1. Deniz Ticareti Hukuku
21-22/1/2013
.

2. Deniz Ticareti Sözleşmeleri
I. Sistematik
1. Yatırım (altyapı) sözleşmeleri
a) Gemi Edinme Sözleşmeleri
b) Bakım, Seyrüsefer ve Koruma Sözleşmeleri
2. Kazanç Sözleşmeleri
a) İşletme (Devir) Sözleşmeleri
b) Eşya Taşıma (Navlun) Sözleşmeleri
c) Yolcu Taşıma Sözleşmesi
ç) Diğer Kullanma ve Yararlanma Sözleşmeleri

3. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (1/12)
A) Giriş
Hızla gelişen sektör - Türkiye Doğu Akdeniz’de
öne çıktı - Tuzla ve yeni bölgeler
İng. Shipbuilding Contract/Agreement
TTK’da özel hüküm yok
→ Basılı (matbu; tip) sözleşmeler (formlar), örn:
SAJ (The Shipbuilders' Association of Japan) /
AWES (Association of European Shipbuilders
and Shiprepairers) (İngiliz Hukuku etkisinde)

4. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (2/12)
B) Tarafları ve Konusu
Gemi inşa ve teslimi / ödeme
TBK m. 470: Yüklenici – İşsahibi (“İS”)
TTK m. 986 vdm, 1013: “Tersane Sahibi”
(“TS”)
= Contractor (AWES), Builder (SAJ)
İS = Purchaser (AWES), Buyer (SAJ) →
Sebep?

5. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (3/12)
→ İngH : satış! “şeklen inşa sözleşmesi,
ama hukuken satış” [McDougall v.
Aeromarine (1958) 2 Lloyd’s Rep. 345];
Sale of Goods Act (1979) uygulanır.
→ TürkH (= İsvH):
Malzemenin / projenin İS tarafından verilip
verilmemesine göre çeşitli seçenekler
→ Eser Sözleşmesi kitaplarından tekrar!

6. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (4/12)
C) Yapının Mülkiyeti
Teslim aşamasına kadar “yapı” kimin?
E-TTK: çelişkili hükümler
SAJ 7(5): TS
AWES 8: tarafların seçimi
TTK: İS
Örn. m. 986 f. 1 veya m. 990 f. 1 c. 1’deki
cümle kalıpları: “malik veya TS”.

7. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (5/12)
Teşvik mevzuatı: TS (İS’nin olsa bile)
Uygulamada sorun:
TS’nin aczi veya iflası hâlinde alacaklılar
yapıyı haczettirebilir mi?
“Aleniyet” için çözüm: ?

8. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (6/12)
Ç) Yapının Tescili
SAJ, AWES: hüküm yok
TTK m. 986 f. 1: maliğin istemi yeterli
= Son derece önemli yenilik
= Yalnızca mülkiyetin aleniyeti için tescil
serbest bırakıldı.

9. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (7/12)
D) Teslim etme borcu / teslim alma (=
tesellüm) hakkı
TS: teslim etme borcu → yaptırım?
İS: teslim alma edimi = ??? (TBK m. 484)
→ yaptırım?
Dikkat: Uygulama (AWES ve SAJ): teslim
ve tesellüm = borç!

10. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (8/12)
E) Tekeffül
1. Geminin hızı, yakıt tüketimi ve yük
taşıma kapasitesi (AWES 5 ve SAJ 3)
Aykırılık: Liquidated damages = ceza
koşulu → TBK m. 179
Dikkat: TTK m. 22 f. 1 → TBK m. 182 f. 3
uygulanmaz → tenkis yok
Belli orandan sonra: dönme.

11. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (9/12)
2. Ayıba karşı tekeffül (genel)
SAJ (9(1)): 12 ay → teslimden başlayarak;
AWES (12(a)(ii)): taraf seçimi
Yaptırım:
Tamir / masraf (SAJ 9; AWES 12)
Genel hükümler: → Eser Sözleşmesi
kitaplarından tekrar!

12. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (10/12)
F) Ücret
1. Muacceliyet
TBK m. 479 f. 1 → teslim
Gemi: taksit (AWES 7(b), SAJ 2 f. 4) →
karşılıklı garanti mektupları veya akreditif
2. Miktar
TBK m. 480 f. 1 → götürü
Uyarlama = escalation (f. 2).

13. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (11/12)
3. Güvence
TS’nin alacakları için
“Kanuni ipotek hakkı” (TTK m. 1013)
Yalnızca TS
Sicile tescil: hangi siciller?
Yabancı bayraklı gemiler?
Tamamlayıcı: TMK m. 895-897.

14. II. Gemi İnşa Sözleşmesi (12/12)
G) Force majeure
TS: AWES 6(d) / SAJ 8(1): katalog
= Kalıcı ve geçici ifa imkânsızlığı
→ TBK m. 112 ve m. 119 f. 2
somutlaştırılıyor:
Beklenmedik haller / mücbir sebepler
önceden kararlaştırılıyor.
Dikkat: uygulamada çok yaygın, sorun:???

15. III. Gemi Satış Sözleşmesi (1/12)
A) Giriş
SatıM / SatıŞ ??
E-BK m. 182: → “satıM” - TBK m. 207:
“satıŞ”
E-TTK m. 25 b. 5 ve m. 1133, TTK m. 23
→ “satıŞ”
Gemi satışı: TTK’da özel hüküm çok az.

16. III. Gemi Satış Sözleşmesi (2/12)
Deniz Ticaret Filosunun Geliştirilmesi ve Gemi
İnşa Tesislerinin Teşviki Hakkında Kanun (RG:
T: 14/1/1982, Sayı: 2581) ve TUGS-K → gümrük
vergisi ve diğer ithalat vergilerinden muafiyet →
ithalat patlaması → satış sözleşmesi
Basılı sözleşmeler: Saleform 1993 ve
Nipponsale (Memorandum of Agreement =
“MoA”) → İngiliz Hukuku’nun etkisi
Kaynakça: KA, TTK m. 867-871 Hükümlerinin
Tarihçesi ve Gemi Satım Sözleşmelerine
Uygulanması, Prof. Dr. Turgut Kalpsüz’e
Armağan, Ankara 2003, s. 357-389.

17. III. Gemi Satış Sözleşmesi (3/12)
B) Tarafları ve Konusu
Satıcı (“SC”) (sellers) ve alıcı (“AC”)
(buyers)
Geminin mülkiyetini ve zilyetliğini devir /
semen ödeme
→ Borçlandırıcı işlem
Basılı sözleşmeler aynı şekilde.

18. III. Gemi Satış Sözleşmesi (4/12)
C) Semen ve Pey Akçesi
Sebestçe belirlenir
Banka masrafları → AC (Saleform’93 satır 26);
Kapora (deposit) (Saleform’93 m. 2; Nipponsale
m. 2) =
Semenin %10’u ortak hesaba, faiz → AC;
AC ifa etmezse SC’ye ait (Saleform’93 m. 13
satır 237; Nipponsale’93 m. 14)
= Pey akçesi = bağlanma parası (TBK m. 177)

19. III. Gemi Satış Sözleşmesi (5/12)
Ç) Hasarın Geçişi
E-TTK m. 870 → E-BK m. 183: Sözleşme
kurulunca!
Uygulama: teslimle geçer (Saleform’93 m. 11;
Nipponsale’93 m. 9)
Teslimden önce geminin tam zıyaı → pey akçesi
faiziyle birlikte AC’ye iade (Saleform’93 m. 5(d);
Nipponsale’93 m. 8) = eski yasal kural daima
değiştiriliyordu
TTK: Gemi taşınır olduğundan (TTK m. 936 f. 1)
TBK m. 208 f. 1 = zilyetlik geçince!

20. III. Gemi Satış Sözleşmesi (6/12)
D) Tekeffül
1. Zapta karşı
Aynî (GAH) ve kişisel yük ve borçtan
“temiz” (Saleform’93 m. 9; Nipponsale’93
m. 13)
GAH rehni → herkese karşı ileri sürülebilir
(TTK m. 1321 f. 5, 1926/1993
Sözleşmeleri) → çözüm: TTK m. 1326 f. 2
b. (b) = tescilden başlayarak 60 gün.

21. III. Gemi Satış Sözleşmesi (7/12)
2. Ayıba karşı
Sözleşmeyle kaldırılır (Saleform’93 m. 11;
Nipponsale’93 m. 5, satır 98-99)
Geçerli?
TBK m. 221 (= TBK m. 115 f. 1): “Ağır
kusur” (= kast ve ağır ihmal) dışında
geçerli.

22. III. Gemi Satış Sözleşmesi (8/12)
E) İfa
“Aynı anda ifa” günü → “closing” (kapanış,
bitirme) tarihi
SC’nin teslim edeceği belgeler (Saleform’93 m.
8; Nipponsale’93 m. 3)
Temel belge: “Bill of Sale” (“BOS”) (Saleform’93
m. 8(a); Nipponsale’93 m. 3(a))
→ TTK m. 1001 f. 2’de öngörülen belge
AC’nin teslim edeceği belgeler: kararlaştırılır

23. III. Gemi Satış Sözleşmesi (9/12)
Aynı anda ifa:
Geminin fiilen teslim edileceği (= zilyetliğin
nakledileceği yer) (“place of delivery” = teslim
yeri) (Saleform’93 m. 5(b) satır 57-58;
Nipponsale’93 m. 4(a))
Semenin ödeneceği ve geminin mülkiyetinin
nakledileceği yer (“place of closing” = ifa yeri)
(Saleform’93 m. 8 satır 176; Nipponsale’93 m. 3
satır 40)
Teslim/tesellüm hakkında “Protocol of delivery
and acceptance” (Teslim ve kabul tutanağı)
(Saleform’93 m. 8 satır 197-199)

24. III. Gemi Satış Sözleşmesi (10/12)
F) Temerrüt
TBK yerine basılı sözleşmeler:
(1) AC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur
aranmaz), pey akçesi satıcıya ait
(Saleform’93 m. 13)
(2) SC temerrüdü: fesih + tazminat (kusur
aranır) pey akçesi iade (Saleform’93 m. 14
satır 253-254)

25. III. Gemi Satış Sözleşmesi (11/12)
(3) Mücbir sebep (“force majeure”)
sebebiyle geminin tesliminde temerrüt:
sözleşme hükümsüz (Nipponsale’93 m. 8).

26. III. Gemi Satış Sözleşmesi (12/12)
G) Mülkiyetin Geçişi
Dikkat: kanunlar ihtilafı kuralları
TTK m. 996 f. 1: Türkiye’de kayıtlı gemi ve
yapılar = Türk Hukuku = TTK m. 1001 f. 1-
2
MÖHUK m. 22: Yabancı sicilde kayıtlı
gemiler = sicili tutan Devlet’in Hukuku
GSS ve mülkiyetin geçişi farklı olabilir.