1. Âπτα
HMEPEΣ
KYPIAKH 1 ΣEΠTEMBPIOY 2002
MIKPA™IATIKH
EK™TPATEIA
1919-1922

2. H KA£HMEPINH
E¶TA HMEPE™
KYPIAKH 1 ™E¶TEMBPIOY 2002
2-31 A º I E P ø M A
ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ
ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ
1919 - 1922
H Συνθ κη των Σεβρ ν
Tου AϤÍË AÏÂÍ·Ó‰Ú‹
Oι εκλογ ς του 1920
Tου HÏ›· NÈÎÔÏ·ÎfiÔ˘ÏÔ˘
O Kεμ λ και ο ρ λος
των Συμμ χων
Tου £¿ÓÔ˘ BÂÚ¤ÌË
Eκστρατε α - υποχ ρηση -
καταστροφ
Tου °ÈÒÚÁÔ˘ M·ÚÁ·Ú›ÙË
H επαν σταση του 1922
Tης ¢¤ÛÔÈÓ·˜ ¶··‰ËÌËÙÚ›Ô˘
H δ κη και η εκτ λεση των εξ
Tου Michael Llewellyn Smith
Oι καταλυτικ ς συν πειες
Tου KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ ™‚ÔÏfiÔ˘ÏÔ˘
OÁ‰fiÓÙ· ¯ÚfiÓÈ· Û˘ÌÏËÚÒÓÔÓÙ·È ·fi ÙÔ ÙÚ·- TÔ Î˘Ú›ˆ˜ ıÂÌ·ÙÈÎfi ‡ÚÔ˜ ÍÂÎÈÓ¿ ·fi ÙË ÌË-
ÁÈÎfi Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ MÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋˜ EÎÛÙÚ·Ù›·˜, ‰¤ÔÙ ÈÛ¯‡Û·Û· ÛÙÔ Û‡ÓÔÏfi Ù˘ ™˘Óı‹ÎË
ÂΛÓÔ ÙÔ ÊÔ‚ÂÚfi 1922. OÈ «EÙ¿ H̤Ú˜» ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ Î·È ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Ì ÙȘ ηٷ-
Ù˘ «K» ÂȯÂÈÚÔ‡Ó Ì ÙÔ ·Ó¿ ¯Â›Ú·˜ Ù‡¯Ô˜ Ï˘ÙÈΤ˜ ·ÚÓËÙÈΤ˜, ·ÏÏ¿ Î·È ıÂÙÈΤ˜, ÂÈÙÒ-
ÙÔ˘˜ ÌÈ· ÂÈ̤ÚÔ˘˜ Â·Ó·ÚÔÛ¤ÁÁÈÛË ÙˆÓ ÁÂ- ÛÂȘ ÛÙËÓ ÔÚ›· ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡.
ÁÔÓfiÙˆÓ Î·È ÙˆÓ Û˘ÓÂÂÈÒÓ ÙÔ˘˜ ̤۷ ·fi Ù· AÊÂÙËÚ›· ¯ÚÔÓÈ΋ Â›Ó·È Ë ÂÓÙÔÏ‹ ÚÔ˜ ÙË Û˘-
–ÂȉÈο ÁÚ·Ì̤ӷ ÁÈ· ÙÔ ·ÊȤ- Ì·Ú·Ù·¯ı›۷ Ì ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ¿-
ڈ̷ ·˘Ùfi– ¿ÚıÚ· ‰È·ÎÂÎÚÈ- Eπιμ λεια αφιερ ματος: ¯Ô˘˜ Ù˘ AÓÙ¿ÓÙ Î·È ÓÈÎËÙ¤˜ ÙÔ˘
Ì¤ÓˆÓ ·ÓÂÈÛÙËÌÈ·ÎÒÓ ‰È‰·- ¶·ÓÂ˘Úˆ·˚ÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ EÏÏ¿-
ÛÎ¿ÏˆÓ Î·È ÈÛÙÔÚÈÎÒÓ. MIXA§H™ KAT™I°EPA™ ‰· Î·È Ë Û˘Ó·ÎfiÏÔ˘ıË ·fi‚·ÛË
B‚·›ˆ˜, ·ÎfiÌ· Î·È ÙÔ ÂÁ¯Â›- ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ηÙÔ¯‹˜
ÚËÌ· Ù˘ Â·Ó·ÚÔÛ¤ÁÁÈÛ˘ ‰ÂÓ Â›Ó·È ‰˘Ó·- ÛÙË ™Ì‡ÚÓË ÛÙȘ 2 M·˝Ô˘ 1919.
EÍÒÊ˘ÏÏÔ
ÙfiÓ Ó· ÂÍ·ÓÙÏËı› ÛÙÔ Ù‡¯Ô˜ ·˘Ùfi, Ôχ ‰Â H ÎÔڇʈÛË ÙÔ˘ ‰Ú¿Ì·ÙÔ˜ Â¤Ú¯ÂÙ·È ÛÙȘ 27
MÔÓ¿‰· ÈÈÎÔ‡ Ù˘ I MÂÚ·Ú¯›·˜ η- ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÂÊÈÎÙ‹ Â‰Ò ÌÈ· Û˘ÓÔÏÈ- A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1922 fiÙ·Ó ÔÈ ÙÔ˘ÚÎÈΤ˜ ÚÔÊ˘Ï·-
Ù·‰ÈÒÎÂÈ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÔÌ¿‰· ÛÙËÓ ÂÚÈÔ- ΋ Ó¤· ıÂÒÚËÛË Ù˘ ÌÂÁ¿Ï˘ ÙÚ·Áˆ‰›·˜ Ô˘ Τ˜ ÂÈÛ¤Ú¯ÔÓÙ·È ÛÙË ™Ì‡ÚÓË. TÔ «ÎÏ›ÛÈÌÔ» Á›-
¯‹ ™·ÁÁ·Ú›Ô˘, ÛÙȘ 10 A˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘
1921. (¶ÔÏÂÌÈÎfi MÔ˘Û›Ô, Aı‹Ó·) χıËΠ̠ÙËÓ ÂÎÚ›˙ˆÛË ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡ Ù˘ ÓÂÙ·È Ì ÙË ™˘Óı‹ÎË Ù˘ §ˆ˙¿ÓÓ˘ ÛÙȘ 24
MÈÎÚ·Û›·˜, ÙÔ˘ ¶fiÓÙÔ˘ Î·È Ù˘ AÓ·ÙÔÏÈ΋˜ IÔ˘Ï›Ô˘ 1923. MÂÛÔÏ·‚› Ë «ÂÍÈϤˆÛË» Ì ÙËÓ
£Ú¿Î˘ ·fi ÙȘ ÂÛٛ˜ ÙÔ˘ Î·È ÙËÓ Î·Ù·ÛÙÚÔ- ÂÎÙ¤ÏÂÛË ÙˆÓ EÍ ÛÙȘ 15/28 NÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1922.
Ê‹ ÙÔ˘ ¿ÓıÔ˘˜ Ù˘ IˆÓ›·˜. M. N. K.
øÛÙfiÛÔ, Ô ·Ó·ÁÓÒÛÙ˘ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ˘ ÂÂÙÂÈ·ÎÔ‡
·ÊÈÂÚÒÌ·ÙÔ˜ ¤¯ÂÈ ÙËÓ Â˘Î·ÈÚ›· Ó· ·Ó·ÙÚ¤ÍÂÈ
™ËÌ›ˆÛË: OϘ ÔÈ ËÌÂÚÔÌËӛ˜ ÛÙȘ ÏÂ˙¿ÓÙ˜ Â›Ó·È Ì ÙÔ ·Ï·Èfi
ÛÙ· Û˘Ì‚¿ÓÙ· Î·È Ó· ÂÓËÌÂÚˆı› ÁÈ· ÙȘ ÂÎÙÈ- ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ, ‰ËÏ·‰‹ ÏËÓ ‰ÂηÙÚ›˜ Ë̤Ú˜ ·fi ÙÔ ÈÛ¯‡ÔÓ Û‹ÌÂ-
Yπε θυνη «Eπτ Hμερ ν» Ì‹ÛÂȘ ¿Óˆ Û’ ·˘Ù¿, fiˆ˜ ·Ú·Ù›ıÂÓÙ·È ÛÙ· Ú· ËÌÂÚÔÏfiÁÈÔ.
E§EY£EPIA TPA´OY
ʤÚÔÓÙ· ¤Á΢Ú˜ ˘ÔÁڷʤ˜ ΛÌÂÓ·.
2 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

3. Eκστρατε α
Kαταστροφ
Eξιλ ωση
Õ Σμ ρνη, 2 Mα ου 1919.
Tο κ ριο σ μα του ελληνι-
κο στρατο Kατοχ ς χει
αποβιβασθε απ νωρ ς το
πρω στην π λη. Πλ θη
Eλλ νων κατο κων της επευ- P Σμ ρνη, 27 Aυγο στου 1922. E -
φημο ν στην προκυμα α οδ κοσι οκτ μ νες μετ την αποβ -
παρελα νον τμ μα της I Mε- βαση του ελληνικο στρατο , εκε
ραρχ ας. (Eκδοτικ Aθην ν) που τον επευφημο σαν πλ θη
Eλλ νων, φωτι και καταστροφ .
Tα πρ τα τουρκικ τμ ματα χουν
εισ λθει στην πρωτε ουσα της Iω-
ν ας. (Aρχε ο K. Mεγαλοκον μου)
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 3

4. H Συνθ κη των Σεβρ ν
Tου A §Œ•∏ A §∂•∞¡¢ƒ◊
Διδ κτορος του King’s College
του Πανεπιστημ ου του Λονδ νου
™ TO §IMANI ÙÔ˘ ªÔ‡‰ÚÔ˘ Ù˘ §‹-
ÌÓÔ˘, Ë ËÙÙË̤ÓË ÛÙÔÓ ∞ã ¶·-
ÁÎfiÛÌÈÔ ¶fiÏÂÌÔ, √ıˆÌ·ÓÈ΋
∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ˘fiÁÚ·„ ·Ó·Îˆ¯‹
ÙÔÓ √ÎÙÒ‚ÚÈÔ 1918, Ô˘ ÈÛÔ‰˘Ó·ÌÔ‡-
Û ÚÔ˜ Û˘ÓıËÎÔÏfiÁËÛË ¿Ó¢ fiÚˆÓ.
∂Âȉ‹ ıˆڋıËΠ¯ıÚÈ΋ ‰‡Ó·ÌË
Ù˘ ∞ÓÙ¿ÓÙ, ‰ÂÓ ‰fiıËΠÛÙËÓ √ıˆÌ·-
ÓÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ó· Ï¿-
‚ÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙË ™˘Ó‰È¿ÛÎÂ„Ë Ù˘ ∂ÈÚ‹-
Ó˘ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ. ∞ÓÙÈı¤Ùˆ˜, Ë ∂ÏÏ¿‰·
¤¯ÔÓÙ·˜ ÂÈÛ¤ÏıÂÈ ÛÙÔÓ fiÏÂÌÔ ÛÙÔ
Ï¢Úfi ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ
ÎÏ‹ıËΠӷ Û˘ÌÌÂÙ¿-
Û¯ÂÈ ÛÙË Û˘Ó‰È¿Û΄Ë
H ÈηÓÔÔ›ËÛË Î·È Ô ¯·ÚÈÛÌ·ÙÈÎfi˜ Úˆ-
ı˘Ô˘ÚÁfi˜ ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜
ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Â¤‰ÂÈÍ ÙȘ
‰Èη›ˆÓ ÚÔÛ¤- ÌÂÁ¿Ï˜ ‰Èψ̷ÙÈΤ˜
ÙÔ˘ ÈηÓfiÙËÙ˜ ηٿ
ÎÚÔ˘Â Î·È ÛÙË ÙËÓ ÚÔÛ¿ıÂÈ¿ ÙÔ˘ Ó·
·ÔÛ¿ÛÂÈ Î¿ÔÈ· ÌÂÚ›-
‰Ú¿ÛË ÙˆÓ E˘Úˆ- ‰· ·fi ÙËÓ ÂÏÒÚÈ· Ô-
HΣ βρες, 28 Iουλ ου 1920. O Eλευθ ριος Bενιζ λος υπο- ÏÂÌÈ΋ Ï›·. øÛÙfiÛÔ, Ë
γρ φει τη Συνθ κη στο δημαρχε ο της μικρ ς π λης της ·›ˆÓ Î·È AÌÂÚÈ- Û‡Ó·„Ë Ù˘ ™˘Óı‹Î˘
παρισιν ς περιφ ρειας. (Eκδοτικ Aθην ν) ηÓÒÓ ÈÂÚ·Ô- ∂ÈÚ‹Ó˘ ÌÂٷ͇ Ù˘
∞ÓÙ¿ÓÙ Î·È Ù˘ √ıˆÌ·-
ÛÙfiψÓ, ÂÓÒ ÙÔ ÓÈ΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜
ηı˘ÛÙ¤ÚËÛÂ Î·È ˘Ô-
ÌÔÏÛ‚ÈÎÈÎfi η- ÁÚ¿ÊËΠÛÙȘ 10 ∞˘ÁÔ‡-
ıÂÛÙÒ˜ ÙÔ˘ §¤ÓÈÓ ÛÙÔ˘ 1920, ÛÙÔ ‰ËÌ·Ú-
¯Â›Ô ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ, ÚÔ·-
Ù¿¯ıËΠ˘¤Ú ÛÙ›Ô˘ ÙÔ˘ ¶·ÚÈÛÈÔ‡,
ÁÓˆÛÙÔ‡ ÁÈ· ÙȘ ‡ıÚ·˘-
ÙˆÓ TÔ‡ÚÎˆÓ ÛÙ˜ ÔÚÛÂÏ¿Ó˜ ÙÔ˘.
∏ ηı˘ÛÙ¤ÚËÛË Ù˘
ÂıÓÈÎÈÛÙÒÓ ÂÈ‚ÔÏ‹˜ ÙˆÓ fiÚˆÓ ÂÈÚ‹-
Ó˘ ÛÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈ΋
∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ÔÊÂÈÏfi-
Ù·Ó ÛÙ· ˆÌ¿ Û˘ÌʤÚÔÓÙ·, ÙȘ Û˘-
ÁÎÚÔ˘fiÌÂÓ˜ ÂıÓÈΤ˜ ÂȉÈÒÍÂȘ, ÊÈÏÔ-
‰Ô͛˜ ÙˆÓ Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ. ∂ȉÈÎfiÙÂÚ·,
˘‹ÚÍ ‰È¿ÛÙ·ÛË ·fi„ÂˆÓ ÌÂٷ͇
Û˘ÌÌ¿¯ˆÓ ·Ó·ÊÔÚÈο Ì ÙÔÓ ÚfiÏÔ Ù˘
∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙËÓ ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈ΋ AÓ·ÙÔÏÈ-
΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ. ™ÙÔÓ ¯ÒÚÔ Ù˘ ªÈÎÚ¿˜
∞Û›·˜ Î·È Ù˘ £Ú¿Î˘, Ù· ÂÏÏËÓÈο
Û˘ÌʤÚÔÓÙ· ‚ÚÈÛÎfiÙ·Ó Û ۇÁÎÚÔ˘ÛË
Ì ÂΛӷ Ù˘ πÙ·Ï›·˜, ÂÓÒ ·ÎfiÌË Î·È Ë
°·ÏÏ›· ·ÓÙȉÚÔ‡Û ÛÙË ÌÂÙÂͤÏÈÍË Ù˘
∂ÏÏ¿‰Ô˜ Û ÌÔ¯Ïfi ÚÔÒıËÛ˘ ÙˆÓ
‚ÚÂÙ·ÓÈÎÒÓ Û˘ÌÊÂÚfiÓÙˆÓ ÛÙËÓ ∂ÁÁ‡˜
∞Ó·ÙÔÏ‹ Î·È ÙËÓ ·Ó·ÙÔÏÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ.
∂ÈÊ˘Ï¿ÍÂȘ ÁÈ· ÙË ÛÙÚ·ÙËÁÈ΋ ·Ó·-
‚¿ıÌÈÛË Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ê·›ÓÂÙ·È fiÙÈ Â›-
¯·Ó Î·È ÔÈ ∏ӈ̤Ó˜ ¶ÔÏÈÙ›˜, ÔÈ
Ôԛ˜ ÂÓ·ÓÙÈÒıËÎ·Ó ÛÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË
Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜ ÛÙËÓ πˆÓ›·
Î·È ÙËÓ ∞Ó·ÙÔÏÈ΋ £Ú¿ÎË. ¢ÂÓ ‹Ù·Ó
fï˜ ÌfiÓÔ Ù· ·ÓÙÈÙÈı¤ÌÂÓ· ÁˆÛÙÚ·-
H O γερουσιαστ ς Xαντ πασ υπογρ φει τη Συνθ κη των ÙËÁÈο Î·È ÔÈÎÔÓÔÌÈο Û˘ÌʤÚÔÓÙ·
Σεβρ ν εκ μ ρους της Tουρκ ας. (Mουσε ο «Iστορικ Mν - ÙˆÓ ªÂÁ¿ÏˆÓ ¢˘Ó¿ÌÂˆÓ Ô˘ ÂËÚ¤·-
μη Eλ. Bενιζ λου», Aθ να) ˙·Ó ·ÚÓËÙÈο ÙËÓ Ù·¯Â›· Ú‡ıÌÈÛË ÙÔ˘
∞Ó·ÙÔÏÈÎÔ‡ ∑ËÙ‹Ì·ÙÔ˜. ∂Í¿ÏÏÔ˘, Ë
ÈηÓÔÔ›ËÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰Èη›ˆÓ
4 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

5. HHN τιος Bαλκανι-
κ μετ τις Συνθ κες
του Nεϊγ και των Σε-
βρ ν. Eμφα νονται
ÚÔÛ¤ÎÚÔ˘Â Î·È ÛÙË ‰Ú¿ÛË ÙˆÓ ∂˘Úˆ- ÂıÓÈÎÈÛÙÒÓ, ¢ÂÏÈÛÙÒÓÙ·˜ fiÙÈ Ë ÎÂ- ÙÔ˘˜ ‡ÛÙÔ¯Ô˘˜ ‰Èψ̷ÙÈÎÔ‡˜ ¯ÂÈÚÈ- τα ρια των ελληνι-
·›ˆÓ Î·È ∞ÌÂÚÈηÓÒÓ ÈÂÚ·ÔÛÙfiÏˆÓ Ì·ÏÈ΋ Â·Ó¿ÛÙ·ÛË ı· ÌÂÙÂÍÂÏÈÛÛfi- ÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, ÔÈ κ ν διεκδικ σεων με
Ô˘ ·ÓÙÈÙ¿¯ıËÎ·Ó ÛÙËÓ Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ Ù·Ó Û Â·Ó·ÛÙ·ÙÈÎfi ·ÓÙȉ˘ÙÈÎfi Î·È ™˘ÌÌ·¯ÈΤ˜ ¢˘Ó¿ÌÂȘ ‰¤¯ıËÎ·Ó Ó· β ση το υπ μνημα
∂ÏÏ¿‰Ô˜ ÛÙËÓ πˆÓ›·, ÊÔ‚Ô‡ÌÂÓÔÈ fiÙÈ ·ÓÙÈηÈÙ·ÏÈÛÙÈÎfi ΛÓËÌ·. Û˘Ó˘ÔÁÚ¿„Ô˘Ó ÌÈ· Û˘Óı‹ÎË Ô˘ ı· Bενιζ λου, καθ ς και
ÌÈ· Ù¤ÙÔÈ· ÂͤÏÈÍË ı· ˘ÔÓfiÌ¢ ÙËÓ Ô‰ËÁÔ‡Û ÛÙÔÓ ‰È·ÌÂÏÈÛÌfi Ù˘ √ıˆ- τα εδαφικ κ ρδη της
ÚÔÛËÏ˘ÙÈ΋ ‰Ú¿ÛË ÙÔ˘˜ ÛÙË ªÈÎÚ¿ O ‰È·ÌÂÏÈÛÌfi˜ Ì·ÓÈ΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, ‹ ÙÔ˘ «ªÂÁ¿- Eλλ δος. (X ρτης της
∞Û›· ÂȘ ‚¿ÚÔ˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÔÚıfi‰ÔÍÔ˘ ÏÔ˘ ∞ÛıÂÓÔ‡˜» Ù˘ Â˘Úˆ·˚΋˜ ÔÏÈ- Eκδοτικ ς Aθην ν)
ÛÙÔÈ¯Â›Ô˘. °È· ÙÂÏ›ˆ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ ΔÂÏÈο ‡ÛÙÂÚ· ·fi ÙËÓ ·ÔÊ·ÛÈÛÙÈ΋ ÙÈ΋˜ Î·È Ù·˘Ùfi¯ÚÔÓ· ı· ‰ÚÔÌÔÏÔÁÔ‡-
ÏfiÁÔ˘˜ ÙÔ ÌÔÏÛ‚ÈÎÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜ ÙÔ˘ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙÔ˘ Úˆı˘Ô˘ÚÁÔ‡ Ù˘ Û ÙË ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ›· Ù˘ ªÂÁ¿Ï˘ ∂ÏÏ¿-
§¤ÓÈÓ Ù¿¯ıËΠ˘¤Ú ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ªÂÁ¿Ï˘ μÚÂÙ·Ó›·˜ §fiÈÓÙ Δ˙ÔÚÙ˙ Î·È ‰·˜. ™ÙËÓ Â›Ù¢ÍË ÙÔ˘ ÔÏ˘fiıËÙÔ˘
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 5

6. H Tο ελληνικ θωρηκτ «Λ μνος» στον κ λπο της Σμ ρνης. Διακρ νονται τα
κτ ρια της προκυμα ας οδο , τα οπο α αργ τερα θα «απαθανατισθο ν» φλεγ -
μενα σε μερικ ς απ τις πιο εφιαλτικ ς φωτογραφ ες της ιστορ ας του σ γχρο-
νου Eλληνισμο . (Λε κωμα «Σμ ρνη», κδοση «N α Σ νορα - A. A. Λιβ νη)
·˘ÙÔ‡ ÔÚ¿Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ EÏÏËÓÈÛÌÔ‡ ÛË- ‰È·ÙËÚ› ÛÙÚ·ÙȈÙÈΤ˜ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ÁÈ·
Ì·ÓÙÈ΋ ‹Ù·Ó Î·È Ë Û˘Ì‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ KˆÓ- ÙËÓ ·ÛÊ¿ÏÂÈ· Î·È Ù¿ÍË Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜.
ÛÙ·ÓÙÈÓÔ˘ÔÏ›ÙË ÛÙËÓ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ÌÂ- ªÂÙ¿ ÙËÓ ¿ÚÔ‰Ô ÂÓÙ·ÂÙ›·˜, ÙÔ ÙÔÈ-
ÁÈÛÙ¿Ó· Ù˘ ‰ÈÂıÓÔ‡˜ ‚ÈÔÌ˯·Ó›·˜ Ô- Îfi KÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ ı· ›¯Â ÙËÓ Â˘¯¤ÚÂÈ·,
ÏÂÌÔÊÔ‰›ˆÓ ÛÂÚ ª¿˙ÈÏ ∑·¯¿ÚˆÊ, Ô Ì „‹ÊÈÛÌ· ηٿ ÏÂÈÔ„ËÊ›·, Ó· ˙Ë-
ÔÔ›Ô˜ ·ÛÎÔ‡Û ÌÂÁ¿ÏË ÂÈÚÚÔ‹ Ù‹ÛÂÈ ·fi ÙÔ ™˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ù˘ ∫ÔÈÓˆ-
ÛÙÔ˘˜ ‚ÚÂÙ·ÓÈÎÔ‡˜ Î·È Á·ÏÏÈÎÔ‡˜ ËÁÂ- Ó›·˜ ÙˆÓ ∂ıÓÒÓ Ó· ÂÚȤÏıÂÈ Ë ÂÚÈÔ-
ÙÈÎÔ‡˜ ·ÎÏÔ˘˜. ∞fi ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ï¢- ¯‹ Ù˘ πˆÓ›·˜ ˘fi Ï‹ÚË ÂÏÏËÓÈ΋ ΢-
Ú¿˜ ÙË ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ˘¤ÁÚ·- ÚÈ·Ú¯›·. ∞fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ÙÔ Û˘Ì-
„·Ó Ô ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ Î·È Ô ‚Ô‡ÏÈÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û ӷ ··ÈÙ‹ÛÂÈ ÙË
EÏÏËÓ·˜ ڤۂ˘ ÛÙÔ ¶·Ú›ÛÈ Aıˆ˜ ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ‰ËÌÔ„ËÊ›ÛÌ·ÙÔ˜ ÁÈ· ÙËÓ
ƒˆÌ·Ófi˜, ÂÓÒ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ- ÔÚÈÛÙÈ΋ Ù‡¯Ë Ù˘ ‰˘ÙÈ΋˜ ªÈÎÚ¿˜
΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÔÈ ÁÂÚÔ˘ÛÈ·ÛÙ¤˜ ∞Û›·˜ (¿ÚıÚÔ 83). ªÂÙ¿ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹
÷ÓÙ‹ ·Û¿, ƒÈ˙¿ ΔÂ‚Ê›Î Î·È Ô ΔÔ‡Ú- Ù˘ ™˘Óı‹Î˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ Ë ∞ı‹Ó·
ÎÔ˜ ڤۂ˘ ÛÙË μ¤ÚÓË ƒÂÛ¿Ó٠÷ϛ˜. ÌÂÙÔÓfiÌ·Û ÙËÓ ∂ÏÏËÓÈ΋ Y·ÙË
∞ÚÌÔÛÙ›· -Ô˘ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁÔ‡Û ·fi ÙÔÓ
TÔ Î·ıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘ ª¿ÈÔ ÙÔ˘ 1919 fiÙ·Ó Ù· ÂÏÏËÓÈο ÛÙÚ·-
Ù‡̷ٷ ÂÈÛ‹Ïı·Ó ÛÙËÓ πˆÓ›·- ÛÂ
∏ ™˘Óı‹ÎË ∂ÈÚ‹Ó˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ‹Ù·Ó ∂ÏÏËÓÈ΋ ¢ÈÔ›ÎËÛË ™Ì‡ÚÓ˘.
¯ˆÚÈṲ̂ÓË Û 13 ̤ÚË Ô˘ ·ÊÔÚÔ‡- ™ÙÔ ·Ó·ÙÔÏÈÎfi ÙÌ‹Ì· Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ-
Û·Ó ÙËÓ ·ÏÏ·Á‹ ÙˆÓ Û˘ÓfiÚˆÓ Ù˘ ΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ·Ó·ÁÓˆÚÈ˙fiÙ·Ó ÙÔ
√ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜ Ì ÙËÓ ·ÚÌÂÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜, Ù· Û‡ÓÔÚ· ÙÔ˘ ÔÔ›-
·Ú·¯ÒÚËÛË ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Ù˘ ∞Ó·ÙÔ- Ô˘ ı· ηıÔÚÈ˙fiÙ·Ó Ì ÙË ‰È·ÈÙËÛ›·
ÏÈ΋˜ £Ú¿Î˘ Î·È ÙˆÓ ÓËÛÈÒÓ IÌ‚ÚÔ˘ ÙˆÓ ∏ÓˆÌ¤ÓˆÓ ¶ÔÏÈÙÂÈÒÓ (¿ÚıÚ· 88-
Î·È ΔÂÓ¤‰Ô˘. ™ÙÔ ÙÚ›ÙÔ Ì¤ÚÔ˜ Ù˘ ™˘Ó- 89). ∏ Û˘Óı‹ÎË Î·ıȤڈÓ ηıÂÛÙÒ˜
ı‹Î˘ ÚÔÛ‰ÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÙÔ ÚÔÛˆÚÈÓfi ·˘ÙÔÓÔÌ›·˜ ÁÈ· ÙÔ˘˜ ∫Ô‡Ú‰Ô˘˜ ηÈ
ηıÂÛÙÒ˜ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘: ¿ÊËÓ ·ÓÔÈÎÙfi ÙÔ ÂӉ¯fiÌÂÓÔ ›‰Ú˘-
Ë √ıˆÌ·ÓÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ‰È·ÙË- Û˘ ÂÓfi˜ ÎÔ˘Ú‰ÈÎÔ‡ ÎÚ¿ÙÔ˘˜ ÛÙÔ Ì¤Ï-
ÚÔ‡Û ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ΢ÚÈ·Ú¯›· (¿ÚıÚÔ ÏÔÓ. ∞Ó·ÁÓˆÚ›ÛıËΠÂÍ¿ÏÏÔ˘ Ë ·ÓÂ-
69), ÂÓÒ Ë ‰ÈÔ›ÎËÛË Ù˘ ˙ÒÓ˘ ÌÂÙ·‚È- Í·ÚÙËÛ›· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏ›Ԣ Ù˘ ÃÂÙ˙¿˙˘
‚·˙fiÙ·Ó ÛÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ΢‚¤ÚÓËÛË Ë Ô˘ ÂÈÛËÌÔÔÈÔ‡Û ÙËÓ ·fiÛ¯ÈÛË
του στρα- ÔÔ›· ·Ó·Ï¿Ì‚·Ó ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ó· ÙˆÓ ∞Ú¿‚ˆÓ ·fi ÙËÓ √ıˆÌ·ÓÈ΋ ∞˘-
ξη του διοικητ
HH πρ τη προκ ρυ ς προς τους κατο κους της ȉڇÛÂÈ ÙÔÈÎfi KÔÈÓÔ‚Ô‡ÏÈÔ Ì ÙË ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë °·ÏÏ›· η٤-
κατοχ
το ελληνικ ς δαμ ς
Kατοχ [...] ου ις της
Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ fiÏˆÓ ÙˆÓ ÂıÓÔıÚËÛ΢ÙÈ- Ï·‚ ÛÙÚ·ÙȈÙÈο ÙËÓ ∫ÈÏÈΛ· Á‡Úˆ
περιοχ ς Σμ ρνης: «H οφ σε ÎÒÓ ÔÌ¿‰ˆÓ Ù˘ ÂÚÈÔ¯‹˜ (¿ÚıÚ· ·fi ÙÔÓ ÎfiÏÔ Ù˘ ∞ÏÂÍ·Ó‰Ú¤ÙÙ·˜ ηÈ
αταλ βη τας απ εδαφ ν, με-
σκ οπε ει να προκ ς των 72,73). ∏ ÂÏÏËÓÈ΋ ˙ÒÓË Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘ ̤¯ÚÈ ÙË ªÂÚÛ›ÓË, ÂÓÒ Ë ÛÊ·›Ú· ÈÙ·-
ς περ της τ χη
Συνδιασκ ψεω λλωστε επ τρισχ λια δη τη Î¿Ï˘Ù ÌÈ· ÂÚÈÔ¯‹ 17.452 ÙÂÙÚ·Áˆ- ÏÈ΋˜ ÂÈÚÚÔ‹˜ ÂÂÎÙÂÈÓfiÙ·Ó ·fi Ù·
τ των οπο ων την Eλλ δα». ÓÈÎÒÓ ¯ÈÏÈÔ̤ÙÚˆÓ. ∏ Û˘Óı‹ÎË Î·ÙÔ- ÏÈÌ¿ÓÈ Ù˘ ∞ÙÙ·Ï›·˜ ¤ˆ˜ ÙËÓ ∞ÏÈηÚ-
ο συνδ ουσι με
τοσο τοι δεσμ ¯‡ÚˆÓ ÙÔ ‰Èη›ˆÌ· Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Ó· Ó·ÛÛfi, ·¤Ó·ÓÙÈ ·fi Ù· ¢ˆ‰ÂοÓËÛ·.
6 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

7. H Σμ ρνη, 1920. Στον εξ στη του Mητροπολιτι-
κο Mεγ ρου, στον περ βολο της Aγ ας Φωτειν ς,
ο αρχιστρ τηγος Λεων δας Παρασκευ πουλος
∏ πÙ·Ï›· ‰È·ÙËÚÔ‡Û ÙË ƒfi‰Ô, ·ÏÏ¿ ÚÔ¿ÛÙÈ· Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘, διαβ ζει το Δι γγελμα της Eπιστρ τευσης των
·ԉ¯fiÙ·Ó ÙË ÌÂÙ·‚›‚·ÛË Ù˘ ˘fi- ÂÓÒ ÙÔ ∞ÈÁ·›Ô Ï¿Ì‚·Ó ÌÔÚÊ‹ ÂÏÏËÓÈ- Mικρασιατ ν. Στα δεξι του, ο Mητροπολ της
ÏÔÈÔ˘ ¢ˆ‰ÂηӋÛÔ˘ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· ΋˜ Ï›ÌÓ˘. ªÂ ÙË Û˘Óı‹ÎË ÂÈÙ‡- Σμ ρνης Xρυσ στομος. Διακρ νονται επ σης οι
(¿ÚıÚÔ 122). ¯ıËÎÂ Ô ·ÊÔÏÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ™ÙÂÓÒÓ Î·È Ë δημογ ροντες Tσουρουκτσ γλου και Kλιμ νο-
ÂÏ¢ıÂÚÔÏÔ˝· ÛÙ· ™ÙÂÓ¿ Ù¤ıËΠ˘fi γλου, οι αδελφο Ψαλτ φ, ο εκδ της της «Aμ λ-
™ÙÔ ¤Ó· ¤ÌÙÔ ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô ¢È·Û˘ÌÌ·¯È΋˜ EÈÙÚÔ‹˜ θειας» Σωκρ της Σολομων δης και λλοι δημογ -
(¿ÚıÚÔ 178), Ì ¿ÏÏ· ÏfiÁÈ· οو ·fi ροντες. Στα αριστερ του αρχιστρατ γου, ο Mη-
ªÂ ÙË ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ, Ë Ôıˆ- ÙÔÓ ¤ÏÂÁ¯Ô Ù˘ ÎÚ·Ù·È¿˜ ªÂÁ¿Ï˘ τροπολ της Φιλαδελφε ας Xρυσ στομος, ο διοι-
Ì·ÓÈ΋ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ· ÂÚÈÔÚÈ˙fiÙ·Ó ÛÙÔ μÚÂÙ·Ó›·˜. ∏ ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ κητ ς του A´ Σ ματος Στρατο N δερ και δ πλα
¤Ó· ¤ÌÙÔ ÙÔ˘ ÚÔÔÏÂÌÈÎÔ‡ ‰¿- η٤‰ÂÈÍ ÙË ı¤ÏËÛË ÙˆÓ ™˘ÌÌ¿¯ˆÓ του Θε δωρος Π γκαλος, αρχηγ ς του Eπιτελε -
ÊÔ˘˜ Ù˘ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›·˜, Ô˘ Ô˘ÛÈ·- Ó· ÂÍ·Ê·Ó›ÛÔ˘Ó fi¯È ÌfiÓÔ ÙËÓ √ıˆÌ·- ου. Oι σημα ες των συμμ χων υπογραμμ ζουν την
ÛÙÈο Û‹Ì·ÈÓ ÙË Û˘ÚÚ›ÎÓˆÛ‹ Ù˘ ÓÈ΋ ∞˘ÙÔÎÚ·ÙÔÚ›· ·ÏÏ¿ Î·È Ó· ı¤- τελετ : η ιταλικ , η αμερικανικ , η ελληνικ , η
ÛÙËÓ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏË Î·È ÙËÓ KÂ- ÛÔ˘Ó ÙËÓ ÂÓ·Ô̤ÓÔ˘Û· ΔÔ˘ÚΛ· ˘fi αγγλικ , η γαλλικ . Στα σκαλι , τιμητικ φρου-
ÓÙÚÈ΋ ∞Ó·ÙÔÏ›·. ∞ÏÏ¿ Î·È Ë ·Ú·ÌÔ- ÛÙÂÓfi ‰ÈÔÈÎËÙÈÎfi-ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎfi Î·È ÔÈ- ρ οι πρ σκοποι της π μπτης ομ δος Συστ ματος
Ó‹ Ù˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙÈÓÔ‡ÔÏ˘ ÛÙËÓ Î˘- ÎÔÓÔÌÈÎfi ¤ÏÂÁ¯Ô. Προσκ πων Σμ ρνης. Πρ τος κ τω αριστερ ο
ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘ Ù¤ıËΠ˘fi ΔÂÏ›ˆ˜ ‰È·ÊÔÚÂÙÈ΋ ‹Ù·Ó Ë ÂÈÎfiÓ· Γι ργος Θ. Kατραμ πουλος, απ το αρχε ο του
Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ˘˜ fiÚÔ˘˜ Î·È ÚÔ¸Ôı¤- Ô˘ ·ÚÔ˘Û›·˙ ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi μ·Û›ÏÂÈÔ, οπο ου ε ναι η φωτογραφ α.
ÛÂȘ, ÂȉÈÎfiÙÂÚ· ÂÍ·ÚÙ‹ıËΠ·fi ÙËÓ Î·ıÒ˜ Ì ÙÔ ‰È·Î·ÓÔÓÈÛÌfi ÙˆÓ ™Â-
ÚÔÛÙ·Û›· ÙˆÓ ÌÂÈÔÓÔÙÈÎÒÓ ‰ÈηȈ- ‚ÚÒÓ Ù¤ıËÎ·Ó ÔÈ ‚¿ÛÂȘ ÁÈ· ÙËÓ ·Ó¿-
Ì¿ÙˆÓ ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ˙ÒÓË (¿ÚıÚÔ ‰ÂÈÍË Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÙˆÓ «‰‡Ô Ë›ڈÓ
36). AÏψÛÙÂ Ë ÔıˆÌ·ÓÈ΋ ÚˆÙ‡Ԣ- (∂˘ÚÒË-∞Û›·) Î·È ¤ÓÙ ı·Ï·ÛÛÒÓ
Û· ÙÂÏÔ‡Û ˘fi ‰È·Û˘ÌÌ·¯È΋ ÛÙÚ·- (∞ÈÁ·›Ô, πfiÓÈÔ, ªÂÛfiÁÂÈÔ˜, ª·‡ÚË £¿-
ÙȈÙÈ΋ ηÙÔ¯‹ ·fi ÙÔÓ ª¿ÚÙÈÔ ÙÔ˘ Ï·ÛÛ· Î·È ¶ÚÔÔÓÙ›‰·)». ∏ ¤ÎÙ·ÛË
1920 Î·È Ô ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˜ Ì ÙËÓ Î˘‚¤Ú- Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ ÂÈÎÚ¿ÙÂÈ·˜ ¤Êı·Û ٷ
ÓËÛ‹ ÙÔ˘ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈο ‹Ù·Ó ÂΛ ·È¯Ì¿- 173.779 ÙÂÙÚ. ¯ÈÏÈfiÌÂÙÚ· Î·È 7.156.000
ψÙÔÈ ÙˆÓ ÓÈÎËÙÒÓ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘. ∏ ÏËı˘ÛÌfi. √˘ÛÈ·ÛÙÈο, ÙfiÛÔ Ë ¤ÎÙ·-
ΔÔ˘ÚΛ· ¤¯·Ó οı ÚfiÛ‚·ÛË ÛÙ· ÛË fiÛÔ Î·È Ô ÏËı˘ÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈ-
μ·ÏοÓÈ·, Ì ÂÍ·›ÚÂÛË Ù· Â˘Úˆ·˚ο ÎÔ‡ μ·ÛÈÏ›Ԣ ÙÚÈÏ·ÛÈ¿ÛÙËΠ̤۷
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 7

8. Õ Λαϊκ λιθογραφ α
που αναπαριστ τη δο-
λοφονικ απ πειρα κα-
τ του Eλευθερ ου Bενι-
ζ λου στον παρισιν σι-
δηροδρομικ σταθμ
Λυ ν στις 30 Iουλ ου
1920, δ ο ημ ρες μετ
την υπογραφ της Συν-
θ κης των Σεβρ ν, απ
δ ο απ τακτους Eλλη-
νες αξιωματικο ς.
Û‡ÓÓÂÊ·. ∏ ·ÔÙ˘¯Ë̤ÓË ‰ÔÏÔÊÔÓÈ΋
·fiÂÈÚ· ηٿ ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ‰‡Ô Ìfi-
ÓÔ Ì¤Ú˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ Ù˘ ™˘Ó-
ı‹Î˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ, ÛÙÔÓ ·ÚÈÛÈÓfi ÛÈ-
‰ËÚÔ‰ÚÔÌÈÎfi ÛÙ·ıÌfi «§˘ÒÓ», ·fi ‰‡Ô
Ê·Ó·ÙÈÎÔ‡˜ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ‡˜ ¤‰ÂȯÓÂ
ÙȘ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ‰È¯·ÛÌÔ‡
Î·È ÙÔ fiÛÔ ‚·ıÈ¿ ‰È·ÈÚÂ̤ÓÔ˜ ‹Ù·Ó Ô
ÔÏÈÙÈÎfi˜ ÎfiÛÌÔ˜ Ù˘ ∂ÏÏ¿‰·˜. ∏ ÛÊÔ-
‰Ú‹ ·ÓÙÈ·ÏfiÙËÙ· ÌÂٷ͇ ÙˆÓ ‰‡Ô ·-
Ú·Ù¿ÍÂˆÓ (‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ› Î·È ÎˆÓÛÙ·ÓÙÈ-
ÓÈÎÔ›) ¤Ï·‚ Ӥ˜ ‰È·ÛÙ¿ÛÂȘ fiÙ·Ó
ÙÚÂȘ ÌfiÓÔ Ì‹Ó˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹
Ù˘ Û˘Óı‹Î˘, Ô ∂Ï¢ı¤ÚÈÔ˜ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˜
ËÙÙ‹ıËΠÛÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ¡ÔÂÌ‚Ú›Ô˘
1920. ∏ ·ÏÈÓfiÚıˆÛË ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›-
Û ÌÈ· ‰ÂηÂÙ›· (1910-1920). øÛÙfiÛÔ, ∂Í·Ú¯‹˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÛËÌÂȈı› fiÙÈ Ë ÎÚ·ÙÔÚ›·˜ ÚÔοÏÂÛ·Ó ÙËÓ ·Á·Ó¿ÎÙË- ÓÔ˘ ÛÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈÎfi ıÚfiÓÔ ÙÔÓ ¢ÂΤÌ-
Ë ÊfiÚÌÔ˘Ï· ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ÂÌÂÚÈ›¯Â ‰Èψ̷ÙÈ΋ ‰È¢ı¤ÙËÛË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ÛË Î·È ·ÓÙ›‰Ú·ÛË ÙÔ˘ ÙÔ˘ÚÎÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ ‚ÚÈÔ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ¤ÙÔ˘˜, ·Ô‰˘Ó¿ÌˆÛÂ
ÔÏϤ˜ ·Û¿ÊÂȘ, ·ÓÙÈÊ¿ÛÂȘ Î·È ·‰˘- ¢ÓÔÔ‡Û ÚˆÙ›ÛÙˆ˜ ÙË ªÂÁ¿ÏË μÚÂ- Î·È ÂÓ›Û¯˘Û·Ó ÙÔ ÙÔ˘ÚÎÈÎfi ÂıÓÈÎÈÛÙÈ- ÛËÌ·ÓÙÈο ÙË ‰Èψ̷ÙÈ΋ ı¤ÛË Ù˘
ӷ̛˜ Ô˘ ¤ıÂÙ·Ó ÙÔ ÔÈÎÔ‰fiÌËÌ· Ù˘ Ù·Ó›· Ô˘ ‹Ú ÙÔ Î·Ï‡ÙÂÚÔ ÌÂÚ›‰ÈÔ, Îfi ΛÓËÌ· ˘fi ÙËÓ ËÁÂÛ›· ÙÔ˘ ∫ÂÌ¿Ï ∂ÏÏ¿‰·˜, ·ÊÔ‡ ÛÙȘ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∞ÓÙ¿ÓÙ
ªÂÁ¿Ï˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ Û ΛӉ˘ÓÔ Î·È ÙÔ Â›Ù ·¢ı›·˜ ›Ù ̤ۈ Ù˘ ¿ÌÂÛ· ∞Ù·ÙÔ‡ÚÎ, ·Ô‰˘Ó·ÌÒÓÔÓÙ·˜ Ù· ÂÚ›- ÙÔ fiÓÔÌ· ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Û˘Ó¤¯È˙Â
ÂÏÏËÓÈÎfi μ·Û›ÏÂÈÔ Û ‰ÔÎÈ̷ۛ˜ Ô˘ ÂÍ·ÚÙË̤Ó˘ ·fi ·˘Ù‹Ó ∂ÏÏ¿‰·. ∏ ÛÌ·Ù· ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘. Ó· Â›Ó·È Û¯Â‰fiÓ ÂÍ›ÛÔ˘ ÌÈÛËÙfi Ì ÂΛ-
‹Ù·Ó ·‚¤‚·ÈÔ ·Ó ›¯Â ÙȘ ‰˘Ó·ÙfiÙËÙ˜ ÂͤÏÈÍË ·˘Ù‹ ‰˘Û·Ú¤ÛÙËÛ ÙË °·ÏÏ›· ÓÔ ÙÔ˘ °ÂÚÌ·ÓÔ‡ ∫¿È˙ÂÚ. ¢ÂÓ ¿ÚÁËÛÂ
Ó· ·ÓÙÂÂͤÏıÂÈ. ªÂ ‰Â‰Ô̤Ó˜ ÙȘ ÛÔ- Î·È ÙËÓ πÙ·Ï›·, Ô˘ ıˆÚÔ‡Û·Ó fiÙÈ Ë ™ÙËÓ EÏÏ¿‰· Ó· ÂΉËψı› Ë ·ÓÔÈÎÙ‹ ÛÙÚÔÊ‹ Ù˘
‚·Ú¤˜ ÂÏÏ›„ÂȘ Î·È ·ÓÂ¿ÚÎÂȘ, Ë ÂÏÏËÓÈ΋ Â¤ÎÙ·ÛË ÛÙËÓ πˆÓ›· Â͢Ë- ÈÙ·ÏÈ΋˜ Î·È Á·ÏÏÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ ·¤-
™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ·Ú¤ÌÂÓ ÂÍ·È- ÚÂÙÔ‡Û ΢ڛˆ˜ Ù· ·ÁÁÏÈο Û˘ÌʤÚÔ- ∞ÏÏ¿ Î·È ÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ̤وÔ Ù˘ Ó·ÓÙÈ ÛÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·, ÂÓÒ ÂÈ‚·Ú‡ÓıËÎÂ
ÚÂÙÈο ‡ıÚ·˘ÛÙË, Ë ÔÔ›· ¿ÏψÛÙ ÓÙ· ÛÙËÓ AÓ·ÙÔÏÈ΋ ªÂÛfiÁÂÈÔ Î·È ÙË ∂ÏÏ¿‰Ô˜ ·ÚÔ˘Û›·˙ ÛÔ‚·Ú¤˜ ·‰˘Ó·- Î·È ÙÔ Îϛ̷ ÛÙȘ ·ÁÁÏÔÂÏÏËÓÈΤ˜ Û¯¤-
‰ÂÓ ÚfiÏ·‚Â Î·Ó Ó· ÂÈÎ˘Úˆı› ·fi ª¤ÛË ∞Ó·ÙÔÏ‹. ™˘Ó¿Ì·, ÔÈ ÛÎÏËÚÔ› ̛˜ Î·È ÂÓÒ Ë ∂ÏÏ¿‰· ıÚÈ¿Ì‚Â˘Â, ÂÌ- ÛÂȘ. √È ÊˆÓ¤˜ ÁÈ· ÙË ÚÈ˙È΋ ·Ó·ıÂÒ-
Ù· Û˘Ì‚·ÏÏfiÌÂÓ· ̤ÚË. fiÚÔÈ Û ‚¿ÚÔ˜ Ù˘ √ıˆÌ·ÓÈ΋˜ ∞˘ÙÔ- Ê·Ó›ÛÙËÎ·Ó ÛÙÔÓ ÔÚ›˙ÔÓÙ· Ù· ÚÒÙ· ÚËÛË Ù˘ ™˘Óı‹Î˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ·˘Í‹-
8 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

9. H Aθ να, 14 Σεπτεμ-
βρ ου 1920. Στο Στ -
διο, ο πρωθυπουργ ς
ıËÎ·Ó ·ÓËÛ˘¯ËÙÈο ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÏËÓÈ΋ ÓÈ˙ÂÏÈ΋ ·Ú¿Ù·ÍË ‰ÂÓ ÌÂÙ›¯Â ÛÙËÓ ÓÙÚ›„Ô˘Ó ÙˆÓ ∫ÂÌ·ÏÈÛÌfi Î·È Ó· ÂÈ‚¿- Eλ. Bενιζ λος, ο να -
ÏÂ˘Ú¿. ÂÎÏÔÁÈ΋ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË ÙÔ˘ 1920, ÂÂÈ- ÏÔ˘Ó ÙË ªÂÁ¿ÏË ∂ÏÏ¿‰·. ∏ Û˘ÛÛÒÚ¢- αρχος Π. Kουντουρι -
¶¤Ú·Ó ÙÔ˘ ÂıÓÈÎÔ‡ ‰È¯·ÛÌÔ‡ ÙÔ ‰‹, Û‡Ìʈӷ Ì ÙË ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â- ÛË ÙˆÓ ‰˘ÛÌÂÓÒÓ ‰Èψ̷ÙÈÎÒÓ Î·È της και ο αρχιστρ τη-
ÂÛˆÙÂÚÈÎfi ̤وÔ ·ÚÔ˘Û›·˙Â Î·È ¿Ï- ‚ÚÒÓ, Ë ÂÏÏËÓÈ΋ ˙ÒÓË Ù˘ ªÈÎÚ¿˜ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÒÓ ·Ú·ÁfiÓÙˆÓ ÂÂÎÙÂÈÓfi- γος Λ. Παρασκευ -
Ϙ ÂÚÈÏÔΤ˜. ∏ Â¤ÎÙ·ÛË Ù˘ ÂÈ- ∞Û›·˜ ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Û ӷ ÙÂÏ› ˘fi Ù·Ó Î·È ÛÙÔÓ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi ÙÔ̤·, ·ÊÔ‡ πουλος συζητο ν περι-
ÎÚ¿ÙÂÈ·˜ Û‹Ì·ÈÓ Â›Û˘ ÙË ÛÔ‚·Ú‹ ÙËÓ ˘„ËÏ‹ ΢ÚÈ·Ú¯›· ÙÔ˘ ÛÔ˘ÏÙ¿ÓÔ˘. ÙÔ ‰˘Û‚¿ÛÙ·ÎÙÔ ÁÈ· ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Îfi- μ νοντας τον βασιλι
·‡ÍËÛË ÙˆÓ ÌÂÈÔÓÔÙÈÎÒÓ ÏËı˘ÛÌÒÓ ÛÙÔ˜ ÙÔ˘ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ¶ÔϤÌÔ˘ ›¯Â Aλ ξανδρο για τον
ÛÙË ÌÂÙ·ÔÏÂÌÈ΋ ∂ÏÏ¿‰·, ÙˆÓ ÔÔ›- H ÌË Î·ÙÔ¯‡ÚˆÛË Êı¿ÛÂÈ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂΛÓË Ù· ÔÎÙÒ Âη- πανηγυρικ εορτασμ
ˆÓ Ù· ÂıÓÈο, ıÚËÛ΢ÙÈο, ÁψÛÛÈο ÙÔÌ̇ÚÈ· ‰Ú·¯Ì¤˜ ËÌÂÚËÛ›ˆ˜. της Συνθ κης των Σε-
‰ÈηÈÒÌ·Ù· ‰È·ÛÊ·Ï›˙ÔÓÙ·Ó ·fi ÂȉÈ- OÙ·Ó Ë ‚·ÛÈÏÈ΋ ·Ú¿Ù·ÍË ·Ó¤Ï·‚ ∏ ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ βρ ν. (φωτογραφ α
΋ Û˘Ìʈӛ· Ô˘ ˘¤ÁÚ·„·Ó Ë ∂ÏÏ¿- ÙËÓ ÂÍÔ˘Û›· fi¯È ÌfiÓÔ ‰ÂÓ ·¤Û˘Ú ٷ ·ÓÂÓÂÚÁfi˜, ηıÒ˜ ÙÔ fiÚ·Ì· Ù˘ ªÂÁ¿- Π. Πουλ δη)
‰· Î·È ÔÈ ¯ÒÚ˜ Ù˘ ∞ÓÙ¿ÓÙ ÛÙȘ ™¤- ÂÏÏËÓÈο ÛÙÚ·Ù‡̷ٷ ·fi ÙË ªÈÎÚ¿ Ï˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙ·‰È·Î¿ ÍÂıÒÚÈ·Û ÁÈ·
‚Ú˜ ÛÙȘ 10 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1920. √È ÂıÓÔ- ∞Û›· (fiˆ˜ ›¯Â ˘ÔÛ¯Âı› ÚÔÂÎÏÔÁÈ- Ó· ÂÓÙ·ÊÈ·ÛÙ› ¤Ó·Ó ¯ÚfiÓÔ ·ÚÁfiÙÂÚ·,
ıÚËÛ΢ÙÈΤ˜ ·˘Ù¤˜ ÔÌ¿‰Â˜ Ù¿¯ıËÎ·Ó Î¿), ·ÏÏ¿ ‰È‡ڢÓ ÙȘ ÔÏÂÌÈΤ˜ ÂÈ- ÙÔÓ ∞‡ÁÔ˘ÛÙÔ ÙÔ˘ 1922, Ì ÙËÓ Î·-
ηٿ ÙÔ˘ ªÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·- ¯ÂÈÚ‹ÛÂȘ Ì ÛÎÔfi Ó· ÂÈ‚¿ÏÂÈ ÛÙÔ˘˜ Ù¿ÚÚ¢ÛË ÙÔ˘ ÌÂÙÒÔ˘, ÙËÓ ¿Ù·ÎÙÔ
ÙÔ˜. ¢ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ fiÙÈ ÔÈ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜ ÂıÓÈÎÈÛÙ¤˜ ÙË ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ Ê˘Á‹ ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙÂ˘Ì¿ÙˆÓ,
ΔÔ˘ÚÎÔÌÔ˘ÛÔ˘ÏÌ¿ÓÔÈ, ∂‚Ú·›ÔÈ, ΔÛ¿- ™Â‚ÚÒÓ Î·È Ó· ηÙÔ¯˘ÚÒÛÂÈ Ù· ÂıÓÈο ÙËÓ ˘ÚfiÏËÛË Ù˘ ™Ì‡ÚÓ˘ Î·È ÙËÓ
Ìˉ˜ Î·È μÔ‡ÏÁ·ÚÔÈ ÌÂÈÔÓÔÙÈÎÔ› η- ÎÂÎÙË̤ӷ ÛÙÔ ‰›Ô Ù˘ Ì¿¯Ë˜. ∏ ÚÔÛÊ˘ÁÔÔ›ËÛË ÙÔ˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈÎÔ‡
Ù·„‹ÊÈÛ·Ó Û˘ÏÏÔÁÈο ÙÔ fiÚ·Ì· Ù˘ ÚԤϷÛË ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ÛÙÚ·ÙȈÙÈ- ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡. ∂ÓÒ ÁÈ· ÙÔ˘˜ EÏÏËÓ˜ Ë
ªÂÁ¿Ï˘ ∂ÏÏ¿‰·˜ ÛÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ ÙÔ˘ ÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÚÔ˜ ÙËÓ AÁ΢ڷ ·Ó·- ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ·Ú¤ÌÂÈÓ ¤Ó·
1920 Î·È ¤·ÈÍ·Ó Î·ıÔÚÈÛÙÈÎfi ÚfiÏÔ ÎfiËΠ·fiÙÔÌ· Î·È ·ÌÂÙ¿ÎÏËÙ· ÛÙȘ fiÓÂÈÚÔ ··ÙËÏfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ ΔÔ‡ÚÎÔ˘˜
ÛÙËÓ ÂÎÏÔÁÈ΋ ‹ÙÙ· ÙÔ˘ μÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ Î·È fi¯ı˜ ÙÔ˘ ÔÙ·ÌÔ‡ ™·ÁÁ¿ÚÈÔ˘, ÌÂÙ¿ Û˘Ó¯›˙ÂÈ Ó· Û˘ÓÈÛÙ¿ ¤Ó·Ó ÂÊÈ¿ÏÙË.
ÛÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ∫ˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘, ÙËÓ ÈÔ ·ÈÌ·ÙËÚ‹ Ì¿¯Ë Ù˘ ÌÈÎÚ·ÛÈ·- ΔÔ «Û‡Ó‰ÚÔÌÔ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ» ¤¯ÂÈ Î·-
ÙÔ˘ ÔÔ›Ô˘ Ë ·Ú¿Ù·ÍË Â›¯Â ¯·Ú·ÎÙË- ÙÈ΋˜ ÂÎÛÙÚ·Ù›·˜ Ô˘ ÎÚ¿ÙËÛ ·fi ıÈÂÚˆı› ÛÙËÓ ÙÔ˘ÚÎÈ΋ ÔÏÈÙÈ΋ ÔÚÔ-
Ú›ÛÂÈ ÙË ÌÈÎÚ·ÛÈ·ÙÈ΋ ÂÎÛÙÚ·Ù›· ˆ˜ ÙȘ 10 Ò˜ ÙȘ 29 ∞˘ÁÔ‡ÛÙÔ˘ 1921. EÓ·Ó ÏÔÁ›· Î·È ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÈ ÙËÓ ˘Ô‚fi-
·ÔÈÎȷ΋ Âȯ›ÚËÛË Î·È Â›¯Â ÛÊÔ- ·ÎÚÈ‚Ò˜ ¯ÚfiÓÔ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ ÛÎÔ˘Û· ÊÔ‚›· ÙˆÓ ΔÔ‡ÚÎˆÓ ÁÈ· ÙÔ ÂÓ-
‰Úfiٷٷ ·ÓÙÈÙ·¯ı› Û ·˘Ù‹Ó. ∞ÓÙÈı¤- Ù˘ ™˘Óı‹Î˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ, ÁÈÓfiÙ·Ó ‰Â¯fiÌÂÓÔ ‰È·ÌÂÏÈÛÌÔ‡ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÙÔ˘˜
Ùˆ˜, Ô ÂÏÏËÓÈÎfi˜ ÏËı˘ÛÌfi˜ Ù˘ πˆ- ϤÔÓ ·ÓÙÈÏËÙfi fiÙÈ ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ¤ÓÔ- ¤ÂÈÙ· ·fi οÔÈ· ·Ú¤Ì‚·ÛË ‹ ‰ÔÏÔ-
Ó›·˜ Ô˘ ˘ÔÛÙ‹ÚÈ˙ ʷӷÙÈο ÙË ‚Â- Ϙ ‰˘Ó¿ÌÂȘ ‰ÂÓ ‹Ù·Ó Û ı¤ÛË Ó· Û˘- ÏÔΛ· ÙˆÓ ‰˘ÙÈÎÒÓ ‰˘Ó¿ÌˆÓ.
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 9

10. Oι εκλογ ς του 1920
H Aθ να, 6 Δε-
κεμβρ ου 1920. O
Kωνσταντ νος επι-
στρ φει στην Aθ - Ú·¯Ë˜ ÂÓÙ·ÂÙ›·˜, ÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘ ˙¤ÏÔ˘ ÙÔÓ IÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ 1917, Ì ÙË ÛÙÚ·-
να και στον θρ νο Tου H §ÿ∞ N π∫√§∞∫Ÿ¶√À§√À
ÔÔ›·˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËÎ·Ó Î·È ·ÁÈÒıË- ÙȈÙÈ΋ ·Ú¤Ì‚·ÛË ÙˆÓ ™˘ÌÌ¿¯ˆÓ,
εν μ σω εκδηλ - Î·Ó ÔÈ «‰‡Ô ÎfiÛÌÔÈ» ÙÔ˘ EıÓÈÎÔ‡ ¢È- Î·È Ë ÂÎıÚfiÓÈÛË Î·È ÂÍÔÚ›· ÙÔ˘ KˆÓ-
Aναπληρωτ καθηγητ
σεων ενθουσια- ¯·ÛÌÔ‡. H ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙˆÓ ºÈÏÂχ- ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ (Ô˘ fiÚÈÛ ˆ˜ ‰È¿‰Ô¯Ô ÙÔÓ
του Πανεπιστημ ου Aθην ν
σμο των οπαδ ν ıÂÚˆÓ ÛÙȘ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ- ‰Â˘ÙÂÚfiÙÔÎÔ ÁÈÔ ÙÔ˘, AϤͷӉÚÔ) ‰È·-
του. (Aρχε ο «K») ‹ıËÎ·Ó ÛÙȘ 31 M·˝Ô˘ 1915, ÌÂÙ¿ ÙË ÌfiÚʈ۷Ó, Â› Ì›· ÙÚÈÂÙ›·, ¤Ó· ȉÈfiÙ˘-
‰È·ÊˆÓ›· ÙÔ˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ Ì ÙÔÓ Úˆı˘- Ô ËÌÈÎÔÈÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈÎfi ηıÂÛÙÒ˜, ÙÔ
O I EK§O°E™ Ô˘ Ú·ÁÌ·ÙÔÔÈ‹-
ıËÎ·Ó ÙËÓ 1Ë NÔÂÌ‚Ú›Ô˘ 1920
·ÔÙÂÏÔ‡Ó ·Ó·ÌÊ›‚ÔÏ· ÙËÓ
ÎÚÈÛÈÌfiÙÂÚË, ˆ˜ ÚÔ˜ ÙȘ Û˘Ó¤ÂȤ˜
Ù˘, ÂÎÏÔÁÈ΋ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛË Ô˘ ¤ÁÈÓÂ
Ô˘ÚÁfi (η٤Ϸ‚·Ó 186 ·fi ÙȘ 316
Û˘ÓÔÏÈο ¤‰Ú˜), Ô‰‹ÁËÛ ÙÔÓ KˆÓ-
ÛÙ·ÓÙ›ÓÔ ÛÙË ‰Â‡ÙÂÚË, ·fiÏ˘Ù· Ϥ-
ÔÓ ·ÓÙÈÛ˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈ΋, ‰È¿Ï˘ÛË Ù˘
BÔ˘Ï‹˜, Î·È ÛÙË ‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· Ó¤ˆÓ
ÔÔ›Ô, ÛÙÔ ÂÛˆÙÂÚÈÎfi Ù˘ ¯ÒÚ·˜, ÌÂ
ÙËÓ ÂÈ‚ÔÏ‹ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ÓfiÌÔ˘ ηÈ
ÏÔÁÔÎÚÈÛ›·˜, ‰È·¯ÂÈÚÈ˙fiÙ·Ó, Û˘¯Ó¿
·ÓÂÈÙ˘¯Ò˜, ¤Ó·Ó Ï·Óı¿ÓÔÓÙ· ÂÌʇ-
ÏÈÔ fiÏÂÌÔ. °È· Ó· ·ÔʇÁÂÈ ÙË ‰ÈÂ-
ÔÙ¤ ÛÙËÓ EÏÏ¿‰·. H ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ ÂÎÏÔÁÒÓ (6.12.1915), ÔÈ Ôԛ˜ ¯·Ú·- Ó¤ÚÁÂÈ· Ó¤ˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ, fiÛÔ ‰È·ÚÎÔ‡ÛÂ
(Î·È ˆ˜ ¤Ó·Ó ‚·ıÌfi ·ÚfiÛÌÂÓË) ηٷ- ÎÙËÚ›ÛÙËÎ·Ó ·fi ÙË Ì·˙È΋ ·Ô¯‹ Ô fiÏÂÌÔ˜ (ÛÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘ÌÌÂÙ›¯Â
„‹ÊÈÛË ÙÔ˘ EÏ¢ıÂÚ›Ô˘ BÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ –Ï›- ÙˆÓ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÒÓ („‹ÊÈÛ·Ó ÌfiÓÔ 335 ϤÔÓ Â›ÛËÌ· Î·È Ë EÏÏ¿‰·), Ô EÏ. BÂ-
ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ˘ÔÁÚ·Ê‹ Ù˘ ¯ÈÏÈ¿‰Â˜, ¤Ó·ÓÙÈ 687 ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ ÙÔÓ ÓÈ˙¤ÏÔ˜ ÚÔ¤ÎÚÈÓ ˆ˜ ÂӉȿÌÂÛË Ï‡ÛË
™˘Óı‹Î˘ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ («H EÏÏ¿‰· M¿ÈÔ). H ·ÓÙÈ·Ú¿ıÂÛË ÎÔÚ˘Ê‹˜ ÌÂ- ÙË «ÓÂÎÚ·Ó¿ÛÙ·ÛË» Ù˘ BÔ˘Ï‹˜ Ô˘
ÙˆÓ ‰‡Ô ËÂ›ÚˆÓ Î·È ÙˆÓ ¤ÓÙ ı·- Ù·ÙÚ¿ËΠ¤ÙÛÈ Û ۇÁÎÚÔ˘ÛË Ô˘ ›¯Â ÂÎÏÂÁ› ÙÔÓ M¿ÈÔ ÙÔ˘ 1915, Ë
Ï·ÛÛÒÓ»)– Î·È Ë ıÚÈ·Ì‚Â˘ÙÈ΋ ·ÏÈ- ‰È¤ÙÚ¯ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ÎÔÈÓˆÓ›·˜ Î·È ÔÔ›· Î·È ¤ÌÂÈÓ ÁÓˆÛÙ‹ ˆ˜ «BÔ˘Ï‹
ÓfiÚıˆÛË ÙÔ˘ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌÔ‡, ıˆ- Ï›ÁÔ˘˜ Ì‹Ó˜ ·ÚÁfiÙÂÚ· (A‡ÁÔ˘- ÙˆÓ §·˙¿ÚˆÓ». H BÔ˘Ï‹ ·˘Ù‹ ‰È·ÙË-
Ú‹ıËΠˆ˜ Ë ‚·ÛÈ΋ ·ÈÙ›· Ô˘ Ô‰‹ÁË- ÛÙÔ˜–™Â٤̂ÚÈÔ˜ 1916) ÛÂ Û˘ÁÎÚfi- Ú‹ıËΠ̿ÏÈÛÙ· ÛÙË ˙ˆ‹, Ì ‰È·‰Ô¯È-
ÛÂ, ‰‡Ô ¯ÚfiÓÈ· ·ÚÁfiÙÂÚ·, ÛÙË MÈÎÚ·- ÙËÛË ‰‡Ô ·ÓÙ›·ÏˆÓ ÎÚ·ÙÒÓ, Ì Úˆ- ο ‰È·Ù¿ÁÌ·Ù·, Î·È ÌÂÙ¿ ÙË Ï‹ÍË Ù˘
ÛÈ·ÙÈ΋ K·Ù·ÛÙÚÔÊ‹. Ù‡ԢÛ˜ ·ÓÙ›ÛÙÔȯ· ÙËÓ Aı‹Ó· Î·È ÙÂÙÚ·ÂÙ›·˜, ·Ú’ fiÏÔ Ô˘ ÂÓ Ùˆ ÌÂٷ͇
OÈ ÂÎÏÔÁ¤˜ Ù˘ 1˘ NÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ·Ô- ÙË £ÂÛÛ·ÏÔÓ›ÎË. ›¯Â ÙÂÏÂÈÒÛÂÈ Ô Aã ¶·ÁÎfiÛÌÈÔ˜ ¶fiÏÂ-
Ù¤ÏÂÛ·Ó ÙËÓ Î·Ù¿ÏËÍË ÌÈ·˜ ÔÏ˘Ù¿- H Ï‹Ú˘ ÂÈÎÚ¿ÙËÛË ÙÔ˘ EÏ. BÂÓÈ- ÌÔ˜, Î·È ÔÈ ÂÏÏËÓÈΤ˜ ÂıÓÈΤ˜ ‰ÈÂΉÈ΋-
10 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

11. Õ O «Eλε θερος T πος» του
Aνδρ α Kαβαφ κη αναγγ λλει
στο φ λλο της 21ης Nοεμβρ ου
1920 την γαλλικ ς εμπνε σεως
ιταμ διακο νωση της Mεγ λης
Bρεταν ας, της Γαλλ ας και της
Iταλ ας προς την κυβ ρνηση Δη-
μητρ ου P λλη, με την οπο α
παρεμβα νουν στις ελληνικ ς
εσωτερικ ς υποθ σεις –παραμο-
ν ς του πολιτειακο δημοψηφ -
σματος– χαρακτηρ ζοντας πρ ξη
εχθρικ την επαναφορ του
Kωνσταντ νου στον θρ νο και
απειλο ν την Eλλ δα τι οι
τρεις κυβερν σεις «επιφυλ σ-
σουσιν εις εαυτ ς πλ ρη ελευθε-
ρ αν ενεργε ας να διακανον -
σουν την κατ στασιν τα την». H
διακο νωση δεν αν τρεψε το πο-
λιτικ σκηνικ , πως διαμορ-
φ θηκε μετ τις εκλογ ς και
δεν απ τρεψε την κυβ ρνηση
απ του να ανακοιν σει τι κα-
τ το δημοψ φισμα της 22ας
Nοεμβρ ου το εκλογικ σ μα
«εν κρινε» την επ νοδο του Kων-
σταντ νου με το πολιτικ γελο ο
ποσοστ 99%.
ÛÂȘ ›¯·Ó ·Ú¯›ÛÂÈ Ó· ˘ÏÔÔÈÔ‡ÓÙ·È, Ì Û¿ıÂÈ· Î·È Ë ËÌȉÈÎÙ·ÙÔÚÈ΋ ‰È·Î˘- ÙËÓ ÔÔ›· ÙfiÛ˜ ·ÓıÚÒÈÓ˜ ı˘Û›Â˜
ÎÔÚ˘Ê·›· ÛÙÈÁÌ‹ ÙËÓ ·fi‚·ÛË ÙÔ˘ ÂÏ- ‚¤ÚÓËÛË Ù˘ ÙÂÏÂ˘Ù·›·˜ ÙÚÈÂÙ›·˜ ›- ›¯Â ˘ÔÛÙ› (ÌÈ· ÂÚÈ‹ÁËÛË ÛÙ· ÌÓË-
ÏËÓÈÎÔ‡ ÛÙÚ·ÙÔ‡ ÛÙË ™Ì‡ÚÓË, ÛÙȘ 2 ¯·Ó ˘ÔÓÔ̇ÛÂÈ ‚·ı‡Ù·Ù· ÙËÓ ÏÂÈÔ- Ì›· ÙˆÓ ÂÛfiÓÙˆÓ Ù˘ ‰ÂηÂÙ›·˜
M·˝Ô˘ 1919. Ö˜, Ô EÏ. BÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ „ËÊÈ΋ ‰˘Ó·ÌÈ΋ ÙÔ˘ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ‡ 1912–1922, Ô˘ ÎÔÛÌÔ‡Ó ÙȘ Ï·Ù›˜
ÂÈı˘ÌÔ‡ÛÂ, ÚÈÓ ·fi ÙË ‰ÈÂÓ¤ÚÁÂÈ· ÂıÓÈÎÔ‡ ÂÁ¯ÂÈÚ‹Ì·ÙÔ˜. fiÏˆÓ Û¯Â‰fiÓ ÙˆÓ ¯ˆÚÈÒÓ Î·È ÎˆÌÔfi-
Ó¤ˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ, Ó· ÔÏÔÎÏËÚÒÛÂÈ ·ÂÚ›- ÏÂˆÓ Ù˘ ¶·Ï·È¿˜ EÏÏ¿‰·˜, Â›Ó·È ‰È‰·-
Û·ÛÙÔ˜ ÙȘ ‰È·Ú·ÁÌ·Ù‡ÛÂȘ Ì OÈ Â›ÛÙÚ·ÙÔÈ ÎÙÈ΋).
ÙÔ˘˜ ÓÈÎËÙ¤˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ÒÛÙ ӷ EÙÛÈ, ‹‰Ë ·fi ÙȘ ·Ú¯¤˜ ÙÔ˘ 1920
˘ÏÔÔÈ‹ÛÂÈ ÛÙÔ Ì¤ÁÈÛÙÔ ‚·ıÌfi, ÙÔ OÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ÙÔ˘ EÏ. BÂÓÈ˙¤ÏÔ˘, ·Ú¿ Î·È ÂÓ fi„ÂÈ Ù˘ ÚÔ΋ڢ͢ ÙˆÓ ÂÎÏÔ-
fiÚ·Ì· Ù˘ «MÂÁ¿Ï˘ EÏÏ¿‰·˜». ¶ÚÔÛ- ÙËÓ ‹ÙÙ· Î·È ÙÔÓ ÔÏÈÙÈÎfi ·Ú·ÁΈÓÈ- ÁÒÓ, Ô ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎfi˜ ÔÏÈÙÈÎfi˜ Îfi-
‰ÈfiÚÈÛ ¤ÙÛÈ, ÌÈÏÒÓÙ·˜ ÛÌfi ÙÔ˘˜ ÌÂÙ¿ ÙÔÓ IÔ‡ÓÈÔ ÙÔ˘ 1917, ›- ÛÌÔ˜ ¿Ú¯ÈÛ ӷ ·Ó·Û˘ÁÎÚÔÙ›ٷÈ, ‰Ë-
ÛÙË BÔ˘Ï‹ ÙÔÓ NԤ̂ÚÈÔ ¯·Ó ηÙÔÚıÒÛÂÈ ‹‰Ë ·fi ÙËÓ ÚÔË- ÌÈÔ˘ÚÁÒÓÙ·˜ ÙÔ˘˜ §·˚ÎÔ‡˜ ¶ÔÏÈÙÈÎÔ‡˜
ÙÔ˘ 1919, fiÙÈ ÔÈ Ó¤Â˜ ÁÔ‡ÌÂÓË ÂÚ›Ô‰Ô, Ó· Û˘ÁÎÚÔÙ‹ÛÔ˘Ó ™˘ÏÏfiÁÔ˘˜, ηıÒ˜ Î·È ¤Ó· Û˘ÓÙÔÓÈÛÙÈ-
O ·Ï·ÈÔÌÔ‰›ÙÈÎÔ˜ ÂÛˆÛÙÚÂ- ÂÎÏÔÁ¤˜ ı· Ú·ÁÌ·ÙÔ- ¤Ó· ÈÛ¯˘Úfi ÊÈÏÔ‚·ÛÈÏÈÎfi Ú‡̷, ÙÔ Îfi Û˘Ì‚Ô‡ÏÈÔ Ù˘ ™˘ÓÂÚÁ·˙fiÌÂÓ˘
Ê‹˜ ·ÙÚȈÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ Ì·˙È- ÔÈËıÔ‡Ó «ÌÂÙ¿ ÙËÓ
˘ÔÁÚ·Ê‹ Ù˘ ™˘Óı‹-
ÔÔ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· ›¯Â ÚÔÛÏ¿‚ÂÈ, ÙÔ
1916, ΢ڛˆ˜ ÛÙȘ ÂÚÈÔ¯¤˜ Ù˘ ¶·Ï·È-
AÓÙÈÔÏÈÙ‡Ûˆ˜. M ÙËÓ ÚÔ΋ڢÍË
ÙˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ (10.9.1920) Î·È ÙËÓ ¿ÚÛË
ο ÔÚÁ·ÓˆÌ¤ÓˆÓ ÂÈÛÙÚ¿ÙˆÓ Î˘ ÌÂÙ¿ Ù˘ TÔ˘ÚΛ·˜». ¿˜ EÏÏ¿‰·˜, Î·È ÙË ÌÔÚÊ‹ Ì·˙È΋˜ ÔÚ- ÙÔ˘ ÛÙÚ·ÙȈÙÈÎÔ‡ ÓfiÌÔ˘ (OÎÙÒ‚ÚÈÔ˜)
M ÙËÓ Î·Ù¿ÏË„Ë Ù˘ Á¿ÓˆÛ˘, Ì ÙÔ˘˜ (ÚˆÙÔ–Ê·ÛÈÛÙÈ΋˜ Â·Ó‹Ïı ·fi ÙËÓ ÂÍÔÚ›· Ë ËÁÂÛ›· Ù˘
ÙÔ˘ 1916, ¤Ó· Ï·Óı¿ÓÔÓ ·ÓÙÈ- £Ú¿Î˘ (¢˘ÙÈ΋˜ Î·È È‰ÂÔÏÔÁ›·˜) Û˘ÏÏfiÁÔ˘˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙÚ¿- ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋˜ ·Ú¿Ù·Í˘, Ì ÂÈÎÂ-
AÓ·ÙÔÏÈ΋˜) ·fi ÙÔÓ ÂÏ- ÙˆÓ, ÔÈ ÔÔ›ÔÈ ¤ÊÙ·Û·Ó Ó· Û˘Ó·ÚÈı- Ê·Ï‹˜ ÙÔÓ ¢ËÌ. °Ô‡Ó·ÚË, Ô ÔÔ›Ô˜,
‰˘ÙÈÎfi Ó‡̷, Ë ·ÓÙ›ıÂÛË ÏËÓÈÎfi ÛÙÚ·Ùfi ÌÔ‡Ó 120.000 ¤ˆ˜ Î·È 200.000 ̤ÏË ·fi ÙÔÓ ÚÒÙÔ ÙÔ˘ ÎÈfiÏ·˜ ÏfiÁÔ
ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈÛÌfi (M¿ÈÔ˜–IÔ‡ÓÈÔ˜ 1920) (‚Ï. °.£. M·˘ÚÔÁÔÚ‰¿ÙÔ˜, ÂıÓÈÎfi˜ ‰È- (12.10.1920) ÚÔÛ‰ÈfiÚÈÛ ÙÔÓ ÛÙfi¯Ô
Î·È Î˘Ú›ˆ˜ Ì ÙËÓ ˘Ô- ¯·ÛÌfi˜ Î·È Ì·˙È΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË. 1. OÈ Ù˘ ·Ó·Ì¤ÙÚËÛ˘: «H ·Ôχ̷ÓÛȘ
Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ ‰˘Û‚¿ÛÙ·ÎÙÔ ÁÚ·Ê‹ Ù˘ Û˘Óı‹Î˘ Â›ÛÙÚ·ÙÔÈ ÙÔ˘ 1916, Aı‹Ó· 1996). O Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ·fi Ù˘ ·ÓÒÏÔ˘˜ Ù˘ Ù˘-
ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ÛÙȘ 28 IÔ˘- ·Ï·ÈÔÂÏÏ·‰›ÙÈÎÔ˜ ÂÛˆÛÙÚÂÊ‹˜ ·- Ú·ÓÓ›·˜». M¤Û· Û ÙÚÂȘ ‚‰ÔÌ¿‰Â˜ ÙÔ
·ÓıÚÒÈÓÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÙÔ˘ ÔϤ- Ï›Ô˘ 1920 (Ù˘ «Ì¿Ù·È˘» ÙÚȈÙÈÛÌfi˜ ÙˆÓ ÂÈÛÙÚ¿ÙˆÓ, ¤Ó· Ï·Ó- Ú‡̷ ÙÔ˘ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÛÌÔ‡ ΢ÚÈ¿Ú-
ÌÔ˘ ›¯·Ó ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· ·˘Ù‹˜ Û˘Óı‹Î˘, fiˆ˜
ÔÓÔÌ¿ÛÙËÎÂ, ·ÊÔ‡ η-
ı¿ÓÔÓ ·ÓÙȉ˘ÙÈÎfi Ó‡̷ (ÙÔ ÔÔ›Ô
ÙÚÔÊÔ‰ÔÙÔ‡ÛÂ Î·È Ë Í¤ÓË Â¤Ì‚·ÛË),
¯ËÛ ۯ‰fiÓ ÔÏÔÎÏËÚˆÙÈο ÛÙËÓ ¶·-
Ï·È¿ EÏÏ¿‰·, ÂÓÒ Ë ÛÙ·ıÂÚ¿ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ-
Â˘Ú‡Ù·ÙÔ Ú‡̷ ·fiÚÚȄ˘ Ì›· ¯ÒÚ· ‰ÂÓ ÙËÓ ÂÈ·- Ë ·ÓÙ›ıÂÛË ÛÙÔÓ ·ÛÙÈÎfi ÂÎÛ˘Á¯ÚÔÓÈ- ˙ÂÏÈ΋ ÛÙ¿ÛË ÙˆÓ ÂıÓÈÎÒÓ ÌÂÈÔÓÔÙ‹-
ÚˆÛ ÔÙ¤), ÙÔ fiÚ·Ì· ÛÌfi Ì ÙȘ ÎÔÈÓˆÓÈΤ˜ Î·È ÔÏÈÙÈΤ˜ ÙˆÓ ÛÙË M·Î‰ÔÓ›· (‰È·ÈÛو̤ÓË
Ù˘ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜ Ù˘ «MÂÁ¿Ï˘ EÏÏ¿‰·˜» ÙÔ˘ ÚÔÂÎÙ¿ÛÂȘ (ÙË «‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋ Ù˘- ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ M¿ÈÔ ÙÔ˘ 1915) ÚfiÛÊÂ-
¤ÊÙ·Ó ÛÙËÓ ÎÔڇʈۋ Ú·ÓÓ›·») Î·È Î˘Ú›ˆ˜ ÙÔ ‰˘Û‚¿ÛÙ·ÎÙÔ Ú ÛÙËÓ Hӈ̤ÓË AÓÙÈÔϛ٢ÛË ÌÈ·
ÙÔ˘ Î·È Ë ·fiÂÈÚ· ÂÓ·- ·ÓıÚÒÈÓÔ ÎfiÛÙÔ˜ ÙÔ˘ ÔϤÌÔ˘, ›¯·Ó ÂÓÙ˘ˆÛȷ΋ Ó›ÎË.
ÓÙ›ÔÓ ÙÔ˘ EÏ. BÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÛÙÔÓ ·ÚÈÛÈÓfi ‰È·ÌÔÚÊÒÛÂÈ ¤Ó· Â˘Ú‡Ù·ÙÔ Ú‡̷
ÛÙ·ıÌfi «§˘ÒÓ» (30.7.1920), ¤ÌÔÈ·˙ ·fiÚÚȄ˘ Ù˘ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋˜ ÔÏÈÙÈ΋˜. O‡ÙÂ Ô BÂÓÈ˙¤ÏÔ˜
ˆ˜ ÌÈ· ÙÂÏÂ˘Ù·›· Û·Û̈‰È΋ ·ÓÙ›- OÈ ·ÓÙ›·ÏÔÈ ÙÔ˘ BÂÓÈ˙¤ÏÔ˘ ÂÎÌÂÙ·Ï-
‰Ú·ÛË ·ÌÂÙ·ÓfiËÙˆÓ ÊÈÏÔ‚·ÛÈÏÈÎÒÓ. χÙËÎ·Ó Î·È ÂͤÊÚ·Û·Ó ÙËÓ ·‰˘Ó·- ™˘ÓÔÏÈο ÛÙËÓ ¶·Ï·È¿ EÏÏ¿‰· (fiÔ˘
H ‰ÈÂÍ·ÁˆÁ‹ ÙˆÓ Ó¤ˆÓ ÂÎÏÔÁÒÓ Ê¿- Ì›· Ù˘ ¶·Ï·È¿˜ EÏÏ¿‰·˜ Ó· ÏÂÈÙÔ˘Ú- ÔÈ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ›, ÙÔÓ M¿ÈÔ ÙÔ˘ 1915, ›-
ÓÙ·˙ ¤ÙÛÈ ˆ˜ ·Ï‹ ÙÂÏÂÙÔ˘ÚÁ›· ÁÈ· Á‹ÛÂÈ fiˆ˜ ÏÂÈÙÔ‡ÚÁËÛ ÙÔ ¶Â‰ÂÌfi- ¯·Ó ÂÍ·ÛÊ·Ï›ÛÂÈ 128 ¤‰Ú˜, ¤Ó·ÓÙÈ 56
ÙËÓ ÂÈ‚Ú¿‚¢ÛË Ù˘ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋˜ Ô- ÓÙÈÔ ÁÈ· ÙËÓ ÈÙ·ÏÈ΋ ÂÓÔÔ›ËÛË Î·È ÙˆÓ ·ÓÙÈ¿ÏˆÓ ÙÔ˘˜), ÔÈ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ-
ÏÈÙÈ΋˜. °È· Ó· ·Ô‰Âȯı›, fï˜, Ì ÙÔÓ Êfi‚Ô ÌÈ·˜ ÌÂÁ¿Ï˘ ÌÂÚ›‰·˜ ÙÔ˘ ÎÔ› Û˘ÁΤÓÙÚˆÛ·Ó ÂÚ›Ô˘ ÙÔ 60%
ÙÚ·ÁÈÎfi ÙÚfiÔ, ¤ÂÈÙ· ·fi ÙÚÂȘ Ì‹- ÏËı˘ÛÌÔ‡ fiÙÈ ı· ÂÚÈıˆÚÈÔÔÈËı› ÙˆÓ „‹ÊˆÓ Î·È Î¤Ú‰ÈÛ·Ó Û¯Â‰fiÓ ÙÔ
Ó˜, fiÙÈ Ë ÔÎÙ¿¯ÚÔÓË ÔÏÂÌÈ΋ ÚÔ- ̤۷ ÛÙË Ó¤· «MÂÁ¿ÏË EÏÏ¿‰·», ÁÈ· Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ Â‰ÚÒÓ (178, ¤Ó·ÓÙÈ 6 ÁÈ·
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 11

12. H Kιουτ χεια, 15(;)
Iουλ ου 1921. O
πρωθυπουργ ς Δη-
μ τριος Γο ναρης ÙÔ˘˜ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ‡˜). O‡ÙÂ Ô ›‰ÈÔ˜ Ô EÏ. AÓ·ÙÔÏÈ΋) £Ú¿ÎË, fiÔ˘ Ë ·ÚÔ˘Û›· ‚·ÛÈÏÈ¿ AϤͷӉÚÔ˘ ÛÙȘ 12 OÎÙˆ‚Ú›-
περιστοιχιζ μενος BÂÓÈ˙¤ÏÔ˜ ‰ÂÓ ÌfiÚÂÛ ӷ ÂÎÏÂÁ› ÙˆÓ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÒÓ ‹Ù·Ó ÈÛ¯Ó‹ Î·È Ô˘ 1920, ·fi ÛË„·ÈÌ›· Ô˘ ÚÔ‹ÏıÂ
απ τον αρχιστρ τη- ‚Ô˘ÏÂ˘Ù‹˜ ÛÙËÓ AÙÙÈÎÔ‚ÔȈٛ·, ·ÊÔ‡ ÁÈ’ ·˘Ùfi ‰ÂÓ Û˘ÁÎÚÔÙ‹ıËÎ·Ó Â›ÛËÌÔÈ ·fi ÙÔ ‰¿ÁΈ̷ ÂÓfi˜ Èı‹ÎÔ˘ ÛÙÔÓ
γο Aν. Παπο λια, Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ Ù˘ Hӈ̤Ó˘ AÓÙÈÔ- Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ› Ù˘ AÓÙÈÔÏ›Ù¢Û˘. TËÓ Î‹Ô ÙˆÓ AÓ·ÎÙfiÚˆÓ. O ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘
τον στρατηγ Bικτ. ÏÈÙ‡Ûˆ˜ ÍÂ¤Ú·ÛÂ, ηٿ ̤ÛÔ fiÚÔ, ·Ô˘Û›· ·˘Ù‹ Â›ÛËÌˆÓ Û˘Ó‰˘·ÛÌÒÓ AϤͷӉÚÔ˘ ¿ÊËÓ ·ÓÔÈÎÙfi ÙÔ ˙‹ÙË-
Δο σμανη, τον ÙÔ 56%. AÎfiÌË ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÏÂÈÔ„Ë- ÂÎÌÂÙ·ÏχÂÙ·È, ÂÍ¿ÏÏÔ˘, Î·È Ô AÏÂÍ. Ì· Ù˘ Â·Ófi‰Ô˘ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘,
υπουργ Στρατιωτι- Ê›· ÂÍ·ÛÊ¿ÏÈÛ·Ó ÔÈ ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ› ¶··Ó·ÛÙ·Û›Ô˘ ÛÙÔ˘˜ ÌÂÙ·ÁÂÓ¤ÛÙÂ- Ô ÔÔ›Ô˜ ÁÈÓfiÙ·Ó ¤ÙÛÈ Î·È ¿ÏÈ ÙÔ
κ ν N. Θεοτ κη, τον ÛÙËÓ KÂÓÙÚÈ΋ Î·È ¢˘ÙÈ΋ M·Î‰ÔÓ›· ÚÔ˘˜ ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ÙÔ˘ (¢ËÌÔÎÚ·Ù›· ۇ̂ÔÏÔ ·Ó·ÊÔÚ¿˜ ÁÈ· ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘
στρατηγ Aλ. Kο- (64%) ÎÂÚ‰›˙ÔÓÙ·˜ ÙÔ Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ 52 Î·È ÂÎÏÔÁÈÎfi Û‡ÛÙËÌ·, Aı‹Ó· 1923), ·ÓÙÈ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ΋˜ ·Ú¿Ù·Í˘. ¶ÔÙ¤ ¿Ï-
ντο λη, τον διοικητ ‰ÚÒÓ. ™ÙȘ 230 ·˘Ù¤˜ ¤‰Ú˜ (178+52) ÁÈ· Ó· Û˘Ó˘ÔÏÔÁ›ÛÂÈ, Ï·Óı·Ṳ̂ӷ, ÙÔ ÏÔÙ ÙÔ ‰¿ÁΈ̷ ÂÓfi˜ Èı‹ÎÔ˘ ‰ÂÓ
της II Mεραρχ ας Π. Ô˘ ¤ÙÛÈ ÎÈ ·ÏÏÈÒ˜ ·ÚÎÔ‡Û·Ó ÁÈ· Ó· Û‡ÓÔÏÔ ÙˆÓ „ËÊÔÊfiÚˆÓ Ù˘ £Ú¿Î˘ ÚÔοÏÂÛ ÙÔÓ ı¿Ó·ÙÔ 250 ¯ÈÏÈ¿‰ˆÓ
Kαλλιδ πουλο και ÙÔ˘˜ ÚÔÛʤÚÔ˘Ó ÌÈ· ·ÓÂÙfiÙ·ÙË ÎÔÈ- (11% ÙÔ˘ ÂÎÏÔÁÈÎÔ‡ ÛÒÌ·ÙÔ˜) ˆ˜ «‚Â- ·ÓıÚÒˆÓ ı· ÂÈ ·ÚÁfiÙÂÚ· Ô O˘›Ó-
τον υποστρ τηγο ÓÔ‚Ô˘Ï¢ÙÈ΋ ÏÂÈÔ„ËÊ›·, ÔÈ ·ÓÙÈ‚Â- ÓÈ˙ÂÏÈÎÔ‡˜» Î·È ÂÔ̤ӈ˜ Ó· ÌÔÚ¤ÛÂÈ ÛÙÔÓ TÛfiÚÙÛÈÏ. AÏÏ¿ Î·È Ô ›‰ÈÔ˜ Ô EÏ.
Ξεν. Στρατηγ . Eκε ÓÈ˙ÂÏÈÎÔ› ÚfiÛıÂÛ·Ó ·ÎfiÌË 17 (·fi Ó· ÈÛ¯˘ÚÈÛı› fiÙÈ ÔÈ ºÈÏÂχıÂÚÔÈ, BÂÓÈ˙¤ÏÔ˜, ÁÚ¿ÊÔÓÙ·˜ ÙÔ 1931 ÁÈ· ÙȘ
αποφασ στηκε η πο- ÙȘ 22) ¤‰Ú˜ Ù˘ AÓ·ÙÔÏÈ΋˜ M·Î‰Ô- ¤ÛÙˆ Î·È ÔÚȷο, ÍÂ¤Ú·Û·Ó Û „‹- ÂÎÏÔÁ¤˜ Ù˘ 1˘ NÔÂÌ‚Ú›Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÈ
ρε α προς τον Σαγ- Ó›·˜ (fiÔ˘ ÔÈ ‰‡Ô ·Ú·Ù¿ÍÂȘ ۯ‰fiÓ ÊÔ˘˜ ÙËÓ Hӈ̤ÓË AÓÙÈÔϛ٢ÛË fiÙÈ «ÙÔ ÌÂÁ¿ÏÔ Î·È ·Û˘Á¯ÒÚËÙÔ Ï¿-
γ ριο. (Πολεμικ ÈÛÔ„‹ÊÈÛ·Ó), ηıÒ˜ Î·È ÙȘ 4 ¤‰Ú˜ ÛÙÔ Û‡ÓÔÏÔ Ù˘ ¯ÒÚ·˜. M ‚¿ÛË ÙÔ˘˜ ıÔ˜ ÌÔ˘» ‹Ù·Ó fiÙÈ «fiÙ·Ó Â‹ÏıÂÓ Ô
Mουσε ο, Aθ να) Ù˘ ™¿ÌÔ˘ (Ì ÔÚȷ΋ ÏÂÈÔ„ËÊ›·). ˘ÔÏÔÁÈÛÌÔ‡˜ ·˘ÙÔ‡˜ ‰È·ÌÔÚÊÒıËΠı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ AÏÂÍ¿Ó‰ÚÔ˘ ‰ÂÓ ·Ó¤‚·-
A¤Ó·ÓÙÈ ÛÙÔ ÈÛ¯˘ÚfiÙ·ÙÔ ·˘Ùfi ¤ÙÛÈ, ·ÚÎÂÙ¿ ·ÚÁfiÙÂÚ·, ¤Ó·˜ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈ- Ï· Ù·˜ ÂÎÏÔÁ¿˜ ‰È¿ Ó· ‰È·Ú·ÁÌ·Ù¢-
ÂÎÏÔÁÈÎfi Ú‡̷, ÔÈ ‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÔ› ‰ÂÓ Îfi˜ ̇ıÔ˜, Ô˘ ·ÚËÁÔÚËÙÈο, ÌÔ- ıÒ ÌÂÙ¿ ÙÔ˘ KˆÓÛÙ·ÓÙ›ÓÔ˘ Î·È ÙˆÓ
ÌfiÚÂÛ·Ó Ó· ‰È·ÙËÚ‹ÛÔ˘Ó ·Ú¿ ÌfiÓÔ ÚÔ‡Û ӷ ÌÂÙ·ı¤ÛÂÈ ÙËÓ Â˘ı‡ÓË Ù˘ ‰˘Ó¿ÌÂˆÓ ÙËÓ ÂȘ ÙÔÓ ıÚfiÓÔÓ ·Ó·ÚÚ›-
ÙȘ 23 ¤‰Ú˜ Ù˘ KÚ‹Ù˘ (fiÔ˘ fï˜, ‹ÙÙ·˜ ÛÙȘ ȉÈÔÌÔÚʛ˜ ÙÔ˘ ÏÂÈÔ„ËÊÈ- ¯ËÛÈÓ ÙÔ˘ Û˘ÓÙ·ÁÌ·ÙÈÎÔ‡ ‰È·‰fi¯Ô˘
·ÎfiÌË Î·È ÂΛ, ÙÔ ÔÛÔÛÙfi ÙˆÓ ·ÓÙÈ- ÎÔ‡ ÂÎÏÔÁÈÎÔ‡ Û˘ÛÙ‹Ì·ÙÔ˜. °ÂˆÚÁ›Ô˘». K·È ÛÙÔ ÂÚÒÙËÌ· ÁÈ·Ù›
‚ÂÓÈ˙ÂÏÈÎÒÓ ¤ÊÙ·Û ÙÔ 37,5%), 17 ‰ÂÓ ÚÔ¯ÒÚËÛ ‹‰Ë ·fi ÙÔÓ IÔ‡ÓÈÔ
¤‰Ú˜ ÛÙÔ AÓ·ÙÔÏÈÎfi AÈÁ·›Ô (§¤Û‚Ô˜, AÓÔȯً Ë Â¿ÓÔ‰Ô˜ ÙÔ˘ 1917, ÛÙËÓ Î‹Ú˘ÍË ‰ÈÎÙ·ÙÔÚ›·˜
X›Ô˜) Î·È 15 ¤‰Ú˜ ÛÙËÓ HÂÈÚÔ (°È¿Ó- ··ÓÙÔ‡ÛÂ: «¢ÂÓ ¤ÁÈÓ· ‰ÈÎٿوÚ, ‰Èfi-
ÓÂÓ·, ¶Ú¤‚Â˙·). ™ÙȘ 66 Û˘ÓÔÏÈο EÓ·˜ ¿ÏÏÔ˜ ·ÚËÁÔÚËÙÈÎfi˜ ̇ıÔ˜ ÙÈ ‹ÌÔ˘Ó ·Ó›Î·ÓÔ˜ ‰È¿ ÙËÓ ÙÔÈ·‡ÙËÓ
¤‰Ú˜ Ô˘ ΤډÈÛ·Ó ÔÈ ºÈÏÂχıÂÚÔÈ, Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ‹ıËΠÁÈ· Ó· ÂÚÌËÓ‡- ·ÔÛÙÔÏ‹Ó (…) Î·È fï˜ Ë ÏÂÈÔ„Ë-
ÛÙ· fiÚÈ· Ô˘ ›¯Â ÙÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ÎÚ¿ÙÔ˜ ÛÂÈ ÙËÓ ·ÚfiÛÌÂÓË ‹ÙÙ· ÙˆÓ ºÈÏÂ- Ê›· ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÎÔ‡ Ï·Ô‡ Ì ÂıÂÒÚËÛÂ
ÙÔ 1915, ÚÔÛÙ¤ıËÎ·Ó Â›Û˘ ÔÈ 52 Ï¢ı¤ÚˆÓ, ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙË ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù‡Ú·ÓÓÔÓ Î·È ‰È¿ Ó· ··ÏÏ·¯ı‹ Ù˘
¤‰Ú˜ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙÔÈ¯Ô‡Û·Ó ÛÙËÓ Úfi- ÙÔ˘ ÔÏÈÙÈÎÔ‡ Îϛ̷ÙÔ˜, ÙËÓ ÔÔ›· Ù˘Ú·ÓÓ›·˜ ÌÔ˘ ÂͤۯÈÛ ÙËÓ ™˘Óı‹-
ÛÊ·Ù· ·ÂÏ¢ıÂڈ̤ÓË (¢˘ÙÈ΋ Î·È ÚÔοÏÂÛÂ Ô ·ÈÊÓ›‰ÈÔ˜ ı¿Ó·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ÎËÓ ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ».
12 H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2

13. H Aκσεχιρ, 28 Mαρτ ου
1922. O Mουσταφ Kεμ λ με
τον P σο στρατηγ M.
Φρο νσε περιστοιχ ζονται απ
Tο ρκους αξιωματο χους και
O Kεμ λ
ναν αξιωματικ με το αστ ρι
του K κκινου Στρατο . Aρι-
στερ , με τη ζ νη στη χλα νη,
ο Iσμ τ Iνονο . (I κωβος Z.
Aκτσ γλου: «Xρονικ Mικρα-
σιατικο Πολ μου 1919-
1992», Tροχαλ α)
και ο ρ λος Tου £ ∞¡√À B ∂ƒ∂ª∏
των συμμ χων Καθηγητ στην Eδρα Κ. Καραμανλ στο
Fletcher School of Law & Diplomacy,
ΗΠΑ και μ λος του Δ.Σ. στο Ελληνικ
Iδρυμα Ευρωπαϊκ ς και Εξωτερικ ς
Πολιτικ ς (ΕΛΙΑΜΕΠ)
∏ A¶OBA™H ÙˆÓ ÂÏÏËÓÈÎÒÓ ‰˘Ó¿-
ÌÂˆÓ ÛÙË ™Ì‡ÚÓË ÙÔ 1919 ηÈ
Ë ™˘Óı‹ÎË ÙˆÓ ™Â‚ÚÒÓ ÙÔ
1920, Û˘Ó¤Ù·Í·Ó ÙË ÏËÍÈ·Ú¯È΋ Ú¿ÍË
ı·Ó¿ÙÔ˘ Ù˘ ÔıˆÌ·ÓÈ΋˜ ·˘ÙÔÎÚ·ÙÔ-
Ú›·˜ ·ÏÏ¿ Î·È Á¤ÓÓËÛ˘ Ù˘ ÓÂÒÙÂÚ˘
ΔÔ˘ÚΛ·˜. √È ΔÔ‡ÚÎÔÈ ÂÍ·ıÏȈ̤ÓÔÈ
H K A £ H M E P I N H B K Y P I A K H 1 ™ E ¶ T E M B P I O Y 2 0 0 2 13