1. Ομάδα «Κ. Π. Καβάφης»
Φύλλο εργασίας
1. Διαβάστε το ποίημα Απολείπειν ο θεός Αντώνιον από το σχολικό
εγχειρίδιο της Α΄ Λυκείου.
α. Ο Καβάφης πολύ σχυνά αντλεί τα θέματά του από την ελληνική
ιστορία. Διαβάστε τις παρακάτω πληροφορίες από την ηλεκτρονική
εγκυκλοπαίδεια wikipedia και εντοπίστε αν ισχύει κάτι τέτοιο στο
συγκεκριμένο ποιήμα.
• Σε ποιο πρόσωπο αναφέρεται το ποιήμα και σε ποια στιγμή της
ζωής του;
Ο Μάρκος Αντώνιος (Marcus Antoniusα[›], 14 Ιανουαρίου 83 π.Χ. - 1 Αυγούστου 30
π.Χ.) ήταν Ρωμαίος πολιτικός και στρατιωτικός. Η ζωή του ήταν ταραχώδης και αυτό
οδήγησε τον Πλούταρχο στην παράλληλη βιογράφησή του με τον Δημήτριο τον
Πολιορκητή, καθώς και οι δύο, αν και σπουδαίοι στρατηγοί και πολιτικοί,
καταστράφηκαν εξαιτίας του χαρακτήρα τους.
Ο Μάρκος Αντώνιος ήταν φίλος του Ιούλιου Καίσαρα και με τη βοήθειά του έγινε
ταμίας, δήμαρχος, ίππαρχος και μετά ύπατος, περίπου το 44 π.Χ.. Το 43 π.Χ. έγινε η
Β' Τριανδρία από τον Αντώνιο, τον Οκταβιανό και τον Λέπιδο με σκοπό να
αντιμετωπίσουν ενωμένοι τους πολιτικούς τους αντιπάλους. Αμέσως οι τρεις άντρες
διέταξαν τις "προγραφές". Όλοι οι αντίθετοι με το καθεστώς γράφονταν σε
καταλόγους, συλλαμβάνονταν και θανατώνονταν. Οι "προγεγραμμένοι" ήταν πάνω
από 2300, μεταξύ αυτών και οΚικέρωνας. Το 42 π.Χ. ο Αντώνιος, μαζί με τον
Οκταβιανό, νίκησε στους Φιλίππους της Μακεδονίας τους δολοφόνους του Καίσαρα,
δηλαδή το Βρούτο και τον Κάσσιο. Μετά τη νίκη αυτή οι τρεις άντρες μοιράστηκαν τις
κτήσεις του ρωμαϊκού κράτους. Ο Αντώνιος έλαβε την Ανατολή.
Γνώρισε την Κλεοπάτρα, την οποία είχε αποφασίσει να τιμωρήσει γιατί αυτή βοήθησε
το Βρούτο και τον Κάσσιο. Αλλά η ωραία βασίλισσα, με τα ακαταμάχητα θέλγητρά
της, κέρδισε την φιλία του και τον γοήτευσε. Ακόμη, άρχισε να τον επηρεάζει στις
πολιτικές ενέργειές του. Εξαιτίας της, ο Αντώνιος ήλθε σε ρήξη με τη Σύγκλητο της
Ρώμης και τον Οκταβιανό. Όταν έκανε δώρο στην Κλεοπάτρα εκτεταμένα εδάφη της
Ασίας και ζήτησε διαζύγιο από τη γυναίκα του Οκταβία, αδελφή του Οκταβιανού, η
Σύγκλητος και ο ρωμαϊκός λαός εξοργίστηκαν, και του κήρυξαν τον πόλεμο.
Ο πόλεμος κρίθηκε στο ακρωτήριο Άκτιο, στην είσοδο του Αμβρακικού κόλπου. Ο
Αντώνιος, νικημένος, επέστρεψε στην Αίγυπτο. Όταν έφθασε εδώ ο νικητής
Οκταβιανός, ο Αντώνιος αυτοκτόνησε. Η Αίγυπτος έγινε επαρχία του ρωμαϊκού
κράτους.
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………

2. β. Σχολιάστε τη στιχουργική μορφή του ποιήματος. Υπάρχουν στροφές,
ομοιοκαταληξία, ισοσυλλαβία στίχων; Το ποιήμα μοιάζει με πεζό κείμενο
(κοντά στην καθημερινή ομιλία); Ποια σημεία στίξης εντοπίζετε; Τι ρόλο
παίζουν; Με βάση αυτά τα χαρακτηριστικά τι πιστεύετε για το συγκεκριμένο
ποιήμα; Εντάσσεται στην παραδοσιακή ή στη μοντέρνα ποίηση;
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
γ. Στον παρακάτω πίνακα καταγράψτε λέξεις που κατά τη γνώμη σας
προέρχονται από πιο παλιές φάσεις της ελληνικής γλώσσας (καθαρεύουσα,
αρχαία ελληνική) ή που έχουν μία ιδιαίτερη ορθογραφία. Αν λάβετε υπόψη
σας και ότι ο Καβάφης ζούσε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και
γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη τι συμπέρασμα βγάζετε για τη γλώσσα
των ποιημάτων του;
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
δ. Τα ποιήματα του Καβάφη χαρακτηρίζονται για τη θεατρικότητα τους. Στο
ποίημα υπάρχουν πληροφορίες για τον τόπο, το χρόνο, το σκηνικό, την
ψυχική κατάσταση του ήρωα και τη μουσική της σκηνής.

3. •
Δείτε τις οδηγίες που δίνονται για το έργο του Σαίξπηρ Βασιλιάς Ληρ
στο εγχειρίδιο της Α΄Λυκείου και φτιάξτε κάτι αντίστοιχο για το
ποίημα του Καβάφη. Τι άλλες σκηνοθετικές οδηγίες θα δίνατε στον
πρωταγωνιστή του ποιήματος;
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………
ε. Απαντήστε σωστό ή λάθος για τις παρακάτω προτάσεις.
1. Το ποίημα μας διδάσκει ότι πρέπει να αντικρίζουμε τη συμφορά με
αξιοπρέπεια.
2. Η Αλεξάνδρεια συμβολίζει την αποτυχία.
3. Ο αόρατος θίασος καλεί τον ήρωα να αποχαιρετήσει με θάρρος αυτό που
έχασε.
4. Δίνονται στον ήρωα προτροπές να αρχίσει να θρηνεί επειδή δεν τα
κατάφερε και να καταριέται την τύχη του.
στ. Το παρακάτω απόσπασμα είναι από τις ταξιδιωτικές εντυπώσεις του
22χρονου Νίκου Καββαδία από την επίσκεψή του στην Αλεξάνδρεια.
«Πηγαίνοντας στην Αλεξάνδρεια ήθελα να πραγματοποιήσω κι ένα παλιό όνειρό
μου, που πολλές φορές με βασάνισε. Να γνωρίσω τον ποιητή που έχει συνδέσει το
μυστήριό του με το μυστήριο της ηδονικής πόλεως, τον Κ.Π. Καβάφη. Πέρασα
πολλές φορές από το σπίτι που μου είπαν πως κάθεται και τον οραματίστηκα
σκυμμένο να γράφει στο σκοτεινό του δωμάτιο. Όμως δεν πήγα. Πρέπει ν’ αφήνει
κανείς μιαν επιθυμία του ανεκπλήρωτη. Πρέπει κανείς να αφήνει κάτι να τον
βασανίζει…»
Πόσο σημαντικό πιστεύετε ότι είναι να αφήνουμε μία επιθυμία μας
ανεκπλήρωτη;