n hµng nhá ®îc s¸p nhËp l¹i thµnh ng©n hµng lín
h¬n nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng. Trong nh÷ng n¨m qua, 8
29

ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ®· ®îc s¸p nhËp lµm tæng sè ng©n
hµng cæ phÇn gi¶m tõ 51 ng©n hµng cßn 43 ng©n hµng. ChÝnh phñ
còng ®· tiÕn hµnh c¬ cÊu l¹i vèn cho çc ng©n hµng cæ phÇn. Ngoµi
çc ng©n hµng cã sè vèn tõ 200 ®Õn 300 tû ®ång, Vèn trung b×nh
cña çc ng©n hµng ë thµnh thÞ lµ 100 tû ®ång vµ çc ng©n hµng ë
n«ng th«n lµ 5 tû ®ång. Theo Thèng §èc Ng©n Hµng Nhµ Níc ViÖt
Nam, sè lîng çc ng©n hµng cæ phÇn trong nh÷ng n¨m tíi chØ cßn tõ
25 ®Õn 30 ng©n hµng. ViÖc nµy khuyÕn khÝch çc ng©n hµng
nhá s¸p nhËp l¹i nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng.
HiÖn ®¹i hãa hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang lµ mét vÊn
®Ò hÕt søc bøc thiÕt. HÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang ®ßi hái
mét sù hç trî t¹o ra mét lùc míi nh»m ®¸p øng nh÷ng th¸ch thøc míi
trong qu¸ tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i.
2. S¬ lîc ho¹t ®éng cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam
Ho¹t ®éng hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam kh«ng lÊy g× s¸ng
sña. Theo lêi mêi cña chÝnh phñ níc ta, ph¸i ®oµn FITCH ®· ®Õn th¨m
ViÖt Nam vµo th¸ng 4 n¨m 2002. Theo ®¸nh gi¸ cña FITCH, rÊt nhiÒu
ng©n hµng ViÖt Nam r¬i vµo lo¹i yÕu kÐm.
XÕp lo¹i E lµ ng©n hµng §Çu T vµ Ph¸t TriÓn (BIDV) vµ ng©n
hµng C«ng Th¬ng ViÖt Nam (VIETINCOMBANK). Ng©n Hµng Ngo¹i
Th¬ng ViÖt Nam (Vietcombank) xÕp lo¹i D. NghÜa lµ cao h¬n hai
ng©n hµng kia mét chót c¶ vÒ n¨ng lùc tµi chÝnh lÉn qu¶n lý. Lo¹i D
còng ®¸nh gi¸ cho ng©n hµng Sai Gßn Th¬ng TÝn (Sacombank),
Ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn ¸ Ch©u (ACB) vµ VID Public bank.
Ng©n Hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n kh«ng ®îc ®a ra
30

xÕp lo¹i v× nã cha hoµn toµn t¸ch khái ng©n hµng dµnh cho ngêi
nghÌo.
Theo FITCH, lo¹i A cho ng©n hµng rÊt m¹nh, lo¹i B cho Ng©n
hµng m¹nh, lo¹i C cho ng©n hµng trung b×nh, lo¹i D cho ng©n hµng
yÕu kÐm vµ lo¹i E cho ng©n hµng thùc sù cã nh÷ng vÊn ®Ò nghiªm
träng ®ßi hái sù gióp ®ì hç trî.
Nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng ho¹t ®éng yÕu kÐm cña hÖ thèng
ng©n hµng th¬ng m¹i ViÖt Nam lµ do kh¶ n¨ng qu¶n lý kÐm, s¶n
phÈm dÞch vô nghÌo nµn, bé m¸y hµnh chÝnh cång kÒnh, hÖ thèng
qu¶n lý th«ng tin yÕu kÐm, quy ®Þnh láng lÎo.
Trong nhiÒu n¨m gÇn ®©y, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®·
tiÕn hµnh nhiÒu biÖn ph¸p ®æi míi. Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò ®îc
®Æt ra lµ thiÕu vèn ph¸p ®Þnh. §iÒu nµy g©y c¶n trë rÊt nhiÒu cho
çc çc ng©n hµng trong viÖc cho vay çc dù ¸n lín. Tæng vèn ph¸p
®Þnh cña 4 ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh (chiÕm 74 % thÞ truêng
cho vay) lµ 3.300 tû ®ång. Trong khi ®ã, quy ®Þnh hiÖn hµnh chØ
cho phÐp vay kh«ng qu¸ 15% vèn ph¸p ®Þnh. RÊt nhiÒu çc dù ¸n
cÇn vèn vay lín nh giao th«ng, bu chÝnh viÔn th«ng, ®iÖn, x¨ng dÇu
vµ thÐp.
Mét vÊn ®Ò kh¸c ®ã lµ vèn ®Çu t thÊp. §Æc biÖt lµ ®èi víi çc
ng©n hµng cæ phÇn. §iÒu nµy kh«ng cho phÐp hä ®Çu t vµo çc
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i nh»m gi¶m chi phÝ vµ ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm. VÝ
dô nh gi¸ mét chiÕc m¸y rót tiÒn tù ®éng lµ USD 30.000 (450 triÖu
®ång). Mét ng©n hµng víi vèn ph¸p ®Þnh 65 tû ®ång th× kh«ng thÓ
®Çu t cho mét hÖ thèng ATM. Tuy nhiªn t×nh h×nh nµy cã phÇn ®îc
31

c¶i thiÖn tõ sau khi nhµ níc quyÕt ®Þnh c¬ cÊu l¹i vèn cho çc ng©n
hµng cæ phÇn.
Mèi lo ng¹i lín nhÊt trong hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam b©y giê
lµ ho¹t ®éng cho vay kÐm hiÖu qu¶. HÇu hÕt çc kho¶n vay lµ cña 4
ng©n hµng quèc doanh. Nh÷ng kho¶n vay nµy ®Òu lµ cho çc doanh
nghiÖp nhµ níc vµ thêng ch¼ng mang l¹i chót lîi nhuËn nµo. Mét
nguyªn nh©n dÉn ®Õn nî khã ®ßi lµ c¬ cÊu qu¶n lý chång chÐo. Gi¸m
®èc ng©n hµng th¬ng m¹i kh«ng nh÷ng chÞu sù qu¶n lý cña ng©n
hµng trung ¬ng mµ cßn bÞ ¶nh hëng bëi chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng çc
cÊp.
Do vËy ho¹t ®éng cho vay cña ng©n hµng th¬ng m¹i ®«i khi ®i
theo híng kinh tÕ ®Þa ph¬ng. Cßn çc ng©n hµng cæ phÇn th× vÉn
tiÕp tôc bÞ ¸p ®Æt nhiÒu chÝnh s¸ch qu¶n lý cña ng©n hµng nhµ níc.
Do chÝnh s¸ch h¹n chÕ, çc ng©n hµng níc ngoµi vµ ng©n hµng
liªn doanh chØ chiÕm 10,6% tæng sè tiÒn göi vµ 9% thÞ trêng cho
vay. Êy vËy mµ lîi nhuËn nhãm nµy thu ®îc l¹i gÊp ®«i çc ng©n hµng
trong níc.
Thªm vµo ®ã, HÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®ang ph¶i ®èi
mÆt víi sù c¹nh tranh khèc liÖt. RÊt nhiÒu çc tæ chøc kh¸c nh b¶o
hiÓm , bu ®iÖn còng tham gia vµo viÖc huy ®éng vèn. RÊt nhiÒu tæ
chøc tÝn dông sö dông vèn ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n, nguy c¬ "®ãng
b¨ng vÒ vèn" lµ rÊt cao.
Nh»m qu¶n lý chÆt chÏ toµn bé ngµnh ng©n hµng, Ng©n Hµng
Nhµ Níc ®ang xÐt l¹i toµn bé hÖ thèng b¸o ço b¾t buéc. Çc b¸o ço
32

thêng niªn ph¶i ®îc xuÊt tr×nh Ng©n Hµng Nhµ Níc kÓ tõ khi kÕt thóc
n¨m tµi kho¸ (31 th¸ng 12) trong vßng 90 ngµy ®èi víi ng©n hµng trong
níc vµ 180 ngµy ®èi víi ng©n hµng níc ngoµi. Thanh tra néi bé vµ
thanh tra chÐo lµ b¾t buéc. ViÖc lùa chän c¬ quan kiÓm to¸n lµ do
Ng©n Hµng Nhµ Níc xÐt duyÖt. §i ®«i víi çc ho¹t ®éng kiÓm so¸t,
Ng©n Hµng Nhµ Níc cho phÐp ng©n hµng níc ngoµi vµ çc ng©n
hµng cæ phÇn ®¨ng ký vµ ®a vµo sö dông mét sè dÞch vô míi nh»m
n©ng cao nhËn thøc vÒ dÞch vô ng©n hµng trong d©n.
Nh trªn ®· ®Ò cËp, hÖ thèng ng©n hµng trung ¬ng vµ th¬ng m¹i
ViÖt Nam míi thùc sù ho¹t ®éng tõ n¨m 1988. Cho tíi nay, ®ã chØ lµ
mét qu·ng thêi gian qu¸ ng¾n ngñi so víi lÞch sö ph¸t triÓn ngµnh
ng©n hµng trªn thÕ giíi. Theo «ng NguyÔn Thanh To¹i, gi¸m ®èc ng©n
hµng Th¬ng M¹i Cæ PhÇn ¸ Ch©u, mét ng©n hµng ph¸t triÓn trªn thÕ
giíi cã thÓ cung cÊp kho¶ng 6000 lo¹i h×nh dÞch vô vµ s¶n phÈm.
Trong khi ®ã hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam míi chØ cung cÊp
kho¶ng 200 s¶n phÈm vµ dÞch vô. Trong thêi gian tíi, hi väng b»ng
çc chÝnh s¸ch cøng r¾n vµ linh ho¹t cña Chinh phñ vµ Ng©n Hµng
Nhµ Níc, hÑ thèng ng©n hµng ViÖt Nam sÏ tõng bíc ®îc c¶i thiÖn vµ
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
II. Thùc tr¹ng triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö t¹i
ViÖt Nam
1. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn hÖ thèng thanh to¸n cña ng©n hµng ë
ViÖt Nam
33

Thanh to¸n tµi chÝnh trùc tuyÕn qua m¹ng (On-line) cho çc
dÞch vô ng©n hµng ë ViÖt Nam cßn v« cïng non trÎ. §¹i bé phËn nh©n
viªn ng©n hµng trong nh÷ng n¨m ®Çu thËp niªn 90 cßn v« cïng bì ngì
tríc hÖ thèng máy tÝnh ®iÖn tö. C¶ ngời cung cÊp vµ ngêi sö dông
dÞch vô ng©n hµng khã cã thÓ bá qua mét lo¹t giÊy tê ®Ó thay thÕ
®ã b»ng mét chiÕc m¸y tÝnh. Ch÷ ký ®iÖn tö lµ ®iÒu v« cïng xa l¹.
ViÖc rót tiÒn tõ mét chiÕc m¸y tù ®éng mµ kh«ng cã sù chøng kiÕn
cña nh©n viªn ng©n hµng th× còng thÊy khã yªn t©m.
C«ng nghÖ tin häc th«ng tin ph¸t triÓn nh mét c¬n b·o lµm thay
®æi tÊt c¶, vµ thanh to¸n trong hÖ thèng ng©n hµng kh«ng n»m ngoµi
sù ph¸t triÓn ®ã.
N¨m 1992:
* Giao dÞch thanh to¸n qua m¸y tÝnh ®iÖn tö ®Çu tiªn ë ViÖt Nam
lµ ë Ng©n hµng C«ng Th¬ng (Incombank)
* TiÕp theo lµ Vietcombank, çc ng©n hµng kh¸c vµ Ng©n Hµng
Nhµ Níc.
* ChÝnh s¸ch “më cöa” lµm xuÊt hiÖn chi nh¸nh cña çc ng©n
hµng níc ngoµi. Çc ng©n hµng nµy mang theo mét lo¹t c«ng nghÖ
ng©n hµng hiÖn ®¹i cña níc ngoµi vµo ViÖt Nam. Tríc nhu cÇu ®æi
tiÒn vµ mua hµng ho¸ dÞch vô b»ng thÎ tÝn dông, çc ng©n hµng níc
ngoµi ®· ®i tiªn phong trong lÜnh vùc nµy. KÕ ®Õn lµ Vietcombank.
Mét lo¹t çc ®¹i lý ng©n hµng chÊp nhËn thÎ tÝn dông nh»m phôc vô
du lÞch nh nhµ hµng, kh¸ch s¹n, b¸n vÐ m¸y bay, quÇy thu ®æi ngo¹i
tÖ xuÊt hiÖn.
34

N¨m 1995:
Ng©n Hµng Nhµ Níc ViÖt Nam, 4 ng©n hµng th¬ng m¹i quèc
doanh (Vietcombank, Incombank, BIDV vµ VBARD) vµ 2 ng©n hµng
cæ phÇn tham gia vµo hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng quèc tÕ -
SWIFT. Thanh to¸n bï trõ gi÷a c¸c ng©n hµng vµ tÝn dông th trong
thanh to¸n quèc tÕ ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ (gi¶m giÊy tê, rót ng¾n thêi
gian vµ chÝnh x¸c).
N¨m 1996:
* Vietcombank ph¸t hµnh tÊm thÎ nhùa ®Çu tiªn
* Ng©n Hµng Hång K«ng vµ Thîng h¶i (HSBC) ®a vµo sö dông
chiÕc m¸t rót tiÒn tù ®éng (ATM) ®Çu tiªn t¹i ViÖt Nam
N¨m 1997:
* Vietcombank ph¸t hµnh thÎ tÝn dông
* Ban hµnh quy chÕ ph¸t hµnh sö dông vµ thanh to¸n thÎ ng©n
hµng
35

N¨m 2002:
* Ng©n Hµng Cæ PhÇn ¸ Ch©u (ACB) giíi thiÖu vÒ dÞch vô ng©n
hµng qua Internet
* Dù th¶o LuËt Th¬ng M¹i §iÖn Tö ViÖt Nam
* QuyÕt ®Þnh 44 cña ChÝnh phñ c«ng nhËn ch÷ ký ®iÖn tö trong
chuyÓn tiÒn ®iÖn tö
* ThÞ trêng liªn ng©n hµng ®iÖn tö trung ¬ng ®i vµo ho¹t ®éng
2. C¸c lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö:
Trong vßng mét thêi gian ng¾n, tõ 1992 ®Õn nay, mét lo¹t dÞch
vô míi gäi lµ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö ®· ra®êi.
2.1 Thanh to¸n thÎ
DÞch vô chÊp nhËn thÎ b¾t ®Çu xuÊt hiÖn tõ n¨m 1992. XuÊt
ph¸t tõ nhu cÇu cña kh¸ch du lÞch tíi ViÖt Nam. Hä mang theo thÎ tÝn
dông quèc tÕ: Visa, Mastercard, Amex, JCB, Diner Club...C¸c ng©n
hµng cung cÊp dÞch vô rót tiÒn b»ng thÎ tÝn dông ®Çu tiªn lµ
Vietcombank, Incombank.
36

TiÕp theo lµ sù xuÊt hiÖn çc ®¹i lý ng©n hµng thanh to¸n thÎ. Lµ
nh÷ng ®Þa ®iÓm cã liªn quan tíi dÞch vô du lÞch nh s©n bay, phßng
vÐ m¸y bay, nhµ hµng, kh¸ch s¹n, cöa hµng b¸n ®å lu niÖm. Ng©n
hµng ký mét hîp ®ång thanh to¸n thÎ víi çc doanh nghiÖp nµy. Ng©n
hµng tiÕn hµnh l¾p ®Æt t¹i çc ®¹i lý thiÕt bÞ ®iÖn tö chÊp nhËn
thanh to¸n thÎ. Nhê vËy kh¸ch du lÞch níc ngoµi cã thÓ tr¶ cho hµng
ho¸ hoÆc dÞch vô b»ng thÎ tÝn dông.
M¸y thanh to¸n thÎ ®iÖn tö lµ mét thiÕt bÞ ®äc tõ ®îc kÕt nèi víi
m¹ng ng©n hµng chÊp nhËn thÎ vµ çc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ trªn
thÕ giíi. Nã cho phÐp ®äc vµ truyÒn çc th«ng tin cña chñ së h÷u thÎ
vÒ tíi çc ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ. Çc giao dÞch tµi chÝnh nhê vËy
mµ ®îc thùc hiÖn vµ ghi l¹i trªn tµi kho¶n chñ së h÷u thÎ t¹i ng©n hµng
ph¸t hµnh thÎ.
Díi ®©y lµ s¬ ®å mét giao dÞch b»ng thÎ:
37
M¹ng riªng ng©n
hµng
HÖ thèng
TTDT
INTERNET
Thanh to¸n
Ng©n hµng ph¸t hµnh
thÎ
Ng©n hµng chÊp nhËn
thÎ

Toµn ViÖt Nam hiÖn cã kho¶ng 7000 ®¹i lý thanh to¸n thÎ víi
tæng doanh sè b¸n hµng b»ng thÎ lµ USD 90 triÖu/n¨m. Trong ®ã 48%
lµ ®¹i lý cho Vietcombank, 20% lµ ®¹i lý cho ng©n hµng ANZ, 15% cho
ng©n hµng United Over Sea Singapore (UOB), 10% cho ng©n hµng ¸
ch©u (ACB) vµ 7% lµ cña çc ng©n hµng kh¸c.
B¶ng 2: S¬ ®å thÞ phÇn thanh to¸n thÎ
Çc ®¹i lý thanh to¸n thÎ chñ yÕu tËp trung ë çc thµnh phè lín
nh Hµ Néi, H¶i Phßng, Qu¶ng Ninh, HuÕ, §µ N½ng, Nha Trang,
Thµnh Phè Hå ChÝ Minh, CÇn Th¬, Vòng Tµu.
Vietcombank chiÕm u thÕ c¶ vÒ sè lîng ®¹i lý vµ doanh thu b¸n
hµng. ACB lµ ng©n hµng cæ phÇn ViÖt Nam duy nhÊt tham gia vµo
thÞ trêng nµy, mÆc dï chØ chiÕm mét thÞ phÇn khiªm tèn. So víi
38
Chñ thÎ
§¹i lý thanh to¸n thÎ
VIETCOMBANK
48%
ANZ
20%
UOB
15%
ACB
10%
Çc NH
kh¸c
7%

ViÖtcombank vµ mét sè ng©n hµng kh¸c ®îc sù ®Çu t rÊt lín vÒ trang
thiÕt bÞ thanh to¸n thÎ, ACB qu¶ lµ mét ng©n hµng ho¹t ®éng t¬ng ®èi
hiÖu qu¶ b»ng chÝnh sù nç lùc cña m×nh.
B¶ng 3: Sè lîng ®¹i lÝ
3/98 3/99 3/00 3/01 3/02 Tû lÖ
t¨ng tr-
ëng
ViÖt Nam 4,391 4,673 5,530 6,538 7,756 18,6%
Khu Vùc
AP
5,855,840 6,419,088 7,600,832 9,414,793 12,271,27
2
30,3%
(Nguån: B¸o ço hµng quý Trung t©m ThÎ Visa & Mastercard)
B¶ng 4 : Doanh sè chÊp nhËn thÎ (TriÖu USD)
3/98 3/99 3/00 3/01 3/02 Tû lÖ t¨ng
trëng
ViÖt Nam 133 130 155 160 192 32%
Khu Vùc
AP
148,200 155,030 212,030 256,605 301,360 29%
Do bÞ h¹n chÕ h¬n vÒ sè lîng chi nh¸nh, çc ng©n hµng nước
ngoµi chñ yÕu tËp trung khai th¸c nh÷ng ®¹i lý cã doanh thu lín. VÝ dô
nh UOB chØ ký kÕt ®¹i lý với çc kh¸ch s¹n 4-5 sao hoÆc çc ®Þa
®iÓm cã doanh thu b¸n hµng b»ng thÎ trªn USD 10.000/th¸ng.
Do kh«ng ph¶i ®Çu t lín ban ®Çu vÒ c«ng nghÖ, víi kinh
nghiÖm nhiÒu n¨m cña ng©n hµng níc ngoµi céng thªm ®éi ngò nh©n
viªn trÎ n¨ng ®éng nhiÖt t×nh, çc ng©n hµng níc ngoµi vÉn ho¹t ®éng
39

hiÖu qu¶ h¬n ng©n hµng trong níc. Sè lîng ®¹i lÝ Ýt, chi phÝ thÊp nh-
ng doanh sè cao vµ do vËy tû suÊt lîi nhuËn vÉn cao h¬n.
DÞch vô chÊp nhËn thÎ lµ dÞch vô b¸n lÎ, lîi nhuËn kh«ng cao
b»ng dÞch vô tÝn dông, song tû lÖ rñi ro rÊt thÊp. Díi ®©y lµ tû lÖ
gian lËn trong thanh to¸n thÎ ë ViÖt Nam , khu vùc vµ trªn thÕ giíi.
B¶ng 5: Tû lÖ gian lËn trong thanh to¸n thÎ
1999 2000 2001 2002
ViÖt Nam 0,03% 0,05% 0,01% 0,02%
Khu vùc Ch©u ¸
Th¸i B×nh D¬ng
0,12% 0,13% 0,08% 0,10%
ThÕ giíi 0,12% 0,14% 0,10% 0,11%
Víi lîng kh¸ch du lÞch tíi ViÖt Nam ngµy cµng t¨ng, ®©y vÉn
®ang lµ lo¹i h×nh dÞch vô ®¸ng ®Ó c¸c ng©n hµng khai th¸c.
40

2.2 DÞch vô ph¸t hµnh thÎ
Vietcombank vÉn lµ ng©n hµng dÉn ®Çu trong lÜnh vùc nµy.
Cho tíi nay, çc lo¹i h×nh thÎ do Vietcombank ph¸t hµnh bao gåm thÎ
Visa, thÎ MasterCard, thÎ th«ng minh, thÎ ghi nî. ThÎ ghi nî néi ®Þa cña
Vietcombank cã tªn lµ VCB-ATM víi çch sö dông ®¬n gi¶n vµ gi¸ rÊt
c¹nh tranh.
B¹n muèn mua mét thÎ tÝn dông quèc tÕ cña Vietcombank ?
ChØ cÇn më mét tµi kho¶n víi sè d tèi thiÓu lµ 500.000 ®ång vµ tr¶
mét tiÒn phÝ ph¸t hµnh lµ 100.000 ®ång. ThÎ nµy cho phÐp b¹n rót
tiÒn b»ng hÖ thèng m¸y ATM cña Vietcombank trªn toµn quèc. Cho tíi
cuèi n¨m 2002, Vietcombank ®· ph¸t hµnh 20,000 thÎ VCB-ATM.
ThÎ tÝn dông cña Vietcombank còng chiÕm lÜnh thÞ trêng trong
níc. Çc tæ chøc vµ ç nh©n thêng mua lo¹i thÎ nµy khi ®i c«ng t¸c níc
ngoµi. Theo «ng Vò ViÕt Ngo¹n, Tæng gi¸m ®èc Vietcombank, th×
tæng giao dÞch b»ng thÎ tÝn dông Vietcombank n¨m 2001 ®¹t USD
86,5 triÖu t¨ng 22% so víi n¨m tríc. Sè lîng thÎ tÝn dông ph¸t hµnh,
tÝnh ®Õn hÕt 2000 lµ 3.060 thÎ t¨ng 130% so víi n¨m tríc.
41

Mét ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ ®¸ng nãi ®Õn, ®ã lµ Ng©n Hµng
Th¬ng M¹i Cæ PhÇn ¸ Ch©u (ACB).
Bªn c¹nh hai lo¹i thÎ tÝn dông lµ Visa vµ MasterCard, ACB cßn
ph¸t hµnh mét sè thÎ néi ®Þa nh thÎ SaiGon Tourist- thÎ thanh to¸n cho
çc ho¹t ®éng du lÞch, thÎ Saigon Co-op - thÎ dïng ®Ó mua hµng ho¸ t¹i
çc siªu thÞ, thÎ Mai Linh - thÎ tr¶ tiÒn taxi, thÎ Phíc Léc Thä.
§Æc biÖt lµ tõ th¸ng 6 n¨m 2002, ACB cho ra ®êi mét lo¹i thÎ míi
cã tªn gäi ACB e-card. Lo¹i nµy t¬ng tù nh VCB-ATM. Ngêi mua lo¹i thÎ
nµy ph¶i më mét tµi kho¶n víi sè d tèi thiÓu lµ 1 triÖu ®ång vµ ph¶i tr¶
phÝ thêng niªn lµ 100,000 ®ång. Tuy nhiªn chñ thÎ sÏ ®îc tr¶ tû lÖ l·i lµ
0,2% trªn sè d tiÒn göi mµ hä kh«ng sử dông ®Õn. Chñ thÎ ®îc có thể
cho thªm tiÒn göi vµo tµi kho¶n cña hä vµo bÊt cø lóc nµo hä muèn.
Lo¹i thÎ nµy cho phÐp chñ thÎ mua hµng ho¸ hoÆc rót tiÒn mµ kh«ng
mÊt phÝ.
Cho ®Õn cuèi n¨m 2002, ACB ®· ph¸t hµnh 10.000 ACB e-
card. NÕu so s¸nh víi çc ng©n hµng ViÖt Nam kh¸c, ACB vît tréi h¬n
h¼n vÒ chÊt lîng dÞch vô, ®Æc biÖt lµ dÞch vô sau b¸n hµng. Th¸ng
6 n¨m 2002, ACB më hai quÇy ho¹t ®éng ngoµi giê nh»m cung cÊp
dÞch vô trî gióp vµ th«ng tin cho çc kh¸ch hµng mua thÎ Visa, thÎ
MasterCard vµ çc lo¹i thÎ kh¸c cña ACB.
Tham gia vµo thÞ trêng ph¸t hµnh thÎ cßn cã çc ng©n hµng kh¸c
nh EXIMBANK, Sacombank, ANZ vµ Ng©n Hµng §«ng ¸.
Ng©n Hµng §«ng ¸ míi khai tr¬ng trung t©m thÎ vµo th¸ng 7 n¨m
2002. Nhng theo Bµ Lý ThÞ Ngäc, Gi¸m §èc trung t©m thÎ, Ng©n
42

Hµng §«ng ¸ dù tÝnh sÏ ph¸t hµnh 1000 thÎ vµo cuèi n¨m 2002. §iÒu
nµy hoµn toµn dùa trªn c¬ së hÖ thèng kh¸ch hµng më tµi kho¶n giao
dÞch vµ tµi kho¶n tiÕt kiÖm s½n cã cña ng©n hµng. Ng©n Hµng §«ng
¸ cßn cã mét hÖ thèng chÊp nhËn thÎ t¹i 5 chi nh¸nh ng©n hµng vµ 20
siªu thÞ trªn toµn quèc.
Lµ mét ng©n hµng 100% vèn níc ngoµi, víi rÊt nhiÒu kinh
nghiÖm trong thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ, céng thªm c«ng nghÖ ng©n
hµng hiÖn ®¹i s½n cã, song ANZ chØ tham gia ph¸t hµnh thÎ ghi nî néi
®Þa vµ thÎ ghi nî quèc tÕ.
ThÎ ghi nî lµ lo¹i thÎ cho phÐp chñ thÎ tr¶ tiÒn hoÆc rót tiÒn tõ tµi
kho¶n tiÕt kiÖm hoÆc v·ng lai cña m×nh. Cßn thÎ tÝn dông cã thÓ nãi
lµ lo¹i thÎ tiªu tríc tr¶ sau. Người mua thÎ tÝn dông sÏ ®îc ng©n hµng
ph¸t hµnh thÎ cÊp cho mét h¹n møc tÝn dông nhÊt ®Þnh. Chñ thÎ tÝn
dông sÏ ®îc tiªu dïng trong ph¹m vi h¹n møc tÝn dông ®ã. NÕu vît qu¸
h¹n møc nµy, chñ thÎ ph¶i xin cÊp phÐp cña ng©n hµng ph¸t hµnh.
Chñ thÎ ph¶i thanh to¸n tr¶ l¹i cho ng©n hµng ph¸t hµnh sè d cã trong
tµi kho¶n thÎ vµo mét thêi gian nhÊt ®Þnh nµo ®ã, tuú theo quy ®Þnh
cña ng©n hµng.
ThÎ ghi nî Ýt rñi ro h¬n cho c¶ ng©n hµng lÉn chñ thÎ. Song h¹n
chÕ cña nã lµ; Nã chØ cã thÓ chÊp nhËn bëi çc thiÕt bÞ thanh to¸n
thÎ cña chÝnh ng©n hµng ph¸t hµnh hoÆc mét sè rÊt h¹n chÕ çc
ng©n hµng kh¸c. Trong khi ®ã thÎ tÝn dông ®îc chÊp nhËn phæ biÕn
trªn toµn thÕ giíi.
Cho tíi nay ANZ ®· ph¸t hµnh kho¶ng 10.000 thÎ ghi nî, cho phÐp
mua hµng ho¸n t¹i çc siªu thÞ vµ rót tiÒn ë çc m¸y ATM trong vµ
43

ngoµi níc. ANZ ®ang cã kÕ ho¹ch liªn kÕt víi mét sè çc ng©n hµng
cæ phÇn ViÖt Nam trong viÖc gióp ®ì hä tham gia vµo thÞ trêng
thanh to¸n vµ ph¸t hµnh thÎ.
ViÖc §Çu t cho mét hÖ thèng thanh to¸n thÎ ®èi víi çc ng©n
hµng cæ phÇn lµ rÊt khã kh¨n, thêi gian thu håi vèn l©u. Do vËy, ®©y
chÝnh lµ c¬ héi cña çc ng©n hµng cæ phÇn ®Ó tham gia vµo "s©n
ch¬i chung" nµy.
Nh×n chung viÖc sö dông "tiÒn nhùa" ngµy cµng trë nªn phæ
biÕn trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. Trong mét thÞ trêng víi gÇn 80 triÖu
d©n th× con sè thÎ ph¸t hµnh cßn qu¸ nhá bÐ. ViÖt Nam ®ang híng tíi
thong m¹i ®iÖn tö vµ viÖc sö dông thÎ sÏ trë nªn phæ cËp trong ®¹i bé
phËn d©n chóng.
B¶ng 6: Sè lîng thÎ ph¸t hµnh vµ trÞ gi¸ giao dÞch
12/1999 6/2000 12/2000 6/2001
Sè lîng thÎ ph¸t hµnh
(ngh×n)
3 5 7 9
Sè lîng giao dÞch
(ngh×n)
14 18 28 38
TrÞ gi¸ giao dÞch
(TriÖu USD)
2 2 4 5
2.3 ATM vµ dÞch vô rót tiÒn tù ®éng
44

ChiÕc m¸y ATM ®Çu tiªn ®îc l¾p
®Æt bëi ng©n hµnh Hång K«ng
vµ Thîng H¶i (HSBC) t¹i thµnh phè
Hå ChÝ Minh.
Tõ ®ã ®Õn nay sè lîng m¸y ATM
tham gia vµo thÞ trêng t¨ng lªn
nhanh chãng.
Sau n¨m 1996, trªn thÞ trêng chØ hai ng©n hµng cã m¸y ATM.
§ã lµ ANZ vµ HSBC. Ng©n Hµng Citibank sau ®ã còng l¾p ®Æt ATM
nhng chØ ®äc ®îc thÎ do Citibank ph¸t hµnh. Do vËy cã thÓ nãi ANZ
vµ HSBC lµ hai ng©n hµng dÉn ®Çu trong m¶ng dÞch vô nµy. Tuy
nhiªn, do chÝnh s¸ch b¶o hé ng©n hµng trong níc cña ChÝnh phñ, mµ
hai ng©n hµng nµy kh«ng thÓ ph¸t triÓn sè lîng m¸y ATM l¾p ®Æt
cña m×nh.
ANZ chØ cã 2 m¸y l¾p t¹i hai chi nh¸nh Hµ néi vµ thµnh phè Hå
ChÝ Minh. HSBC còng chØ cã hai m¸y t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh.
ATM thùc chÊt chØ lµ mét c«ng cô rót tiÒn. Nã ®îc kÕt nèi m¹ng
víi c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ vµ c¸c ng©n hµng trªn thÕ giíi, cho phÐp
®äc vµ chuyÓn t¶i th«ng tin cña chñ thÎ tíi ng©n hµng ph¸t hµnh thÎ.
Nhê vËy mµ chñ thÎ cã thÓ rót tiÒn tõ tµi kho¶n tÝn dông, v·ng lai hay
tiÕt kiÖm cña hä vµo bÊt cø lóc nµo hä muèn.
Víi sè luîng kh¸ch du lÞch níc ngoµi ngµy cµng t¨ng. MÆt b»ng
gi¸ hµng ho¸ vµ dÞch vô ë ViÖt Nam t¬ng ®èi rÎ so víi kh¸ch níc ngoµi.
Mµ kh«ng ph¶i ®Þa ®iÓm b¸n hµng nµo còng s½n cã thiÕt bÞ thanh
to¸n thÎ céng thªm thãi quen b¸n hµng b»ng tiÒn mÆt cña ngêi ViÖt
45

Nam. Do vËy kh¸ch níc ngoµi thùc sù cã nhu cÇu sö dông tiÒn mÆt.
Çc quÇy thu ®æi ngo¹i tÖ kh«ng më cửa 24/24. §èi víi çc ng©n hµng
níc ngoµi, chi phÝ cho mét nh©n viªn ng©n hµng phôc vô kh¸ch
rót/®æi tiÒn lµ kh«ng nhá. ATM chÝnh lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt.
Tuy nhiªn chi phÝ cho viÖc l¾p ®Æt vËn hµnh mét hÖ thèng
ATM lµ rÊt tèn kÐm mµ kh«ng ph¶i bÊt cø ng©n hµng ViÖt Nam nµo
còng cã kh¶ n¨ng ®Çu t.
Do vËy mµ m·i ®Õn th¸ng 5 n¨m 2002, cïng víi viÖc ra m¾t
chÝnh thøc hÖ thèng nèi m¹ng Vietcombank toµn quèc (Vietcombank -
Online), Vietcombank còng tung ra thÞ trêng hÖ thèng ATM cña
m×nh. Cho tíi cuèi n¨m 2002, Vietcombank ®· l¾p ®Æt vµ ®a vµo sö
dông 70 m¸y ATM trªn toµn quèc. Dù tÝnh con sè nµy sÏ lªn tíi 100
®Õn 150 m¸y nh»m ph¸t triÓn dÞch vô thanh to¸n thÎ, dÞch vô ng©n
hµng tiªu dïng nãi riªng vµ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö nãi chung cña
Vietcombank.
Çc ng©n hµng kh¸c còng tiÕn hµnh triÓn khai kÕ ho¹ch ATM
cña m×nh, nhng rÊt kh¸c nhau c¶ vÒ ph¬ng híng lÉn kÕt qu¶.
BIDV chÝnh thøc khai tr¬ng hÖ thèng ATM vµo th¸ng 6 n¨m
2002. 6 M¸y ATM ®Çu tiªn cña BIDV ®îc l¾p ®Æt t¹i çc chi nh¸nh
ng©n hµng ë Hµ néi, 1 m¸y ë §µ N½ng, 4 m¸y ë thµnh phè Hå ChÝ
Minh, 1 m¸y ë B×nh D¬ng. BIDV ®ang tiÕn hµnh hoµn tÊt hÖ thèng
nèi m¹ng dù kiÕn cho ®Õn hÕt 2003. HiÖn nay ATM cña BIDV míi
chØ dïng ®Ó nh©n viªn ng©n hµng rót tiÒn l¬ng b»ng thÎ do BIDV ph¸t
hµnh.
46

Th¸ng 10 n¨m 2001, Ng©n Hµng C«ng Th¬ng ViÖt Nam
(Vietincombank) c«ng bè ®a vµo ho¹t ®éng hÖ thèng ATM. 30 m¸y
ATM lo¹i hiÖn ®¹i nhÊt ®îc l¾p ®Æt t¹i tÊt c¶ chi nh¸nh ng©n hµng
nµy trªn toµn quèc. KÕ ho¹ch cña Vietincombank lµ sÏ ®a con sè nµy
lªn ®Õn 100 vµo cuèi n¨m 2003. Vietincombank ®ång thêi ph¸t hµnh
thÎ néi ®Þa víi gi¸ c¶ hÕt søc hÊp ®Én. ThÎ nµy cho phÐp rót tiÒn t¹i,
xem sè d tµi kho¶n, chuyÓn tiÒn tõ tµi kho¶n tiÕt kiÖm sang tµi kho¶n
v·ng lai t¹i çc m¸y ATM cña Vietincombank. Tuy nhiªn kÕ ho¹ch nµy d-
êng nh kh«ng kÕt qña cho l¾m. Cho ®Õn nay, sè lîng thÎ ph¸t hµnh
vÉn rÊt khiªm tèn. Kh¸ch hµng trong níc th× vÉn ®Õn xÕp hµng göi vµ
rót tiÒn t¹i quÇy. Kh¸ch níc ngoµi th× cha thÓ rót tiÒn tõ ATM
Vietincombank v× nã cha ®îc nèi m¹ng quèc tÕ. ThÕ lµ çc ATM
Vietincombank hiÖn ®ang trong t×nh tr¹ng "thÊt nghiÖp".
Ng©n Hµng N«ng NghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng Th«n (VBARD)
còng cã kÕ ho¹ch ®Çu t vµo hÖ thèng ATM. M¸y th× mua råi, song
l¾p ®Æt vµ kÕt nèi m¹ng vÉn ®ang n»m trong kÕ ho¹ch. ViÖc triÓn
khai hÖ thèng ATM cña VBARD cßn cÇn rÊt nhiÒu thêi gian vµ søc
lùc.
Çc ng©n hµng cæ phÇn, vèn Ýt, c¬ së kü thuËt c«ng nghÖ
kÐm nªn cha thÓ tham gia vµo lÜnh vùc nµy. Sacombank l¹i cã çch ®i
cña riªng m×nh. §ã lµ liªn kÕt víi ng©n hµng ANZ. Cho tíi nay,
Sacombank ®· ph¸t hµnh thÎ néi ®Þa vµ ®a vµo ho¹t ®éng 3 m¸y ATM
t¹i çc chi nh¸nh. Con sè nµy cßn qu¸ khiªm tèn. Song qua ®ã
Sacombank cã c¬ héi ®Ó häc tËp vµ ph¸t triÓn hÖ thèng ATM cña
m×nh mµ kh«ng ph¶i dß dÉm vµ ®Çu t qu¸ lín.
2.4 DÞch vô ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i vµ Internet
47

Internet th©m nhËp vµo ViÖt Nam tõ cuèi n¨m 1997. Vµ ®Õn
n¨m 2000, Internet trë nªn phæ biÕn. PhÇn lín çc ng©n hµng vµ çc
tæ chøc tµi chÝnh ViÖt Nam ®Òu cã çc trang Web. Môc ®Ých chñ
yÕu cña çc trang Web lµ giíi thiÖu vµ cung cÊp th«ng tin vÒ çc s¶n
phÈm vµ dÞch vô cña çc ng©n hµng. Trong n¨m 2000, cha cã mét
giao dÞch tµi chÝnh nµo ®îc thùc hiÖn qua m¹ng.
Th¸ng 10 n¨m 2000, Incombank, lµ ng©n hµng ®Çu tiªn giíi thiÖu
dÞch vô tµi chÝnh qua internet ®ång thêi cung cÊp dÞch vô hái ®¸p
qua m¹ng cho kh¸ch hµng. Incombank lµ ng©n hµng ®Çu tiªn vµ duy
nhÊt tham gia vµo thanh to¸n qua m¹ng, n»m trong dù ¸n Th¬ng M¹i
§iÖn Tö ViÖt Nam do Bé Th¬ng M¹i chñ tr×.
Bé Th¬ng M¹i ®¸nh gi¸ rÊt cao nh÷ng g× ®¹t ®îc trong dù ¸n nµy.
Nã ®ãng vai trß nÒn t¶ng cho Internet-banking hay e-banking.
Th¸ng 11 n¨m 2002, Incombank khai tr¬ng dÞch vô ng©n hµng
qua Internet hay cßn gäi lµ Internet - banking. DÞch vô nµy cho phÐp
kh¸ch hµng tra so¸t, chuyÓn tiÒn, tr¶ tiÒn dÞch vô qua trang chñ cña
Incombank vµo bÊt cø lóc nµo.
48

N¨m 2001, lÇn lît çc ng©n hµng tung ra thÞ trêng dÞch vô
Internet -banking. §ã lµ ACB, Vietcombank, Techcombank, BIDV.
Cho tíi nay Internet -banking cña Vietcombank ®· tiÕn vît tréi
h¬n h¼n çc ng©n hµng kh¸c.
ACB tiÕn hµnh dÞch vô ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i gäi lµ
-phone-banking, cho phÐp kh¸ch hµng dïng ®iÖn tho¹i di ®éng kÕt nèi
víi hÖ thèng ng©n hµng ®Ó nghe çc th«ng tin vÒ tµi kho¶n nh sè d,
liÖt kª giao dÞch, hay çc th«ng tin chøng kho¸n cña c«ng ty chøng
kho¸n ACB.
Th¸ng 9 n¨m 2002, Techcombank tiÕn hµnh dÞch vô phone-
banking.
HiÖn ®¹i ho¸ dÞch vô ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n ®ang
tõng bíc c¶i thiÖn dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng, mang l¹i lîi Ých
kh«ng nhá cho c¶ ng©n hµng lÉn kh¸ch hµng.
Díi ®©y lµ mét sè ®Þa chØ trang chñ cña çc ng©n hµng:
- http://www.icb.com.vn
- http://www.vietcombank.com.vn
- http://www.bidv.com.vn
- http://www.acbbank.com.vn
- http://www.techcombank.com.vn
- http://www.sacombank.com.vn
- http://www.icb.com.vn
- http://www.anz.com.vn
49

- http://www.vpbank.com.vn
Trang chñ Ng©n hµng Vietcombank:
50

Trang chñ cña ng©n hµng ACB
Tuy nhiªn trang chñ cña çc ng©n hµng ViÖt Nam cßn rÊt nghÌo
nµn c¶ vÒ h×nh thøc lÉn néi dung. Chñ yÕu gièng nh mét tê qu¶ng
ço vµ çc th«ng tin vÒ ng©n hµng th× rÊt chung chung.
Trang chñ cña çc ng©n hµng liªn doanh vµ níc ngoµi vÉn hÊp
dÉn h¬n. Mét sè ng©n hµng nh ANZ, HSBC, Citibank, Deutsche bank
cung cÊp dÞch vô tû gi¸ hèi ®o¸i trùc tuyÕn hay kÕt nèi trang chñ cña
hä víi çc trang th«ng tin næi tiÕng nh Yahoo nh»m thu hót kh¸ch
hµng.
51

Do ¶nh hëng cña mét sè ngµnh cã liªn quan nh, bu chÝnh viÔn
th«ng, ®iÖn: cíc phÝ internet, ®iÖn tho¹i cao, nguån ®iÖn kh«ng æn
®Þnh...Internet -banking hay phone -banking cßn cha phæ biÕn.
2.5 ThÞ trêng ®iÖn tö liªn ng©n hµng
2.5.1 HÖ thèng liªn ng©n hµng trung ¬ng - Interbank
Trong mét nç lùc c¶i thiÖn hÖ thèng thanh to¸n, th¸ng 5 n¨m
2002, ng©n hµng trung ¬ng ®· ®a vµo ho¹t ®éng hÖ thèng thanh to¸n
liªn ng©n hµng. §ã lµ hÖ thèng m¸y tÝnh n»m trong dù ¸n trÞ gi¸ USD
13,1 triÖu do Ng©n Hµng ThÕ Giíi tµi trî nh»m gióp ViÖt Nam hiÖn ®¹i
ho¸ hÖ thèng thanh to¸n th«ng tin ng©n hµng.
Mét hÖ thèng thanh to¸n nèi m¹ng trªn toµn quèc mµ trung t©m
lµ Ng©n Hµng Nhµ Níc ®îc l¾p ®Æt. Nã cho phÐp kÕt nèi 100 chi
nh¸nh c¸c ng©n hµng trong c¶ níc. HÖ thèng nµy cã rÊt nhiÒu ®iÓm
tiÕn bé so víi hÖ thèng bï trõ giÊy tê tr× trÖ vµ cång kÒnh... Tèc ®é
giao dÞch nhanh h¬n, an toµn vµ thuËn tiÖn h¬n. Víi hÖ thèng nµy,
thêi gian thùc hiÖn cho mét giao dÞch rót ng¾n chØ cßn 10 gi©y.
Tuy nhiªn cßn nhiÒu khã kh¨n ®Æt ra. §ã lµ vÉn cha cã mét quy
®Þnh vËn hµnh, nh»m ®¶m b¶o cho hÖ thèng nµy ho¹t ®éng hoµn
h¶o. H¬n thÕ n÷a, vÊn ®Ò thiÕu nh©n viªn chuyªn nghiÖp vËn hµnh
hÖ thèng ®ang ®îc ®Æt ra.
2.5.2. HÖ thèng liªn ng©n hµng côc bé - Intrabank
52

Song song víi hÖ thèng liªn ng©n hµng trung ¬ng, çc ng©n
hµng th¬ng m¹i còng tiÕn hµnh c¶i tæ hÖ thèng liªn ng©n hµng côc
bé.
BIDV tiÕn hµnh më réng hÖ thèng thanh to¸n cña m×nh bao trïm
tÊt c¶ çc chi nh¸nh ng©n hµng nµy trªn toµn quèc.
VBARD tiÕn hµnh dù ¸n trÞ gi¸ USD 94 triÖu do ng©n hµng thÕ
giíi tµi trî. Trong ®ã cã h¹ng môc hiÖn ®¹i ho¸ hÖ thèng thanh to¸n trÞ
gi¸ USD 13,17 triÖu.
Vietcombank ®· cã Vietcombank - Online, cho phÐp kh¸ch hµng
kiÓm tra, thanh to¸n trªn tµi kho¶n cña hä qua çc chi nh¸nh
Vietcombank kh¸c nhau.
2.5.3. HÖ thèng liªn ng©n hµng quèc tÕ -S.W.I.F.T
§©y lµ hÖ thèng, n¬i diÔn ra hµng ngµn trao ®æi th«ng tin, ho¹t
®éng cã liªn quan ®Õn chuyÓn tiÒn qua çc quèc gia, më th tÝn dông
cho xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸. HiÖn t¹i cã 36 ng©n hµng (bao gåm
151 chi nh¸nh) tham gia S.W.I.F.T, trong ®ã cã 15 ng©n hµng ViÖt
Nam vµ 21 ng©n hµng níc ngoµi.
B»ng viÖc n©ng çc cÊp hÖ thèng liªn ng©n hµng trong níc vµ
quèc tÕ, thanh to¸n cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam ®·, ®ang vµ sÏ
®îc c¶i thiÖn theo chiÕu híng nhanh, gän vµ hiÖu qu¶ h¬n.
53

III. §¸nh gi¸ tiÒm n¨ng thÞ trêng dÞch vô ng©n hµng ®iÖn
tö
C¨n cø t×nh h×nh ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam, chØ sè t¨ng tr-
ëng kinh tÕ qua çc n¨m gÇn ®©y, vµ ®Æc biÖt lµ tiÕn bé ®¹t ®îc
trong lÜnh vùc c¶i çch ng©n hµng, cã thÓ nãi thÞ trêng ViÖt Nam ,
thÞ trêng cña gÇn 80 triÖu d©n lµ mét thÞ trêng tiÒm n¨ng cho dÞch
vô ng©n hµng ®iÖn tö. VÊn ®Ò lµ tiÒm n¨ng ®ã nh thÕ nµo, khai th¸c
nã ra sao. Trong kho¸ luËn nµy t«i xin tr×nh bµy mét sè sè liÖu kh¶o
s¸t cã liªn quan tíi thÞ trêng dÞch vô nµy. Qua ®ã cã thÓ gióp chóng ta
xem xÐt ®¸nh gi¸ thÞ trêng
1. Kh¶o s¸t thÞ trêng
Chi tiÕt kÕt qu¶ kh¶o s¸t bao gåm çc môc sau:
1.1 §é tuæi
Nh×n chung d©n sè ViÖt Nam lµ d©n sè trÎ trªn thÕ giíi. ViÖt
Nam lµ níc ®«ng d©n thø hai ë Nam ¸ vµ ®øng thø 14 trªn toµn thÕ
giíi (80 triÖu d©n). Trong ®ã Phô n÷ chiÕm 50,8 % vµ nam lµ 49,2%.
Tû lÖ sinh s¶n t¨ng 1,36% /n¨m. 32 % lµ tõ 0 ®Õn 14 tuæi, 62 % tõ 15
®Õn 64 tuæi vµ 6% lµ lín h¬n 65 tuæi.
B¶ng 7: Độ tuổi
54
10 - 14 tuæi
15 - 64 tuæi
> 65 tuæi

1.2. Tr×nh ®é häc vÊn
B¶ng 8: Tr×nh ®é häc vÊn
Tr×nh ®é häc vÊn %
Sau ®¹i häc 4%
§¹i häc 34%
Cao ®¼ng, trung cÊp 10,5%
Häc nghÒ 16%
Phæ th«ng trung häc 23%
Phæ th«ng trung häc c¬ së 12,5%
Nh×n chung tr×nh ®é häc vÊn cña ViÖt Nam vµo lo¹i cao so víi
khu vùc. §©y lµ mét thÕ m¹nh ®Ó ViÖt Nam tham gia tiÕp thu vµ ¸p
dông kiÕn thøc míi, c«ng nghÖ míi.
1.3. NghÒ nghiÖp
B¶ng 9: NghÒ nghiÖp
NghÒ nghiÖp %
Kinh doanh tù do 26%
Nh©n viªn 20%
Çn bé 18%
Chñ doanh nghiÖp 11%
Giao s 8%
Bu«n b¸n nhá 8%
Çn bé chÝnh phñ 4%
Gi¶ng viªn/gi¸o viªn 3%
NghÖ sÜ 1%
NghÖ nh©n 1%
ChiÕm mét tû lÖ lín - 26% lµ ngêi kinh doanh tù do, 20% lµ
nh©n viªn, 18% lµ çn bé cÊp trung vµ cao 11% lµ chñ doanh nghiÖp,
sè cßn l¹i lµ lao ®éng kü n¨ng cao nh gi¸o s, nghÖ sÜ.
55

ViÖc kiÓm so¸t thu nhËp ngêi kinh doanh tù do lµ rÊt khã. Cha
kÓ ®Õn c¸c vÊn ®Ò bøc bèi kh¸c nh bu«n lËu, trèn thuÕ. ChÝnh v×
vËy tû lÖ thanh to¸n tiÒn mÆt kh¸ cao.
1.4 T¨ng trëng kinh tÕ, thu nhËp b×nh qu©n, thãi quen tiªu dïng vµ
tiÕt kiÖm
Bảng 10: Møc t¨ng trëng GDP
GDP tÝnh theo ®Çu ngêi mçi n¨m:
Hµ Néi: USD 720/ngêi/n¨m
§µ N½ng: USD 530/ngêi/n¨m
Thµnh phè Hå ChÝ Minh: USD 1460/ngêi/n¨m
CÇn Th¬: USD 353/ngêi/n¨m
C¬ cÊu GDP n¨m 2001:
- N«ng, l©m, ng nghiÖp:38,95%
- C«ng nghiÖp: 37,75%
56
10
1997 1999 2001
8
6
4
2
0
1998 2000 2002
8,15%
5.76%
4,77%
6,75% 6,84% 7%

- DÞch vô: 23,3%
So víi çc n¨m tríc, c¬ cÊu nµy ®· thay ®æi theo chiÒu híng tiÕn
bé rÊt nhiÒu. Song tû lÖ dÞch vô vÉn cßn qu¸ nhá cho viÖc ph¸t triÓn
dÞch vô ng©n hµng.
§¹i bé phËn d©n sè chiÕm 75% cã thu nhËp b×nh qu©n USD35-
USD 50/th¸ng, 13% cã thu nhËp USD 70/th¸ng, 10% cã thu nhËp
USD100-USD200/th¸ng, 5% cã thu nhËp USD 300-USD500 vµ 2% cã
thu nhËp trªn USD600/th¸ng.
Thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngêi thÊp. DÉn ®Õn chØ sè tiªu dïng
vµ dÞch vô thÊp. Nãi ®Õn ng©n hµng, thêng ngêi ta nghÜ ngay ®Õn
viÖc göi tiÒn tiÕt kiÖm vµ kh«ng nghÜ ®Õn viÖc tr¶ tiÒn cho çc
dÞch vô ng©n hµng. TiÕt kiÖm chiÕm 31% tæng thu nhËp ç nh©n.
1.5. NhËn thøc vÒ dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng
95% sè ngêi ®îc hái tr¶ lêi lµ nhËn tiÒn l¬ng hay thu nhËp b»ng
tiÒn mÆt. Sè cßn l¹i nhËn b»ng chuyÓn kho¶n vµ sÐc. Sau ®ã 98%
chi tiªu cña hä ®îc thanh to¸n b»ng tiÒn. §iÒu nµy chøng tá sù "thèng
trÞ " cña tiÒn mÆt trong hÖ thèng thanh to¸n.
Thãi quen dïng tiÒn mÆt cßn ®îc ph¶n ¸nh qua çch tiÕt kiÖm.
64% ngêi ®îc hái nãi r»ng hä ®©u cã kÕ ho¹ch tiÕt kiÖm. Ch¼ng qua
lµ kh«ng tiªu tiÒn hoÆc nghÜ r»ng tiªu nh thÕ lµ ®ñ råi. 45% d©n cã
thãi quen gi÷ tiÒn mÆt hoÆc mua vµng hay ngo¹i tÖ m¹nh vµ cÊt ®i
mét chç. ChØ cã 34% göi tiÒn vµo ng©n hµng.
57

Thãi quen nµy lµ do mèi quan hÖ giữa çc ç nh©n ngêi tiªu dïng
vµ ng©n hµng kh«ng tèt hoÆc kh«ng cã. Cã ngêi nghÜ ng©n hµng lµ
mét n¬i xa l¹, l¹nh lïng rÊt khã tiÕp xóc. Cã ngêi cho r»ng göi tiÒn
ng©n hµng kh«ng an toµn vµ mÊt th× giê cho çc thñ tôc giÊy tê.
Trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, t×nh h×nh nµy cã phÇn ®îc c¶i thiÖn. Ng©n
hµng tù t×m ®Õn víi kh¸ch hµng b»ng qu¶ng ço, nh©n viªn tiÕp thÞ
vµ nhiÒu h×nh thøc kh¸c.
2. Nhu cÇu vÒ dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö
Trªn ®©y lµ nhËn thøc nãi chung trong d©n vÒ dÞch vô ng©n
hµng. Cßn ®èi víi ngêi ®· tõng sö dông dÞch vô ng©n hµng th× sao.
Yªu cÇu cña hä vÒ dÞch vô nµy nh thÕ nµo?
2.1 Nhu cÇu thiÕt yÕu:
Trong sè nh÷ng ngêi göi tiÒn ng©n hµng: 50% v× muèn gi÷ tiÒn
ë mét n¬i an toµn, 31 % v× muèn cã l·i, 29% v× môc ®Ých tiÕt kiÖm.
Trong sè nh÷ng ngêi kh«ng göi tiÒn ng©n hµng: 65 % v× kh«ng
cã tiÒn hay cã nhng cÇn tiÒn mÆt cho môc ®Ých kh¸c, 15% v× kh«ng
tin tëng ng©n hµng vµ sè cßn l¹i lµ cha hiÓu vÒ dÞch vô ng©n hµng.
Nh×n chung, nhËn thøc vÒ sö dông dÞch vô ng©n hµng trong
giao dÞch lµ rÊt nhá.
58

B¶ng 11: Çc lo¹i h×nh giao dÞch b¸n lÎ
Lo¹i h×nh
dÞch vô
M« t¶ (%)
NhËn
thøc vÒ
dÞch vô
(%) Cã
hiÓu biÕt
tèt vÒ
dÞch vô
(%)
Tham gia
sö dông
TÇn sè sö
dông
Vay Vay ®Ó kinh
doanh, mua
nhµ, mua xe
80% 20% 10% Hµng n¨m
Giao dÞch
qua quÇy
Rót tiÒn,
chyÓn tiÒn,
®æi tiÒn,
sÐc
65% 30% 20% Hµng
th¸ng,
hµng n¨m
Giao dÞch
b»ng thiÕt
bÞ ®iÖn tö
Internet,
®iÖn tho¹i,
thÎ tÝn
dông, ATM
35% 15% 4%
B¶ng 11 cho thÊy phÇn ®«ng d©n, (80%) cho r»ng ng©n hµng
liªn quan ®Õn viÖc vay vµ cho vay. Trong sè biÕt ®Õn dÞch vô vay,
th× chØ cã 20% cã kiÕn thøc t¬ng ®èi tèt vÒ vay. Vµ trong sè hiÓu
biÕt vÒ vay còng chØ cã 10% ®i vay ng©n hµng. TÇn sè giao dÞch lµ
n¨m/lÇn.
Çc dÞch vô qua quÇy vµ dÞch vô ®iÖn tö ®îc biÕt ®Õn Ýt h¬n.
70% d©n biÕt ®Õn dÞch vô ng©n hµng qua quÇy, nhng gÇn mét nöa
trong sè ®ã m¬ hå vÒ thñ tôc vµ quy ®Þnh vÒ chuyÓn tiÒn, rót tiÒn,
mua , b¸n ngo¹i tÖ. TÇn sè giao dÞch lµ 3 hay 6 th¸ng/lÇn. C«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ngµy cµng trë nªn phæ biÕn. Nhng còng chØ cã 15% d©n
tham gia çc dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö. Çc ng©n hµng ViÖt Nam
®· sao l·ng trong viÖc tiÕp cËn vµ gi¸o dôc kh¸ch hµng ç nh©n. §ã
còng lµ nguyªn nh©n chÝnh dÉn ®Õn viÖc çc dÞch vô ng©n hµng
tiªu dïng kh«ng tån t¹i ë ViÖt Nam.
59

Khi ®îc hái vÒ chÊt luîng dÞch vô cña ng©n hµng trong níc vµ n-
íc ngoµi, ngêi tiªu dïng ®¸nh gi¸ nh sau:
B¶ng 12: §¸nh gi¸ vÒ chÊt lîng dÞch vô ng©n hµng
Nhu cÇu thiÕt yÕu Ng©n hµng
níc ngoµi
Ng©n hµng
trong níc
An toµn vµ b¶o vÖ kh¸ch hµng 8,85 8,60
§é tin cËy 8,49 8,46
B¶o vÖ th«ng tin ç nh©n 8,91 8,43
Tèc ®é phôc vô 8,76 8,06
Thñ tôc 8,58 7,93
Th¸i ®é phôc vô 8,73 7,5
Cã kiÕn thøc hiÓu biÕt tèt 8,77 7,5
Kh¸ch hµng yªu cÇu cao nhÊt ë ng©n hµng lµ sù an toµn vµ ®é
tin cËy. Nh×n chung chÊt lîng phôc vô çc ng©n hµng níc ngoµi vÉn
tèt h¬n (8/10 ®iÓm). Nhng kho¶ng çch gi÷a ng©n hµng níc ngoµi vµ
trong níc kh«ng qu¸ lín. §ã chÝnh lµ dÊu hiÖu rÊt tèt cho çc ng©n
hµng ViÖt Nam.
2.2. Nhu cÇu thø yÕu
Ph¸t triÓn x· héi ngµy mét ®i lªn. Nhu cÇu kh¸ch hµng ngµy cµng
cao. NhÊt lµ khi xuÊt hiÖn mét sè dÞch vô míi vµ sù c¹nh tranh cña
çc ng©n hµng níc ngoµi.
§¸nh gi¸ vÒ viÖc ®¸p øng nhu cÇu kh¸ch hµng cßn ®îc thÓ hiÖn
nh sau:
60

B¶ng 12: §¸nh gi¸ vÒ chÊt lîng đáp ứng nhu cầu thứ yếu dÞch vô
ng©n hµng
Nhu cÇu thø yÕu Ng©n hµng
níc ngoµi
Ng©n hµng
trong níc
L·i suÊt tiÒn göi cao 7,99 7,69
Thêi gian më cöa 8,10 7,70
C«ng nghÖ hiÖn ®¹i 8,80 7,71
Thñ tôc, ®iÒu kiÖn linh ho¹t 8,26 7,69
L·i suÊt cho vay thÊp 7,78 7,68
NhiÒu chi nh¸nh 7,66 8,08
DÞch vô 24/24 - ATM 8,47 6,85
PhÝ ng©n hµng thÊp 7,59 7,82
C«ng nghÖ cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi cao h¬n. Nhng ®iÓm
m¹nh cña ng©n hµng trong níc lµ cã nhiÒu chi nh¸nh h¬n, phÝ ng©n
hµng thÊp h¬n.
3. §¸nh gi¸ chung t×nh h×nh hiÖn t¹i cña hÖ thèng ng©n hµng
ViÖt Nam trong viÖc triÓn khai dÞch vô ng©n hµng ®iÖn
tö
3.1 Nhu cÇu thÞ trêng
KÓ tõ n¨m 1996, cã thÓ coi viÖc chiÕc m¸y ATM ®Çu tiªn do
HSBC ®îc l¾p ®Æt lµ b»ng chøng xuÊt hiÖn cña dÞch vô ng©n hµng
®iÖn tö. Cho tíi nay, víi sè lîng m¸y ATM trªn thÞ trêng, sè lîng thÎ ph¸t
hµnh, sè lîng ®Þa ®iÓm chÊp nhËn thÎ, sù xuÊt hiÖn cña c¸c dÞch vô
míi nh phone-banking, internet-banking, chóng ta cã thÓ kh¼ng ®Þnh
sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn bíc ®Çu cña ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam.
61

Râ rµng nhu cÇu cho ng©n hµng ®iÖn tö lµ cã vµ cã t¨ng. Song,
®¹i bé phËn nhu cÇu ®Òu tËp trung ë çc thµnh phè lín, n¬i cã thu
nhËp t¬ng ®èi cao vµ æn ®Þnh.
Nhu cÇu nµy còng rÊt kh¸c nhau vµ cha thùc sù chÝn muåi.
§iÒu nµy th¸ch thøc çc ng©n hµng nç lùc tuyªn truyÒn gi¸o dôc kh¸ch
hµng.
Chi phÝ cho lo¹i h×nh dÞch vô nµy cßn cao so víi mÆt b»ng thu
nhËp. §ã chÝnh lµ gi¶i thÝch cho viÖc tuy nhËn thøc vÒ ng©n hµng
®iÖn tö t¬ng ®èi tèt nhng tû lÖ tham gia thùc sù kh«ng nhiÒu. Vµ nÕu
kh«ng tham gia dÞch vô nµy th× hiÓu biÕt têng tËn vÒ dÞch vô nµy
còng kh«ng thÓ n©ng cao.
Thãi quen tiªu tiÒn mÆt, céng thªm tÝnh s½n cã cña dÞch vô
ng©n hµng ®iÖn tö cha cao còng lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn viÖc dÞch
vô nµy cha phæ biÕn. Kh«ng ph¶i bÊt cø ®Þa ®iÓm nµo còng cã
mÆt lo¹i h×nh dÞch vô nµy. Çc ng©n hµng ®ang s½n sµng cho viÖc
ph¸t triÓn dÞch vô nµy. NghÜa lµ cung ®· cã. VËy viÖc khai th¸c vµ
t¨ng cÇu cho dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö lµ mét ®iÒu hÕt søc bøc
thiÕt.
3.2 Kinh tÕ ph¸p lý vµ chÝnh trÞ x· héi
Tuy nhiªn viÖc t¨ng cÇu trong d©n cho ng©n hµng ®iÖn tö
kh«ng chØ cÇn nç lùc cña çc ng©n hµng mµ cßn ®ßi hái çc chÝnh
s¸ch vÜ m« cña nhµ níc.
62

C¬ cÊu kinh tÕ níc ta cha tho¸t khái kinh tÕ n«ng ngiÖp. C¬ cÊu
dÞch vô qu¸ thÊp cha cho phÐp ng©n hµng ®iÖn tö, mét lo¹i h×nh
dÞch vô cao cÊp cña mét nÒn kinh tÕ t¬ng ®èi ph¸t triÓn.
§iÒu kiÖn chÝnh trÞ hiÖn nay cha cho phÐp nÒn kinh tÕ níc ta
"më" hoµn toµn. Do vËy còng cßn nhiÒu h¹n chÕ ®èi víi viÖc nhËn
thøc cña d©n vÒ çc vÊn ®Ò tiÕn bé, h¹n chÕ ph¸t triÓn mét sè ngµnh
nh th«ng tin viÔn th«ng, ®iÖn, ®iÖn tö.
Qu¸ tr×nh "®æi míi" míi diÔn ra trong 10 n¨m gÇn ®©y. §ã lµ
mét qu·ng thêi gian qu¸ ng¾n, cha ®ñ ®Ó lµm thay ®æi thãi quen
sèng vµ lµm viÖc cña ®¹i bé phËn d©n chóng. VÒ mÆt x· héi, còng
ph¶i lu ý tíi nhËn xÐt cña nhiÒu häc gi¶ r»ng, do lÞch sö hµng ngh×n
n¨m sèng trong nÒn "v¨n minh lµng x·" ®«ng ®¶o d©n chóng ViÖt
Nam cha x©y dùng ®îc mét t¸c phong "lµm viÖc ®ång ®éi" ë tÇm toµn
x· héi vµ tÇm quèc tÕ, còng nh cha cã ®îc lèi sèng theo ph¸p luËt
chÆt chÏ, theo kû luËt lao ®éng c«ng nghiÖp tiªu chuÈn ho¸, ®Òu lµ
nh÷ng yÕu tè mµ th¬ng m¹i ®iÖn tö nãi chung hay ng©n hµng ®iÖn tö
nãi riªng ®ßi hái mét çch nghiªm ngÆt.
HÖ thèng ph¸p lý liªn quan ®Õn th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ng©n hµng
®iÖn tö míi h×nh thµnh, cha ®Çy ®ñ vµ thiÕu ®ång bé. Çc quy ®Þnh
vÒ tµi chÝnh nãi riªng vµ çc quy ®Þnh chung kh¸c cã liªn quan thay
®æi trong mét thêi gian kh¸ ng¾n. §iÒu nµy khiÕn cho ho¹t ®éng cña
çc ng©n hµng cßn dÌ dÆt, lßng tin cña d©n ®èi víi ng©n hµng cha
cao.
3.3. C«ng nghÖ vµ nh©n lùc
63

Nh trªn ®· tr×nh bµy, c«ng nghÖ th«ng tin vµ tin häc ph¸t triÓn
chÝnh lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc chÝnh t¹o ra ng©n hµng ®iÖn tö.
Sù ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ phñ nhËn.
Vµ cµng kh«ng thÓ phñ nhËn nç lùc cña çc ng©n hµng trong viÖc ¸p
dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
ChÝnh phñ còng ®· ban hµnh mét sè chÝnh s¸ch kÞp thêi ®Ó
khuyÕn khÝch sù ph¸t triÓn nµy:
- Thu thuÕ thÊp nhÊt ®èi víi ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghÖ
th«ng tin
- §Çu t ng©n s¸ch nhµ níc (h¬n 5%) cho x©y dùng c¬ së h¹ tÇng
vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin.
- Söa ®æi luËt ng©n hµng
- Chi 1 tû ®ång cho dù ¸n ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®IÖn tö. Gåm 14
tiÓu dù ¸n vÒ h¹ tÇng c¬ së ph¸p lý.
§éi ngò nh©n lùc tin häc vµ ng©n hµng cã thÓ nãi kh¸ m¹nh: trÎ,
th«ng minh, s¸nh t¹o. Song, lùc lîng nµy hiÖn nay cha ®îc tËp hîp mét
çch cã hÖ thèng vµ cha ®îc khai th¸c mét çch ®óng møc vµ cã hiÖu
qu¶. §a phÇn trong sè hä lµm viÖc cho çc c«ng ty níc ngoµi. Trong
khi çc c«ng ty trong níc thiÕu mét lùc lîng chuyªn nghiÖp thùc sù ®ñ
n¨ng lùc ®Ó xö lý çc hÖ thèng vµ phÇn mÒm øng dông toµn quy m«
lín.
Nh×n chung, trong vßng mét thêi gian ng¾n, ng©n hµng ®iÖn tö
®· ®i lªn
nh÷ng thµnh c«ng h«m nay tõ con sè kh«ng. Nã chøng tá sù ph¸t triÓn
tÊt yÕu cña ngµnh ng©n hµng nãi riªng vµ kinh tÕ x· héi nãi chung.
64

Tuy nhiªn, ®Ó duy tr× nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu vµ ph¸t triÓn nh
mong ®îi, dÞch vô ng©n hµng ®iÖn tö cßn ®ßi hái rÊt nhiÒu nç lùc
cña hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam, c¸c ngµnh cã liªn quan vµ ChÝnh
phñ.
Ch¬ng III: Gi¶i ph¸p nh»m thóc ®Èy dÞch vô ng©n
hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam
I. Xu híng ph¸t triÓn ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam
1. Xu híng tríc m¾t
Theo b¸o c¸o cña ASEAN th¸ng 10 n¨m 2001, ViÖt Nam ®· ®îc
xÕp vµo mét trong sè nh÷ng quèc gia s½n sµng cho th¬ng m¹i ®iÖn
tö.
B¶ng 13: T×nh h×nh ph¸t triÓn E - BANKING ë ASEAN
65

§iÒu nµy cã nghÜa lµ ViÖt Nam míi b¾t ®Çu nhËn ra sù tån t¹i
tÊt yÕu cña th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ cã kÕ ho¹ch chuÈn bÞ cho viÖc tiÕn
hµnh. ChÝnh phñ ViÖt Nam ®· cã nh÷ng cam kÕt vÒ th¬ng m¹i ®iÖn
tö trong lé tr×nh gia nhËp AFTA, APEC vµ tiÕn tíi lµ WTO. B»ng
chøng lµ trong 5 n¨m qua th¬ng m¹i ®iÖn tö ViÖt Nam hay cô thÓ lµ
ng©n hµng ®iÖn tö ViÖt Nam ®· bíc ®i nh÷ng bíc ®¸ng kÓ.
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam cßn xa
míi theo kÞp çc níc trong khu vùc. Singapore cã ATM tõ n¨m 1979,
Malaisia cã ATM vµo n¨m 1981, cßn chóng ta, míi chØ b¾t ®Çu tõ
1996.
KÓ tõ cuèi n¨m 2001, hÖ thèng ATM ph¸t triÓn bïng næ ë ViÖt
Nam. Çc ng©n hµng ®ang trong mét cuéc ch¹y ®ua vÒ ATM. Xu thÕ
nµy sÏ vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn trong mét vµi n¨m tíi. Bëi v× çc ATM
hiÖn nay míi chØ tËp trung nhiÒu á Hµ néi vµ thµnh phè Hå ChÝ
Minh. TÊt c¶ çc ng©n hµng ®Òu cã mong muèn hÖ thèng ATM cña
m×nh cã mÆt t¹i çc tØnh thµnh trong c¶ níc.
§i ®«i víi ATM lµ dÞch vô thÎ, bao gåm c¶ ph¸t hµnh vµ chÊp
nhËn thanh to¸n.
66
XuÊt hiÖn Tham gia Ph¸t triÓn Ph¸t triÓn më réng
ViÖt Nam
Cambodia
Myanmar
Lµo
Thailand
Philippines
Brunei
Indonesia
Malaysia Singapore

ThÎ vµ ATM lµ môc tiªu tríc m¾t cña çc ng©n hµng. Chñ tr¬ng
ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng tiªu dïng, ng©n hµng b¸n lÎ buéc çc
ng©n hµng ph¶i nhanh chãng më réng hÖ thèng kh¸ch hµng ç nh©n.
Nhng nh÷ng rµng buéc nh h¹n chÕ vÒ sè lîng chi nh¸nh, sè lîng nh©n
viªn, thêi gian phôc vô t¹i quÇy ®· khiÕn cho viÖc phôc vô mét sè lîng
lín kh¸ch hµng lµ v« cïng khã kh¨n. ChÝnh v× vËy, thÎ vµ ATM lµ dÞch
vô lîi thÕ nhÊt mang l¹i hiÖu qu¶ cho c¶ kh¸ch hµng vµ ng©n hµng.
Tuy nhiªn viÖc l¾p ®Æt chång chÐo ATM cña çc ng©n hµng lµ
kh«ng thÓ tr¸nh khái. Chi phÝ qu¸ lín cho viÖc ®Çu t l¾p ®Æt hÖ
thèng nµy cã thÓ ph¶i xem l¹i ®èi víi mét sè ng©n hµng vèn nhá. Tr¸nh
t×nh tr¹ng ®Çu t mua m¸y mµ cha ®a vµo sử dông trong thêi gian dµi,
g©y ®äng vèn qu¸ l©u.
DÞch vô phone-banking vµ internet-banking trong thêi gian tíi míi
chØ bíc ®Çu ®a vµo ho¹t ®éng hoÆc thö nghiÖm ho¹t ®éng. Nguyªn
nh©n lµ çc dÞch vô nµy ®ßi hái mét c¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ cao.
CÇn cã thêi gian cho çc ng©n hµng thiÕt lËp vµ n©ng cÊp hÖ thèng
kü thuËt còng nh cho ngêi tiªu dïng n©ng cao nhËn thøc vµ cã mét
hiÓu biÕt t¬ng ®èi vÒ dÞch vô cã tÝnh chÊt çch m¹ng trong lÜnh vùc
tµi chÝnh nµy.
67

2 Xu híng l©u dµi
NÒn t¶ng cña th¬ng m¹i ®iÖn tö vµ ng©n hµng ®iÖn tö lµ
Internet. Internet ®ang ph¸t triÓn rÊt nhanh c¶ vÒ ph¹m vi bao phñ,
ph¹m vi øng dông vµ chÊt lîng vËn hµnh. HiÖn nay, cã kho¶ng 100
triÖu ngêi ®ang sö dông Internet. Theo dù b¸o sè ngêi sö dông
Internet trªn toµn thÕ giíi n¨m 2005 sÏ lªn tíi 1 tû ngêi.
TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2000, sè thuª bao Internet ë ViÖt Nam lµ
113.000 vµ cha ®Çy 1000 doanh nghiÖp cã trang chñ riªng. Tuy nhiªn
ph¶i tÝnh ®Õn viÖc chóng ta míi chØ ra nhËp Internet tõ cuèi n¨m
1997.
Kh«ng n»m ngoµi xu híng ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn toµn
thÕ giíi, Internet còng sÏ bïng næ ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m tíi. §ã
chÝnh lµ c¬ së ®Ó ph¸t triÓn ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam.
HiÖn nay ChÝnh phñ ®ang xem xÐt ®Ó th«ng qua kÕ ho¹ch
tæng thÓ n»m thùc hiÖn nghiªm tóc chØ thÞ 58/CT-TW chØ ®¹o vÒ
c«ng nghÖ th«ng tin trong t×nh h×nh míi.
§µo t¹o nguån nh©n lùc ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghÖ th«ng tin. Trong
mäi lÜnh vùc, nguån nh©n lùc lµ hÕt søc quan träng. Nguån nh©n lùc
c«ng nghÖ th«ng tin níc ta míi ®ang ë d¹ng tiÒm n¨ng chø cha ph¶i ë
d¹ng kh¶ n¨ng khai th¸c. Môc tiªu cña chóng ta lµ khuyÕn khÝch n©ng
cao tr×nh ®é øng dông c«ng nghÖ th«ng tin, cã nh÷ng chÝnh s¸ch
nh»m thu hót tµi n¨ng tin häc, cã nh÷ng s¶n phÈm phÇn mÒm thay
thÕ ®îc nhËp khÈu.
68

øng dông c«ng nghÖ th«ng tin ë tÊt c¶ çc ho¹t ®éng kinh tÕ x·
héi. §iÒu nµy kh«ng nh÷ng x©y dùng mét nÒn kinh tÕ míi mµ cßn
n©ng cao nÒn kinh tÕ tri thøc, lµm nÒn t¶ng cho sù ph¸t triÓn cña çc
lo¹i h×nh dÞch vô cao cÊp.
X©y dùng c¬ së h¹ tÇng viÔn th«ng vµ Internet ë ViÖt Nam. Víi
quyÕt t©m cao cña ngµnh bu chÝnh viÔn th«ng, cña ®«ng ®¶o céng
®ång khoa häc c«ng nghÖ, h¹ tÇng c¬ së viÔn th«ng giai ®o¹n tíi ph¶i
®îc n©ng lªn ngang b»ng víi khu vùc. Môc tiªu lµ t¹o ra sù bïng næ ®ét
biÕn Internet ë ViÖt Nam. Vµ chØ cã çch ®ã chóng ta míi hoµ nhËp,
sö dông th¬ng m¹i ®iÖn tö, ChÝnh Phñ ®iÖn tö nh ChÝnh phñ níc ta
®· cam kÕt víi chÝnh phñ çc níc §«ng nam ¸.
KÕ ho¹ch ®ång bé hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ng©n hµng. Hoµn thiÖn
n©ng cÊp kü thuËt hÖ thèng m¹ng th«ng tin ng©n hµng réng kh¾p tõ
Trung ¬ng ®Õn tÊt c¶ çc chi nh¸nh. X©y dùng c¬ së d÷ liÖu toµn
ngµnh, phôc vô c«ng t¸c qu¶n lý cña Ng©n Hµng Nhµ Níc. ¦u tiªn ph¸t
triÓn hÖ thèng thanh to¸n Quèc gia. Phæ cËp dÞch vô ng©n hµng tiªu
dïng trong d©n. Hoµn thiÖn hÖ thèng çc v¨n b¶n ph¸p lý trong çc
nghiÖp vô ng©n hµng, ®Æc biÖt lµ çc lÜnh vùc liªn quan trùc tiÕp tíi
c«ng nghÖ ng©n hµng hiÖn ®¹i.
II. Mét sè kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p cho viÖc ph¸t triÓn dÞch vô
ng©n hµng ®iÖn tö ë ViÖt Nam
Trong qu¸ tr×nh ®¬ng ®Çu víi nh÷ng th¸ch thøc míi trªn thÞ tr-
êng, ngµnh ng©n hµng thÕ giíi lu«n theo ®uæi hai môc tiªu chiÕn lîc.
§ã lµ c¹nh tranh toµn cÇu vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn khoa häc c«ng
69

nghÖ. Ngµnh ng©n hµng ngµy nay ®ang dÇn thay thay thÕ ph¬ng
thøc ho¹t ®éng truyÒn thèng b»ng ph¬ng thøc míi. §ã chÝnh lµ ng©n
hµng ®iÖn tö. Kh¸i niÖm ng©n hµng ®iÖn tö tuy cßn míi mÎ ®èi víi
ViÖt Nam. Song, ®Ó ph¸t triÓn th¬ng m¹i ®iÖn tö th× viÖc tiÕn hµng
ng©n hµng ®iÖn tö lµ ®iÒu thiÕt yÕu, gióp nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
nhanh chãng hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ toµn cÇu. VÊn ®Ò chØ cßn lµ
thêi gian vµ nh÷ng biÖn ph¸p c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m« ®Ó t¹o ra mét
m«i trêng tèt cho ng©n hµng ®iÖn tö ph¸t triÓn.
1. KiÕn nghÞ gi¶i ph¸p vÜ m«
ChÝnh phñ ®ãng vai trß ®Æc biÖt quan träng ®Ó thùc hiÖn
ng©n hµng ®iÖn tö th«ng qua viÖc ®a ra çc ®Þnh híng, x©y dùng c¬
së h¹ tÇng ph¸p lý, triÓn khai c¬ së h¹ tÇng kü thuËt còng nh ban hµnh
çc chÝnh s¸ch ph¸t triÓn mét çch hîp lý. ChÝnh phñ cÇn thÓ hiÖn râ
lµ ngêi dÉn ®Çu cuéc ch¬i trong viÖc ®em l¹i lîi Ých quèc gia. Cô thÓ
cã nh÷ng viÖc cÇn lµm nh sau:
1.1. C¶i çch n©ng cao hÖ thèng qu¶n lý ng©n hµng
Mét hÖ thèng tµi chÝnh ng©n hµng ho¹t ®éng hiÖu qu¶ lµ mét
trong sè ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn mét nÒn kinh
tÕ, ®Æc biÖt lµ ®èi víi çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn. Ngµnh ng©n
hµng ViÖt Nam míi chØ chuyÓn ®æi c¬ cÊu trong mét thêi gian
ng¾n. Kho¶ng thêi gian nµy cha ®Ó ®ñ t¹o ra mét hÖ thèng ng©n
hµng theo tiªu chuÈn quèc tÕ. Qu¸ tr×nh ®æi míi vÉn cßn ®ang tiÕp
diÔn. Ngoµi nh÷ng bíc ®i ban ®Çu, ngµnh ng©n hµng ViÖt Nam cÇn
®îc cñng cè thªm rÊt nhiÒu t¹o c¬ së ®Ó ph¸t triÓn ng©n hµng ®iÖn
tö.
70

* HiÖn ®¹i ho¸ tæ chøc vµ ho¹t ®éng hµnh chÝnh cña çc ng©n hµng
th¬ng m¹i
- C¶i thiÖn vµ cñng cè l¹i çc quy t¾c qu¶n lý kÕ to¸n cña çc
ng©n hµng th¬ng m¹i theo tiªu chuÈn quèc tÕ
- N©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý trong ngµnh ng©n hµng. Gi¶m bít hÖ
thèng qu¶n lý, nh©n viªn cång kÒnh. Gi¶m bít sè lîng ng©n hµng
nhá, kh«ng hiÖu qña.
- TiÕn hµnh kÕ ho¹ch tËp trung xóc tiÕn vµ trao ®æi çc s¶n
phÈm dÞch vô cña ng©n hµng ®iÖn tö mét çch nghiªn tóc.
- T¹o ®iÒu kiÖn ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng.
- Th«ng tin kÞp thêi vÒ nh÷ng tiÕn bé c«ng nghÖ tíi çc çn bé
ng©n hµng. §Çu t tho¶ ®¸ng cho viÖc x©y dùng mét nguån
nh©n lùc chuyªn nghiÖp.
* T¹o ®iÒu kiÖn ®Ó hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam giao lu víi ng©n
hµng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi
Do chøc n¨ng vµ tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng, hÖ thèng ng©n hµng
mét níc lu«n ®ßi hái mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ víi hÖ thèng ng©n hµng
thÕ giíi.
ChÝnh phñ cÇn:
- DÇn dÇn dì bá chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ b¶o hé qu¸ chÆt chÏ ®èi
víi hÖ thèng ng©n hµng b»ng çch ®Ó çc ng©n hµng ViÖt Nam
tham gia vµo çc tæ chøc tµi chÝnh khu vùc vµ thÕ giíi, khuyÕn
khÝch ®Çu t níc ngoµi vµo lÜnh vùc tµi chÝnh.
71

- §a c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c x©y dùng c¬ së h¹ tÇng, ®Çu t th¬ng
m¹i ®iÖn tö vµo kÕ ho¹ch ph¸t triÓn hµng n¨m.
- Hîp t¸c triÓn khai c¸c dù ¸n th¬ng m¹i ®iÖn tö cã quy m« quèc gia
theo tiªu chuÈn quèc tÕ.
72

1.2 X©y dùng vµ c¶i thiÖn hµnh lang ph¸p lý vµ çc quy ®Þnh
khung cho ng©n hµng ®iÖn tö
* X©y dùng hÖ thèng luËt, çc quy ®Þnh khung cho ng©n hµng ®iÖn
tö
HÖ thèng luËt ph¸p liªn quan tíi ng©n hµng ®iÖn tö hiÖn nay ®îc
t¹o ra bëi rÊt nhiÒu cÊp ®é kh¸c nhau nh Quèc héi, Thñ tíng chÝnh
phñ, çc Bé, Ng©n Hµng Nhµ Níc, Uû ban nh©n d©n thµnh phè. TÊt
nhiªn çc v¨n b¶n ph¸t hµnh cÊp Quèc héi vÉn cã hiÖu lùc cao nhÊt.
Nhng ®iÒu nµy t¹o ra sù chång chÐo vÒ quy ®Þnh mµ vÉn kh«ng
®Çy ®ñ, rÊt khã ¸p dông.
H¬n thÕ n÷a, viÖc thi hµnh chËm trÔ çc v¨n b¶n luËt vµ díi luËt
diÔn ra rÊt phæ biÕn. VÝ dô nh trêng hîp quyÕt ®Þnh 44/2002Q§-
TTg vÒ vÊn ®Ò sö dông ho¸ ®¬n ®iÖn tö trong thanh to¸n çc dÞch vô
do chÝnh phñ ban hµnh ngµy 21/3/2002. Nhng ®Õn ngµy 8/10/2002,
Ng©n Hµng Nhµ Níc míi ban hµnh th«ng t 1092/2002/Q§-NHNN híng
dÉn thùc hiÖn quyÕt ®Þnh nµy cho çc ng©n hµng th¬ng m¹i.
CÇn cã thªm çc th«ng t híng dÉn thi hµnh çc vÊn ®Ò nh thanh
to¸n ®iÖn tö, tiÒn ®iÖn tö, vÊn ®Ò an toµn vµ b¶o mËt...Tham kh¶o
luËt vµ çc tiÒn lÖ khu vùc vµ thÕ giíi ®Ó cã chung "mét tiÕng nãi" víi
çc quèc gia kh¸c.
ViÖc ban hµnh vµ söa ®æi çc quy chÕ ng©n hµng ph¶i c¨n cø
vµ xuÊt ph¸t tõ nh÷ng ho¹t ®éng th¬ng m¹i vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
73

* Ban hµnh çc quy chÕ nh»m t¹o ra hÖ thèng thanh to¸n kh«ng
dïng tiÒn mÆt
H¹n chÕ thanh to¸n tiÒn mÆt, tríc tiªn lµ trong hÖ thèng ng©n
hµng. TiÕn hµnh thanh to¸n qua tµi kho¶n cho viÖc tr¶ l¬ng, thanh
to¸n gi÷a çc ng©n hµng. KhuyÕn khÝch më tµi kho¶n ç nh©n.
1.3. §Çu t n©ng cÊp h¹ tÇng c¬ së c«ng nghÖ th«ng tin
NÒn t¶ng cña ng©n hµng ®iÖn tö lµ c«ng nghÖ th«ng tin, cÇn
cã sù ®Çu t tho¶ ®¸ng kh«ng chØ tõ çc ng©n hµng mµ cßn tõ phÝa
ChÝnh phñ.
* ThiÕt lËp mét hÖ thèng thanh to¸n tiªu chuÈn
HÖ thèng thanh to¸n ë ViÖt Nam cßn nhiÒu ®iÒu bÊt cËp, cha
hoµn thiÖn, cha nèi m¹ng quèc tÕ vµ bÞ lÊn ¸t bëi hÖ thèng thanh to¸n
b»ng tiÒn mÆt. ViÖc c¶i tæ l¹i hÖ thèng thanh to¸n kh«ng chØ mang
l¹i lîi Ých cho ng©n hµng mµ cßn mang l¹i lîi Ých quèc gia.
HÖ thèng liªn ng©n hµng ®iÖn tö míi ®a vµo ho¹t ®éng gÇn
®©y nh lµ mét bíc tiÕn c¨n b¶n t¹o nÒn mãng v÷ng ch¾c cho hÖ
thèng ng©n hµng trªn toµn quèc. HÖ thèng nµy cÇn ®îc duy tr× vµ
khai th¸c mét çch cã hiÖu qu¶ h¬n.
Ng©n Hµng Nhµ Níc cÇn cã çc chÝnh s¸ch hç trî khuyÕn khÝch
çc ng©n hµng th¬ng m¹i tù ®Çu t cho h¹ tÇng c¬ së thanh to¸n ®iÖn
tö. Xo¸ bá mét sè quy ®Þnh c¶n trë çc ng©n hµng th¬ng m¹i trong
viÖc thiÕt lËp kÕ ho¹ch chiÕn lîc l©u dµi ®Çu t hiªn ®¹i ho¸ c¬ së h¹
tÇng.
74

Khoaluan

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (9)

Similar to Khoaluan

Similar to Khoaluan (17)

More from Trần Đức Anh

More from Trần Đức Anh (20)

Khoaluan