1. Deniz Ticareti Hukuku
-2-
.
24-25/9/2012

2. Giriş - 1
I. Konu
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 1-2]
“Gemi”lere ilişkin özel hükümler
Özellikle şu alanlarda: Eşya Hukuku,
Borçlar Hukuku, Çevre Hukuku
Medenî Usul Hukuku, İcra ve İflâs Hukuku
Milletlerarası Özel Hukuk ve Milletlerarası
Usul Hukuku

3. Giriş - 2
II. Tarihi Gelişim
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 2-3]
Roma Hukuku [KA, Sources of Roman
Maritime Law in the Digest, Banka ve
Ticaret Hukuku Dergisi 2010, Cilt: XXVI,
Sayı: 4, s. 63]
Orta Çağ: yöresel kural derlemeleri
1600’lerden başlayarak: Deniz Ticareti
Hukuku yasaları, sonra: Ticaret Kanunları.

4. Giriş - 3
III. Yeni Türk Ticaret Kanunu
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 4]
Hazırlık süreci, kaynakları ve yasama
künyesi için bkz. 17-18/9/2012 tarihli
yansılar.

5. Giriş - 4
IV. Milletlerarası Birlik
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 4-5]
Comité Maritime International (CMI):
http://www.comitemaritime.org
[KA, Comité Maritime International’ın 100.
Kuruluş Yılı Kongresi Hakkında, Deniz Hukuku
Dergisi 1997, Yıl: 2, Sayı: 2-3, s. 91]
International Maritime Organization (IMO):
http://www.imo.org

6. Denizcilik Yönetimi - 1
I. İdari Yapı
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 9-15]
1993: Denizcilik Müsteşarlığı: TTK hazırlanırken!
2011: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme
Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında
Kanun Hükmünde Kararname, T: 26/9/2011,
Sayı: 655 (RG, T: 1/11/2011, Sayı: 28102 Mük.)
= Tüm İdareH görevleri, örn. gemi sicillerinin
tutulması, gemi adamlarının eğitimi, liman
inşası.

7. Denizcilik Yönetimi - 2
II. Deniz Ticaret Odaları
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 15-17]
Anayasa m. 135: “Kamu kurumu
niteliğindeki meslek kuruluşları”:
İstanbul ve Marmara, Ege, Akdeniz,
Karadeniz Bölgeleri (İMEAK) Deniz Ticaret
Odası
Mersin Deniz Ticaret Odası.

8. Denizcilik Yönetimi - 3
III. Avrupa Birliği
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 17-18;
Turgut Kalpsüz, Avrupa Topluluğunun
Deniz Yolu ile Taşımaya İlişkin Mevzuatı,
Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 1991,
Cilt: XVI, Sayı: 2, s. 1]
TTK = Uyum çalışmalarının bir parçası
Rekabet Hukuku, Çevre Hukuku
alanlarında da uyum çalışmaları sürüyor.

9. Kaynaklar
Türk Deniz Ticareti Hukuku’nun
Kaynakları
Döküm için bkz.: RK/EÇ/EY, Temel
Bilgiler, s. 19-30
Dikkat:
Milletlerarası Sözleşmeler (MS)
Anayasa m. 90 f. 5 c. 1 “kanun
hükmünde”, c. 3 (Ek 2004) “temel hak ve
özgürlüklere ilişkin (...) milletlerarası
andlaşma hükümleri esas alınır. ”

10. Milletlerarası Sözleşmeler
Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku
Hakkında Kanun T: 27/11/2007, Sayı:5718
Dikkat: m. 1 f. 2
Türkiye’nin taraf olduğu MS (!!!!!)
DTH: Çok yaygın
Yargı: özensiz
TC taraf olacak, yürürlüğe girecek,
uygulama şartları doğacak.

11. Gemi - 1
I. Tanım
A) Gemi
DTH Konusu = ?
Tanım neden gerekir?
TTK m. 935 f. 1
TTK 5. Kitap, 1. Kısım, m. 931 f. 1
Tanım hükmü
Gemi fotoğrafları.

12. Gemi - 2
→ Ortak tanım: yok, TC mevzuatı ve MS
düzenleme konusuna göre tanım kabul
ediyor
Ayrıntılı döküm: Cüneyt Süzel, Türk
Mevzuatında Gemi Tanımı, Prof. Dr. Rona
Serozan’a Armağan, Cilt: 2, İstanbul 2010,
s. 1615
TTK m. 816 bakımından tanım:

13. Gemi - 3
Kaynak: Alman Federal Mahkemesi
(1951)
Ayrıntılı bilgi: KA, Türk Ticaret Kanunu
Tasarısına göre Deniz Hukukunda
İstanbul 2006, s. 14-15.
Sorun: yüzer havuz, platform, iç su gemisi
TTK Komisyonu: Alman kararına “daha
uygun” bir hale getirme ve uygulamadaki
sorunları çözme çabası.

14. Gemi - 4
Yeni tanım:
Tahsis amacı: denizde → suda hareket etmesi
olanağına bağlı
“yüzme özelliği bulunan” (Alm. “schwimmfähig”
karşılığı → gereksiz)
Pek küçük olmayan: ? (TTK m. 957 f. 1: 18 GRT
tescil zorunluluğu, burada esas alınmaz)
Tekne → araç
kendiliğinden hareket imkânı bulunmasa dahi.

15. Gemi - 5
Ayrıntılı inceleme:
KA, Cebrî İcra, s. 138-142
Duygu Damar, Gemi Niteliğinde Olmayan
Deniz Araçları ve Çatma, Prof. Dr. Rona
Serozan’a Armağan, Cilt 1, İstanbul 2010,
s. 749.
Dikkat: Türk Uluslararası Gemi Sicili ve
Bağlama Kütüğü için tanımlar farklı!

16. Gemi - 6
B) “Ticaret” Gemisi
TTK m. 931 f. 2
Kazanç / ekonomik menfaat: gemi
malikinin kendi yükünü taşıdığı hâlleri de
kapsar → daha geniş
“Fiilen böyle bir amaç”: yat, tek sefer için
Rodos’a ücret karşılığı yolcu taşıyor
“Kimin tarafından/adına/hesabına” = ?

17. Gemi - 7
II. Bütünleyici Parça ve Eklenti
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 34-35]
Özel hüküm yok
Hangi kurallar uygulanacak?
Neden?
Dikkat: TTK Komisyonu için temel
ilkelerden biri: TBMM Dönem: 23, Yasama
Yılı: 2, S. Sayısı: 96, s. 324!

18. Hukuksal Nitelik - 1
III. Tür ve Hukuksal Nitelik
A) Hukuksal Nitelik
[RK/EÇ/EY, Temel Bilgiler, s. 35-37]
Sorun: 2004 sayılı İİK m. 23 f. 2(4) → Sebep:?
Çözüm: TTK m. 936, 937, İİK m. 23 f. 2 c. 1
Kural: Gemi = taşınır!
İstisna: Taşınmazlara ilişkin bazı hükümler
istisna olarak gemilere de uygulanabilir.

19. Hukuksal Nitelik - 2
Ayrıntılar:
Sorun: KA, Gemilerin İhtiyati Haczinde,
Seferden Men Önleminin Uygulanması,
İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Mecmuası 1997, Cilt: LV, Sayı: 3 (Prof. Dr.
Türkân Rado’ya Armağan Sayısı), s. 279
Çözüm: KA, Cebrî İcra, s. 94-99.

20. Uygulama Alanı - 1
B) Hükümlerin Uygulama Alanı
1. Kural (TTK m. 935 f. 1)
→ bu Kanun’un deniz ticaretiyle ilgili
hükümleri
→ ticaret (TTK m. 931 f. 2) gemileri (TTK
m. 931 f. 1)
hakkında uygulanır!

21. Uygulama Alanı - 2
2. İstisnalar
a) Genişletme
aa) Kullanım amacı bakımından:
→ gezinti-bilim gemileri (TTK m. 935 f. 2
b. [a])
bb) Malik bakımından:
→ devlet-donanma gemileri (TTK m. 935 f.
2 b. [b])

22. Uygulama Alanı - 3
cc) “Yapı”lar (TTK m. 1054) bakımından:
→ yabancı adına inşa (TTK m. 935 f. 2 b.
[c])
çç) Türk bayrağını çekme yükümlülüğü
bakımından:
→ “her Türk gemisi” (TTK m. 940 f. 1)

23. Uygulama Alanı - 4
b) Daraltma
Aynî haklar bakımından:
→ sicile kayıtlı Türk gemileri ve yapıları
(TTK m. 996 f. 1).

24. Kanunlar İhtilâfı Kuralları
C) Kanunlar İhtilâfı Kuralları
5718 sayılı MÖHUK hükümleriyle
kesişme/çelişki?
Hayır! TTK m. 935 f. 1: “ticaret gemileri
hakkında uygulanır”
“Türk” nitelendirmesi yok → yalnızca
maddi hukuk kuralı.
Kanunlar İhtilâfı Kuralları = MÖHUK!