1. PHÁT TRI N NUÔI TR NG THU S N VEN BI N
ÁN VIE/97/030
NG D N QU N LÝ CH T L NG
C TRONG AO NUÔI TÔM SÚ DÀNH
CHO NG I NUÔI TR NG THU S N
HÀ N I 7/2004
THU S N CH NG TRÌNH PHÁT TRI N LHQ CH C L NG NÔNG
TH GI I

2. CL C
C L C ................................................................................................................................................. 2
1. GI I THI U...................................................................................................................................... 3
1.1. i t a ......................................................................................................................................... 3
1.2. Cách thu m u n c trong ao nuôi................................................................................................. 3
1.3. Các y u t c n theo dõi và t n su t thu m u ................................................................................. 3
1.4. Ch n m thu m u n c trong ao nuôi ........................................................................................ 4
2. CÁCH THEO DÕI CÁC THÔNG S MÔI TR NG N C ....................................................... 5
2.1. Nhi t ....................................................................................................................................... 5
2.2. pH.......................................................................................................................................... 5
2.3. m n (S0/00).............................................................................................................................. 5
2.4. Ô xy hoà tan (DO)........................................................................................................................ 6
2.5. trong ...................................................................................................................................... 6
2.6. sâu ......................................................................................................................................... 7
2.7. Màu n c..................................................................................................................................... 7
2.8. Amonia (NH3), Hydrosul fide (H2S), ki m................................................................................. 7
3. TS L U Ý KHI S D NG THU C HOÁ CH T TRONG AO NUÔI TÔM SÚ. ................ 8
4. TÀI LI U THAM KH O................................................................................................................ 10
5. PH L C......................................................................................................................................... 11
2

3. 1. GI I THI U
1.1. it a
Hi n nay nuôi tôm ang là m t ngành s n xu t em l i l i nhu n cao và
thu hút nhi u h nông dân tham gia. khu v c B c Trung B , ph n l n bà
con tham gia NTTS là nh ng ng i ít kinh nghi m chuy n t nông nghi p
ho c các ngh khác sang. Do ó, hi u bi t v s sinh tr ng, phát tri n và các
yêu c u v ch t l ng môi tr ng n c cho tôm tôm c a bà con có nhi u h n
ch . u này ã d n n ô nhi m, d ch b nh, hi u qu kinh t th p ho c th t
i nhi u n i.
Nh m t o u ki n cho bà con c ng c nh ng hi u bi t c b n v qu n
lý ch t l ng n c, nâng cao k thu t nuôi, b o v môi tr ng và tri n n
nh s n xu t chúng tôi biên so n cu n tài li u "H ng d n qu n lý ch t
ng n c trong ao nuôi tôm sú" này. ây là k t qu nghiên c u th nghi m
"Qu n lý môi tr ng trong NTTS ven bi n B c Trung B " c ti n hành
trong 2 n m trên 20 mô hình, 800 h nuôi tôm c a d án VIE/970/30. Bên
nh ó, chúng tôi c ng ã tham kh o các tài li u có uy tín c a các chuyên gia
tôm trong và ngoài n c. Do u ki n ao m c a t ng vùng có th r t
khác nhau nên vi c áp d ng tài li u này c n ph i linh ng cho phù h p v i
u ki n t ng ao nuôi t ng th i m c th . Cu n sách này có th giúp bà
con hi u c t m quan tr ng và các bi n pháp duy trì ch t l ng n c trong
ao nuôi có c s kh c ph c khi môi tr ng bi n ng theo chi u h ng b t
i c ng nh rút kinh nghi m cho các v nuôi sau.
1.2. Cách thu m u n c trong ao nuôi
1.3. Các y u t c n theo dõi và t n su t thu m u
• o các các thông s ch t l ng n c b ng các máy móc thi t b , cho
t qu chính xác.
• Các y u t thông th ng nh Nhi t , Oxy, pH, mu i, trong,
c n c nên o 2 l n/ngày (lúc 5-6 h sáng và 2-3 h chi u).
• Các y u t NH3, H 2S, ki m, COD o nh k 2 l n/tháng (n u có
u ki n).
• li u o c c ng nh các hi n t ng quan sát c c n ph i ghi
chép vào s theo dõi (nh t ký nuôi tôm).
3

4. 1.4. Ch n m thu m u n c trong ao nuôi
Ch n ra 3 v trí trong khu nuôi thu m u g m ao l ng ch a n c, ao nuôi và
ao x lý ch t th i ho c kênh th i. m o và l y n c phân tích nên cách b
kho ng 2m, n i có sâu trung bình.
Chú ý: tr c khi th tôm, ho c tr c khi c p n c vào ao nuôi tôm c n ki m
tra, thu m u phân tích n c m ng c p u vào.
Ao nuôi 1
Ao Ao x
ng c p
ng th i
ch a Ao nuôi 2 lý ch t
ng th i
Ao nuôi 3
Hình 1: S m t ch n m thu m u trong m t khu (tr i tôm) nuôi
tôm
H×nh 2 C¸c ®iÓm thu mÉu n-íc trong 1 ao nu«i t«m
4

5. 2. CÁCH THEO DÕI CÁC THÔNG S MÔI TR NG
C
2.1. Nhi t
o b ng nhi t k thu ngân. Tuy v y, các máy o Oxy hay pH c ng th ng
o luôn c nhi t .
Chú ý: khi o c n toàn b nhi t k ng p trong n c, u nhi t k cách m t
ao 30cm, h i nghiêng sao cho có th c k t qu (xem hình 2).
5ocm
Hình 2: Thao tác nhi t k và máy pH khi s d ng o trong ao nuôi tôm
Nhi t cho phép trong ao nuôi tôm sú là 26-33 0C, t t nh t là 28-300C.
Nhi t trong m t ngày dao ng không quá 50C. N u nhi t qua cao, nên
ti n hành thay b t 10-30% n c. ào ao và duy trì sâu m c n c 1,2-1,8m
nhi t n c ít dao ng. Chú ý ki m tra các thông s khác nh pH, NH3,
H2S tr c khi thay ho c thêm n c trong quá trình nuôi.
2.2. pH
• Máy o pH: Ph i hi u ch nh máy tr c khi o và r a s ch u o b ng
c ng t s ch và lau b ng v i m m s ch sau khi s d ng.
• o pH b ng b Test ph i theo h ng d n s d ng cho t ng lo i Test c
th . N u không có máy thì s d ng g y quì. Tuy v y gi y qu cho k t qu
không chính xác l m.
pH cho phép trong ao nuôi tôm sú là 7.5-8.5, t t nh t là 7.8-8.2. Có th
dùng vôi nâng pH n u pH trong ao th p, c bi t là sau nh ng t m a
n. Ao có nhi u t o có th làm pH cao. Trong tr ng h p này, thay n c hay
dùng ng, axit axetic làm gi m pH.
2.3. m n (S0/00)
Có hai cách o m n ph bi n là dùng máy hay dùng t tr ng k .
• Dùng T tr ng k : Múc n c ao vào xô nh a, dùng c c thu tinh s ch
y vào ng ong c a máy. Th t t ph n c a máy (ph n có ch a các
tinh th ) cho n c tràn ra t t . Ch n khi c t c n nh (không còn
dao ng) thì ta có giá tr m n c n o. c k t qu và ghi vào s theo
dõi sau ó r a máy b ng n c s ch và y n p l i.
5

6. • Dùng máy o m n: Ki m tra máy b ng n c c t hay n c ng t r i hi u
ch nh m n v 0 tr c khi o. Múc n c ao vào xô nh a, l y 1 gi t nh
lên u c, y n p, a lên m t h ng lên phía có ánh sáng m t tr i.
c k t qu và ghi vào s theo dõi sau ó r a u u c b ng n c s ch
và y n p l i.
2.4. Ô xy hoà tan (DO)
Dùng máy o Oxy (Oxy Meter) theo các b c sau:
1. Kh i ng, hi u ch nh máy theo h ng d n c a nhà s n xu t.
2. Nhúng u o xu ng v trí c n o.
3. Rê u o trong n c cho t i khi các s trên màn hình n nh (không
nh p nháy) thì d ng l i.
4. c k t qu và ghi vào s nh t ký, sau ó r a u o b ng n c s ch,
y n p.
Hàm l ng ô xy hoà tan cho phép trong ao nuôi tôm sú là 3-12 mg O2/l, t t
nh t là 4-7 mgO2/l. Trong ao nuôi bán thâm canh hay thâm canh, c n có máy
qu t n c khi n ng Oxy th p h n 3mg/l thì ph i ch y máy qu t, c
bi t là khi th i ti t âm u, vào cu i v nuôi hay vào lúc g n sáng.
2.5. trong
trong có th c do b ng hai cách sau:
Dùng a: Sechhi o trong có hình tròn g m 2 n a en tr ng ng kính
20 cm, gi a móc xuy n nh (ho c inh) n i v i dây treo (ho c g y).
1. Khi o, th a theo phu ng th ng ng cho t i khi không phân bi t
c 2 màu en/tr ng trên m t a.
2. c k t qu trên dây ho c th c- ó chính là trong c a n c ao ( n
là cm).
Hình 3: d ng c xác nh trong ( a sechii)
o b ng tay:
1. Xoè bàn tay ra sao cho bàn tay vuông góc v i c tay.
2. n bàn tay t t xu ng n c cho t i khi không nhìn th y các ngón tay.
Kho ng cách t m t n c n bàn tay chính là trong c a ao (cm).
6

7. 2.6. sâu
sâu o b ng th c chia v ch:
1. óng th c (b ng nh a ho c g ) cao 2.0-2.5 m, r ng 10-15cm trên có
các v ch o c ánh d u rõ ràng b ng s n màu sao cho d c xu ng
áy ao v trí sao cho ph n ánh m c n c trung bình trong ao.s
2. Hàng ngày quan sát sâu (kho ng cách t m t n c n áy ao) t
các v ch s n này ( n v cm).
2.7. Màu n c
Múc n c ao t t vào l thu tinh 200-250ml cho t i 90% dung tích l .
a lên ngang t m m t quan sát xác nh màu trên n n tr ng và so sánh theo
dãy màu sau:
• Xanh m • Vàng t
• Nâu m • Trong
• Vàng nâu • c phù sa
Hình 5: ng so sánh màu n c trong ao nuôi tôm
Chú ý: Màu n c th ng do t o và các c n v n trong ao mang l i. N u ao có
màu xanh quá m do t o thì ph i ng ng bón phân hay thay n c. Có th
dùng m t s hoá ch t hay CPSH làm k t t a các ch t c n v n.
u n c có màu s c hay mùi l ph i có bi n pháp thay n c hay x lý b ng
ch ph m sinh h c (CPSH) hay hoá ch t phù h p.
2.8. Amonia (NH3), Hydrosul fide (H2S), ki m
d ng các lo i Test này theo h ng d n c a nhà s n xu t. Khi mua
Test nhà s n xu t s cung c p cho bà con h ng d n cho t ng ch tiêu c th .
Giá c a m i lo i Test dao ng t 90.000-200.000 .
7

8. 3. TS L U Ý KHI S D NG THU C HOÁ CH T
TRONG AO NUÔI TÔM SÚ.
nguyên t c, chúng tôi khuy n cáo t t nh t là h n ch th p nh t vi c s
ng thu c hoá ch t trong qu n lý môi tr ng ao nuôi tôm sú. Nên áp d ng
các bi n pháp k thu t nh thi t k ao ch a l ng, sâu ao trên 1m, duy trì
màu n c, bón vôi nh k vv...và s d ng các ch ph m sinh h c qu n lý
môi tr ng. B t c d m i ph i s d ng hoá ch t, h n ch th p nh t s d ng
hoá ch t ngay trong ao nuôi.
Trong nh ng tr ng h p b t kh kháng, d án khuy n cáo cán b ch nên s
ng vôi (các lo i), Formol, Zeolite, Chlorinre, BKC, ng cát, Thu c tím
(KMnO4), H2O2 ây là nh ng ch ph m s d ng khá hi u qu và không gây
nhi u nguy hi m cho tôm, môi tr ng và s c kh e ng i s d ng. Tuy nhiên
khi s d ng hoá ch t, c n tham kh o ý ki n c a cán b k thu t, ho c ch c
bán s n ph m, ng i s d ng có kinh nghi m. Nghe h ng d n c n th n
tr c khi s d ng tránh nh h ng n s c kho , tôm nuôi và môi tr ng.
Riêng v i các lo i b nh vi khu n, cán b ch nên s d ng kháng sinh vào các
ngày nuôi th 20-30 và tr c khi thu tôm 30 ngày. Sau ó không c dùng
a vì có th lô tôm ó s không c xu t kh u, nh h ng n uy tín tôm
nuôi Vi t Nam trên th tr ng th gi i.
Hi n nay có r t nhi u thu c, ch ph m sinh h c (men vi sinh) c khuy n
cáo s d ng phòng tr b nh, c bi t là b nh do virus nh m tr ng, u
vàng vv...các ch ph m x lý áy và qu n lý môi tr ng. Tuy nhiên ây còn
ang là tài c nghiên c u nhi u và không ph i ai, lúc nào c ng dùng
c vì chúng có tính 2 m t (tích c c và tiêu c c) và s r t nguy hi m n u
qu n lý và s d ng không úng cách. Hi n t i chúng tôi ch khuy n cáo cán
nên s d ng BRF2, Aqucbac, Baccilus 1070, Power pack ho c Pond
Clearer. ây là các ch ph m này ã c các nông h tham gia th nghi m
i d án n m 2002, cho k t qu t t.
Có môt th c t là các tài li u h ng d n nuôi tôm hi n t i u s d ng các ký
hi u ppm ch n ng các lo i thu c hoá ch t s d ng. u này gây khó
kh n cho cán b vì không ghi u các n v qui i. Chúng tôi xin h ng d n
n gi n nh sau:
8

9. ng 4: H ng d n c các ký hi u ppm trong các tài li u t p hu n.
ng d n s d ng
Tài li u ghi
ng l ng ng r n (b t)
Có ngh a là 10 ml Chlorine Có ngh a là 10 mg
hoà tan trong 1 m3 n c ao Chlorine hoà tan trong 1 lít
nuôi tôm. c ao nuôi tôm.
Ho c 10 lít Chlorine hoà Ho c là 10 g Chlorine hoà
tan trong 1000 m3 n c ao tan trong 1 m 3 n c ao
d ng Chlorine 10
nuôi tôm. nuôi tôm.
ppm
Ho c 100 lít Chlorine hoà Có ngh a 10 kg dùng cho
tan trong 10.000 m3 n c 1000 m3 n c ao, hay 100
ao nuôi tôm (ao sâu 1 m, kg Chlorine dùng cho
di n tích 1 ha). 10.000 m3 ( di n tích 1 ha,
sâu 1 m)
9

10. 4. TÀI LI U THAM KH O
1. V Th Tr , 1994. i ti n k thu t nuôi tôm t i Vi t Nam. Nhà xu t b n nông
nghi p, Hà N i (202 trang).
3. V Ngh Cá-B Thu s n, 1999. i áp v môi tr ng và b nh tôm nuôi. NXB
Nông nghi p, Hà N i (36 trang).
4. Ponlerd Chanratchackool et al, 1999. Qu n lý s c kho trong ao nuôi tôm. B n d ch
a Nguy n Anh Tu n và ctv. Khoa Thu s n i H c C n Th , C n Th (153 trang).
5. Nguy n c H i, 2000. Qu n lý ch t l ng n c trong nuôi tr ng thu s n, Vi n
nghiên c u NTTS I. B c Ninh (40 trang).
7. Nguy n V n H o và ctv, 2001. thu t nuôi tôm sú, Vi n nghiên c u nuôi tr ng thu
n II. TP H Chí Minh (42 trang-tài li u t p hu n D án VIE97030).
9. C c Môi tr ng, 2001. tay h ng d n quan tr c và phân tích n c bi n (d th o).
Khoa h c Công ngh và Môi tr ng, Hà N i (74 trang).
10. Tr n Th Vi t Ngân, 2002. i và áp v k thu t nuôi tôm sú, NXB nông nghi p,
TP H Chí Minh (191 trang).
14. Công ty TNHH th c n ch n nuôi C.P, 2002. Vi t Nam. thu t nuôi tôm sú, ng
Nai (51 trang).
15. L i Th ng D ng, 2002. thu t nuôi tôm n c m n. Trung tâm nghiên c u và phát
tri n Vùng-B KHCN và MT, Hà N i (60 trang).
10

11. 5. PH L C
Ph l c: M u báo cáo ph n h i thông tin môi tr ng n c c a nông dân cho
a ph ng và các c quan liên quan.
ng Hoà xã H i ch Ngh a Vi t Nam
c l p-T do-H nh phúc
Ngày. tháng.....n m 200
Gi y ph n h i thông tin ch t l ng n c
Kính g i: ông....ch t ch UBND xã A, ch t ch HXT Nuôi tr ng thu s n A
Tên tôi là :Nguy n v n X.
a ch Xóm B, huy n C, t nh D.
Xin thông báo m t s v n sau:
Vào h i...gi ngày...tháng… n m 2003, sau khi quan sát ao tôm thu c a bàn xã
tôi phát hi n màu n c.....tôm n i u, có d u hi u....Tôi ã xác nh m t s y u
môi tr ng n c và nh n th y: nhi t ...., pH, m n... trong...màu
c...NH3, H2S, ki m....(kèm b ng theo dõi k t qu phân tích ch t l ng
c)
ngh HTX b trí ho c liên h v i c quan thu s n vv... c cán b k thu t
xu ng xem xét, thông báo cho nh ng ng i nuôi khác và bàn bi n pháp giúp
gia ình gi i quy t.
Tôi xin chân thành c m n !
Nguy n V n X
Ký tên
11

12. ts a ch liên h c h tr và gi i áp các v ng
c
1. Trung Tâm quan tr c và c nh báo môi tr ng và d ch b nh
thu s n. Vi n Nghiên c u Nuôi tr ng Thu s n I
a ch : ình B ng - T S n - B c Ninh
n tho i: 04 – 8780102, Fax: 04 – 8785748
Trung tâm th c hi n các d ch v v theo dõi môi tr ng và d ch b nh.
Tr c khi th gi ng hay trong khi nuôi, bà con có th g i m u tôm ki m
các b nh m tr ng, MBV và b nh u vàng...
3. Chi C c B o v Ngu n l i Thanh Hoá
a ch : 103 Nguy n Trãi, Thành ph Thanh Hoá
n tho i: 037 – 852895, Fax: 037-851361
4. Thu s n Ngh An, Thành ph Vinh
n tho i: 038-
Tr c khi th gi ng hay trong khi nuôi, bà con có th g i m u tôm ki m
các b nh m tr ng, MBV và b nh u vàng...
5. Phân vi n Nghiên c u Nuôi tr ng thu s n B c Trung b
a ch : Th xã C a Lò, Ngh An
n tho i: 038 – 951343
6. Chi C c B o v Ngu n l i Hà T nh
a ch : 113 ng Hà Huy T p, ph ng Nam Hà, th xã Hà T nh, t nh Hà
nh
n tho i: 039 – 855746, Fax: 039 - 859983
7. Chi C c Ngu n l i Thu s n Qu ng Bình
a ch : S 2 Lê Thành ng, Th xã ng H i, t nh Qu ng Bình
n tho i: 052 824028
8. Chi C c Ngu n l i Thu s n Qu ng Tr
a ch : 63 Tr n H ng o, th xã ông Hà, t nh Qu ng Tr
n tho i: 053 – 850075, Fax: 053 - 852527
9. Thu s n Th a Thiên Hu , Thành ph Hu
a ch : 53 ng Nguy n Hu , thành ph Hu
n tho i: 054- 825552, Fax: 054-822411
12

13. Ch tiêu
m thu m u Nhi t pH ô NH3 H2S Màu áy Tình tr ng Th i Ghi
n trong sâu xy ki m c ao tôm ti t chú
Ao nuôi
Ao ch a
Kênh th i (ao
lý th i)
Kênh c p
(sông)
Tu i tôm....c tôm...con/kg Ngày...tháng...n m 200…
ng s li u này bà con c n gi l i, so sánh v i tiêu chu n ng ng cho tôm có bi n pháp qu n lý thích h p ng th i
khi g p cán b k thu t có th h i x lý, làm c s úc rút kinh nghi m cho v sau.
1