3rd AVIATION CONFERENCE - "AIR TRANSPORT OF TODAY AND TOMORROW"

1. Η Προστασία των
Δικαιωμάτων των Επιβατών
και
η επικείμενη Τροποποίηση
του Καν. (ΕΚ) 261/2004.
Στρατής Γ. Γεωργιλάς, Δικηγόρος Παρ’ Αρείω Πάγω,
LL.M. (i) (Cantab.),
G – H Chambers, Head of Chambers, Athens, GR

2. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις:
• Από τις 210 δικαιοδοσίες (βάση δεδομένων
ΙΑΤΑ) οι 59 έχουν θεσπίσει κάποιο καθεστώς
προστασίας των επιβατών.
• Εσχάτως, Αργεντινή, Βραζιλία, Καναδάς,
Ισραήλ, Μολδαβία, Νιγηρία, Τουρκία,
Φιλιππίνες και ΗΠΑ υιοθέτησαν σχετική
νομοθεσία.
• Η Ε.Ε. και το Μεξικό πρόκειται να
τροποποιήσουν εν ισχύι καθεστώς.
ΕΑΕ, AΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

3. Η αντίδραση του ICAO
• Ζητήματα προστασίας των επιβατών είχαν
συζητηθεί σ’ επίπεδο Επιτροπών Εργασίας,
χωρίς να παραχθεί κάποιο νομικά δεσμευτικό
κείμενο.
• Μάιος 2013: η ΙΑΤΑ πρότεινε εγγράφως στον
ICAO την υιοθέτηση καταλόγου
αναπαλλοτρίωτων & θεμελιωδών αρχών για
την προστασία των επιβατών – 11 Σημεία
της ΙΑΤΑ.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

4. Τα 11 Σημεία της ΙΑΤΑ (Σύνοψη)
Οι θεμελιώδεις αρχές πρέπει:
• να είναι σαφείς και σε αρμονία προς τις υπάρχουσες διεθνείς
συμβάσεις, ιδίως Μ1999,
• να υπογραμμίζουν τον κεντρικό ρόλο της αγοράς, επιτρέποντας
στους επιβάτες να επιλέξουν τον αερομεταφορέα που
ανταποκρίνεται στο τιμολογιακό και υπηρεσιακό επίπεδο των
προσδοκιών τους,
• να παρέχουν στους επιβάτες το δικαίωμα επαναδρομολόγησης,
επιστροφής χρημάτων ή αποζημίωσης, στις περιπτώσεις
άρνησης επιβίβασης και ακύρωσης πτήσης, όταν οι
συνθήκες βρίσκονται εντός του κύκλου ευθύνης των
αερομεταφορέων,
• να παρέχουν στους επιβάτες το δικαίωμα επαναδρομολόγησης,
επιστροφής χρημάτων ή φροντίδας και προστασίας, στις
περιπτώσεις καθυστέρησης, όταν οι συνθήκες βρίσκονται
εντός του κύκλου ευθύνης των αερομεταφορέων,
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

5. Τα 11 Σημεία της ΙΑΤΑ (Συνέχεια)
Οι θεμελιώδεις αρχές πρέπει:
• να ενθαρρύνουν την πρόσβαση των επιβατών στην
πληροφόρηση των νομίμων και συμβατικών δικαιωμάτων τους,
• να διασφαλίζουν ανάλογη βοήθεια σε άτομα μειωμένης
κινητικότητας και αποτελεσματικές διαδικασίες υποβολής
παραπόνων,
• να τηρούν την αρχή της αναλογικότητας και ν’ αναγνωρίζουν
τις καταστάσεις πέραν του ελέγχου των αερομεταφορέων, όταν
υλοποιούν δικαιώματα των επιβατών,
• να είναι συγκρίσιμες προς το νομικό καθεστώς που ισχύει για
άλλα είδη μεταφοράς,
• να διασφαλίζουν ότι οι προβλεπόμενες υποχρεώσεις που
σχετίζονται με τη φροντίδα, τη βοήθεια και την αποζημίωση
κατανέμονται δίκαια και με σαφήνεια, μεταξύ των διαφόρων
εμπλεκομένων παρόχων υπηρεσιών.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

6. Ώρα για Τροποποίηση;
• Πρόταση γι’ αναθεώρηση ορισμένων διατάξεων του
Κανονισμού (Μάρτιος 2013) με σκοπούς:
• την αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» διατάξεων,
• τη σύσταση νέων δικαιωμάτων,
• την ενίσχυση των διοικητικών – κυρωτικών μηχανισμών και
• την επιβολή αναλογικού ποσοτικού περιορισμού ευθύνης στην
υποχρέωση πρόνοιας στις περιπτώσεις «εξαιρετικών συνθηκών».
• Θέση Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου & Επιτροπής Μεταφορών &
Τουρισμού (21 Ιανουαρίου 2013). Υπερψηφίστηκε (5
Φεβρουαρίου 2014).
• Ιούνιος 2014: αναμένεται Συμβούλιο Υπουργών Μεταφορών
για υιοθέτηση Θέσης (Γενική Προσέγγιση).
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

7. Συγκριτική Επισκόπηση Προτάσεων
Ευρ. Επιτροπής & Ευρ. Κοινοβουλίου
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Οι Αερομεταφορείς
υποχρεούνται να παράσχουν
επιτόπου ουσιώδη
πληροφόρηση της κατάστασης
όχι αργότερα από 30 λεπτά μετά
την προγραμματισμένη ώρα
αναχώρησης.
• Η αόριστη νομική έννοια
«εξαιρετικές συνθήκες»
προσδιορίζεται με την υιοθέτηση
ενδεικτικού περιπτωσιολογικού
καταλόγου.
• Θεσπίζεται σχετική απαγόρευση
της πρακτικής του non-show.
Κοινοβούλιο
• Όμοια.
• Η αόριστη νομική έννοια
«εξαιρετικές συνθήκες»
προσδιορίζεται με την
υιοθέτηση αποκλειστικού
περιπτωσιολογικού
καταλόγου.
• Όμοια.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

8. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Εξομοιώνονται με
ματαιωθείσες πτήσεις εκείνες
που εκτρέπονται σε Α/Λ
διαφορετικό από αυτόν του
προορισμού ή επιστρέφουν
στον Α/Λ αναχώρησης.
• Το δικαίωμα παροχής
βοήθειας σε περίπτωση
καθυστέρησης καθίσταται
απαιτητό μετά από 2 ώρες.
Κοινοβούλιο
• Όμοια.
• Το δικαίωμα παροχής
βοήθειας σε περίπτωση
καθυστέρησης καθίσταται
αμέσως απαιτητό.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

9. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Η υποχρέωση πρόνοιας
καλύπτει και τις
περιπτώσεις βλάβης του
τάπητα του Α/Λ
(αναψυκτικά,
κλιματισμός, ιατρική
φροντίδα, χρήση WC) και
συνοδεύεται από δικαίωμα
αποβίβασης των επιβατών
σε περίπτωση
καθυστέρησης πάνω από
5 ώρες.
Κοινοβούλιο
• Σε περιπτώσεις tarmac delays, αν
η καθυστέρηση ξεπερνά την 1
ώρα, ο αερομεταφορέας έχει
υποχρέωση προνοίας
(αναψυκτικά, κλιματισμός,
ιατρική φροντίδα, χρήση WC).
Όταν η καθυστέρηση φθάνει τις
2 ώρες, οι επιβάτες έχουν
δικαίωμα αποβίβασης, εκτός αν
υπάρχουν ζητήματα ασφάλειας.
Στην περίπτωση καθυστέρησης 3
ωρών και πάνω, οι επιβάτες
έχουν δικαίωμα αποζημίωσης,
πτήσης επιστροφής και re-
routing (reimbursement, return
flight and rerouting), και πρέπει
να ενημερωθούν σχετικά.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

10. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Δικαίωμα λήψης
αποζημίωσης για μεγάλη
καθυστέρηση:
- ενδοκοινοτικές πτήσεις ή
πτήσεις έως 3500 km, μετά
από 5 ώρες καθυστέρηση,
- πτήσεις 3500 – 6000 km,
μετά από 9 ώρες
καθυστέρηση,
- πτήσεις πάνω από 6000 km,
μετά από 12 ώρες
καθυστέρηση
Κοινοβούλιο
• Δικαίωμα λήψης
αποζημίωσης για μεγάλη
καθυστέρηση:
- πτήσεις 2500 km ή
λιγότερα, μετά από 3 ώρες
καθυστέρηση
- ενδοκοινοτικές πτήσεις
πάνω από 2500 km και
άλλες πτήσεις 2500 – 6000
km, μετά από 5 ώρες
καθυστέρηση,
- πτήσεις πάνω από 6000
km, 7 ώρες καθυστέρηση.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

11. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Σε περίπτωση που ο επιβάτης δεν
προλαβαίνει να επιβιβασθεί σε πτήση
ανταπόκρισης (connecting flight) και
πρόκειται για μία σύμβαση
αερομεταφοράς, εάν η απώλεια της
ανταπόκρισης οφείλεται σε
καθυστέρηση ή αλλαγή στο
πρόγραμμα της αρχικής πτήσης:
- Ο αερομεταφορέας της ανταπόκρισης
υποχρεούται να παράσχει βοήθεια,
εάν η αναμονή είναι μεγαλύτερη των
2 ωρών.
- Ο αερομεταφορέας της πρότερης
πτήσης ενέχεται προς αποζημίωση.
- Το ύψος της αποζημίωσης ορίζεται
λαμβανομένης υπόψει της διάρκειας
της καθυστέρησης πέρα από τον
προγραμματισμένο χρόνο άφιξης
στον τελικό προορισμό.
Κοινοβούλιο
• Εάν η απώλεια της ανταπόκρισης
οφείλεται σε αλλαγή στο
πρόγραμμα της αρχικής πτήσης
ή καθυστέρηση 90 λεπτών ή
παραπάνω:
- Ο αερομεταφορέας της
προηγούμενης πτήσης
υποχρεούται να παράσχει
βοήθεια.
- Ο αερομεταφορέας της πρότερης
πτήσης ενέχεται προς
αποζημίωση.
- Το ύψος της αποζημίωσης
ορίζεται λαμβανομένης υπόψει
της διάρκειας της καθυστέρησης
πέρα από τον προγραμματισμένο
χρόνο άφιξης στον τελικό
προορισμό.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

12. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• Εάν ο αερομεταφορέας δεν μπορεί να
προωθήσει (re-route) τον επιβάτη με
δικά του μέσα εντός 12 ωρών, οφείλει
ν’ αποτανθεί σε άλλους
αερομεταφορείς ή άλλα μέσα
μεταφοράς.
• -
Κοινοβούλιο
• Εάν ο αερομεταφορέας δεν
μπορεί να προωθήσει (re-route)
τον επιβάτη με δικά του μέσα
εντός 8 ωρών, οφείλει ν’
αποτανθεί σε άλλους
αερομεταφορείς ή άλλα μέσα
μεταφοράς.
• Σε περίπτωση παραπομπής στο
άρθ. 7 του Κανονισμού
(δικαίωμα αποζημίωσης), το
ποσό της αποζημίωσης πρέπει ν’
αποτιμάται ως εξής:
- 300 € για ταξίδια μέχρι 2500
km ή λιγότερα,
- 400 € για ταξίδια από 2500 km
έως 6000 Km
- 600 € για ταξίδια 6000 km ή
περισσότερα.ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

13. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αυθεντική ερμηνεία «γκρίζων» περιοχών:
Επιτροπή
• -
Κοινοβούλιο
• Σε περιπτώσεις ακύρωσης
μίας πτήσης, το δικαίωμα
επιλογής μεταξύ
αποζημίωσης, re-routing ή
συνέχισης του ταξιδιού
αργότερα την ίδια ημέρα ή
άλλη ημέρα ανήκει στον
επιβάτη.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

14. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
«Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών:
Επιτροπή
• Ανέξοδη διόρθωση των
εσφαλμένων καταχωρηθέντων
στοιχείων του επιβάτη έως και 48
ώρες πριν την προγραμματισμένη
πτήση.
• Ανέξοδη δήλωση αξίας όλων των
κινητών που μεταφέρονται -
αντίστοιχη υποχρέωση διαφάνειας
στις καταχωρήσεις
αερομετ/φορέα (έμμεση
επαύξηση ευθύνης Σ.Μ.1999) για
επιτρεπόμενο βάρος αποσκευών &
πρόσβασης σε μηχανισμό
παραπόνων με εξουσία
αποκατάστασης – ενοποιημένο
PIR (property irregularity report).
Κοινοβούλιο
• Όμοια
• Όμοια
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

15. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
«Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών:
Επιτροπή
• Μικρά μουσικά όργανα
μεταφέρονται υποχρεωτικά
στην καμπίνα.
• -
• -
Κοινοβούλιο
• Μικρά μουσικά όργανα πρέπει
να επιτρέπονται στην καμπίνα.
• Όταν ένας επιβάτης ακυρώνει
μία πτήση, ο αερομεταφορέας
υποχρεούται να του
επιστρέψει τους φόρους που ο
πρώτος έχει ήδη καταβάλει.
• Όταν ο αερομεταφορέας
μεταφέρει την πτήση
τουλάχιστον 3 ώρες πριν την
προγραμματισμένη ώρα
αναχώρησης, πρέπει να
προσφέρει στους επιβάτες re-
routing ή να καταβάλει
αποζημίωση.ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

16. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
«Νέα» Δικαιώματα υπέρ των Επιβατών:
Επιτροπή
• -
Κοινοβούλιο
• Σε περίπτωση ακύρωσης
πτήσης λόγω πτώχευσης ή
αναστολής δραστηριοτήτων
του αερομεταφορέα, οι
επιβάτες δικαιούνται
αποζημίωση, πτήση επιστροφής
στον τόπο αναχώρησης, re-
routing και δικαίωμα πρόνοιας.
Αντίστοιχα σε επιβάτες που δεν
έχουν ξεκινήσει ακόμα το ταξίδι
τους οφείλεται αποζημίωση.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

17. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Ενίσχυση Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών:
Επιτροπή
• Eπαύξηση του βαθμού
ελέγχου και του
συντονισμού/ανταλλαγής
πληροφοριών μεταξύ των
εθνικών αρχών.
• Υποχρέωση
αερομεταφορέων να
διατηρούν και να
εφαρμόζουν σαφείς
διαδικασίες αντιμετώπισης
παραπόνων και ν’
απαντούν στα
αιτήματα/καταγγελίες
εντός 2 μηνών.
Κοινοβούλιο
• Όμοια
• Όμοια
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

18. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Ενίσχυση των Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών:
Επιτροπή
• Θεσμοθέτηση
εναλλακτικού τρόπου
επίλυσης των διαφορών.
• Ρητή αναγνώριση του
δικαιώματος αναγωγής (για
ό,τι τυχόν καταβάλλουν οι
αερομεταφορείς σε
περιπτώσεις παροχής
πρόνοιας ή καταβολής
αποζημίωσης) έναντι
τρίτων, που συμμετείχαν ή
συντέλεσαν στο γεγονός
που πυροδότησε την
ευθύνη του
αερομεταφορέα.
Κοινοβούλιο
• Όμοια
• Όμοια
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

19. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Ενίσχυση των Διοικητικών – Κυρωτικών Μηχανισμών:
Επιτροπή
• -
Κοινοβούλιο
• Η Ευρ. Επιτροπή πρέπει να
εξασφαλίζει την
ενημέρωση των επιβατών
δημοσιεύοντας λίστα με
αερομεταφορείς που
συστηματικά δε
συμμορφώνονται στον
Κανονισμό.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

20. Συγκριτική Επισκόπηση (συν.)
Αναλογικός Ποσοτικός Περιορισμός Ευθύνης των αερομεταφορέων
παροχής βοήθειας σε «εξαιρετικές περιπτώσεις»:
Επιτροπή
• Δικαίωμα παροχής
καταλύματος καταρχήν 3
διανυκτρεύσεις με μέγιστο
κόστος 100 ευρώ ανά επιβάτη
ανά διανυκτέρευση. Εξαίρεση
(μη παροχή): αερομεταφορές
με μικρά αεροσκάφη
(λιγότερες από 80 θέσεις)
πτήση λιγότερη από 250 km.
Επάνοδος στον κανόνα εάν (i)
πρόκειται για πτήσεις με/από
ανταπόκριση (connecting
flights) ή (ii) επιβάτες είναι
ΑΜΕΑ και συνοδοί τους,
εγκυμονούσες, πρόσωπα με
ιατρική φροντίδα ή
ασυνόδευτοι ανήλικοι.
Κοινοβούλιο
• Ο αερομεταφορέας δύναται
να περιορίσει το δικαίωμα
παροχής καταλύματος σε 5
διανυκτερεύσεις. Αν ο
επιβάτης οργανώσει μόνος
του τη διαμονή του, μπορεί
να περιορίσει το κόστος σε
125
ευρώ/επιβάτη/διανυκτέρευσ
η, υπό την προϋπόθεση ότι η
ακύρωση/καθυστέρηση της
πτήσης δεν θα μπορούσε να
αποφευχθεί ακόμα κι αν όλα
τα εύλογα μέτρα είχαν
ληφθεί. Κανόνας χωρίς
εξαίρεση.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

21. Η κοινή θέση της
ΑΕΑ/ΕLFAA/ERA/IACA/IATA:
• H IATA δήλωσε «απογοητευμένη» από την Πρόταση
της Ευρ. Επιτροπής:
• Πιθανή αντινομία προς τα προβλεπόμενα σε Σ.Μ/1999 σε πτήσεις με
ανταπόκριση.
• Ο περιορισμός της ένστασης των «εξαιρετικών συνθηκών» σε 2 πτήσεις
παραγνωρίζει την πραγματικότητα --- ευρύτερος αντίκτυπος.
• Η αντιμετώπιση της εκτροπής μίας πτήσης ως «ματαίωση» θα
επιβαρρύνει την παροχή υπηρεσιών --- ζητήματα με αποφάσεις
κυβερνήτη για την ασφάλεια της πτήσης.
• Η ΑΕΑ κάλεσε το Ευρ. Κοινοβούλιο (4ΦΕΒ2014) να
υιοθετήσει «μία ρεαλιστική πολιτική» & να μην
αποστεί των προτάσεων της Ευρ. Επιτροπής σε τρία
ζητήματα:
• Το χρονικό σημείο πυροδότησης της ευθύνης.
• Τον ενδεικτικό περιπτωσιολογικό κατάλογο για τις έκτακτες περιστάσεις.
• Τη μη απαγόρευση της πρακτικής του «non-show».
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

22. Το γενικό σχόλιο της ΙΑΤΑ
Τα προβλεπόμενα χρηματικά
ποσά δεν έχουν αποζημιωτικό
αλλά κυρωτικό χαρακτήρα:
«Εάν το στυλό BIC που έχουμε δε
λειτουργεί δεν αναμένουμε να λάβουμε
ένα Mont Blanc γι’ αποζημίωση!»
Tony Tyler, π. CEO IATA.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers

23. • O Kανονισμός έπρεπε να είχε από καιρού
αναθεωρηθεί!
• Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις (ιδίως
του Ευρ. Κοιν.) κινούνται προς την
κατεύθυνση της έτι περαιτέρω
διεύρυνσης της προστασίας του επιβάτη.
• Η νομοθετική επικύρωση κάποιων
ακτιβιστικών δικαστικών αποφάσεων,
αντί μίας εξ υπαρχής αξιολόγησης, θα
δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα
από αυτά που επιχειρεί να επιλύσει.
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers
www.ghlaw.co.gr

24. • Πρόκειται για νέο δείγμα
«ιμπεριαλιστικής» ευρωπαϊκής
νομοθετικής πρωτοβουλίας;
• Το υποσύστημα της Ε.Ε. συνιστά
παράδειγμα νομικού κατακερματισμού
του οικουμενικού συστήματος των
αερομεταφορών;
• Τί θα συμβεί εάν ο ΙCAO ρυθμίσει
εξειδικευμένα το ζήτημα κατά διάφορο
τρόπο;
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers
www.ghlaw.co.gr

25. ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
ΓΙΑ ΤΗΝ
ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ!
Q + A?
ΕΑΕ, ΑΙΑ 12ΜΑΥ2014 – G-H Chambers
www.ghlaw.co.gr