1. “...หลักสำคัญว่ ำต้ องมีนำบริโภค นำใช้ นำเพื่อกำร
้ ้ ้
เพำะปลูก เพรำว่ ำชีวตอยู่ท่ ีน่ ัน ถ้ ำมีนำคนอยู่ได้ ถ้ ำไม่ มีนำ
ิ ้ ้
คนอยู่ไม่ ได้ ไม่ มีไฟฟำคนอยู่ไม่ ได้ แต่ ถ้ำมีไฟฟำไม่ มีนำคน
้ ้ ้
อยู่ไม่ ได้ ...”

2. • การพัฒนาลุ่มนาป่ าสั กได้ เริ่มมาตั้งแต่ การก่ อสร้ างเขือนพระราม ๖ เมือ พ.ศ. ๒๕๕๘ ซึ่งในครั้ง
้ ่ ่
นั้นเป็ นเพียงการแก้ไขปัญหาขาดแคลนนาในระดับหนึ่ง เนื่องจากการพัฒนาและการขยายตัวทาง
้
เศรษฐกิจและสั งคมมีไม่ มากนัก แต่ ในเวลาต่ อมาเมือจานวนประชาชนเพิมมากขึน มีการขยาย
่ ่ ้
พืนทีเ่ กษตรกรรมและการพัฒนาประเทศในด้ านต่ าง ๆ อย่ างกว้ างขวาง เป็ นผลทาให้ เกิดการขาด
้
แคลนนา เนื่องจากราษฎรในพืนทีลุ่มนา นานามาใช้ โดยไม่ ประหยัด ประกอบกับในช่ วงฤดูนา
้ ้ ่ ้ ้ ้
หลาก บริเวณลุ่มนาป่ าสั ก และบริเวณลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่ าง มักจะประสบปัญหาอุทกภัย
้ ้
บ่ อยครั้ง และบางปี ได้ รับความเสี ยหายรุนแรงดังเช่ น ปี ๒๕๓๘ ทาให้ รัฐบาลหันมาให้ ความสนใจ
ในการพัฒนาลุ่มนาป่ าสั กอย่ างเร่ งด่ วน
้
ลุ่มนาป่ าสั ก เป็ นลุ่มนาขนาดกลางและเป็ นสาขาสาคัญของลุ่มนาเจ้ าพระยา โดยมีพนทีล่ ุมนา
้ ้ ้ ื้ ่ ้
ประมาณ ๑๔,๕๒๐ ตารางกิโลเมตร และมีปริมาณนาท่ าเฉลียทั้งปี ประมาณ ๒,๔๐๐ ล้ านลูกบาศก์
้ ่
เมตร แต่ เนื่องจากลักษณะลุ่มนาแห่ งนี้ มีความลาดชันสู ง จึงมีผลทาให้ ในฤดูฝน กระแสนาไหล
้ ้
หลากจากด้ านบนลงมาอย่ างรวดเร็ว บ่ าล้ นตลิง ท่ วมและทาความเสี ยหายให้ กบเรือกสวนไร่ นา
่ ั
ตลอดจนบ้ านเรือนและทรัพย์ สินของราษฎรเป็ นประจาทุกปี ส่ งผลกระทบถึงพืนทีในบริเวณ
้ ่
กรุงเทพมหานคร และปริมณฑลอีกด้ วย ในทางกลับกัน ในฤดูแล้ ง มักจะประสบปัญหาขาดแคลน
นาใช้ เพือการเกษตร แม้ จะได้ รับนาจากแม่ นาเจ้ าพระยามาช่ วยเสริมแต่ กยงไม่ เพียงพอ
้ ่ ้ ้ ็ั

3. • ความแห้ งแล้ งเพราะขาดแคลนนา และอุทกภัย เกิดขึนเกือบเป็ นประจาทุกปี ในตลอดระยะเวลาหลาย
้ ้
ทศวรรษที่ผ่านมา สร้ างความเดือดร้ อนให้ กบราษฎร และทวีความรุ นแรงเพิมขึนเรื่อย ๆ
ั ่ ้
กระทบกระเทือนฐานะความมั่นคงทางเศรษฐกิจในพืนที่ ประกอบด้ วยโรงงานอุตสาหกรรม พืนที่
้ ้
เกษตรกรรม และชุมชนต่ าง ๆ ที่นับวันจะหนาแน่ นยิงขึน พระบาทสมเด็จพระเจ้ าอยู่หัวฯ ทรงทราบ
่ ้
ด้ วยพระเนตรพระกรรณ ด้ วยทรงห่ วงใยยิง ได้ พระราชทานพระราชดาริ เมื่อวันที่ ๑๙ กุมภาพันธ์
่
๒๕๓๒ ให้ กรมชลประทานศึกษาความเหมาะสม เพือดาเนินการก่อสร้ างโครงการเขือนเก็บกักนาแม่
่ ่ ้
นาป่ าสัก โดยได้ ดาเนินการศึกษาถึงผลกระทบที่เกิดขึนกับสิ่ งแวดล้อมจากการก่อสร้ างเขือน แนว
้ ้ ่
ทางแก้ ไข และเลือกจุดที่เหมาะสมที่จะก่อสร้ างเขือน โดยได้ เลือกจุดที่จะก่อสร้ างเขือนเก็บนาแม่ นาป่ า
่ ่ ้ ้
สักไว้ ๓ แห่ งประกอบด้ วย
แห่ งที่ ๑ อยู่ที่ตาบลท่ าคล้อ อาเภอแก่ งคอย จังหวัดสระบุรี
แห่ งที่ ๒ อยู่ที่ตาบลมะนาวหวาน อาเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี
แห่ งที่ ๓ อยู่ที่ตาบลหนองบัว อาเภอพัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี

4. • ผลจาการศึกษาปรากฏว่ า เขือนแห่ งที่ ๓ ให้ ผลตอบแทนทางเศรษฐกิจสู งที่สุด มีความเหมาะสม
่
ที่จะดาเนินการก่ อสร้ าง โดยกรมชลประทานได้ ดาเนินการก่ อสร้ างเขือนเก็บกักนาแม่ นาป่ าสั ก
่ ้ ้
ตั้งแต่ วนที่ ๒ ธันวาคม ๒๕๓๗ แล้ วเสร็จเมือวันที่ ๓๐ กันยายน ๒๕๔๒
ั ่
งานพัฒนาแหล่ งนาเพือการเกษตร และการอุปโภคบริโภค เป็ นงานจัดหานาเพือช่ วยเหลือพืนที่
้ ่ ้ ่ ้
เพาะปลูก และชุ มชนทีขาดแคลนนา โดยโครงการพัฒนาลุ่มนาป่ าสั กอันเนื่องมาจากพระราชดาริ
่ ้ ้
ได้ ช่วยพัฒนาแหล่ งนา และจัดการทรัพยากรนา เสริมนาชลประทานให้ กบพืนทีโครงการ
้ ้ ้ ั ้ ่
ชลประทานเดิม ในบริเวณทุ่งเจ้ าพระยาตะวันออกตอนล่ างประมาณ ๒,๒๐๐,๐๐๐ ไร่ รวมทั้งเป็ น
แหล่ งนาเพือการเกษตรสาหรับพืนทีชลประทานทีจะเปิ ดใหม่ ในเขตจังหวัดลพบุรีและสระบุรี
้ ่ ้ ่ ่
คิดเป็ นพืนที่ ๑๔๔,๕๐๐ ไร่ เป็ นงานก่อสร้ างระบบชลประทาน ดาเนินการในปี พ.ศ. ๒๕๔๓-
้
๒๕๔๘ รวม ๖ ปี

5. • การอุปโภคบริโภค และการอุตสาหกรรม มีความต้ องการใช้ นาในปริมาณทีมาก รองลงไปจาก
้ ่
การเกษตร การเก็บกักนาไว้ในอ่างเก็บนาเขือนป่ าสักชลสิทธิ์ แล้วระบายลงมาในลานาป่ าสัก โดยการ
้ ้ ่ ้
จัดสรรนาให้ มีนาอย่างเพียงพอตลอดทั้งปี จะช่ วยให้ ประชาชนสองฝั่งลานาป่ าสัก ในเขตอาเภอ
้ ้ ้
พัฒนานิคม จังหวัดลพบุรี อาเภอวังม่ วง อาเภอแก่ งคอย และอาเภอเมือง จังหวัดสระบุรี มีนาใช้้
สาหรับอุปโภคบริโภคได้ ตลอดทั้งปี รวมทั้งการผลิตนาประปาของอาเภอเมืองสระบุรี และชุมชน
้
ใกล้ เคียง ตลอดจนกรุ งเทพมหานครและปริมณฑล ด้ วยเหตุนีปัญหาการขาดแคลนนา โดยเฉพาะนา
้ ้ ้
กินนาใช้ สาหรับคนในเมืองจึงไม่ ใช่ เรื่องที่จะน่ าวิตกอีกต่อไป
้
นอกจากนีนักธุรกิจและนักลงทุนจานวนมาก ที่ได้ เข้ าไปขยายกิจการก่อตั้งโรงงานอุตสาหกรรม
้
ในพืนที่จังหวัดลพบุรี และจังหวัดสระบุรี ซึ่งถือเป็ นแหล่ งอุตสาหกรรมทีสาคัญอีกแห่ งหนึ่งของภาค
้ ่
กลาง จะมีความมั่นใจมากขึน เพราะได้ รับนาจากเขือนป่ าสักชลสิ ทธิ์ส่งมา เพือใช้ ในกระบวนการผลิต
้ ้ ่ ่
สิ นค้ าได้ อย่างต่ อเนื่อง โดยเฉพาะในพืนทีอาเภอแก่ งคอย และอาเภอเมืองสระบุรี อันจะทาให้ การ
้ ่
ส่ งเสริมพัฒนาอุตสาหกรรมในภูมิภาคนี้ ที่ได้ มการดาเนินมาอย่างต่ อเนื่องขยายตัวเพิมมากขึน ส่ งผล
ี ่ ้
ให้ รายได้ จากสิ นค้ าส่ งออกในภาคอุตสาหกรรมของประเทศไทยเพิมมากขึนด้ วย
่ ้

6. • นอกเหนือจากประโยชน์ ทได้ รับข้ างต้ นแล้ ว ลักษณะโครงการของเขือนป่ าสักชลสิ ทธิ์ทพเิ ศษแตก
ี่ ่ ี่
ต่ างไปจากเขือนขนาดใหญ่ ทั่วไป คือ มีลกษณะทางกายภาพค่ อนข้ างแบนราบพืนที่ผิวนากว้ าง
่ ั ้ ้
ใหญ่ ลึกโดยเฉลียประมาณ ๑๕-๑๗ เมตร มีความเหมาะสมกับการเป็ นแหล่ งเพาะพันธุ์สัตว์ นา
่ ้
และแหล่ งประมงทีสาคัญแห่ งใหม่ ของประเทศ การสร้ างเขือนป่ าสั กชลสิ ทธิ์ ยังช่ วยทาให้ เพิม
่ ่ ่
ความชุ่ มชื้นในบริเวณนาใต้ ดน บริเวณรอบอ่ างเก็บนา และบริเวณท้ ายนา มีระดับสู งขึน เป็ นการ
้ ิ ้ ้ ้
ฟื้ นฟู และพัฒนาสิ่ งแวดล้ อมทีสมบูรณ์ ให้ กับระบบนิเวศน์ โดยรวม ยิงไปกว่ านั้น ด้ วยทิวทัศน์ ที่
่ ่
สวยงาม การคมนาคมเข้ าสู่ โครงการสะดวกสบาย จึง เป็ นแหล่ งท่ องเทียวทีสาคัญแห่ งหนึ่ง อีกทั้ง
่ ่
มีการจัดโครงการต่ าง ๆ เพือส่ งเสริมการท่ องเทียว เช่ น การท่ องเทียวรถไฟ และการเข้ าชม
่ ่ ่
พิพธภัณฑ์ ลุ่มนาป่ าสั ก ซึ่งจัดแสดงอารยธรรมและวัตถุโบราณทีขุดค้ นได้ จากพืนทีอ่างเก็บนา
ิ ้ ่ ้ ่ ้

7. • โครงการพัฒนาลุ่มนาป่ าสั กฯ โดยการสร้ างเขือนป่ าสั กชลสิ ทธิ์ นอกจากจะเป็ นโครงการทีให้
้ ่ ่
ประโยชน์ ต่อพืนทีเ่ พาะปลูกของลุ่มนาป่ าสั ก และลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่ างอย่ างกว้ างขวางแล้ ว
้ ้ ้
ยังสามารถช่ วยบรรเทาปัญหานาท่ วม และนาเสี ยให้ กับกรุ งเทพมหานครได้ อกส่ วนหนึ่งด้ วย
้ ้ ี
เนื่องจากสามารถควบคุมปริมาณนาไม่ ให้ ไหลบ่ าสู่ พนที่ตอนล่ าง และการระบายนาจากเขือนป่ า
้ ื้ ้ ่
สั กชลสิ ทธิ์ ยังช่ วยเหลือเจือจางนาเน่ าเสี ย เป็ นการรักษาคุณภาพนาในแม่ นาป่ าสั กตลอดปี
้ ้ ้
นอกจากนั้นยังนามาใช้ ในการไล่ นาเค็มบริเวณแม่ นาเจ้ าพระยาตอนล่ าง
้ ้
นอกจากนีสภาพภูมประเทศของพืนทีภาคกลางประกอบด้ วย แม่ นาลาคลองหลายสาย การ
้ ิ ้ ่ ้
สั ญจรทางนา เป็ นการคมนาคม และขนส่ งสิ นค้ าเกษตรอีกทางหนึ่ง แต่ เดิมการขนส่ งสิ นค้ าทาง
้
เรือในแม่ นาป่ าสั ก สามารถดาเนินการได้ เฉพาะในช่ วงฤดูฝนเท่ านั้น ในฤดูแล้ งปริมาณนาใน
้ ้
แม่ นาจะลดลง และบางช่ วงมีตะกอนทับถมสู ง ร่ องนาตืนเขิน ปัจจุบนเมือมีการสร้ างเขือนป่ าสั ก
้ ้ ้ ั ่ ่
ชลสิ ทธิ์ ทาให้ สามารถระบายนาจากเขือนลงสู่ แม่ นา เพือเพิมระดับนาในช่ วงฤดูแล้ ง ซึ่งจะทาให้
้ ่ ้ ่ ่ ้
การเดินเรือสะดวกตลอดทั้งปี และมีประสิ ทธิภาพมากยิงขึน รวมทั้งช่ วงประหยัดค่ าใช้ จ่ายใน
่ ้
การขนส่ งทางบกได้ มาก

8. • การพัฒนาลุ่มนาป่ าสั ก โดยการสร้ างเขือนป่ าสั กชลสิ ทธิ์ เป็ นวิธีการจัดการทรัพยากรนาแนวทาง
้ ่ ้
หนึ่ง โครงการพัฒนาแหล่ งกักเก็บนาขนาดใหญ่ ซึ่งมีปริมาณนาจานวนมาก ทีจะนาไปใช้ ได้ อย่ าง
้ ้ ่
พอเพียงกับความต้ องการทีเ่ พิมมากขึน อันเนื่องมาจากการเพิมขึนของจานวนประชากร การ
่ ้ ่ ้
ขยายตัวทางเศรษฐกิจ ทั้งในภาคเกษตรกรรมและอุตสาหกรรม ประโยชน์ นานัปการจากการ
สร้ างเขือนป่ าสั กชลสิ ทธิ์ กล่ าวคือ ด้ วยปริมาณนาทีเ่ ก็บกักได้ จะสามารถตอบสนองความ
่ ้
ต้ องการด้ านการเกษตร อุปโภคบริโภค และอุตสาหกรรมได้ อย่ างครบถ้ วน รวมไปถึงการเกิด
แหล่ งประมง และแหล่ งท่ องเทียวทีสาคัญแห่ งใหม่ ตลอดจนเพิมความสะดว กและความคล่ องตัว
่ ่ ่
ในด้ านการคมนาคมขนส่ งทางนาในพืนทีภาคกลาง นอกจากนั้นเขือนป่ าสั กชลสิ ทธิ์ ยังช่ วยลด
้ ้ ่ ่
ความรุนแรง อันเกิดจากอุทกภัยในลุ่มนาป่ าสั กและลุ่มนาเจ้ าพระยาตอนล่ าง ทั้งยังเอือประโยชน์
้ ้ ้
ด้ านการอนุรักษ์ ธรรมชาติและสิ่ งแวดล้ อม เพราะพืนทีรอบอ่ างเก็บนา จะชุ่ มชื้นไปด้ วยนา และ
้ ่ ้ ้
ดินทีมคุณภาพ ป่ าไม้ ทสมบูรณ์ และสั ตว์ นานาชนิด ยิงกว่ านั้นในด้ านสั งคม จะเกิดชุ มชนท้ องถิน
่ ี ี่ ่ ่
ทีอุดมสมบูรณ์ ผู้คนทีอาศัยอยู่ต่างมีความสุ ข สร้ างหลักปักฐานมันคง ไม่ ต้องเร่ ร่อนไปแสวงหาที่
่ ่ ่
ทากินใหม่ เป็ นการช่ วยลดปัญหาสั งคมทั้งทางตรงและทางอ้ อมได้ อย่ างดีที่สุด

9. • 1.โครงการด้ านการจัดหาและพัฒนา โครงการด้ านการจัดหาและพัฒนาแบ่ งเป็ นโครงการทีเ่ กียวกับ ่
การแก้ ไขปัญหาการขาดแคลนนาอุปโภคบริโภคและนาเพือการเกษตร และโครงการทีเ่ กียวกับการ
้ ้ ่ ่
แก้ ไขปัญหานาท่ วม มีรายละเอียดดังนี้
้
• 1.1โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ ไขปัญหาการขาดแคลนนาอุปโภคบริโภค
่ ้
• 1.2โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ ไขปัญหาการขาดแคลนนาเพือการเกษตร ได้ แก่ โครงการด้ านพัฒนาการ
่ ้ ่
เกษตรตามแนวทฤษฎีใหม่ การขุดสระเก็บกักนา การขุดลอกลานา เป็ นต้ น โดยควรจะเน้ นในพืนทีลุ่ม
้ ้ ้ ่
นามูลตอนกลางก่ อน โครงการพัฒนาพืนทีท่ ุงกุลาร้ องไห้ โดยดาเนินการในพืนทีล่ ุมนาสาขาลา
้ ้ ่ ้ ่ ้
พลับพลา ลาเสี ยวใหญ่ ลาเตา ลาเสี ยวน้ อย ลานามูลส่ วนที่ 1 ลานามูลส่ วนที่ 2 ลานามูลส่ วนที่ 3 และ
้ ้ ้
ลาพังชู ตามลาดับ ตามผลการศึกษาโครงการพัฒนาแหล่ งนาทุ่งกุลาร้ องไห้ (กรมชลประทาน 2546)
้
• 1.3โครงการทีเ่ กียวกับการแก้ ไขปัญหานาท่ วม โดยดาเนินงานตามมาตรการไม่ ใช้ สิ่งก่ อสร้ างต่ างๆ
่ ้
ได้ แก่ การคาดการณ์ และเตือนภัยนาท่วม การควบคุมการใช้ ประโยชน์ ทดน การอพยพโยกย้ ายราษฎร
้ ี่ ิ
ออกจากพืนทีเ่ สี่ ยงภัยนาท่ วม เป็ นต้ น เนื่องจากการใช้ มาตรการใช้ สิ่งก่ อสร้ างมีค่าลงทุนทีค่อนข้ างสู ง
้ ้ ่
เมือเปรียบเทียบกับผลประโยชน์ ทได้ รับ โดยควรเน้ นบริเวณพืนทีจังหวัดอุบลราชธานีซ่ึงประสบ
่ ี่ ้ ่
ปัญหานาท่ วมเป็ นประจาและมีความเสี ยหายมาก โครงการเหล่ านี้ ได้ แก่ โครงการแก้ ไขปัญหา
้
อุทกภัยในจังหวัดอุบลราชธานี โครงการศึกษาและติดตั้งสถานีเตือนภัยนาท่ วมสาหรับชุ มชนเมืองใน
้
พืนทีลุ่มนามูล
้ ่ ้

10. • 2. ด้ านเพิมประสิ ทธิภาพการจัดการนา โครงการด้ านการเพิมประสิ ทธิภาพการจัดการนาทีสาคัญ
่ ้ ่ ้ ่
แบ่ งเป็ นโครงการด้ านปรับปรุงและบารุงรักษา โครงการด้ านสิ่ งแวดล้ อม และโครงการด้ านการ
จัดการและอนุรักษ์ พนทีต้นนา และพืนทีชุ่ มนา ดังนี้
ื้ ่ ้ ้ ่ ้
• 2.1 โครงการด้ านปรับปรุงและบารุ งรักษา ได้ แก่ โครงการทีเ่ กียวกับการปรับปรุ งและซ่ อมแซม
่
ระบบหรือแหล่ งนาเพือการอุปโภคบริโภคโครงการขุดลอกหรือขยายแหล่ งนาทีมอยู่เดิม
้ ่ ้ ่ ี
• 2.2 โครงการด้ านสิ่ งแวดล้ อม ได้ แก่ โครงการเกษตรอินทรีย์ โดยมุ่งเน้ นในจังหวัดที่มการส่ งเสริม
ี
ก่ อน ได้ แก่ จังหวัดนครราชสี มา สุ รินทร์ ศรีสะเกษ อุบลราชธานี อานาจเจริญ และยโสธร
• 2.3 โครงการด้ านการจัดการและอนุรักษ์ พนทีต้นนาและพืนทีช่ ุ มนา ได้ แก่ โครงการด้ านการอนุรักษ์
ื้ ่ ้ ้ ่ ้
และจัดการพืนทีต้นนา โดยเฉพาะในพืนทีลุ่มนามูลส่ วนที่ 1โครงการปลูกป่ าในพืนทีล่ ุมนาชั้น 1A,
้ ่ ้ ้ ่ ้ ้ ่ ้
1B และ 2 เขตรั กษาพันธุ์ สัตว์ ปา อุทยานแห่ งชาติ และป่ าสงวนแห่ งชาติเพือการอนุรักษ์ และปลูก
่ ่
ป่ าชุ มชนและป่ าเศรษฐกิจ โดยเฉพาะในพืนทีลุ่มนามูล ส่ วนที่ 1โครงการปรับปรุงและฟื้ นฟูพน
้ ่ ้ ื้
ทีดนเค็ม โดยเฉพาะในจังหวัดนครราชสี มาโครงการอนุรักษ์ ทรัพยากรดินและนาและฟื้ นฟู
่ ิ ้
ทรัพยากรดินทีเ่ สื่ อมโทรมบนพืนทีลุ่มและพืนทีดอน โดยเฉพาะลุ่มนามูลส่ วนที่ 2
้ ่ ้ ่ ้
•

11. ชื่อนางสาวจิดาภา วิรุลพันธ์
เลขที่ 17 ชั้น ม.4/6