1. Deniz Ticareti Hukuku
28-29/1/2013
.

2. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (1/11)
A) Kullanım Alanı
1. İngiliz Hukuku ve Uygulama:
Leasing → (1) operational (= bareboat
charter) – (2) financial
Türk Hukuku’na uygun: (a) (çıplak) gemi
kirası, (b) finansal kiralama
Ayırıcı ortak özellik: zilyetliğin devri →
Nasıl? (O sebeple “çıplak” kira!)

3. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (2/11)
2. Geçici Bayrak Çekme
→ TTK m. 941 f. 2-3
“Türk gemisi” (= TTK m. 940) olmayan bir gemi,
TTK m. 940’ta sayılan kişilere
En az bir bir yıl süreyle
“Kendi adlarına işletilmek üzere bırakılmış” (=
uygulamada: kira sözleşmesi !) olursa
Türk Bayrağı çekme hakkı verilebilir.

4. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (3/11)
İzin makamı: UDH Bakanlığı
Kayıt: Bakanlıkça tutulan özel bir “sicil”e
(TTK m. 941 f. 3)
Dikkat: “Sicil” değil, yalnızca “liste”
Aynî haklar: asıl (kök) sicile kaydedilir
(Dikkat: MÖHUK m. 22 f. 2)
İzin şartlarının sürdüğü 2 yılda bir ispat
edilir (TTK m. 941 f. 2 c. 2)
Ne işe yarar?

5. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (4/11)
B) Uygulanacak Hükümler
Uygulamada basılı (tip) sözleşme:
BARECON 2001
TTK m. 1119-1130: yeni hükümler
BARECON dikkate alındı
TTK m. 1130 f. 1: “adi kira sözleşmesi” (E-
BK) hükümleri nitelikleri elverdiği ölçüde
= TBK m. 299-338 (“Genel Hükümler”)

6. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (5/11)
C) Taraflar
Kiraya Veren (“KV”) = “Owners” = TTK m.
1119 f. 1 = TBK m. 299
Kiracı (“KC”) = “Bareboat Charterers” =
TTK m. 1119 f. 1
= İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi =
“donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1)
Alt-kira: KV izniyle (farklı: TBK m. 322)

7. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (6/11)
Ç) Konusu
KV gemiyi kira karşılığında KC’ye bırakır
(= zilyetliğin devri);
Çıplak (bare) = gemiadamı, yakıt,
kumanya vs. olmadan
KC, mevzuat ve sözleşme ile çizilen
sınırlar içinde kullanma hakkı kazanır
(TTK m. 1125).

8. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (7/11)
D) Şekil
Yazılı şekil şartı yok (TBK m. 12 f. 1)
İspat şartı (HMK)
TTK m. 941 f. 2: Türk bayrağı çekilecekse
fiilen zorunlu
TTK m. 1120: gemi kira senedi (çarter
partisi) düzenlenebilir
= BARECON 2001 (uygulamada yaygın).

9. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (8/11)
E) Kiraya Verenin Borçları
Kararlaştırılan tarihte ve yerde, denize
elverişli (TTK m. 932 f. 1) ve amaca uygun
hâlde teslim (Y-TTK m. 1123 f. 1)
Geminin ayıplarından doğan masrafları
ödeme (TTK m. 1124 f. 1).

10. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (9/11)
F) Kiracının Borçları
Teminat: kararlaştırılmışsa → banka
teminatı (“depozito”)
Sefer (sigorta) sınırları içinde çalıştırma
Denize, yola (TTK m. 932 f. 1) ve yüke
elverişli (TTK m. 1141 f. 1) hâlde
bulundurma.

11. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (10/11)
Kira: aylık peşin (TTK m. 1128 f. 1)
Güvence: hapis hakkı (m. 1128 f. 2)
BARECON’da Temerrüt: 7 takvim günü →
“gemiyi geri çekme hakkı” (right of withdrawal)
Güvence: “lien” (İngiliz Hukuku: paraya çevirtme
hakkı yok)
3. kişilerin KV’ye yönelik tüm istemlerini (TTK m.
1061 f. 2 c. 2) karşılama (Y-TTK m. 1122 f. 1)

12. IV. Gemi Kira Sözleşmesi (11/11)
Olağan tamirata katlanma (TTK m. 1124 f.
3)
Sigortaları yaptırma (TTK m. 1126)
Gemi adamlarının çalıştırılmasından
doğan tüm borç ve yükümlülükleri
üstlenme (TTK m. 1127)
Kararlaştırılan tarih ve yerde, teslim alınan
hâlde iade (TTK m. 1129 f. 1); yoksa cezai
ödeme (m. 1129 f. 2).

13. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(1/7)
A) Yasal Düzenleme
“E-FKK”: Finansal Kiralama Kanunu
T: 10/6/1985, Sayı: 3226
“Y-FKK”: Finansal Kiralama, Faktoring ve
Finansman Şirketleri Kanunu (m. 18-37)
T: 21/11/2012, Sayı: 6361 (Yürürlük:
13/12/2012)
Gerekçe: TBMM Yasama Dönemi: 24,
Yasama Yılı: 2, Sıra Sayısı: 239 (1/601)

14. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(2/7)
Gerekçe E-FKK / Gerekçe Y-FKK m. 22:
“Hukuki mülkiyet” → “Kiralayan” (“KL”)
TBK ile uyum yok →
KV: Genel Kira / KL: Finansal Kira
“Ekonomik mülkiyet” → Kiracı (“KC”)
Finansal kiralama =
Finansman sağlamaya yönelik kira (m. 3 f.
1 b. [ç]).

15. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(3/7)
B) Taraflar
KL: katılım bankaları, kalkınma ve yatırım
bankakları, finansal kiralama şirketleri (Y-
FKK m. 3 f. 1 b. [ç])
KC: finansal kiralamayı kabul eden (Y-
FKK m. 3 f. 1 b. [ç])
= İşleten = Gemi İşletme Müteahhidi =
“donatan sayılır” (TTK m. 1061 f. 2 c. 1).

16. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(4/7)
C) Konu (Y-FKK m. 3 f. 1 b. [ç])
KC gemi seçecek veya kendi gemisini
önerecek (yeni: “sale/lease-back”)
KL satın alacak
KL zilyetliği KC’ye bırakacak
KC “kira bedeli” ödeyecek
Sözleşme belli bir süreye yayılacak
Satın alma hakkı tanınabilecek (m. 23).

17. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(5/7)
Ç) Şekil (Y-FKK m. 22)
Yazılı (m. 22 f. 1 c. 1)
Tescil (m. 22 f. 1 c. 2)
MGS/TUGS’ye kayıtlı olmayan Türk
gemileri için Bağlama Kütüğüne kayıt
zorunluluğu → finansal kira olanağı
kalmamıştı, çünkü tescil kapalı.
Y-FKK m. 22 f. 1 c. 2: “kendilerine mahsus
özel sicil”: sorun çözüldü.

18. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(6/7)
D) Gemilerde Sorunlar
1. Malikin Sorumluluğu
Örn. Petrol kirlenmesi, enkaz kaldırma
Doğrudan gemi malikine yüklenen
sorumluluklar → KL için sorun
Tek çözüm: sigortalar
2. Geçici Bayrak
Y-FKK m. 22 f. 6: çözüldü (TUGS ?)

19. V. Finansal Kiralama Sözleşmesi
(7/7)
3. Gemi Alacakları
E-FKK m. 8 f. 2 = Y-FKK m. 22 f. 5: Tescilden
sonra 3. kişilerin eşya üzerinde kazandığı aynî
hak (?) KL’ye karşı ileri sürülemez
→ KL: GAH olmaz → tartışmalar →
Yargıtay: E-FKK m. 8 f. 2 GAH’ya engel değil
= Gemi finansal kirasının sonu
Yeni: yurt dışında tescil → çözüm mü?