1. การจูงใจในการทา งาน
การทา งานธุรกิจหรืองานอุตสาหกรรมเป็นงานที่จะต้องคา นึงถึงผลได้ผลเสีย กา ไรขาดทุน
ทั้งการดา เนินงานยังเต็มไปด้วยการแข่งขันในทุกเรื่อง ไม่ว่าจะด้านคุณภาพของสินค้าและบริการ
การโฆษณาประชาสัมพันธ์ การตลาด รวมไปถึงการควบคุมต้นทุนการผลิต และอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง
แต่ปัญหาที่ต้องประสบกันมาทุกยุคทุสมัย คือการทา งานของคนในองค์การ
ซึ่งจัดเป็นทรัพยากรบุคคลที่มีค่าขององค์การ ทา อย่างไรจะให้ทรัพยากรบุคคลเหล่านั้นทา งานเต็มที่
เต็มความสามารถเพื่อให้ได้งานที่มีคุณภาพดีที่สุด และด้วยปริมาณมากที่สุด
ผู้บริหารหลายคนอาจคิดถึงกลยุทธ์การให้รางวัลและการลงโทษ
ผู้บริหารบางคนคิดถึงหลักเมตตาธรรมให้อยู่กันด้วยความรักความเข้าใจแล้วพลังการทา งานก็จะตามมา
และมีผู้บริหารอีกส่วนหนึ่งที่คิดถึงคา กล่าวว่า “ชาดดีไม่ต้องทาสีแดง”
คือคนดีไม่ว่าอย่างไรก็ทา งานดีสม่า เสมอ
เพราะมีสิ่งผลักดันในการทา งานที่มาจากภายในตัวของบุคคลผู้นั้นเอง แต่สา หรับบางคนที่คิดรวยทางลัด
หลอกคนมากักขังหน่วงเหนี่ยวใช้กา ลังบังคับให้ทา งาน
วิธีนั้นน่าจะได้ชื่อว่ามิได้ใช้กลยุทธ์เชิงจิตวิทยาแต่อย่างใดในการเสริมสร้างคนให้ทา งาน
ทั้งยังเป็นการผิดศิลธรรม และผิดกฎหมายอีกด้วย
การเสริมสร้างให้คา ทา งานได้เป็นอย่างดีนั้น
นอกจากเพื่อให้เกิดพฤติกรรมการทา งานที่มุ่งเพิ่มปริมาณและคุณภาพแล้ว
ยังเน้นบรรยากาศที่ผู้ปฏิบัติมีความสุขความพอใจและเต็มใจลงทุนลงแรง
เพื่อให้ผลงานบรรลุวัตถุประสงค์ที่ตั้งไว้ การทา งานในลักษณะดังกล่าวคือการจูงใจในการทา งาน (work
motivation) ซึ่งผู้ทา งานธุรกิจควรให้ความสา คัญและสนใจศึกษาเพื่อพัฒนางานให้เจริญก้าวหน้า
ในที่นี้จะกล่าวถึงความหมายของการจูงใจ ความเป็นมาและความสา คัญของการจูงใจในการทา งาน
ลักษณะและที่มาของแรงจูงใจ ทฤษฎีและการศึกษาเรื่องการจูงใจ
และการประยุกต์ความรู้เรื่องการจูงใจไปใช้ในงานธุรกิจ
5.1 ความหมายของการจูงใจ

2. ได้มีผู้ให้ความหมายของการจูงใจ ไว้มาก ในที่นี้จะยกตัวอย่าง 2-3 ความหมาย ดังนี้
ไมเคิล ดอมแจน (Domjan 1996:199)
อธิบายว่าการจูงใจเป็นภาวะในการเพิ่มพฤติกรรมการกระทา หรือกิจกรรมของบุคคล
โดยบุคคลจงใจกระทา พฤติกรรมนั้นเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ
แอนนิต้า อี วูลฟอล์ค (Anita E.Woolfolk 1995 : 130) ได้ให้ความหมายของการจูงใจว่า
การจูงใจเป็นภาวะภายในของบุคคลที่ถูกกระตุ้นให้กระทา พฤติกรรมอย่างมีทิศทางและต่อเนื่อง
นิภา แก้วศรีงาม กล่าวว่า การจูงใจเป็นสภาวะที่กระตุ้นให้บุคคลแสดงพฤติกรรมออกมา
เพื่อให้บรรลุเป้าหมายตามที่ผู้จูงใจกา หนด
จากคา อธิบายและความหมายดังกล่าว สรุปได้ว่าการจูงใจเป็นกระบวนการที่บุคคลถูกกระตุ้นจากสิ่งเร้า
โดยจงใจให้กระทา หรือดิ้นรนเพื่อให้บรรลุจุดประสงค์บางอย่างซึ่งจะเห็นได้ว่าพฤติกรรมที่เกิดจากการจูงใจ
เป็นพฤติกรรมที่มิใช่เป็นเพียงการตอบสนองสิ่งเราปกติธรรมดา
ลักษณะของการตอบสนองสิ่งเร้าปกติธรรมดาเช่น การขานรับเมื่อได้ยินเสียงเรียก
การหันไปมองเมื่อมีคนเดินผ่านหน้า การยกหูโทรศัพท์เมื่อมีกริ่งดังขึ้น
ตัวอย่างที่ยกมานี้เป็นการตอบสนองสิ่งเร้าที่ยังไม่จัดว่าเป็นการจูงใจ
ที่จะจัดว่าเป็นพฤติกรรมที่เกิดจาการจูงใจ เช่น
การที่เจ้าหน้าที่บัญชีพยายามทา บัญชีให้เรียบร้อยเพื่อต้องการคา ชมจากหัวหน้างาน
การที่พนักงานขายตั้งใจมาทา งานสม่า เสมอไม่ขาดงานและตั้งใจทา ยอดขายเพราะหวังจะได้รับความดีความ
ชอบเป็นกรณีพิเศษ การที่ผู้จัดการฝ่าบุคคลตั้งใจทา งานชิ้นหนึ่งเป็นอย่างดี
เพราะตระหนักในศักด์ิศรีของตัวเอง ฯลฯ ตัวอย่าง 3 ประการนี้ จะเห็นได้ว่าพฤติกรรมมีความเข้มข้น
มีทิศทาง มีเป้าหมายชัดเจนว่าต้องการไปสู่จุดใด จึงมิใช่พฤติกรรมทั่วๆ ไป
ที่เกิดจากการตอบสนองสิ่งเร้าธรรมดา นอกจากนั้น พฤติกรรมการจูงใจที่เกิดขึ้น
ยังเป็นผลเนื่องมาจากแรงผลักดัน หรือแรงกระตุ้นที่เรียกว่า แรงจูงใจ ซึ่งจะได้กล่าวโดยละเอียดต่อไป
5.2 ความเป็นมาและความสา คัญของการจูงใจในการทา งาน

3. 5.2.1 ความเป็นมาของการจูงใจในการทา งาน
การใช้กลยุทธ์เพื่อกระตุ้นการปฏิบัติงานของผู้ร่วมงานให้ไปสู่เป้าหมายที่ต้องการนั้นมิใช่ของใหม่ที่เพิ่งเริ่มเ
กิดขึ้นในเร็วๆ นี้ ในสมัยโบราณก็มีการใช้วิธีการดังกล่าวทั้งกับมนุษย์ด้วยกันและกับสัตว์ที่จัดเป็น
ผู้ร่วมงาน ด้วยเช่นกัน กลยุทธ์ที่นา มาใช้บางประการเป็นไปโดยทา ให้ผู้ปฏิบัติเกิดความพอใจ
สมัครใจที่จะทา กลยุทธ์บางประการแม้จะได้ผลในการสร้างแรงกระตุ้นให้ทา งานได้มากขึ้น
แต่ผู้ปฏิบัติอาจมีเจตคติทางลบต่อผู้บริหาร เพราะถูกเอารัดเอาเปรียบเกินไป
หรือบุคคลภายนอกอาจมองโดยไม่ยอมรับนัก เพราะเอารัดเอาเปรียบกัน
5.2.2 ความสา คัญของการจูงใจในการทา งาน
การทา ความเข้าใจเรื่องความสา คัญของการจูงใจในการทา งานอาจโดยตั้งปัญหาถาม-ตอบ
เกี่ยวกับพฤติกรรมของคนบางคนที่เราพบเห็นในชีวิตประจา วัน ตัวอย่างรายการปัญหา เช่น
เพราะอะไรนักวิทยาศาสตร์บางคนจึงใช้เวลามากมายเหลือเกินอยู่ในห้องทดลองบางคนใช้เวลาส่วนใหญ่เกื
อบตลอดชีวิตของเขาทีเดียวเพื่อการทดลองนั้นๆ
เพราะอะไรนักกีฬาบางคนจึงสู้ทนเหนื่อยยากกับการฝึกซ้อมซ้า ๆ ซากๆ เป็นเวลาแรมเดือน แรมปี
ก่อนเข้าแข่งขันกีฬานัดสา คัญ เพราะอะไรคนบางคนจึงยอมอดทน เสียสละ ทา งานหนัก
และใช้พลังทั้งหมดในตัวตลอดชีวิตของเขา
เพื่อการค้นพบโลกอนาคตในบางลักษณะที่ยังไม่มีใครพบได้มาก่อน
ในขณะที่คนบางคนทา ในลักษณะเดียวกัน
แต่เพื่อการค้นหาร่องรอยอดีตของโลกดึกดา บรรพ์ไม่สนใจใฝ่รู้ในโลกอนาคต เป็นต้น
จากตัวอย่างปัญหาที่ยกมานี้ คา ตอบต่อปัญหาดังกล่าวคือ
เพราะพฤติกรรมเหล่านั้นมีสิ่งผลักดันหรือมีแรงจูงใจให้เกิดขึ้น คือ เป็นพฤติกรรมที่มีการจูงใจ
พฤติกรรมที่เกิดจากการจูงใจจะเป็นพฤติกรรมที่มีความเข้มข้น จริงจัง ลงทุนลงแรง
กระทา ในสิ่งนั้นเพื่อให้ผลงานหรือผลการกระทา บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ

4. กล่าวสรุปเป็นข้อๆ ถึงความสา คัญของการจูงใจในการทา งานได้ดังนี้
5.2.1.1 การจูงใจช่วยเพิ่มพลังในการทา งานให้บุคคล
พลัง (energy) เป็นแรงขับเคลื่อนที่สา คัญต่อการกระทา หรือพฤติกรรมของมนุษย์ ในการทา งานใดๆ
ถ้าบุคคลมีแรงจูงใจในการทา งานสูง ย่อมทา ให้ขยันขันแข็ง กระตือรือร้น กระทา ให้สา เร็จ
ซึ่งตรงกันข้ามกับบุคคลที่ทา งานประเภท “เช้าชาม เย็นชาม” ที่ทา งานเพียงเพื่อให้ผ่านไปวันๆ
5.2.1.2 การจูงใจช่วยเพิ่มความพยายามในการทา งานให้บุคคล
ความพยายาม (persistence) ทา ให้บุคคลมีความมานะ อดทน บากบั่น
คิดหาวิธีการนาความรู้ความสามารถและประสบการณ์ของตนมาใช้ให้เป็นประโยชน์ต่องานให้มากที่สุด
ไม่ท้อถอยหรือละความพยายามง่ายๆ แม้งานจะมีอุปสรรคขัดขวาง
และเมื่องานได้รับผลสา เร็จด้วยดีก็มักคิดหาวิธีการปรับปรุงพัฒนาให้ดีขึ้นเรื่อยๆ
5.2.1.3 การจูงใจช่วยให้เกิดการเปลี่ยนแปลงรูปแบบการทา งานของบุคคล
การเปลี่ยนแปลง (variability) รูปแบบการทา งานหรือวิธีทา งานในบางครั้ง
ก่อให้เกิการค้นพบช่องทางดาเนินงานที่ดีกว่าหรือประสบผลสาเร็จมากกว่า
นักจิตวิทยาบางคนเชื่อว่าการเปลี่ยนแปลงเป็นเครื่องหมายของความเจริญก้าวหน้าของบุคคล
แสดงให้เห็นว่าบุคคลกา ลังแสวงหาการเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ให้ชีวิต บุคคลที่มีแรงจูงใจในการทา งานสูง
เมื่อดิ้นรนเพื่อจะบรรลุวัตถุประสงค์ใดๆ
หากไม่สา เร็จบุคคลก็มักพยายามค้นหาสิ่งผิดพลาดแลยพยายามแก้ไขให้ดีขึ้นในทุกวิถีทาง
ซึ่งทา ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงการทา งานจนในที่สุดทา ให้ค้นพบแนวทางที่เหมาะสมซึ่งอาจจะต่างไปจากแน
วเดิม
5.2.1.4 การจูงใจในการทา งานช่วยเสริมสร้างคุณค่าของความเป็นคนที่สมบูรณ์ให้บุคคล

5. บุคคลที่มีแรงจูงใจในการทา งาน จะเป็นบุคคลที่มุ่งมั่นทา งานให้เกิดความเจริญก้าวหน้า
และการมุ่งมั่นทา งานที่ตนรับผิดชอบให้เจริญก้าวหน้า จัดว่าบุคคลผู้นั้นมีจรรยาบรรณในการทา งาน (work
ethics) ผู้มีจรรยาบรรณในการทา งานจะเป็นบุคคลที่มีความรับผิดชอบ มั่นคงในหน้าที่ มีวินัยในการทา งาน
ซึ่งลักษณะดังกล่าวแสดงให้เห็นถึงความสมบูรณ์
ผู้มีลักษณะดังกล่าวนี้มักไม่มีเวลาเหลือพอที่จะคิดและทา ในสิ่งที่ไม่ดี
จากที่กล่าวมาทั้ง 4 ประการ จะเห็นได้ว่า องค์การใดที่มีทรัพยากรบุคคลซึ่งมีแรงจูงใจในการทา งานสูง
ย่อมส่งผลให้องค์การนั้นๆ บรรลุเป้าหมายที่ต้องการ เจริญก้าวหน้า
เพราะพนักงานดังกล่าวจะทุ่มเทพลังงานและความสามารถอย่างเต็มที่และโดยไม่รู้จักเหน็ดเหนื่อยเพื่อให้ผล
งานสาเร็จตามนโยบายและเป้าหมายของงาน
นอกจากนั้นยังมีบุคคลอีกส่วนหนึ่งซึ่งเชื่อว่าการสร้างแรงจูงใจให้บุคคลมุ่งมั่นทา งานให้เจริญก้าวหน้า
ยังช่วยเสริมสร้างความเป็นคนที่สมบูรณ์ให้แก่ผู้นั้น ช่วยให้ใช้ชีวิตอย่างมีความหมาย
และช่วยสร้างคนให้ดีได้เพราะการทา งานเป็นหัวใจสา คัญส่วนหนึ่งของชีวิตมนุษย์ ทา ให้ชีวิตมีคุณค่า