Хандлага харилцаа

1. Хандлага харилцааны тухай
ойлголт

2. Эртний суу билэгт Сократ: Боловсролтой
хүн гэж ямар хүнийг хэлэх вэ гэдэг
асуултанд ийнхүү хариулжээ. “ Ямар нэг
шалтгаанд баригдахын оронд
шалтгааныг захирдаг, бүхий л
боломжийг зоригтойгоор ухаалаг
ашигладаг, бүх ажил болон хүрээндээ
нэр хүндтэй, ааш муутай хүмүүсийн
дунд ч, болж бүтэлгүй зүйлд ч эв аятай
зөөлөн ханддаг, хувийн таашаалаа
хянаж чаддаг, азгүйдэлд ялагддаггүй,
амьдралын хатууд гудайдаггүй, олсон
амжилтандаа ташуурдаггүй хүнийг
боловсролтой хүн гэнэ “ гэжээ.

3. Өнөөгийн өөрчлөгдөн буй нийгэмд хүн
бүр л боловсролтой болохыг тэмүүлж,
хүн бүр л аз жаргалтай амьдрахыг
мөрөөдөж, хичээдэг, чармайдаг болñîí
áàéíà. Хэдэн сургууль төгсвөл
боловсролтой болчихдог, ажил
төрөлтэй, орон байр, унах унаа, эд
хөрөнгөтэй л болчихвол аз жаргалд
хүрчихнэ гэсэн ойлголт өөрчлөгдөж
амьдралын мөн чанар, аз жаргалын
үндсийг хүмүүс хайж сонирхдог цаг үед
бид амьдарч байна.

4. • Тэр тусмаа хүний амь насыг хариуцдаг
мэргэжилтэн бүрийн зайлшгүй эзэмших,
төлөвших ёстой нэг зүйл бол эерэг
хандлага эзэмших явдал юм.
• Эмч,сувилагч хүн мэргэжлийн хандлага
эзэмшихээс өмнө хүн болж төлөвшихөд
хандлагын мөн чанар бидний амьдралд
ямар их чухлыг ухааран ойлгох ёстой.

5. Îíîëûí ºíäºð ìýäëýãòýé, óð
÷àäâàðòàé,àëèâàà þìàíä ÷èí ñýòãýëýýñýý
õàíääàã ººðººð õýëáýë ÌÝÄËÝÃ,
×ÀÄÂÀÐ, ÕÀÍÄËÀÃÛà òºãñ ýçýìøñýí
õ¿íèéã ìýðãýøñýí ÷àäâàðëàã ñóâèëàã÷
ãýäýã.

6. Сувилагч хүнд хандлага чухал уу, ёс зүй
нь эн тэргүүнд чухал уу
Сувилагчийн хандлага ёс зүй юугаараа
ялгаатай вэ?

7. Ёс зүй , ёс зүйн үндсэн зарчмууд:
Заавал мөрдөх дүрэм журам, хууль
тогтоомжтой адилтган үздэг.
Хууль дүрэм зөрчвөл хариуцлага тооцдог,
шийтгэл хүлээдэг.

8. Ìýäëýã, ÷àäâàðûã õºäºëãºã÷ ãîë õ¿÷ áîë
ÕÀÍÄËÀÃÀ þì.

9. Хандлагын тухай ерөнхий ойлголт
Хандлага гэдэг нь аливаа юманд чин
сэтгэлээсээ хандах үйл буюу дотоод
сэтгэлийн гадаад илрэлийг хэлдэг.
Аливаа юманд хандах хандлага бол үйл
ажиллагаандаа амжилт гаргаж байдаг
хүнийг тодорхойлж байдаг хамгийн гол
чанар юм.

10. Хэрвээ таны хандлага, таны бодол эерэг
байх аваас, та аливаа ажлыг чин
сэтгэлээсээ хийх хүсэл эрмэлзэл төрдөг
бол та аль хэдийнээ амжилтын талыг
амслаа гэсэн үг.

11. Сүүлийн жилүүдэд бид хандлагын талаар их
ярьдаг болсон бөгөөд өнөөдөр хөгжлийн өндөр
төвшинд хүрсэн улс орон, албан байгууллага,
хувь хүний нууц нь энэ л өгүүлэх гээд байгаа
хандлагад байгаа юм.
Хандлага нь өргөн цар хүрээтэй, их ерөнхий
ойлголт бөгөөд агуулгадаа хүмүүсийн хоорондын
харилцаа, зан үйл, ёс суртахууны хэм хэмжээг
агуулсан байдаг.

12. Хандлагыг тодорхойлох, заах, үнэлэх явдал
хэцүү байдгийг гадаадын ном зохиолд дурьдсан
байдаг.
Хэдийгээр хэцүү байдаг ч ард иргэдийн
үнэлгээ нь эмнэлгийн мэргэжилтнүүдийн
хандлагыг үнэлдэгт оршдог.

13. Хандлагыг тодорхойлох, заах, үнэлэх
явдал хэцүү байдгийг гадаадын ном
зохиолд дурьдсан байдаг.
Хэдийгээр хэцүү байдаг ч ард иргэдийн
үнэлгээ нь эмнэлгийн
мэргэжилтнүүдийн хандлагыг үнэлдэгт
оршдог.

14. Хандлагын тодорхойлолт: Хүний бодол санаа,
мэдрэмж, хүсэл эрмэлзлийн тогтолцоо. Хандлага
гэдэг нь аливаа юманд болон хүмүүст хандахад
биеийн хэл, үг яриагаараа илэрхийлж буй дотоод
ñýòãýëèéí ãàäààä илэрхийлэл þì.
Эерэг хандлагыг хэрхэн эзэмшдэг вэ?
Эерэг хандлагыг хүн нэг л өдөр эзэмшчихдэггүй бөгөөд
түүнд олон хүчин зүйлс нөлөөлдөг. Үүнд:
1. Хүний өсч төрсөн орчин
Энд гэр орны байдал, сурч төгссөн сургууль, ажлын
газрын хамт олон, сурталчилгааны хэрэгслийн
агуулга, олж авсан хүмүүжил, соёл, шүтдэг шашин,
уншäàã ном сэтгүүл, уламжлалт ёс суртахуун,
амьдарч буй нийгэм, улс төрийн байдал г.м

15. 2. Амьдралаас олж авсан туршлага
Үзэж өнгөрүүлсэн туршлагын сайн, муу талууд,
уулзаж учирсан хүний зан араншин, хэлж сургасан
үгс, хүмүүсийн биеэ авч яваа байдал
3.Боловсрол
Энд зөвхөн албан ёсны сургалт төдий бус албан
áóñ сургалт болох олон түмнээсээ суралцах,
өөрөөр хэлбэл “ Дуулсныгаа эрдэм, дуслыг далай
болгож манайхны хэлдгээр номын ухаан дээр хар
ухаан нэмэн суулгахыг” хэлнэ.
Хичнээн сургууль төгсºæ îëîí диплом ºâºðòºëñºí,
олон хэл мэддэг мөртлөө хүнийг хүндэтгэдэггүй,
хүнтэй харилцаж чаддаггүй хүмүүс байдаг шүү дээ.

16. Эерэг хандлага хэрхэн эзэмших вэ ? Хандлага
эзэмших нь мэдлэг, чадвар эзэмшихээс өөр
ялгаатай байдаг нь хүмүүн бид бусдыг харж
дууриаж нэг л мэдэхэд тэднээс олон олон
хандлагыг суралцсан байдаг. Нөгөө талаар
хандлагыг багш хичнээн хэлж зааж сургасан
ч суралцагчийн дотоод сэтгэл хүлээж
авахгүй бол үр дүнд хүрдэггүй. Иймээс
хандлагыг заахад төвөгтэй байдгийн учир
энд буюу. Эерэг хандлага эзэмших үндсэн
зарчмаас тоилуулья. Үүнд :

17. - Аливаа юмс үзэгдлийн сайныг харж
сурах
Даан ч харамсалтай нь хүмүүн бид
хамгийн түрүүнд õ¿ì¿¿ñèéí муугий нь л
дууриачихдаг зуршилтай áàéäàã.
Иймээс ялангуяа багш хүн өв төгш
хүмүүжсэн, ард түмнийхээ амьдрал,
хувь заяаных нь алтан шаргал замд
хөтөч болж, ариун журам, ёс суртахуун,
зан араншин, аливаа юманд хандаж буй
байдлаараа үлгэр жишээ болсон
нинжин сэтгэлт оюунлаг хүн байх ёстой.

18. Бусдын хийсэн алдаан дээр суралцах
Эмч, сувилагч, эмнэлгийн
мэргэжилтнүүд хэдийгээр хүний амь нас
хариуцсан алдаж болдоггүй
мэргэжилтнүүд боловч ажил хийж буй
хүнд алдаа бас гардаг байх нь.
Сайн мэргэжилтэн болохын тулд өөрийн
алдааг ойлгож, бусдын хийсэн алдаан
дээр суралцаж чадäàã áàõ õýðýãòýé.

19. -Ёс суртахууныг байнга эрхэмлэж байх
Нийгмийн нэг гишүүнийхээ хувьд сайн хүн
болохын суурь болсон хандлагыг
төлөвшүүлж, аливаа юманд шударгаар
хандаж, ахуй амьдрал, ажил төрөлдөө
хариуцлагатай байж, аливаа зүйлийг
шинэчлэн боловсронгуй болгохын тулд
дандаа шинийг эрхэлхийлж, санаачилж,
хүмүүсийг өөртөө татах, тэдэнтэй харилцах
урлагт суралцан байнга өөрийгөө хөгжүүлж
байхын утга учрыг ойлгож амьдралдаа
хэрэгжүүлдэг байх ёстой.

20. • -Сөрөг хандлагаас хөндийрч чаддаг байх
• Нийгэм дунд амьдарч байхад бидний
эргэн тойрон эерэг болон сөрөг
хандлагын олон үйл явдлууд ээлжлэн
үргэлжилж байдаг.
• Үүн дотроос аль нь сөрөг хандлага
болох, яаж үүнийг засаж өөрчилж болох,
сөрөг хандлагыã дууриахгүй байх, аль
болохоор хөндийрч чаддаг тэсвэр
тэвчээр, хатуужлыг өөртөө бий болгох
нь чухал

21. Өөрийгөө орлуулан бодох
Хийж буй үйлдэл бүрээ хүмүүсийн сайн
сайхны төлөө гэсэн эрмэлзэл, сэтгэлийг
өөртөө бий болгож тухайн үйлчлүүлэгчийн
îðîíä өөрийгөө болон дотны хүмүүсýý
орлуулан бодож тэдэнд хандсанаар өөрөө
өөртөө зөв хандлагыг төлºâшүүлж чаддаг.
“Хүн хэдий ухаантай ч хэлэхээс нааш
ухаардаггүй, цаас хэдий нимгэн ч чичихээс
нааш урагдаггүй” гэдэг мэргэн үгийг өөртөө
байнга бодож өөрийнхөө алдааг олж харж,
өөрийгөө өөрчлөхөд хэзээд бэлэн байх
хэрэгтэй.

22. - Баян сэтгэлтэй болох
Өнөөдөр манай улс орны хөгжил өөдөө гарахаа
больсны нэг алдаа хүн бүр ядуу сэтгэдэг болсонтой
шууд холбоотой.
Баян сэтгэл гэдэг нь хийж буй үйлдэл бүрээ бусдын
сайн сайхны төлөө зориулахыг хэлнэ. Хүн бүр
ингэж сэтгэж ажиллаæ ãýìýýæ íü зах зээлийн хууль
үйлчилж тэднийг үнэлж áàéäãèéã óõààðàõ ¸ñòîé.
Өнөөдөр эрүүл мэндийн салбарын нэр хүнд дэндүү
унаж, эмч, сувилагчийн àæëûã õèéñíýýð íü ¿íýëýõ
òîãòîëöîîã áèé áîëãîîã¿éãýýñ хүний төлөө гэсэн
буянтай мэргэжлийнхээ утга учрыг ýìíýëãèéí
ìýðãýæèëòí¿¿ä íü умартан эхлээд үйлчлэхийн
оронд цалинãàà ãîëîí èðãýääýý ¿éë÷èëæ ÷àäàõàà
áîëèõîä õ¿ðýýä áàéíà. Энэ байдлаас гарахын тулд
бид эхлээд өөрсдөдөө баян сэтгэлийг л бий болгох
учиртай.

23. Ухаант хүн өөрийгөө өөрчилдөг бол тэнэг нь хэзээ ч үгүй
Амьдралын маань ололт амжилт бусад тоäîрхой хүчин зүйлээс
илүү, бидний бодол санаа, оюун ухааны хэлбэрээр
тоäîрхойлогддог. Áèäíèé àìüäðàë èíãýæ ë ¿ðãýëæèëäýã.
• Аливаа юманд яаж хандана, амьдрал бидэнд тэгэж ханддаг
• Хүмүүст бид яаж хандана,тэд нар бидэнд тэгэж л ханддаг
• Аливаа нэгэн асуудал, бэрхшээлийг яаж шийдвэрлэхээр
хандаж байгаагаас л ажил хэрэг, ахуй амьдралын амжилт
торхойлогддог.
• Аливаа юманд хандах хандлàгаараа бид өөрийнхөө оюун
ухааны, сэтгэл хөдлөлийн, биеийн хүчний орчноо бий
болгодог билээ. Хандлага гэдэг үгийн цаана бодол санаа,
маш олон үйл ажиллагаа, хүсэл эрмэлзэл, үр дүн, ирээдүй
явж байдаг. Хандлага нь 3 ухагдахуунаар тодорхойлогдож
илэрхийлэгддэг.
• Бодол
• Мэдрэмж
• Үйл хөдлөл

24. ХАНДЛАГА
Үйл хөдлөл Дууны өнгө
Сонсож буй
байдал
Харц

25. Таны бодол таны хандлагын үндэс
Хүн бүр л амжилтыг мөрөөдөж, аз жаргалыг
хүсдэг. Тэгвэл амжилтанд хүрэхийн нууц нь
таны өөрийн бодол санаатай шууд
холбоотой байдгийг ухамсарлаж ойлгох
хэрэгтэй байх нь. Хэрвээ бид байнга аливаа
зүйлийг сөргөөр бодож сэтгэдэг болчихвол
нэг л мэдэхэд засаж залруулахад хэцүү
зуршил болон хувирдаг.

26. Эерэгээр бодож сэтгэдэг хүн өөрт
тохиолдсон ямар ч боломжийг анхааран
шүүрч авч ашиглаж чаддаг бол сөргөөр
бодож сэтгэдэг хүн ямар ч нөхцөлд дандаа
л давхар давхар саадыг олж хардаг.
Дандаа сүүдэртэй талыг нь онцлон харж,
бусдыг буруутган харааж зүхэж, гаслаж
явдаг хүмсүүс юмны эерэг талыг олж харж
чаддаггүй. Сөрºгөөр бодож сэтгэдэг хүмүүс
өөрөөр хэлбэл сөрөг хандлагатай хүмүүс
эргэн тойрноо төдийгүй өөрийнхөө тухай ч
муугаар боддог. Тэдэнд шинэ санаа
танилцуулахад голдуу ингэж хариулдаг:

27. • Энэ хэзээ ч бүтэхгүй
• Бид болоод л байна шүү дээ, юуг нь өөрчлөх гэсэн
юм
• Ийм зүйл урьд нь хэзээ ч хийж байгаагүй юм байна
• Ийм зүйл хийхэд бэлтгэлгүй байна
• Бид хийж чадахгүй л байх
• Гадны орон чинь өөр шүү дээ г.м
• Олдсон боломж гарч болох саадыг хэрхэн олж
харах нь тухайн хүний хандлагад оршдог. Хүний
бодол санаа ямар чухал вэ ? Бид юмыг сайн,
муугèéí àëèíààð бодож байгаагаас шалтгаалан
бидний амьдралыí амжилт өөр өөр байдаг. Эерэг
хандлага эзэмших хамгийн анхны зарчим бол
эерэгээр бодож сэтгэх явдал юм.

28. Зөвхөн сайныг бодоцгооё !Бидний
амьдралын бүх зүйл ухаан бодлоос
эхэлдэг. - Амжилт, уналт, өвдөх, эдгэх,
баяртай уулзалт, ганцаардал гээд л
өдөр бүр тохиолддог бодит үйл явдлууд
бидний ухаан бодлын үр дүн .Таны
ухамсар сөрөг бодлыг таньж, түүнийг
дахин нэвтрүүлэхгүй байх ёстой.

29. Õ¿í ãàíöõàí ç¿éë äýð àëääàã , òýð íü
õàðèëöàà þì .
Íèéãìèéí àìüäðàëûí ÿâöàä õ¿ì¿¿ñ
õîîðîíäîî çºâ ýâ íàéðòàé , áèå áèåý
õ¿íäýòãýõ õýì õýìæýýã áàðèìòëàí
õàðèëöàæ , õýâøñýí äýâøèëòýò ¸ñ
óëàìæëàëûã õàðèëöààíû ñî¸ë ãýäýã .

30. Эмнэлгийн нөхцөлд зохистой
хувцаслах нь
• А.Сент-Экзюпёри:
“Биеэ авч явах хэм хэмжээ нь
ёслолын зан үйлийг санагдуулдаг
бөгөөд тэр нь утгагүй мэт боловч
хүмүүсийг хүмүүжүүлдэг”

31. Эмнэлгийн мэргэжилтний ёс зүйн хэм
хэмжээ
3.12 Эмнэлгийн мэргэжилтэн нь
үйлчлүүлэгчийн дэргэд биеэ авч явах
соёлыг эзэмшсэн байвал зохино. Эрүүл
мэндийн байгууллага бүр эмнэлгийн
мэргэжилтний биеэ авч явах соёлын
талаар журам гарган мөрдүүлнэ.гэж заасан
байна.

32. ¯ñ çàñàëò
• Àæèë õýðýã÷ áàéäàëòàé
• Óðäóóðàà òàéðñàí ¿ñòýé áîë чёлк нь
õºìñºãíèé äýýã¿¿ð áàéõ
• ¯ñèéã ºâºðìºö òîä ºí㺺ð áóäààã¿é , янз
бүрийн сор тавиагүй áàéõ
• Ýòãýýä çàñàëòã¿é áàéõ
• Ýëäýâ ÷èìýãòýé òîä ºíãèéí õàâ÷ààð
ç¿¿õã¿é áàéõ

33. Õóìñ
• Õóðóóíèé ºíäºãíººñ ¿ë ìýäýã äýýø ãàðãàæ
áîãèíîñãîñîí, öýâýðõýí áàéõ
• Òîä áèø äàðóóõàí ºíãºã¿é áóäãààð
áóäàæ áîëíî
• Õóìñèéã óðò óðãóóëж болохгүй.
• Õóìñàí äîòîð áîõèðäîëã¿é áàéõ
• Õóмñàí äýýð ãî¸ëûí ÷èìýãëýë íààõã¿é
áàéõ

34. Ãî¸ë
• Øèâýýñã¿é áàéõ
• Ýëäýâ ¿íýðòýí õýðýãëýõã¿é áàéõ
• Áèåèéí èë õýñýãò öîîëîîã¿é áàéõ
• Ñàõàëòàé áîë äýýä óðóóë äàâààã¿é
áàéõ
• Àíõààðàë òàòàõ òîì ãèíæ, óðò ýýìýã, òîì
áºãæ ç¿¿õã¿é áàéõ
• Øèãòãýäýã, 1 èí÷èéí æèæèã ýýмýã ç¿¿õ
• Ãèíæíèé óíæëàãà òîì áèø, äàí áàéíà.

35. Íèéòëýã õîðèãëîõ ç¿éë
• Áîõü çàæëàõã¿é áàéõ
• Àìàíäàà ÷èõýð õ¿ëõýõã¿é áàéõ
• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí äýðãýä õîîë èäýõã¿é
• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéíõýý òàëààð íèéòèéí
ãàçàð õýëýëöýæ ÿðèëöàõã¿é áàéõ
• Áàéãóóëëàãà ìýðãýæèë íýãò íºõäèéíõºº
òóõàé ø¿¿ìæëýëòýé ÿðèëöàõã¿é áàéõ
• ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ áîëîí áóñàäòàé
õàðèëöàõäàà ãàð óòñààр ярихгүй .

36. • Ýíãýðèéí òýìäýã ç¿¿ãýýã¿é, àæëûí
õóâöàñëàëòûí øààðäëàãà õàíãààã¿é
íºõöºëä үйлчлүүлэгч äýýð î÷èõã¿é áàéõ
• Òîëãîéãîî õàÿëæ ÿâàõã¿é áàéõ
• պ뺺 ÷èðýõã¿é 纺ëºí íàìóóí ãèøãýæ
ÿâàõ
• Õóðóóãààð ÷è÷èõ ìàÿãààð ÿðèëöàæ
áîëîõã¿é
• Õ¿íèéã заавал íýðýýð íü äóóäàõ, өөр нэр
хоч өгөхгүй байх
• Í¿ä, óðóóë, õàöðûã òîä îëîí ºí㺺ð
áóäàõã¿é áàéõ

37. Ýìýãòýé äààøèíç, öàìö
• ªâäºãíººñ äîîø 2 õóðóó óðò
• Ýíãýð íü èë ãàðààã¿é
• Áàðèó áèø
• Íýâò ãýðýëòäýãã¿é
• Óõëààäàñ íü ýãýìíýýñ äîîøã¿é/ V
õýëáýðèéí ã¿í óõëààäñûã õîðèãëîíî./
• Öàìö íü õ¿éñíýýñ äîîø, ãýäñèéã ñàéí
õààæ áàéõ

38. Ýðýãòýé öàìö
• Òîä ºíãºã¿é áàéíà
• Òîì õýýã¿é áàéíà
• Ãàæ áóðóó çóðøèë, øàøèí ñî¸ëûã
ãóòààñàí çóðàãã¿é áàéíà
• Öýðãèéí áèø

39. Îéìñ
• Ýìýãòýé íü áèåíèé ºíãºòýé òðèêî áóþó
öàãààí öàéâàð îéìñ
• Ýðýãòýé íü õºëèéí øàãàéíààñ äýýø 5 ñì
ýðýýí áèø îéìñ ºìñºíº.
• Ýñâýë áàðèó áèø ºìä
• Æèíñýí áóþó àæëûí ºìä/ áóñàä / ºìñºõã¿é
• Õ¿éñ ãàðñàí áîãèíî õàðààòàé ºìä ºìñºõã¿é

40. Ãóòàë
• Óðäóóðàà áèò¿¿ áîòèíê, óãëààø ºìñºíº.
• Õºëèéí õóðóó ãàðñàí óãëààø ñàíäààë
ºìñºõã¿é
• Õàòóó áèø óëòàé, íàìõàí ãóòàë ºìñºíº
• ªíäºð ºñãèéòýé áóþó ñïîðò ï¿¿ç ºìñºõã¿é
• Çàãâàðûí ãî¸ëûí ãóòàë ºìñºõã¿é

41. Үүнээс гадна:
• Æèíñ, загварын болон спорт загварын хувцас, гутал
• Бàðèó эсвэл хүйс ил гарсан õóâöàñ, доогуур
суудалтай өмд
• Хэт их бичиг, зурагтай цамц
• Богино юбка, øîðò, бие нэвт гэрэлтсэн нимгэн хувцас
• Чихнээсíýýñ áóñàä ãàçàð èë õàðàãäàõóéö öîîëж
ээмэг, гархи зүүх
• Содон өнгөөр үсээ будах, этгээд засалттай байх
• Хиймэл үс зүүх /эрүүл мэндийн шаардлагаас бусад
тохиолдолд/
• Áèåèéí èë õàðàãäàõ õýñýã: õ¿ç¿¿, ãàð ìºí ãàðûí
ñàðâóóíä øèâýýñ хийлгэх
• Том ээмэг, бөгж, гинж давхарлаж зүүх
• Дээд уруулаас давсан сахал хориглоно.

42. Эмнэлгийн нөхцөлд зохистой хувцаслах нь

43. Эмнэлгийн нөхцөлд мөрдвөл зохих энгийн дүрмээс
• Үйлчлүүлэгч, òýäíèé àð ãýð, àðüñ ºíãº, ãàðàë
¿¿ñýë, íàñ, õ¿éñ, íèéãýìä ýçëýõ áàéð ñóóðü,
ýäèéí çàñãèéí ò¿âøèí, øàøèí ø¿òëýã, áýëãèéí
чèã õàíäëàãûã ¿ë õàðãàëçàí тэдэнд
õ¿íäýòãýëòýé õàíäàх
• Үйлчлүүлэгчийн õóâèéí íóóöûã чàíäëàн сахих
• Үéëчë¿¿ëýãч, мэргэжил нэгт нөхөдтэйгээ
харилцахдаа øóäàðãà ¸ñûã ýðõýìëýх
• Үéëчë¿¿ëýãчòýé õàðèëöàõäàà áèåý áàðüæ
óäèðäàõ чàäâàðтай байх
• Шалгуулах сэтгэл зүйн бэлтгэл, шалгах ур
чадвартай байх

44. Эмнэлгийн нөхцөлд мөрдвөл зохих энгийн
дүрмээс
• Ýåðýã áîëîí ñºðºã ø¿¿ìæëýëèéã õ¿ëýýí àâах чаäвартай
байх
• Ìýðãýæèë íýãò íºõºäòýéãýý õàìòðàí àæèëëàõàä áýëýí
áàéõ
• Эмнэлгийн баримт бичиг, бүртгэл, тайланг үнэн зөв
хөтлөх
• Тухайн ýìíýëãèéí áîëîí ººðèéí ìýðãýæëèéí õ¿ðýýíèé á¿õ
õóóëü, ä¿ðýì, æóðìûã чанд ìºðäºæ ажиллах
• Бóðóó òàøàà, эргэлзээтэй ìýäýýëëèéã өгөхөөс
татгалзах, зºâõºí ¿íýí çºâ, áîäèò ìýäýýëëèéã өөрийн
ажил үүргийн хүрээндээ, хэмжээндээ өгөх

45. Эмнэлгийн нөхцөлд мөрдвөл зохих энгийн
дүрмээс
• Цагийг үр ашиггүй өнгөрөөх
• Хүнтэй харилцаж байхдаа бохь зажлах, чихэр
хүлхэх, гар утсаар болон утсаар ярих
• Үйлчлүүлэгчийн өрөөнд юм идэх
• Нийтийн үйлчилгээний /гуанз, кафе, лифт,
шат, коридор г.м/ газар үйлчлүүлэгч,
эмчлүүлэгч, тэдний ар гэр болон бусдын
тухай ярихгүй байх
• Үйлчлүүлэгч áîëîí àð ãýðèéíõýíòýé íü õóâèéí
àñóóäëàà õóâààëöàõ
• Үйлчлүүлэгчид áýëýã ñàíàë áîëãîõ áîëîí
тэднээс áýëýã àâàõ

46. Эмнэлгийн гоо зүй

47. Эмнэлгийн гоо зүй

48. Сувилагч болон үйлчлүүлэгч аль нь ч
байсан нийгмийн нэгэн
бүтээгдхүүнийхээ хувьд мөн хувь
хүнийхээ хувьд тэдэнд үнэ цэнэ гэсэн
ойлголт зайлшгүй байдаг.

49. Сувилагч хүний үнэ цэнэ нь мэдлэг
чадвар хандлага, мэргэжлийн нэр хүнд,
өөрийгөө илэрхийлэх чадвараар илэрч
байдаг.
Сувилагч хүнд өөрийн цэнийг ямагт
мэдэрч хамгаалахад анхаарахаас гадна
хамгийн гол зүйл бол өвчтнийхөө үнэ
цэнийг цаг ямагт мэдрэх явдал.

50. Үйлчлүүлэгчийн биед хүрэхдээ
эрдэнэт хүний үнэ цэнэтэй зүйл
гэдгийг ямагт санаж хүндэтгэлтэй
харьцах

51. Өвчтөн хүний үнэ цэний онцлог нь
эрүүл мэнд ба эмгэгийн асуудалд болон
эрүүл мэндээ хамгаалах зан үйл ба
өвчлөлд үзүүлэх хариу урвалуудад хир
зэрэг итгэл үнэмшилтэй хандаж
байгаагаар илэрч гардаг.
Жишээ нь өөрийн эрүүл мэнддээ их
анхаардаг хувийн хариуцлага өндөртэй
хүнтэй ажиллахад хүндрэл учирдаг бол
энэ тал дээр сул анхаардаг хүмүүсийн
амьдралын ба эрүүл мэндийн үнэ цэнэ
мэдрэх байдал нь арай бага байдаг.

52. Хувь хүний үнэ цэнэд өсч төрсөн орчин
эцэг эхийн хүмүүжил нөлөөлдөг
жишээ нь
Хүүхэд нь бусдын хийж буй үйлдлийг
ажиглан гэр бүлийн гишүүдийн үнэ
цэнийг ямар хэмжээнд байгаагаас маш
хурдан суралцдаг. Хэрэв эцэг эх нь өдөр
бүр сайхан хоол хийж, ширээний цаана
удаан идэж ууж, ярилцаж байдаг бол
хүүхэд хооллохыг үнэ цэнэтэй зүйл
хэмээн сурдаг.

53. Үнэ цэнэ бий болох нийтлэг
загварууд:
• Үлгэр жишээ загвар болох
• Хүүхэд эцэг эх, найз нөхөд, бусад хүмүүсээс
үнэ цэнийн мэдрэмжийг сурч байдаг. Энэ нь
цаашид нийгэмд хүлээн зөвшөөрөгдөх болон
зөвшөөрөгдөхгүй зан үйл болдог.
• Ёс суртахуунтай болох
• Эцэг эх болон тэднийг асран халамжлагч нар
түүнчлэн тэднийг хүмүүжүүлдэг байгууллага
болох сүм, сургуулиас ёс суртахууны
төлөвшлийг олж авдаг.

54. Үнэ цэнэ бий болох нийтлэг
загварууд:
• Хувь хүний онцлог илрэх
• Хүүхэд бусдаас өөр онцлог шинжээ илтгэн
харуулж хувь хүний үнэ цэнийн тогтолцоо
хөгждөг.
• Сайшааж урамшуулах, шийтгэх
• Хүүхэд сайн зан үйлдээ урамшуулалыг хүртэж.
Болохгүй зүйл хийснийхээ төлөө шийтгэл
зэмлэлийг сонсдог болдог.
• Үүрэг хариуцлагын сонголт
• Хүүхэд хувь хүний хувьд хүлээсэн үүрэг
хариуцлагатай гэдгийг ойлгож авахад нь туслах
хэрэгтэй.

55. Үнэ цэнийн тухай асуудал мэргэжлийн
сувилагч нарт шаардлагатай болох нь
• Мэргэжлийн үнэ цэнийн асуудал
сувилагч нар үйлчлүүлэгчид үзүүлэх
тусламж үйлчилгээ болон найз
нөхөдтэйгөө түүнчлэн олон нийттэй
харилцах харилцаанд суурь болдог.
• 1998 онд АНУ-ын Сувилахуйн
Коллежуудын холбоо нь мэргэжлийн
сувилагч нарын үнэ цэнийн 5 зүйлийг
боловсруулан гаргасан.

56. Мэргэжлийн үнэ цэнэ
1.Бусдын төлөө байх
• Бусдын нийгмийн хамгааллын болон тэдний
сайн сайхан байдлын тухай ойлголт юм. Энэ
нь өвчтөний, мэргэжил нэгт нөхдийн ба бусад
эрүүл мэндийн ажилтнуудын нийгмийн
хамгааллын асуудлууд хамаарна.
Мэргэжлийн хүрээнд энэ нь дараах
байдлуудад илэрнэ. Үүнд:
• Бусдын соёл, итгэл үнэмшил, ирээдүйн тухай
үзэл бодлыг ойлгож буйгаа илтгэн харуулах

57. Мэргэжлийн үнэ цэнэ
• Өвчтөнийг өмгөөлөх, ялангуяа эмзэг
бүлгийн хүмүүсийг
• Өвчтөн ба нөхдийнхөө эрсдлийг бууруулах
• Бусад мэргэжлүүдэд зөвлөгч сургагч байх

58. 2.Бие даасан байдал
• Өөрийгөө илэрхийлэх эрхийг хэлнэ.
• Сувилагч нь өвчтөний эрхийг хүндэтгэн
тэдний эрүүл мэндийн асуудлууд дээр
шийдвэр гаргах үед практик дээр энэ
байдал илэрдэг.
• Мэргэжлийн хүрээнд энэ нь дараах
байдлуудад илэрнэ. Үүнд:

59. 2.Бие даасан байдал
• Сувилгааны төлөвлөгөөн дээр өвчтөнтэй
хамтран ажиллах
• Эрүүл мэндийн талаар шийдвэр гаргахад
өвчтөн ба түүний гэр бүлийн эрхийг
хүндэтгэх
• Өвчтөнийг шийдвэр гаргахад туслах
мэдээллийг өгөх

60. 3. Хүнийг хүндлэх
• Үйлчлүүлэгчийг Хувь хүний хувьд дахин
давтагдашгүй гэдгийг ямагт санаж
хүндэтгэхийг хэлнэ.
• Энэ нь өвчтөний, мэргэжил нэгт нөхдийн ба
бусад эрүүл мэндийн ажилтнуудаа хэрхэн
хүндлэх асуудлууд хамаарна. Мэргэжлийн
хүрээнд энэ нь дараах байдлуудад илэрнэ.
Үүнд:
• Сувилгааг соёлтой, мэдрэмжтэйгээр
явуулах

61. 3.Хүнийг хүндлэх
• Өвчтөний эрхийг хамгаалах
• Өвчтөний болон эрүүл мэндийн
ажилтнуудын нууцыг хадгалах
• Хувь хүний хэрэгцээг соргогоор мэдэрч
түүнд нийцсэн сувилгааг хийх

62. 4. Шударга, зарчимч байх
• Практикийн стандартууд болон ёс зүйн хэм
хэмжээг баримтлан ажиллахыг хэлнэ.
• Сувилагч мэргэжлийн үнэ цэнээ мэдрэн, ёс
зүйн удирдамжаа баримтлан тусламж
үйлчилгээ үзүүлдэг. Мэргэжлийн хүрээнд
энэ нь дараах байдлуудад илэрнэ. Үүнд:
• Өвчтөн болон олон нийтэд үнэн мэдээлэл
өгөх

63. 4. Шударга, зарчимч байх
• Сувилгааны бичиг баримтыг нягт нямбай
үнэнч шударга хөтлөх
• Өөрийн болон бусдын алдаа дутагдлыг
засах арга замыг эрж хайх
• Өөрийн үйлдлээ хариуцах чадвараа

64. 5. Нийгмийн шударга ёс, хууль зүй
• Ёс суртахуун, хууль эрх зүй, хүмүүнлэгийн
зарчмуудыг дээдлэхийг хэлнэ.
• Сувилагч нь хуулийн дагуу эмчилгээ
үйлчилгээ хийж, эрүүл мэндийн тусламж
үйлчилгээний чанарт анхааран ажилладаг.
Мэргэжлийн хүрээнд энэ нь дараах
байдлуудад илэрнэ. Үүнд:

65. 5.Нийгмийн шударга ёс, хууль зүй
• Сувилахуйн тусламжийг шударга ижил
тэгш, бусдыг ялгаварлан гадуурхахгүй
үзүүлэхийг дэмжих
• Эрүүл мэндийн тусламж үйлчилгээний
нийтлэг байдлыг дэмжих
• Сувилахуйн болон эрүүл мэндийн
тусламж үйлчилгээний хууль эрх зүйн
ба бодлогын давуу талыг илтгэн
харуулах