Φυσική Ε΄ δημοτικού

2. Υπάρχει κάποιος μετατροπέας ενέργειας σε αυτήν την εικόνα;

3. Ο ανθρώπινος οργανισμός είναι ένας ακούραστος μετατροπέας ενέργειας.
Χωρίς τροφή δεν αντέχει κανείς μας πολύ καιρό. Για να κινούμαστε,
να μιλάμε, να αναπνέουμε, για τη λειτουργία της καρδιάς και όλων των
άλλων οργάνων του σώματός μας αλλά και για να αναπτύξουμε τα οστά
και τους μύς μας, χρειαζόμαστε ενέργεια και πρώτες ύλες,
τις οποίες παίρνουμε από τις τροφές.
Αυτές περιέχουν χημική ενέργεια που
το σώμα μας την αποθηκεύει και τη μετατρέπει σε κινητική, δυναμική
(όταν συσπώνται οι μύς μας), θερμική και ηλεκτρική
(επικοινωνία εγκεφάλου με μέρη σώματος).

4. Το ταξίδι της τροφής αρχίζει
από το στόμα μας, όταν τρώμε.
Στη συνέχεια, κάθε μπουκιά
ακολουθεί μια διαδρομή που
διαρκεί περίπου 30 ώρες,
περνώντας μέσα από διάφορα
όργανα του σώματός μας. Το
σύνολο των οργάνων αυτών,
μαζί με ορισμένα άλλα
όργανα που είναι χρήσιμα
για την πέψη των τροφών,
το ονομάζουμε
πεπτικό σύστημα.

5. ΤΑ ΔΟΝΤΙΑ ΜΑΣ - Η ΑΡΧΗ ΤΟΥ ΤΑΞΙΔΙΟΥ ΤΗΣ ΤΡΟΦΗΣ
Ένα «αστραφτερό» χαμόγελο
μάς φέρνει πιο κοντά με τους
άλλους ανθρώπους.
Εκτός από ένα όμορφο
χαμόγελο, σε τι άλλο
χρησιμεύουν τα δόντια;

6. Τα δόντια είναι τα όργανα του πεπτικού συστήματος με τα οποία κόβουμε
και μασάμε τις τροφές. Τα δόντια βρίσκονται στην πάνω και στην κάτω
σιαγόνα της στοματικής κοιλότητας. Η οδοντοστοιχία μας αποτελείται από
κοπτήρες, κυνόδοντες, προγόμφιους και γομφίους.
Στον άνθρωπο αναπτύσσονται δύο γενιές δοντιών.

7. Τα πρώτα δόντια που έχει ένα παιδί
ονομάζονται νεογιλά. Είναι συνολικά
20, 10 σε κάθε γνάθο. Περίπου στην
ηλικία των έξι χρόνων τα νεογιλά
δόντια αρχίζουν να πέφτουν. Στη
θέση τους βγαίνουν τα μόνιμα
δόντια, που για τους ενήλικες είναι
32, 16 σε κάθε γνάθο.

8. Πόσα δόντια μέτρησες στην επάνω και πόσα στην κάτω σιαγόνα;
Είναι ίδια τα δόντια στην επάνω και στην κάτω σιαγόνα;
Ποιες διαφορές παρατήρησες ανάμεσα στα δόντια που βρίσκονται
στο μπροστινό και σε αυτά που βρίσκονται στο πίσω μέρος της σιαγόνας;
Όργανα - Υλικά
μικρό καθρεπτάκι
Παρατήρησε προσεκτικά
και μέτρησε τα δόντια σου
χρησιμοποιώντας
το καθρεπτάκι.

9. Υπάρχουν 12 δόντια στην πάνω σιαγόνα και 12 στην κάτω.
Τα δόντια στην πάνω και στην κάτω σιαγόνα είναι ίδια.
Τα μπροστινά είναι κοφτερά και μυτερά, ενώ τα πίσω είναι πλατιά και
έχουν μεγάλη επιφάνεια.
Είναι δυνατόν κάποιος από σας να μέτρησε λιγότερα δόντια; Γιατί;

10. Aπό τον 6ο μέχρι περίπου το 12ο χρόνο τα νεογιλά δόντια αντικαθίστανται
σταδιακά από τα μόνιμα δόντια, που σε αυτήν την ηλικία είναι 24
(12 σε κάθε σιαγόνα).
Oι προτελευταίοι 4 γομφίοι (2 σε κάθε σιαγόνα) βγαίνουν γύρω στον 11ο
με 13ο χρόνο, ενώ οι τελευταίοι 4 γομφίοι, οι φρονιμίτες, εμφανίζονται
γύρω στο17ο με 21ο χρόνο.
Οι περισσότεροι από σας πιθανότατα έχει 12 μόνιμα δόντια σε κάθε
σιαγόνα, ωστόσο σε κάποιους μπορεί να μην έχουν φυτρώσει ακόμη όλα
ή σε κάποιους από σας μπορεί να έχουν αντικατασταθεί όλα τα νεογιλά
και να έχουν εμφανιστεί οι προτελευταίοι γομφίοι, οπότε να μετράνε
28 δόντια. .

11. Δάγκωσε ένα μήλο και
μάσησέ το.
Με ποια δόντια κόβεις ή
σκίζεις την τροφή;
Με ποια τη μασάς;

12. Με τα μπροστινά δόντια κόβουμε και σχίζουμε την τροφή, ενώ με τα πίσω
τη μασάμε.

13. Παρατήρησε προσεκτικά τα δόντια στον παρακάτω πίνακα. Ποια είναι
πλατιά με μεγάλη επιφάνεια, ποια είναι πλατιά με μικρή επιφάνεια και
ποια είναι μυτερά; Με ποια δόντια κόβουμε και με ποια σκίζουμε τις
τροφές; Με ποια τις μασάμε;

14. Τα πρώτα δόντια που έχει ένα παιδί ονομάζονται νεογιλά. Περίπου στην
ηλικία των έξι χρόνων τα νεογιλά δόντια αρχίζουν να πέφτουν. Στη θέση
τους βγαίνουν τα μόνιμα δόντια. Με τη βοήθεια της δασκάλας ή του
δασκάλου σου χρωμάτισε στις παρακάτω εικόνες τους κοπτήρες με
κόκκινο χρώμα, τους κυνόδοντες με πράσινο, τους προγόμφιους με κίτρινο
και τους γομφίους με μπλε.

16. Τα νεογιλά δόντια είναι 10 σε κάθε σιαγόνα ενώ τα μόνιμα 16.
Τα νεογιλά είναι μιρότερα και δεν έχουν προγόμφιους παρά μόνο γομφίους.
Τα μόνιμα έχουν 4 προγόμφιους και 6 γομφίους.
Οι ονομασίες των δοντιών δεν είναι τυχαίες.
Οι κοπτήρες ονομάζονται έτσι, επειδή κόβουν
την τροφή.
Οι κυνόδοντες παίρνουν το όνομά τους από
την αρχαία ελληνική λέξη «κύων», που
σημαίνει σκύλος, καθώς στο σκύλο τα δόντια
αυτά είναι ιδιαίτερα μεγάλα.
Οι γομφίοι ονομάζονται και τραπεζίτες, γιατί
έχουν μεγάλη επιφάνεια, «τράπεζα», έτσι
ώστε να είναι πιο εύκολη η μάσηση των
τροφών. Οι τελευταίοι γομφίοι ονομάζονται
και φρονιμίτες, επειδή τους αποκτάμε,
μετά το 20ό έτος της ηλικίας μας,
όταν πλέον είμαστε… φρόνιμοι.

17. Τα δόντια μας είναι από τα πιο
ανθεκτικά και σκληρά μέρη του
σώματός μας. Η σωστή φροντίδα
των δοντιών ξεκινά από τη
διατροφή μας. Καλό είναι να
καταναλώνουμε τροφές πλούσιες
σε ασβέστιο, όπως γαλακτοκομικά
προϊόντα και να αποφεύγουμε τα
πολλά γλυκά. Αν φάμε κάποιο
γλυκό, είναι σημαντικό μετά να
βουρτσίσουμε καλά τα δόντια μας.

18. Όσο ανθεκτικά κι αν είναι τα δόντια μας, υπάρχει κίνδυνος να σπάσουν.
Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει ο οδοντίατρος να συμπληρώσει με
συνθετικό υλικό το μέρος του δοντιού που έσπασε, καθώς
τα μόνιμα δόντια δεν αναπτύσσονται πλέον.

19. Για να αποφεύγουμε τέτοιες δυσάρεστες καταστάσεις, δε σπάμε με τα
δόντια μας σκληρά υλικά και επισκεπτόμαστε προληπτικά τον οδοντίατρο.
Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι ένα πρόβλημα μπορεί να αντιμετωπιστεί
ευκολότερα, αν εντοπιστεί έγκαιρα.

20. Μετά από κάθε γεύμα, στα ούλα και γύρω από τα δόντια μένουν
υπολείμματα τροφής. Στο υγρό και ζεστό αυτό περιβάλλον αναπτύσσονται
βακτήρια, που μπορούν να καταστρέψουν τα δόντια μας. Οι βασικές
ασθένειες των δοντιών και των ούλων είναι η τερηδόνα και η ουλίτιδα.

21. Το βούρτσισμα των δοντιών είναι το πιο σημαντικό μέτρο για την προστασία
τους γιατί απομακρύνονται τα υπολείμματα των τροφών καθώς και τα οξέα
που καταστρέφουν την αδαμαντίνη. Δεν αρκεί όμως να πλένουμε τα
δόντια μας, πρέπει να τα πλένουμε και σωστά.

22. Η οδοντόβουρτσα
πρέπει να κινείται
πάνω - κάτω με
κυκλικές κινήσεις
και όχι αριστερά -
δεξιά. Επίσης
φροντίζουμε να
βουρτσίζουμε
σωστά όλα τα
δόντια, όχι μόνον
τα μπροστινά.
Το σωστό
βούρτσισμα
διαρκεί περίπου
5 λεπτά.

23. Για το σωστό καθαρισμό των δοντιών μας μπορούμε να χρησιμοποιούμε
εκτός από την οδοντόβουρτσα το ειδικό οδοντικό νήμαή και ειδικά
βουρτσάκια.

26. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ