2. ქალაქი საქართველოში, იმერეთის მხარეში, ვანის
მუნიციპალიტეტის ადმინისტრაციული ცენტრი. მისი მთავარი
ღირსშესანიშნაობაა ანტიკური ნაქალაქარი, რომელიც 2007 წლის 24
ოქტომბრიდან შეტანილია იუნესკოს მსოფლიო მემკვიდრეობის საცდელ
სიაში. ქალაქში არის სამრეწველო საწარმოები, ჯანდაცვის, განათლებისა
და კულტურის დაწესებულებები, საფეხბურთო კლუბი „სულორი".
3. გეოგრაფია
ვანი მდებარეობს იმერეთის დაბლობზე,
მდინარე სულორის(რიონის მარცხენა
შენაკადი) ნაპირას. ზღვის დონიდან 60 მ,
რკინიგზის სადგურ სამტრედიიდან 19
კმ-ზე, რეგიონის ცენტრ ქუთაისიდან41
კმ-ზე,.
სახელწოდება
სახელწოდება „ვანი“ აკადემიკოს ოთარ ლორთქიფანიძის
განმარტებით, ძველ ქართულად ნიშნავდა „სახლს“,
„სადგურს“, „დაბას“, „საცხოვრებელს
უახლოეს აეროპორტ კოპიტნარიდან- 35 კმ-ზე, უახლოეს
პორტ ფოთიდან - 80 კმ-ზე
4. ანტიკურ ხანაში აქ მდებარეობდა ძველი კოლხეთისერთ-ერთი
მნიშვნელოვანი ქალაქი, რომელმაც აყვავებას მიაღწია ძვ. წ. III-I სს-ში. ვანში
ქალაქური ტიპის დასახლება განვითარდა იმ უძველეს დასახლებათა
საფუძველზე, რომელთა ნაშთები ახლა მრავლადაა ფიქსირებული ვანსა და
მის ირგვლივ მდებარე ტერიტორიაზე
(კეჭინარა, ციხესულორი გორა, ბაგინეთი, ინაშაური სულორი ძულუხი, ბუღ
ნარი, ბზვანი), აგრეთვე მის აღმოსავლეთითაც (ფერსათი ზეკარი, ბაღდათი).
ვანის ნაქალაქარზე მოპოვებული, ჯერჯერობით უძველესი არქეოლოგიური
მასალა ძვ. წ.VIII-VI საუკუნეებით თარიღდება და კერამიკული
ფრაგმენტებითაა წარმოდგენილი.
ძველი ანტიკური ხანის ვანის ნაქალაქარი განლაგებულია ქ. ვანის
მიმდებარედ არსებულ ბორცვზე და მოიცავს დაახლოებით 8,5 ჰექტარ
ფართობს. აღნიშნულ გორაკს ირგვლივ გაბატონებული მდგომარეობა
უკავია. აქედან კარგად მოჩანს რიონის დაბლობი,
ქალაქი ქუთაისი და კავკასიონის მთები. აქედან შეიძლებოდა მარჯვედ
ედევნებინათ თვალყური ვანზე გამავალი დიდი სავაჭრო გზისათვისაც,
რომელიც ინდოეთიდან მიემართებოდა კასპიის ზღვამდე ხოლო შემდეგ
ამიერკავკასიის ქვეყნებზე გავლით აღწევდა შავ ზღვამდე. აქ არა მარტო
სატრანსპორტო გზები იყო, არამედ ისეთიც, როგორიც სამხრეთ
საქართველოდან, კერძოდ კი მესხეთიდან გურიისაკენ მიემართებოდა.
5. ვანის ქალაქობის პერიოდში 2 უმთავრესი ეტაპი გამოიყოფა:
ძვ. წ.VI-IV სს.
ძვ. წ. III საუკუნის დასწყისი – ძვ. წ. I საუკუნის შუა წლები.
6. ვანში მოქმედებს სახალხო თეატრი. მისი ისტორია იწყება მეოცე საუკუნის
ათიანი წლებიდან დაიწყო. წარმოდგენები ძირითადად საცხოვრებელი
სახლების აივნებზე იმართებოდა 1930 წლამდე, მანამ, სანამ არ დაარსდა
,,გლეხთა სახლი”. დღევანდელი თეატრის დარბაზი გათვალისწინებულია 600
მაყურებელზე, აქვს ოთხი სარეპეტიციო და ორი საგრიმიორო ოთახი. თეატრი
მონაწილეობს სხვადასხა თეატრალურ ფესტივალებსა და კონკურსებში, ხოლო
2002 და 2003 წლებში ვანი თავად მასპინძლობდა იმერეთისა და რესპუბლიკურ
ფესტივალებს.
ვანში ტრადიციულად აღინიშნება ,,სახალხო დღესასწაული ვანელობა’’, ამ
დღეს სხვადასხა სფეროში მოღვაწე ადამიანებს ენიჭებათ საპატიო ვანელის
წოდება. 2010 წელს ეს თარიღი სიმბოლურად რადგან დაემთხვა ვანის ცენტრში
წმინდა ნინოს მშობლების. ზაბულონისა და სოსანას სახელობის ტაძრის
გახსნას.
7. ვანის არქეოლოგიური მუზეუმი1985 წლის 25 სექტემბერს დაფუძნდა ვანის
არქეოლოგიური ექსპედიციის ხელმძღვანელის, აკადემიკოს ოთარ
ლორთქიფანიძის ინიციატივით. 1985 წლის 25 სექტემბერს. მუზეუმის გახსნას
დაემთხვა შავიზღვისპირეთის პრობლემებისადმი მიძღვნილი მსოფლიო
არქეოლოგთა საერთაშორისო სიმპოზიუმი, რომელიც ტარდება ყოველ მესამე წელს.
მუზეუმში განთავსებულია სხდომათა დარბაზი, ბიბლიოთეკები, სარესტავრაციო და
ფონდების განყოფილებები. სწორედ ოთარ ლორთქიფანიძის უდიდესი ღვაწლის
გამო, რომელიც მან ვანის ნაქალაქარს და საერთოდ ქართულ არქეოლოგიას შეალია,
ვანის არქეოლოგიური მუზეუმი დღეს მის სახელს ატარებს. ვანის არქეოლოგიურ
მუზეუმში ინახება 1985 წლიდან ჩატარებული არქეოლოგიური გათხრების შედეგად
მოპოვებული მასალის უმეტესობა. ვანში აღმოჩენილი მდიდრული სამარხების
ინვენტარის საფუძველზე 1987 წელს მუზეუმში გაიხსნა ოქროს ფონდი, რომელშიც
ინახება ოქრომჭედლობის უნიკალური ნიმუშები ვანის ნაქალაქარიდან. ვანის
არქეოლოგიური მუზეუმის სტაციონარული ექსპოზიცია ასახავს ვანის ტერიტორიაზე
არსებული კულტურის განვითარების პერიოდს ძვ. წ.VIII ს-დან I ს-ის ჩათვლით
(ბრინჯაოს ქანდაკებები, მათი ცალკეული ფრაგმენტები, ოქროს, ვერცხლისა და
ბრინჯაოს ნაკეთობანი, ნუმიზმატიკის ნიმუშები და სხვ.). მუზეუმის მისამართია
გორგასლის ქ. 33. ვანში ასევე არის სახვითი ხელოვნების მუზეუმი. (მის.სოლომონ II-ს
ქ. 2)
9. ქალაქ ვანში არის ვანისა და ბაღდათის ეპარქიის რეზიდენცია. ეპარქია
მოიცავს ვანისა და ბაღდათის რაიონის ტერიტორიებს. ეპარქიის
შემადგენლოაში შედის 22 მოქმედი ეკლესია. ეპარქია იყოფა ვანისა და
ბაღდათის ოლქებად. ეპარქიის მმართველია მთავარეპისკოპოსი
ანტონი(მარკოზ ბულუხია), ვანის ოლქის მთავარხუცესია დეკანოზი
პეტრე (ვალერიან გიორგაძე).